Jak wpływać na rozwój gotowości szkolnej 6

Jak wpływać na rozwój gotowości szkolnej 6latka po zmianie podstawy programowej
Główne zmiany w podstawie programowej wychowania przedszkolnego zaszły w
obrębie umiejętności matematycznych i językowych. Większy nacisk położono na
rozpoznawanie liter i cyfr, składanie z nich wyrazów i liczb. Podpowiadamy, jakie
działania podejmować, aby rozwijać gotowość szkolną dziecka.
Przygotowanie dziecka do nauki w szkole – propozycje działań
Propozycje działań wspierających rozwijanie gotowości szkolnej w poszczególnych obszarach to m.in.:
LICZENIE – gry i zabawy matematyczne rozwijają wiele umiejętności, warto otwierać dzieci na
wszechobecność matematyki, zaczynając od tego, co im bliskie i znane:




zabawy cyframi – układanie w liczby, dodawanie i odejmowanie na konkretach, palcach, w pamięci,
wdrażanie do bardziej „skomplikowanych” operacji, jak dzielenie, np. cukierków urodzinowych,
zagadki w trakcie oczekiwania na zwykłe, przedszkolne czynności, umożliwianie zadawania zagadek
przez dzieci,
porównywanie i przeliczanie np. zabawek, klocków,
sprawdzanie reakcji na absurdy – myślenie, kształtowanie poczucia sensu.
PISANIE – każda aktywność zabawowa dotycząca małej i dużej motoryki jest wdrażaniem do pisania:




zabawy paluszkowe,
masażyki,
wodzenie palcem w powietrzu,
zajęcia plastyczne.
Doskonalenie sprawności palców i dłoni ma kluczowe znaczenie w przygotowaniu do nauki pisania. Zaleca
się, aby kreślenie „znaków literopodobnych” lub odwzorowywanie szlaczków od lewej do prawej, z góry
na dół miało „zabawowy” charakter oraz prowadziło do osiągnięcia jakiegoś z góry określonego celu – np.
labiryntowa droga mrówki do mrowiska, wkomponowanie litery jako głównego bohatera pracy plastycznej.
CZYTANIE – przygotowanie do czytania to przede wszystkim dawanie przykładu poprzez posługiwanie
się poprawną polszczyzną i czytanie dzieciom, warto wówczas rozwijać wyobraźnię, zatrzymując się na
tekście i pytać:



A co by było, gdyby...?
Jak sądzicie, co stało się dalej?
Zgadnijcie, co powiedziała bohaterka?
Warto bawić się literami i głoskami:




wymyślać skojarzenia do kształtu liter drukowanych małych i wielkich,
składać litery w sylaby i wyrazy,
tworzyć rymy,
udawać „robotową (lub papugową) mowę”.
Wymienione czynności rozwijają sylabizowanie, syntezę i analizę głoskową.
Gotowość społeczno-emocjonalna
Bardzo ważnym elementem przygotowania do rozpoczęcia nauki w klasie I jest dojrzałość społecznoemocjonalna. Poniżej kilka wskazówek, jak dbać o jej rozwój:


kształtowanie zdrowej pewności siebie, przyjmowania sukcesu i znoszenia porażki, postawy: „chcę
spróbować, wiem, że potrafię, nie poddaję się”,
wdrażanie do samodzielności w uczeniu się uczniów:
założenie teczek, aby uczeń mógł gromadzić prace, obserwować swoje postępy,
-
dążenie do tego, aby dziecko samo sobie udzielało konkretnych wskazówek (Jak sądzisz, co możesz
zrobić, żeby staranniej kontynuować wzór? zamiast Nie wyjeżdżaj za linię, skoncentruj się, patrz, co
robisz!),
przygotowanie do samooceny ucznia (Czy jesteś zadowolony ze swojego udziału w zajęciach/ze
swojej pracy?),
-
wdrażanie do pracy według zasady „raz i porządnie”,
-
doprowadzanie rozpoczętych prac do końca, stopniowe wydłużanie czasu koncentracji,

tworzenie atmosfery zabawy, współpracy i organizacji między dziećmi, respektowanie zasad i umów
z nauczycielem:
wzajemne dzielenie się wiedzą i doświadczeniami, ale niewyręczanie umysłów kolegów i
koleżanek,
-
wdrażanie do zadań grupowych, podział ról według chęci i umiejętności dzieci,
-
kształtowanie postawy szacunku wobec tempa pracy innych – dbałość o ciszę w trakcie zajęć,
-
respektowanie sygnału zgłaszania chęci wypowiedzi,
-
kulturalne oczekiwanie na swoją kolej,
-
dążenie do mniejszej impulsywności w reakcjach,

docenianie za postęp i podjęty wysiłek poprzez kilka szczerych i konkretnych słów lub niematerialną
nagrodę, z drugiej strony ponoszenie adekwatnej konsekwencji braku chęci do rozwiązywania zadań
(np. brak możliwości zabawy według własnego pomysłu w czasie zabaw dowolnych dzieci,
bezcelowe siedzenie przy stole lub działanie na korzyść grupy – temperowanie kredek, sprzątanie
sali).
Rozwijanie przez sztukę
Istotny wpływ na rozwój wielu umiejętności szkolnych odgrywa wychowanie przez sztukę. Poniżej
propozycje wykorzystania dziedzin sztuki w kontekście przygotowania szkolnego:



śpiew – ćwiczenie umiejętności językowych i matematycznych poprzez treść piosenek (Metoda
Dobrego Startu), łączenie relacji litera-głoska dzięki wspólnemu zapisywaniu tekstu piosenek –
nauczyciel dyktuje zdanie, dzieci głoskują lub sylabizują je, nauczyciel zapisuje kolejne litery,
taniec i zabawy muzyczno-ruchowe – rozwijanie pojęć matematycznych, szczególnie orientacji
przestrzennej i w schemacie ciała (warto zapoznać się z Metodą TUPUTAN),
formy teatralne, recytacja – rozpoznawanie potrzeb i możliwości uczniów, kształtowanie pewności
siebie, panowanie nad emocjami, tremą, przeżywanie różnych uczuć, samoocena, budowanie
poczucia własnej wartości,


zajęcia plastyczne – rozwijanie sprawności małej motoryki – rzeźbienie, konstruowanie makiet,
origami, malowanie opuszkami palców, całymi dłońmi po dużej powierzchni, rysowanie w piasku,
kaszy, zabawy gliną, masą solną, ugniatanie kulek do przedszkolnej wersji zabawy la tomatina,
wydzieranie, zabawy przy wyrabianiu masy solnej,
gra na instrumentach – tworzenie rytmów, przeliczanie, czekanie na swoją kolej podczas gry
orkiestry.
6 działań, które mogą hamować rozwój gotowości szkolnej
W niektórych okolicznościach rozwój gotowości szkolnej może być hamowany przez działania nauczycieli
oraz rodziców. Pracując z 6-latkiem, należy szczególną uwagę zwracać na:
1) informowanie o słabszych punktach prac dziecka – niedopuszczalne jest surowe ocenianie
komunikatem typu „ty” (Jesteś w tym kiepski, Zawsze wyjedziesz za linię, Nigdy nie policzysz
prawidłowo), zwłaszcza przy innych dzieciach,
2) udzielanie głosu ciągle tym samym, z natury śmiałym lub aktywnym poznawczo dzieciom, co
rozleniwia myślenie i gubi pewność siebie uczniów mniej otwartych,
3) ograniczanie się do tematyki i treści zajęć lub zakresu podstawy programowej, mimo świadomości,
że dziecko może i chce wiedzieć więcej,
4)
usilne zawyżanie poprzeczki edukacyjnej, przerost ambicji rodziców lub nauczycieli,
5) odrywanie ćwiczenia umiejętności szkolnych z zakresów edukacyjnych – należałoby raczej je
włączać w formie zabawy w różne aktywności i czas poza zajęciami,
6) usuwanie zabawek na rzecz pomocy czy książek, nadmiar zajęć dodatkowych, wywoływanie strachu
przed szkołą.
Podstawową formą rozwijania gotowości szkolnej 6-latka powinna być zabawa – również wtedy, gdy
dotyczy kształtowania umiejętności dotąd przewidzianych w podstawie programowej edukacji
wczesnoszkolnej. Nauczyciel, konstruując przebieg aktywności w taki sposób, aby była ona radosnym i
mądrym przeżyciem, inspiruje dzieci do samodzielnego poszukiwania odpowiedzi na nurtujące pytania,
rozbudza zainteresowanie liczeniem, czytaniem i pisaniem oraz zmianami w otoczeniu społecznoprzyrodniczym.
Zalecenia dotyczące działań ukierunkowanych na rozwijanie gotowości szkolnej dzieci 6-letnich są
jednakowe dla przedszkoli publicznych i niepublicznych.