liberalizacja wymiany handlowej krajów europy

EDWARD MOLENDOWSKI
LIBERALIZACJA
WYMIANY HANDLOWEJ
KRAJÓW EUROPY
ŚRODKOWOWSCHODNIEJ
W OKRESIE TRANSFORMACJI
ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM
DOŚWIADCZEŃ KRAJÓW CEFA
WYDAWMCIWO UNIWERSYTETU EK0N0MICZICGO W KRAKOWIE
KRAKÓW 2007
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie
11
Rozdział 1
LIBERALIZACJA HANDLU W RAMACH REGIONALNYCH UGRUPOWAŃ
INTEGRACYJNYCH - KWESTIE TEORETYCZNE
1.1. Międzynarodowa integracja gospodarcza w świetle teorii
1.1.1. Uwagi ogólne
1.1.2. Istota międzynarodowej integracji gospodarczej
1.1.3. Cele i warunki międzynarodowej integracji ekonomicznej
1.1.4. Formy międzynarodowych ugrupowań integracyjnych
1.1.5. Integracja regionalna a integracja subregionalna
1.2. Regionalna liberalizacja obrotów towarowych w świetle teorii
1.2.1. Istota regionalnej liberalizacji handlu międzynarodowego
1.2.2. Formy regionalnej liberalizacji handlu
1.2.3. Efekty ekonomiczne regionalnej liberalizacji handlu
1.2.3.1. Efekty statyczne
1.2.3.2. Efekty dynamiczne
1.3. Handel wewnątrzgałęziowy i dostosowania strukturalne wynikające z liberalizacji obrotów
1.3.1. Istota i formy handlu wewnątrzgałęziowego
1.3.2. Miary handlu wewnątrzgałęziowego
1.3.3. Regionalna liberalizacja handlu i wymiana wewnątrzgałęziowa
1.4. Podsumowanie
15
15
16
20
23
26
27
27
30
32
32
39
42
42
46
49
53
Rozdział 2
UWARUNKOWANIA INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
W EUROPIE ŚRODKOWOWSCHODNIEJ W POCZĄTKOWYM OKRESIE
TRANSFORMACJI SYSTEMOWEJ
2.1. Definicja krajów Europy Środkowowschodniej
2.2. Uwarunkowania i rozwój wzajemnych powiązań handlowych pomiędzy
krajami Europy Środkowowschodniej przed utworzeniem CEFTA
56
60
2.2.1. Determinanty wymiany handlowej w okresie funkcjonowania RWPG .
2.2.2. Załamanie handlu wzajemnego w okresie 1989-1992 i jego przyczyny
2.3. Proces transformacji systemowej i jego wpływ na rozwój wzajemnych
powiązań handlowych krajów Europy Środkowowschodniej
2.3.1. Proces transformacji systemowej - istota i najważniejsze elementy
2.3.2. Otwarcie gospodarek i handel wzajemny Polski, Czechosłowacji i Węgier
2.4. Przesłanki integracji gospodarczej w Europie Środkowej
2.5. Podsumowanie
60
64
67
67
73
79
83
Rozdział 3
CEFTA JAKO FORMA INTEGRACJI SUBREGIONALNEJ
KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWEJ
3.1. Geneza umowy CEFTA
3.1.1. Uwagi ogólne
3.1.2. Przełamanie niechęci do wzajemnej współpracy
3.1.3. Pierwsze wspólne decyzje
3.1.4. Pierwsze postanowienia w zakresie liberalizacji handlu wzajemnego ...
3.1.5. Negocjacje i podpisanie umowy CEFTA (styczeń-grudzień 1992 r.) ....
3.2. Najważniejsze postanowienia umowy CEFTA
3.2.1. Cele CEFTA
3.2.2. Podstawowe zasady liberalizacji handlu przewidziane w umowie
CEFTA
3.2.2.1. Towary przemysłowe
3.2.2.2. Produkty rolne
3.2.2.3. Klauzule ochronne
3.2.2.4. Reguły pochodzenia towarów
3.3. Ewolucja współpracy w ramach CEFTA
3.3.1. Etapy liberalizacji handlu
3.3.2. Instytucjonalizacja współpracy
>.
3.3.3. Podmiotowe rozszerzenie CEFTA
3.3.4. Przedmiotowe rozszerzenie zakresu integracji
3.4. Podsumowanie
85
85
86
87
89
91
94
94
96
96
98
99
104
106
106
112
115
117
119
Rozdział 4
WPŁYW LIBERALIZACJI HANDLU W RAMACH CEFTA NA WYMIANĘ
HANDLOWĄ KRAJÓW-ZAŁOŻYCIELI W LATACH 1993-2003
4.1. Tendencje w kształtowaniu się obrotów handlowych krajów CEFTA
4.1.1. Uwagi ogólne
4.1.2. Dynamika obrotów wzajemnych na tle powiązań globalnych oraz
z krajami UE-15
4.1.3. Rola wzajemnych powiązań w obrotach handlowych krajów CEFTA ...
121
121
122
129
4.2. Obroty wzajemne w ramach CEFTA według list libcralizacyjnych
4.3. Obroty handlowe poszczególnych krajów-założycieli CEFTA według list
liberał i zacyjnych
4.3.1. Uwagi ogólne
4.3.2. Republika Czeska
4.3.3. Polska
4.3.4. Węgry
.'
4.3.5. Słowacja
'.
4.4. Podobieństwa struktur eksportu i importu Polski, Czech, Słowacji i Węgier
w relacji z krajami CEFLA i UE-15
4.4.1. Metodyka analizy
4.4.2. Zmiany struktur eksportu i importu Polski, Czech, Słowacji i Węgier
w relacji z krajami CEFTA i UE
4.4.2.1. Uwagi wstępne
4.4.2.2. Eksport
4.4.2.3. Import
4.5. Podsumowanie
132
142
142
143
148
151
157
162
162
164
164
164
167
169
Rozdział 5
LIBERALIZACJA OBROTÓW A HANDEL WEWNĄTRZGAŁEZ10WY
W RAMACH CEFTA ORAZ Z PAŃSTWAMI UNII EUROPEJSKIEJ
5.1. Uwagi wstępne
5.2. Pierwsze analizy handlu wewnątrzgałęziowego dla krajów Europy Środkowowschodniej
5.3. Rozwój handlu wewnątrzgałęziowego między krajami-założycielami CEFTA
w latach 1993-2003
5.3.1. Uwagi ogólne
5.3.2. Wartości indeksów handlu wewnątrzgałęziowego
5.3.3. Indeksy handlu wewnątrzgałęziowego według sekcji CN
5.3.4. Koncentracja najwyższych wskaźników handlu wewnątrzgałęziowego
według sekcji CN
5.3.5. Dynamika indeksów handlu wewnątrzgałęziowego według sekcji CN .
5.3.6. Indeksy handlu wewnątrzgałęziowego według grup intensywności
wykorzystania czynników produkcji
5.4. Rozwój handlu wewnątrzgałęziowego krajów CEFTA z państwami UE-15
w latach 1993-2003
,
5.4.1. Uwagi ogólne
5.4.2. Wartości indeksów handlu wewnątrzgałęziowego
5.4.3. Indeksy handlu wewnątrzgałęziowego według sekcji CN
5.4.4. Koncentracja najwyższych wskaźników handlu wewnątrzgałęziowego
według sekcji CN
5.4.5. Dynamika indeksów handlu wewnątrzgałęziowego według sekcji CN .
173
175
178
178
178
181
185
187
188
194
194
195
197
200
202
5.4.6. Indeksy handlu wewnątrzgałęziowego według grup intensywności
wykorzystania czynników produkcji
5.5. Podsumowanie: interpretacja wyników badania w kontekście weryfikowanej
hipotezy
204
209
Rozdział 6
LIBERALIZACJA HANDLU KRAJÓW CEFTA A STOPIEŃ
ICH PRZYGOTOWANIA DO CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ
6.1. Uwagi wstępne
6.2. Zmiany warunków handlu po przystąpieniu do Unii Europejskiej
x
6.2.1. Uwagi ogólne
6.2.2. Handel z krajami Unii Europejskiej
6.2.2.1. Uwagi wstępne .1
6.2.2.2. Towary przemysłowe
....:
6.2.2.3. Artykuły rolne
„
6.2.3. Handel z krajami trzecimi
6.2.3.1. Uwagi wstępne
6.2.3.2. Towary przemysłowe
6.2.3.3. Artykuły rolne
:
6.3. Handel wzajemny krajów CEFTA oraz z krajami UE-15 w pierwszych latach
członkostwa w Unii Europejskiej
6.3.1. Dynamika i struktura geograficzna obrotów - główne tendencje
6.3.1.1. Uwagi ogólne
-/.
6.3.1.2. Eksport
6.3.1.3. Import
6.3.2. Zmiany intensywności handlu wewnątrzgałęziowego
6.3.2.1. Uwagi ogólne
6.3.2.2. Handel wzajemny krajów-założycieli CEFTA
6.3.2.3. Handel z państwami UE-15
6.4. Doświadczenia CEFTA a procesy integracji gospodarczej w krajach Europy
Środkowowschodniej
;
6.4.1. Najważniejsze regionalne porozumienia handlowe w krajach Wspólnoty
Niepodległych Państw i Europy Południowo-Wschodniej
6.4.1.1. Porozumienia ze Wspólnotami Europejskimi
;
6.4.1.2. Porozumienia ó liberalizacji handlu wzajemnego
6.4.2. Główne założenia „Polityki wschodniej UE" po 2004 roku
6.4.3. Umowa CEFTA-2006 i jej znaczenie dla krajów Europy Południowo-Wschodniej
6.5. Podsumowanie
Zakończenie
213
214
214
215
215
216
216
217
217
218
219
219
219
219
220
224
228
228
228
236
242
242
242
243
248
251
253
255
Aneks
Literatura
Spis tabel
Spis rysunków
Streszczenie w języku angielskim
Wykaz rozpraw habilitacyjnych wydanych przez AE w Krakowie
259
315
334
337
340
343