Wakacje bez lekarza – poradnik dla podróżnika

Wakacje bez lekarza – poradnik dla podróżnika
Słońce, woda, plaża - któż z nas nie marzy o wakacjach, podczas których
wypocznie, nabierze energii i wróci zrelaksowany z miłymi wspomnieniami
z letnich wojaży? Jak zapobiegać dolegliwościom w podróży i jak sobie z nimi
radzić mówi specjalista medycyny rodzinnej Krzysztof Urban z Centrum
Medycznego ENEL-MED, kierownik medyczny Oddziału Arkady Wrocławskie.
Problemy z żołądkiem
Najczęstszym problemem zdrowotnym osób podróżujących są zakażenia żołądkowojelitowe czyli tzw. biegunka podróżnych. Poza objawami typowo pokarmowymi jak
np. luźne i częste stolce, wzmożone przelewanie w jelitach, wzmożone gazy, wzdęcia,
nudności, wymioty, ból brzucha czy patologiczne domieszki w stolcu (krew, ropa czy
śluz), mogą pojawić się także objawy uogólnione - stan podgorączkowy lub gorączka,
dreszcze, bóle mięśniowe, ból głowy i osłabienie. W zdecydowanej większości
przypadków przyczyną zachorowania są bakterie, rzadziej wirusy lub pasożyty przewodu
pokarmowego. Czasami nie jest możliwe ustalenie konkretnego czynnika sprawczego
choroby.
Skąd te dolegliwości?
Głównym czynnikiem ryzyka jest niedostateczne przestrzeganie zasad higieny. Wśród
nich najczęstsze to:
 spożywanie posiłków bez uprzedniego umycia rąk,
 picie napojów z lodem wytworzonym z nieprzegotowanej wody,
 spożywanie potraw z dodatkiem surowych owoców lub warzyw
 spożywanie pokarmów przygotowanych i przechowywanych w nieodpowiednich
warunkach.
Część problemów żołądkowo-jelitowych wynika z czynników zupełnie niezależnych od
turysty (np. kłopoty z dostawami energii elektrycznej skutkujące przerwami w pracy
urządzeń chłodniczych, problemy z dostępem do odpowiedniej jakości wody do celów
spożywczych, zaniedbania sanitarne, brak systemów kanalizacyjnych). Ich przyczyną
może być także po prostu odmienna flora bakteryjna w miejscu naszego wakacyjnego
pobytu.
Jak zapobiegać?
W poradnikach anglojęzycznych bardzo często przytaczana jest zasada profilaktyki
biegunki podróżnych, określająca postępowanie z pokarmem: „boil it, peel it, cook it
or forget it”
(czyli „wyparz, obierz, ugotuj lub zapomnij o nim”). Pamiętajmy o myciu rąk pod bieżącą
wodą przed każdym posiłkiem. Jeżeli dostęp do niej jest utrudniony, trzeba stosować
środki odkażające lub preparaty antybakteryjne w postaci żelów lub roztworów do
dezynfekcji rąk dostępne w wygodnych, ekonomicznych opakowaniach w aptekach i
drogeriach w Polsce. Starajmy się spożywać wodę tylko z oryginalnie zapakowanych
butelek, najlepiej kupowaną w centrach handlowych lub większych sklepach. W
przypadkach
wątpliwych
(zakupy
u przydrożnych sprzedawców) wskazane jest gotowanie wody w temperaturze 100 st. C
Centrum Medyczne ENEL-MED S.A. Biuro Zarządu, ul. Słomińskiego 19 lok. 524, 00-195 Warszawa
Tel. 022 431 77 00, fax. 022 431 77 05, www.enel.pl
przez 1 minutę a następnie pozostawienie do wystygnięcia w temperaturze pokojowej
pod przykryciem zabezpieczającym przed dostępem owadów. Soki owocowe lub
warzywne należy zamawiać w zamkniętych butelkach lub kartonikach.
Jeśli zachorujemy…
Biegunka podróżnych zwykle zanika samoczynnie, nawet bez zastosowania środków
farmakologicznych. Standardowy czas występowania objawów to 3-5 dni. Jednak
włączenie leków i probiotyków może go skrócić o 24-48 godzin. W momencie wystąpienia
biegunki i/lub wymiotów należy w pierwszej kolejności uzupełniać płyny i elektrolity
poprzez tzw. doustne kroplówki. W aptekach dostępne są wygodne do transportu saszetki
ze zbilansowaną zawartością mikroelementów i elektrolitów, które po rozpuszczeniu w
wodzie posłużą do nawadniania organizmu. Pamiętajmy, że dobowe zapotrzebowanie na
wodę dla dorosłego człowieka w klimacie umiarkowanym to około 2-3 litry. To
zapotrzebowanie oczywiście będzie wzrastało w przypadku wysokiej temperatury
otoczenia (do 4-5 litrów/dobę). Należy również dodać ok. 300-500 ml na każdy
biegunkowy stolec. Płyny możemy uzupełniać pijąc wodę mineralną czy słabą herbatę.
Należy unikać mleka i napojów wytwarzanych na jego podstawie, soków owocowych i
warzywnych oraz ziół. Kolejnym elementem leczenia jest dieta. Bezwzględnie
ograniczamy sery, nabiał, surowe owoce i warzywa. Możemy spożywać biszkopty,
suchary, pieczywo raczej białe i czerstwe oraz kleiki przygotowywane na wodzie. W
leczeniu można zastosować probiotyki – czyli preparaty ze szczepami pałeczek kwasu
mlekowego lub środki zawierające drożdże szczepu Sacharomyces boulardii. Dla
złagodzenia objawów w postaci kurczowych bólów brzucha możemy zastosować leki
rozkurczowe. Uzasadnione bywa również stosowanie leków przeciwbiegunkowych w celu
zmniejszenia liczby wypróżnień i przyhamowania wzmożonego pasażu jelitowego. Przy
braku poprawy po leczeniu objawowym dopuszczalne jest empiryczne podanie
antybiotyku.
W
tym
celu
używamy
antybiotyków
o
szerokim
spektrum
przeciwbakteryjnym, jednak konkretny preparat powinien być zalecony przez lekarza z
uwzględnieniem przeciwwskazań, uczuleń na leki, nietolerancji dotychczas stosowanych
antybiotyków oraz interakcji z innymi przyjmowanymi przez pacjenta lekami.
Uwaga na drogi oddechowe
Częstym problemem w podróży – nierzadko związanym z nadmiernym eksploatowaniem
klimatyzacji - są infekcje dróg oddechowych. W tym przypadku możemy zastosować
substancje
łagodzące
najczęstsze
dolegliwości
tj.
środki
przeciwbólowe
i
przeciwgorączkowe jak preparaty paracetamolu i ibuprofenu, środki zmniejszające katar
(doustnie lub donosowo) Przeciwkaszlowo, przy suchym kaszlu, można zastosować
preparaty z dekstrometorfanem lub kodeiną, dostępne w postaci syropów i tabletek. W
przypadku utrudnionego odkrztuszania zalecane są środki rozrzedzające wydzielinę. Dla
złagodzenia bólu gardła możemy sięgnąć po aerozole lub tabletki do ssania. Wygodne do
krótkotrwałego leczenia objawowego są preparaty łączone z lekiem przeciwbólowym i
przeciwgorączkowym, przeciwkaszlowym i zmniejszającym katar. Brak poprawy po 2-3
dniach powinien skłonić do wizyty u lekarza.
… i drogi moczowe
Zakażenia dróg moczowych mogą niezwykle mocno ograniczyć naszą mobilność i
pozbawić możliwości korzystania z uroków wakacyjnego wypoczynku. Zdecydowanie
Centrum Medyczne ENEL-MED S.A. Biuro Zarządu, ul. Słomińskiego 19 lok. 524, 00-195 Warszawa
Tel. 022 431 77 00, fax. 022 431 77 05, www.enel.pl
częściej występują u kobiet i zwykle mają podłoże bakteryjne. Osoby, które wcześniej
przebyły ostre zakażenia dróg moczowych powinny zaopatrzyć się przed wyjazdem w
środki farmakologiczne. Oprócz leków przeciwbakteryjnych można stosować leki
przeciwbólowe
i rozkurczowe. Należy również pamiętać o potrzebie przyjmowana dużej ilości płynów
ponieważ mechaniczne „wypłukiwanie” bakterii z dróg moczowych poprawia skuteczność
i szybkość leczenia.
APTECZKA (kompletowana w zależności od celu podróży, charakteru wypoczynku,
dostępności służb medycznych)
Środki

















opatrunkowe
Woda utleniona lub inny środek do odkażania ran i skaleczeń skóry
Gaziki nasączane alkoholem w pojedynczych opakowaniach - do dezynfekcji ran
Plastry opatrunkowe o różnych rozmiarach, w tym plastry z pełnym przylepcem
do ochrony ran przed kontaktem z wodą – zakładane na skaleczenia na czas
kąpieli
w
morzu
lub
w basenach
Plastry hydrokoloidowe - stosowane w leczeniu odparzeń i pęcherzy na skórze
Plastry do zamykania ran ciętych – utrzymują brzegi ran w zbliżeniu ułatwiając
proces gojenia
Jałowe kompresy z gazy – do przykładania na rany
Przylepiec w rolce
Opaski opatrunkowe/bandaże, siatka przytrzymująca opatrunek
Plaster w płynie - po rozpyleniu, na powierzchni skóry tworzy niewidoczną,
wodoodporną powłokę zabezpieczającą skaleczenia, ranki i otarcia
Maści i żele o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym, przeciwobrzękowym
na stłuczenia i krwiaki
Rękawiczki ochronne
Maseczka do pierwszej pomocy
Nożyczki – do cięcia opatrunków, przylepca itp.
Mała pęseta – do oczyszczenia rany, usunięcia np. kleszcza czy żądła owada
Pojemniczki z solą fizjologiczną do wypłukania rany, nosa lub przemycia oczu
Krem ochronny i pomadka z filtrem UV
Repelenty – środki odstraszające owady
Preparaty lecznicze
 Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe – np. preparaty paracetamolu,
ibuprofenu
 Leki stosowane w przeziębieniu, zapaleniu gardła – krople do nosa, aerozol do
gardła, tabletki do ssania
 Leki stosowane w biegunce podróżnych (elektrolity, probiotyki rozkurczowe lub
hamujące biegunkę)
 Leki przeciw nadkwasocie, zgagom
 Leki przeciwalergiczne stosowane w alergicznych wysypkach skórnych,
pokrzywkach, odczynach miejscowych po ukąszeniu przez owady (UWAGA:
uczuleni na jady owadów muszą zaopatrzyć się w adrenalinę w ampułkoCentrum Medyczne ENEL-MED S.A. Biuro Zarządu, ul. Słomińskiego 19 lok. 524, 00-195 Warszawa
Tel. 022 431 77 00, fax. 022 431 77 05, www.enel.pl





strzykawce, która jest przeznaczona do samodzielnego użycia natychmiast po
wystąpieniu objawów ciężkiej reakcji alergicznej)
Maści na zmiany skórne, zranienia, nadkażone odczyny po ukąszeniach owadów
Krople do oczu nawilżające i łagodzące podrażnienia np. spowodowane
klimatyzacją
Środki łagodzące objawy poparzenia słonecznego
Leki stosowane w łagodzeniu objawów choroby lokomocyjnej
Antybiotyki do empirycznego leczenia zakażeń dróg oddechowych i moczowych,
biegunki
Bibliografia:
Wroczyńska A. Nahorski W.L. – Dynamika ruchu turystycznego w Polsce i na świecie
oraz zagrożenia z nią związane
Kuna A. Wroczyńska A. Mayer L. – Zdrowie w tropiku
Dziubek Z. – Choroby zakaźne i pasożytnicze
Centrum Medyczne ENEL-MED S.A. Biuro Zarządu, ul. Słomińskiego 19 lok. 524, 00-195 Warszawa
Tel. 022 431 77 00, fax. 022 431 77 05, www.enel.pl