niemiecki_06_09_Layout 1

Sebastian
Chudak1
Im Schilderwald
... czyli jak poradzić sobie w gąszczu znaków
(nie tylko) drogowych
Znaki drogowe to stały element krajobrazu przy ulicach miast, drogach krajowych i autostradach. Większość z nich wygląda i oznacza w krajach Unii Europejskiej to samo. Pomimo wielu starań i widocznego ujednolicenia i standaryzacji europejskie znaki drogowe
wykazują jednak nadal także istotne różnice pomiędzy
krajami. I tak np. zdarzają się różnice graficzne, użycie
różnych kolorów ale także różne znaczenia czy też dodatkowe teksty w lokalnych językach. Przykładów znaleźć można bardzo wiele (por. poniższe zestawienie).
NIEMCY
POLSKA
Czasami podobne znaki nieco różnią się znaczeniem, zgodnie z lokalnymi przepisami o ruchu drogowym. Niektóre znaki są jednak w Polsce zupełnie
nieznane. Choćby już z tego powodu warto te znaki
omawiać na lekcjach – także na lekcjach języka obcego, gdyż są one elementem szeroko pojętej kultury
kraju języka docelowego, a dokładniej realiami stanowiącymi element obcej rzeczywistości materialnej.
Wiedzy o obcej kulturze nie można – jak pisze m.in.
Waldemar Pfeiffer (2001:158) – ograniczać wyłącznie
do wiedzy realioznawczej. Trzeba koniecznie poszerzyć ją o wiedzę krajoznawczą (np. historia i geografia
danego kraju), kulturoznawczą sensu stricte (tj. np.
wiedzę o malarstwie, literaturze) i socjoznawczą (tj.
np. wiedzę o zwyczajach, zachowaniach sytuacyjnych)2. W kontekście ostatniego z wymienionych powyżej rodzajów wiedzy oraz tematu znaków drogowych i innych szyldów, tabliczek, drogowskazów, których na niemieckich ulicach spotkać można ponoć
1
2
w sumie ponad dwadzieścia milionów, ciekawym celem lekcji jest także refleksja na temat roli jaką odgrywają one w życiu tamtejszego społeczeństwa.
Niemcy zdają się bowiem z dużo większym upodobaniem niż Polacy umieszczać we wszystkich możliwych miejscach dodatkowe oznakowania – np. takie,
które ostrzegają przed odholowaniem samochodu
w przypadku zaparkowania go w niedozwolonym
miejscu; takie, które zabraniają opierania rowerów
o płot lub ścianę budynku; takie, które przypominają
o konieczności wyłączenia światła przy opuszczaniu
pomieszczenia; lub takie, które przypominają o odpowiedzialności karnej rodziców za ich dzieci. Czy
wszystkie te znaki i tabliczki to przejaw niemieckiego
upodobania porządku, swoistej obsesji na jego punkcie, potrzeby regulowania wszystkiego w najmniejszych nawet detalach? Nie można naturalnie uogólniać. Są oczywiście i tacy Niemcy, którzy uważają, że
oznakowań – zarówno znaków drogowych jak i tabliczek umieszczanych w różnych miejscach przez osoby
prywatne – jest zbyt wiele. Coraz częściej pojawiają się
pomysły przerzedzania tego swoistego lasu znaków.
Proponujmy Państwu przeprowadzenie lekcji, której
celem będzie z jednej strony zdobycie przez uczniów
wiedzy realio- (różnego typu znaki – nie tylko drogowe
– i ich znaczenie) i socjoznawczej (różnice w zachowaniach społeczności kulturowych, refleksja nad stereotypami, kształtowanie postawy akceptacji odmienności
kulturowej), z drugiej zaś strony utrwalenie wiedzy
na temat użycia czasowników modalnych (müssen,
sollen, dürfen), zdań okolicznikowych przyczyny (z weil
lub denn) i rozwijanie sprawności językowych (czytania
i słuchania ze zrozumieniem, mówienia).
***
Grupa docelowa: młodzież i dorośli, poziom biegłości językowej B1-B2 lub wyższy.
Ramy czasowe: od jednej do trzech godzin lekcyjnych (w zależności od poziomu zaawansowania językowego i zainteresowań uczniów).
Materiały nauczania/pomoce dydaktyczne: skopiowane karty pracy (patrz załączniki), płyta CD (załączona do tego numeru „Nauczaj lepiej”), odtwarzacz płyt CD.
Możliwy przebieg zajęć:
1. Zadanie typu multiple choice: Quiz o znakach drogowych – załącznik nr 1. Rozwiązanie: 1. A, 2. B,
3. C, 4. C, 5. A, 6. A, 7. B, 8. B, 9. C, 10. B, 11. A,
12. C, 13. B, 14. B, 15. B, 16. C, 17. B, 18. B, 19. C;
Dr Sebastian Chudak jest adiunktem w Instytucie Filologii Germańskiej im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Por. Pfeiffer, Waldemar: Nauka języków obcych. Od praktyki do praktyki. Poznań: Wagros, 2001.
32
B1-B2
2. Przyporządkowanie znaków drogowych i innych tablic informacyjnych do miejsc, w których mogą potencjalnie występować – załącznik nr 2. Rozwiązanie: 1. C, 2. A, 3. E, 4. D, 5. H, 6. G, 7. B, 8. F, 9. I;
3. Zadanie z załącznika nr 3 jest kontynuacją zadania z załącznika nr 2. Jego celem jest wyjaśnienie
znaczenia przedstawionych na ilustracjach znaków. Rozwiązując zadanie należy 1) przyporządkować odpowiednie opisy z prawej strony karty
pracy do znaków po jej lewej stronie, 2) wyjaśnić
znaczenie znaków, tworząc zdania poboczne ze
spójnikiem weil, a następnie z denn (pamiętając
przy tym o odpowiednim szyku w zdaniu!).
4. Celem zadania z załącznika nr 4 jest zaprojektowanie własnego znaku (nie koniecznie drogowego),
który – w przeciwieństwie do tych widocznych na tej
i poprzedniej karcie pracy – nie zabraniałby niczego,
tylko pozwalałby na coś. Zadanie pozwoli także
uczniom o mniejszej biegłości językowej wykazać się
kreatywnością, a co za tym idzie pozytywnie wpłynie
na ich motywację do dalszej pracy. Prace należy koniecznie zaprezentować i omówić w plenum.
5. Kolejne zadanie to ćwiczenie sprawności rozumienia
ze słuchu (nagranie na płycie CD załączonej do tego
numeru „Nauczaj lepiej”). Celem zadania jest wybór
i przyporządkowanie znaków drogowych do mapki
w załączniku nr 5. Rozwiązanie zadania znajduje się
w załączniku nr 7. Po wysłuchaniu tekstu, którego
transkrypcja znajduje się w załączniku nr 6, i przyporządkowaniu znaków należy ponownie wysłuchać
tekst, umożliwiając w ten sposób uczniom samodzielną kontrolę zadania. Kontrola zadania w plenum powinna natomiast polegać na opisaniu przez
uczniów drogi wraz ze wszystkimi znakami. Dla największego zaktywizowania uczniów można wprowadzić przy tym zasadę, że każdy uczeń mówi jedno
zdanie. Najlepiej też, żeby nie było to w ustalonej
wcześniej kolejności. Lepiej wprowadzić element zaskoczenia, tj. np. użyć piłeczkę, którą uczniowie będą sobie wzajemnie rzucać, wyznaczając w ten sposób osobę kontynuującą opis.
6. Celem kolejnego zadania jest samodzielne opisanie przez uczniów drogi przedstawionej na mapce
w załączniku nr 8 (Wir spielen ein Navigations-
system!). W przypadku grup o mniejszej biegłości
językowej uczniowie mogą pracować z tekstem
z lukami z załącznika nr 9. Zadanie można wykorzystać jako dodatkowe ćwiczenie także w grupach zaawansowanych.
Rozwiązanie: Autobahn, Höchstgeschwindigkeit,
Wildtiere, abbiegen, Ausfahrt, endet, Einbahnstraße, nächste, Stop-Schild, Kurve, reduzieren,
Fußgänger, Fußgängerüberweg, Bauarbeiten,
überholen, Fahrgeschwindigkeit, Ziel.
7. Praca z tekstem – załącznik nr 10. Tekst zawiera
słownictwo związane z tematem i informuje o najnowszych zmianach w oznakowaniach drogowych.
Do pierwszej części tekstu można zadać następujące pytania kontrolujące stopień zrozumienia tekstu:
a) Was ist ein Verkehrszeichen? Wozu dient es?
b) Von wem werden Verkehrszeichen angeordnet?
c) Wer muss Verkehrszeichen beachten?
d) Wie viele Verkehrsschilder gibt es in Deutschland?
e) Was unterscheidet ein Verkehrszeichen von
einem Wegweiser?
f) In welche Gruppen werden Verkehrszeichen
geteilt?
g) Was bezeichnet man als ‚Schilderwald”?
h) Warum sagt man, dass es in Deutschland zu
viele Verkehrszeichen gibt?
i) Was würde passieren, wann es nicht so viele
Verkehrszeichen geben würde?
j) Warum schafft man einige Verkehrszeichen ab?
Zadanie do drugiej części tekstu, informującej
o zmianach wśród znaków drogowych znajduje
się na karcie pracy.
Rozwiązanie:
znaki zlikwidowane:
znaki nowe:
***
Zajmując się tematem ruchu drogowego, znaków drogowych itp. nie sposób nie
pamiętać o bezpieczeństwie na drodze lub o tym, jak uzyskać pomoc, gdy zdarzy się
wypadek itp. Szczególnie ważne jest to na autostradach, gdzie odległość do kolejnego miasta lub choćby stacji benzynowej bywa spora. Podróżujący po niemieckich autostradach mogą skorzystać w takich sytuacjach z tzw. Notrufsäule. Co to takiego? Jak
działa? Odpowiedzi na te pytania znajdziemy
np. na interentowej stronie programu telewizji
WDR/ARD „Die Sendung mit der Maus”: www.wdrmaus.de. W rubryce „Sachgeschichten” znajdziemy tutaj film wyjaśniający w przystępny
sposób wszystkie te kwestie. Wart obejrzenia jest także film o systemach nawigacyjnych („Navigationssystem”), tzw. radarach („Blitzer”),
rowerach („Fahrrad-TÜV”, „Fahrradhelm”), znaku drogowym STOP
(„Stoppschild”), bezpiecznym przechodzeniu przez ulice („Verkehrsschule: Straße überqueren”). Wszystkie filmy przeznaczone są dla dzieci i prezentują w związku z tym wymienione tematy w sposób niezwykle przystępny. Przez to nadają się doskonale do pracy z uczniami (młodzieżą i dorosłymi) także o mniejszej biegłości językowej.
33
Załącznik nr 1
Verkehrszeichen-Quiz
Was bedeuten die folgenden Verkehrszeichen? Wähle die richtige Antwort!
1.
A. Ab hier darf man wieder schneller als 60 km/h fahren.
B. Ab hier darf man höchstens 60 km/h fahren!
C. Es sind noch 60 km bis zur nächsten Tankstelle.
2.
A. Spitze Gegenstände liegen auf der Fahrbahn.
B. Einfahrt verboten!
C. Nach rechts oder links abbiegen!
3.
A. Hier dürfen Kinder nur an der Hand ihrer Eltern laufen.
B. Hier gehen Mütter mit ihren Kindern spazieren.
C. Der Weg ist für Fußgänger reserviert.
4.
A. Hier muss man schnell gehen.
B. Hier dürfen nur Männer die Straße überqueren.
C. Autofahrer müssen besonders aufpassen, denn hier gibt es einen
Fußgängerübergang ohne Ampel.
5.
A. Hier gibt es einen Bahnübergang mit Schranken.
B. Hier gibt es einen Bahnübergang ohne Schranken.
C. Hier muss man aufpassen, denn es gibt einen Zaun.
6.
A. Hier darf man nicht fahren.
B. Es gibt hier Kreisverkehr.
C. Hier darf man nicht gehen.
7.
A. Man darf hier keine Fahrräder auf dem Autodach transportieren.
B. Man darf hier mit dem Fahrrad nicht fahren.
C. Hier darf man sein Fahrrad parken.
8.
A. Hier dürfen maximal 30 Fahrzeuge parken.
B. Man darf hier 30 km/h fahren.
C. Man muss hier 30 Minuten warten.
9.
A. Hier darf man vor dem Haus parken.
B. Hier muss man langsam fahren.
C. Es ist eine Wohnstraße und hier dürfen Kinder auf der Straße spielen.
34
B1-B2
Załącznik nr 1
10.
A. Hier muss man im Schritt-Tempo fahren.
B. Hier darf man nicht parken.
C. Hier darf man nicht überholen.
11.
A. Hier darf man nur in eine Richtung fahren.
B. Hier muss man vorsichtig fahren, denn gibt es einen Bahnübergang.
C. Hier muss man rechts abbiegen.
12.
A. Am Ende der Astraße darf man rechts und links abbiegen.
B. Am Ende der Straße darf man parken.
C. Die Straße ist eine Sackgasse. Hier kann man nicht weiterfahren.
13.
A. Auf der rechten Straßenseite dürfen nur schwarze Autos fahren.
B. Hier darf man nicht überholen.
C. Hier dürfen nur Pkws fahren.
14.
A. Hier muss man aufpassen, denn es gibt hier Straßenarbeiten.
B. Wenn die Straße nass ist, kann das Auto ins Schleudern geraten.
C. Hier muss man häufig überholen.
15.
A. Hier ist die Ortsgrenze. Man muss im Schritt-Tempo fahren.
B. Hier ist die Ortsgrenze. Man darf nicht schneller als 50 km/h fahren.
C. Hier ist die Ortsgrenze. Man muss aus dem Auto steigen und weiter
zu Fuß gehen.
16.
A. Hier darf man parken. Man muss aber Parkgebühren zahlen.
B. Hier darf man nicht weiterfahren.
C. Hier muss man eine Gebühr entrichten, um weiterfahren zu können.
17.
A. Hier muss man vorsichtig fahren, denn hier schneit es häufig.
B. Hier muss man vorsichtig fahren, denn hier kann sich Glatteis bilden.
C. Hier muss man vorsichtig fahren, denn es gibt hier keinen
Winterdienst.
18.
A. Hier gibt es einen Autobahnkiosk. Hier kann man etwas trinken oder essen.
B. Hier gibt es eine Notrufsäule. Man kann hier Hilfe herbeirufen.
C. Hier gibt es eine Telefonzelle. Hier kann man kostenlos telefonieren.
19.
A. Hier dürfen nur Fahrzeuge fahren, die 70 Meter lang sind.
B. Hier dürfen keine Fahrzeuge fahren, die länger als 70 Meter sind.
C. Hier muss man einen Abstand von mindestens 70 Metern halten.
35
Załącznik nr 2
Wo kann man diese Schilder sehen? Ordne zu!
A.
B.
D.
C.
E.
F.
G.
H.
I.
1.
2.
3.
4.
5.
z.B. in einer Schule oder in einem Büro
z.B. vor einem Geschäft
in der Nähe einer Schule
am Strand
an einer Baustelle
6.
7.
8.
9.
an einem Haustor
in einer Fußgängerzone
in einer Fußgängerzone
unter einem Parkplatzschild
Trag hier deine Lösung ein!
1
2
3
4
5
6
7
8
9
I
36
B1-B2
Załącznik nr 3
Warum gibt es diese Schilder? Erklär!
Bilde Sätze mit ‚weil’ und mit ‚denn‘, z.B. Das Schild A gibt es, weil ...!
A.
Hier kann man sich leicht verletzen.
Man will sicher gehen, dass man
immer hinein- und hinausfahren kann.
C.
B.
Man will sicher gehen, dass Kunden
hier immer ihre Fahrzeuge parken
können.
D.
Hier gibt es einen Gehweg
und man darf hier weder Fahrrad
noch Auto fahren.
F.
Hier gibt es nur wenige Parkplätze
und nur die, die an dieser Straße
wohnen, dürfen hier parken.
E.
G.
Hier gibt es keinen Bademeister und
man muss selbst aufpassen, dass kein
Unfall passiert.
Man soll Strom sparen.
H.
Hier dürfen eigentlich keine Autos
fahren. Es gibt aber ein paar
Geschäfte und die Lieferwagen dürfen
die Straße benutzen.
I.
Hier können Kinder die Straße
überqueren und man sollte deswegen
besonders vorsichtig fahren.
37
Załącznik nr 4
Willkommen im Schilderwald!
Schilder gibt es wie Sand am Meer. Vor allem Verbotsschilder findet man auf Schritt und
Tritt. Man fragt sich häufig, weshalb es eigentlich so wenig „Erlaubt-, Erwünscht- und
Gestattet-Schilder“ gibt? Warum gibt es so wenig „freundliche“ Schilder? Du hast aber
sicher viele Ideen, was erlaubt, erwünscht, gestattet werden sollte, oder? Entwirf dein
eigenes „freundliches“ Schild!
Schreib oder
zeichne etwas
auf das Schild!
38
Du bist dran!
Załącznik nr 5
B1-B2
39
Załącznik nr 5
Ordne die folgenden Verkehrszeichen und Wegweiser den
entsprechenden Stellen (?) auf der Karte zu!
40
B1-B2
Na płycie CD znajdziesz załączniki do tej lekcji.
Zał. 7
Zał. 6
Załącznik nr 6
Zał. 8
B1-B2
Transkrypcja nagrania do zadania z załącznika nr 5
Wir befinden uns auf der Bundesstraße 288 und fahren in Richtung Mühlheim an der Ruhr.
Hier muss man geradeaus fahren und darf nicht links abbiegen, da die Straße links eine
Einbahnstraße ist. Die vorgeschriebene Geschwindigkeit beträgt 60 km/h. Wir erreichen die
Stadtgrenze. In der Stadt darf man nur noch 30 km/h fahren. Wir fahren jetzt am Ruhrufer
entlang. In 500 Metern fahren wir über eine Brücke. Jetzt können wir entweder geradeaus
oder rechts fahren. Wenn wir rechts fahren, müssen wir vor der Ampel anhalten. Wir fahren
aber erst mal geradeaus und biegen dann in 250 Metern links ab. Hier steht ein Stop-Schild
und man muss anhalten. Nachdem wir wieder links abgebogen sind, müssen wir geradeaus
fahren. Man könnte in 300 Metern links abbiegen. Heute werden hier aber Bauarbeiten
durchgeführt, die Straße links ist gesperrt und es gibt eine Umleitung. Man muss also weiter
geradeaus fahren und darf dabei andere Fahrzeuge nicht überholen. In 600 Metern gibt es
eine Kurve. Hier sollte man auch besonders vorsichtig fahren, denn hier überqueren
Fußgänger die Straße. Dann kommen wir auf die Autobahn A4 und fahren in Richtung
Dortmund. Auf der Autobahn darf man sogar 120 km/h fahren! Kurz vor Dortmund endet
die Autobahn. Wir überqueren die Stadtgrenze. Hier darf man noch 60 km/h fahren aber da
kommt schon eine Siedlung und man muss das Tempo reduzieren. Und schon verlassen wir
Dortmund und kommen wieder auf eine Autobahn. Hier darf man allerdings nur 100 km/h
fahren. Rechts an der Autobahn steht ein Hotel. Wir fahren an dem Hotel vorbei. Nach
weiteren 700 Metern kommt auf der rechten Seite eine Tankstelle und ein Parkplatz. Wir
fahren an ihnen vorbei und nehmen die nächste Ausfahrt links. Schon sind wir am Ziel
unserer Reise!
Zał. 9
Zał. 10
41