Krol puszcz

*76
o|'gĺ?ialoĺluń'- ńolclyzaclá ]@;-'rll13!!-.
ff+
,y-m'..'"--r__ĺ'iB lrDĺ/l]ońqts.lĺ- n'url lnrJjÚl-_-lrtecłj:ńř6s--lĺ--6tąstmy-:.ap45aą]
Krol puszcz
W0 ll |ąkl
To przezludzi żubr zacząl Żyć, w lasach
_
chronił się tam przed prześladowaniami.
I do dziśnie czuje się dobrze W tym środowisku
Wojciech
MIK0ŁUSzK0
Dziennikarz naukowy i pízyrodnik,
v/iceprezes stovarzyszenia
Naukov/j.pl. Autor książki
.,Tato. a
dlaczeqo?"
Reakciaä.1ff':j".äľJľ
kojna. A przecież na jej oczach' w samym
środku Puszczy Białowieskiej dokonywano
prawdziwego zamachu. Uczestnicy Letniej
Szkoly Ekologii i Bioróżnorodności, którą
zorganizował w Białowieży Zaklad Badania
Ssaków PAN' pľzyjechali tu z calego świata,
zwabieni międzynarodową sławą ostatniego
pierwotnego europejskiego lasu. A również
tym, że wlaśniew Puszczy Białowieskiej żubry najdłużej żyływ stanie dzikim. Gdy i one
wyginęly, w tym sÍrmym miejscu rozpoczęto
akcję prąlwracaniaich prryrodzie. Dziśw puszczy Żyje kilkaset rych majestatycznych zwie-
ľząt. Staly się jej symbolem, symbolem Bialowieskiego Parku Narodowego i Białowieży,
pojawiają się na butelkach piwa i wódki...
Jego nazwę wymawia się tutaj z szacunkiem,
dodając zwykle do niej ,,kól puszczy''. I wlaśnie to jakże oczywiste sformulowanie bezli-
tośniezaatakował dr Rafał Kowalczyk z Zakładu Badania Ssaków PAN. ,,Wpadlem na ten
pomysl podczas obserwacji w teľenie. Bardzo
@
wRzEsteŃ zoĺo
często spotykalem je na terenach otwartych,
częściej niż w lesie'' - opowiadał mi naukowiec, który zdarl wiele par butów, chadzając
za białowieskimi żubrami.
Już wcześniej zwracano uwagę, że ich dieta
jest dośćnietypowa jaknazwierzęta leśne'
Taki jeleń jada głównie liściedrzew i drobne
krzewy. Dostanie się do tego pokaľmu ulat_
wia mu wąski pysk, a ponieważ pokarmten
jest dośćmiękki, wystaľczają mu niskie koro-
ny zębów. Tymczasem w diecie żubra, jak
wykazaly badania już w 1972 r., liściedrzew
i kľzewów stanowią ledwie 33 proc. Reszta to
trawy,turzyce i ziola. Inna analizadowiodla,
żew żwaczu (jednym zczterech żolądków
żubra) rośliny ląkowe stanowią aż 90 proc.
tľeścipokaľmowej. Do takiej diery przystosowana jest też budowa czaszki żubra: szeľoki
pysk oraz zęby o wysokiej koronie, która
chroni przed ich ścieraniem się podczas żucia
twardych źdżbel.Nawet tryb jegożyciaprzy-
pomina mieszkańca stepów czy sawann.
,,Zwierzętaleśneżyją samotnie albo w ma-
lych grupach. Samice rodzą młode i zostawiają je ukryte wśľódgęstej ľoślinności.
Chroni
je spokój i ubarwienie maskujące. Tymczasem
żubry, tak jak antylopy czy zebry, tworzą
większe stada. A samice zaraz po porodzie
zaganiająswoje młode do innych żubrów" mówi dr Kowalczyk.
Te żubry, które dziś żyjąna wolności i nie
są zimą dokarmiane przez czlowieka, więk-
szośćczasu spędzają na ląkach i polach. Wyjadajątrawy, oziminę i rzepak. Latem środowiskiem preferowanym przez te zwierzęta są
śródleśnei nadĺzeczne ląki. W lesie chronią
się jedynie podczas upalów i inwazji gryzących owadów. Dlaczego więc uznano je za
wladców puszczy? ,,Pierwotne tereny otwar-
te, które prawdopodobnie zamieszkiwal
żubr, nadawały się też pod uprawy rolne.
Ludzie dośćszybko je zajęli,
a
jednocześnie
zaczęli polować na żubry. Na teľenach
otwartych latwiej bylo je ścigaćczy zastawiać na nie pulapki. By przetľwać, zwierzęta
chronily się do lasu" - wyjaśnia dr Kowalczyk. ,,Z czasem uznano je zazwierzętaleśne. Gdy zaczęto je chronić pod kątem polowań, to wlaśnie w puszczach''.
Również przyľodnicy, którzy odtwaľzali
dziką populację żubrów, uznawali je zazwierzęta leśne. Wypuszczali je w puszczach i tam
je dokarmiali. Te zaśosobniki, które wędľowały na pola, często odstrzeliwano. Sztucznie
więc podtľzymywano związek żubrów z lasami. ,,Tymczasem moim zdaniem śľodowiskiem, które im najbardziej odpowiada, jest
mozaika terenów otwaľtych i lasów. 7amiast
sztucznie utrzymywać je w lasach, należy pozwolić im zasiedlać doliny nadľzeczne czy
obszary porzucone przez czlowieka. Niech
żubr z powrotem stanie się dziki!'' - postulu-
je dr Kowalczyk.
Ęlko co wtedy będzie symbolem Puszczy Bialowieskiej?