Strategie rozwoju energetycznego dla gmin

Strategie rozwoju energetycznego dla gmin
08.11.2013
Mieczysław Obiedziński, Auditor wiodący, Manager Food Business Service TÜV SÜD Polska
Globalne zmiany społeczno-gospodarcze zmuszają poszczególne kraje oraz ich
jednostki
administracyjne do przystosowania się do nowych wymagań w zakresie efektywniejszego i
oszczędniejszego wykorzystywania energii i paliw. Przyjmowane przez gminy strategie rozwoju
energetycznego mają zapewniać racjonalizację ich wykorzystywania, a także określać konieczne
kroki dotyczące zarządzania nimi.
Strategiczne znaczenie sektora energetycznego, zarówno z punktu widzenia wytwarzania jak i
przesyłu energii sprawia, że pojawia się wiele zadań, którym muszą
podporządkowywać się jednostki
administracyjne w Polsce. Rozwój gospodarczy, jak i bieżąca działalność złożonej infrastruktury na poziomie
gmin, uzależnione są w znacznym stopniu od stabilnych i nieprzerwanych dostaw energii elektrycznej oraz
ciepła.
Szczególną rolę – z uwagi na bezpośredni kontakt z mieszkańcami oraz przedsiębiorcami –
odgrywają gminy, na które Prawo energetyczne nakłada określone zadania. Obowiązki te wpisują się w
politykę energetyczną całego kraju, a ich realizacja skutkuje powstaniem wielostronnego systemu zależności
energetycznych na linii podaż-przesył-popyt. Ustawa - Prawo energetyczne, wskazuje na 4 podstawowe
zadania gmin w zakresie zapotrzebowania i wykorzystywania energii i paliw. Jako pierwsze zostało
określone planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Jego
realizacja umożliwia bieżące dostawy mediów energetycznych i obejmuje zarówno podmioty trudniące się
ich wytwarzaniem, jak i infrastrukturę niezbędną do przesyłu tych mediów do odbiorców końcowych. Kolejne
zadanie to planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy. Poza
względami bezpieczeństwa związanymi z poruszaniem się osób czy pojazdów, obowiązek ten ma również
pozwolić m.in. na zwiększenie atrakcyjności danych obszarów dla dalszej urbanizacji oraz industrializacji.
Kolejnym z punktów ustawy jest finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych na terenie gminy.
To zadanie bezpośrednio łączy się z zapisami ustawy z dnia 11 kwietnia 2011 r. o efektywności
energetycznej. Czwarte zadanie obowiązujące od 1 stycznia 2012 r. to planowanie i organizacja działań
mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających jej wykorzystywanie.
Pojawienie się tego obowiązku w Prawie energetycznym jest wynikiem ustaleń zawartych w Polityce
Energetycznej Polski do 2030 r., która została przyjęta w uchwale Rady Ministrów w dniu 10 listopada 2010
r. Jednym z jej głównych celów jest zagwarantowanie takiego rozwoju gospodarczego, który nie będzie
powodował wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną.
Z uwagi na zaktualizowane założenia Unii Europejskiej, zakładające odbudowę przemysłu w
Strategie rozwoju energetycznego dla gmin
Europie, coraz trudniejszym zadaniem staje się pogodzenie rozwoju gospodarczego ze zmniejszeniem
zużycia energii, które wymagać będzie szczegółowego planowania oraz koordynacji działań zarówno pod
kątem jej wytwarzania jak i zużywania. Istotnym faktem, który ma wpływ na kształt planów i podejmowanych
działań, jest
konieczność ustalenia ich zgodności zarówno z miejscowym planem zagospodarowania
przestrzennego jak i z obowiązującym programem ochrony powietrza przyjętym na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska. Na pierwszy plan wysuwają się zatem środki, które zagwarantują usprawnienie
obecnego systemu energetycznego wymagającego w wielu miejscach renowacji bądź rozbudowy. Gminy w
tym zakresie mogą korzystać ze środków dostępnych m.in. w ramach programów prowadzonych przez
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).
Precyzyjna strategia
Od momentu pojawienia się ustawy - Prawo energetyczne w roku 1997, wszystkim podmiotom
odpowiedzialnym za realizację jej przepisów za główny cel stawiano osiągnięcie bezpieczeństwa
energetycznego. Miało się ono przejawiać w trzech aspektach: energetycznym, ekonomicznym i
ekologicznym. Późniejsze nowelizacje ustawy oraz jej akty wykonawcze są szczegółowym rozwinięciem
tych aspektów. Strategia rozwoju energetycznego dla gmin musi zatem odpowiadać wszystkim przyjętym do
tej pory założeniom i spełniać obecne oraz pojawiające się na bieżąco wymogi.
Przygotowanie planu na poziomie gminy poprzedzone jest kompleksowym rozpoznaniem
zapotrzebowania na media oraz możliwości zaspokojenia tych potrzeb przez podmioty je dostarczające.
Tylko gminy właściwie i racjonalnie zaopatrzone w energię mają szansę na takie bilansowanie środków
finansowych, które będzie przyczyniało się do ich prawidłowego funkcjonowania, rozwoju działających na ich
terenie firm, a także pojawiania się nowych inwestorów.
Z punktu widzenia aspektu energetycznego konieczne jest ustalenie w ramach gminy bieżącego
oraz prognozowanego popytu oraz podaży energii. Wiąże się to m.in. z zarządzeniem infrastrukturą
techniczną, która musi posiadać właściwy potencjał a w przypadku potrzeby zwiększania przesyłu,
rosnącego razem z pojawianiem się coraz to nowych podmiotów wymagających zaopatrzenia w energię
elektryczną i ciepło, również odpowiedni zapas.
Kolejny aspekt – ekonomiczny – odnosi się do możliwości finansowych odbiorców końcowych. Plany
muszą uwzględniać powstawanie takich warunków związanych z lokalnym rynkiem energetycznym, które
będą optymalnym rozwiązaniem dla podmiotów zużywających dostarczoną energię zarówno na cele
mieszkalno-bytowe, jak i w ramach działalności gospodarczej. Równoległą kwestią jest zapewnianie dostaw
energii na cele własne gminy również po atrakcyjnych cenach ustalonych na zasadach wolnorynkowych.
Dodatkowym elementem, będącym efektem rosnącej świadomości użytkowników energii, a także
wynikiem wzrostu cen energii, jest ekologia spajająca wszystkie powyższe aspekty. Potrzeba minimalizacji
negatywnego wpływu na środowisko bierze się bowiem bezpośrednio z umiejętnego rozpoznania,
Strategie rozwoju energetycznego dla gmin
zorganizowania i zarządzania zarówno aspektem energetycznym jak i ekonomicznym.
Budowanie strategii rozwoju energetycznego dla gmin musi opierać się o plany zawarte w Polityce
Energetycznej Polski do roku 2030, a także o prawo Unii Europejskiej.
Poza rozpoznaniem długookresowego zapotrzebowania na energię, konieczne staje się planowanie
dywersyfikacji jej dostaw, co może wpłynąć nie tylko na obniżenie cen, ale również na bezpośrednie
zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń mających wpływ na stan ekosystemu, w którym
funkcjonuje gmina, jej mieszkańcy oraz firmy prowadzące działalność na jej terenie. Poza czynnikami
obejmującymi gminę w skali makro, racjonalne planowanie musi uwzględniać
zapotrzebowanie
poszczególnych przedsiębiorstw na energię i paliwa, charakterystykę przedsiębiorstw energetycznych w
gminie, opis sieci energetycznej i ciepłowniczej czy stan budynków. Tak szczegółowa analiza ma wskazać
miejsca, gdzie można zwiększyć efektywność energetyczną, poprawić i zapewnić bezpieczeństwo
energetyczne, rozwinąć lub wdrożyć odnawialne źródła energii (OZE) czy wprowadzić układy kogeneracyjne.
Precyzyjnie przygotowana strategia umożliwi opracowanie szczegółowego planu działania, który
będzie podstawą do określenia potrzeb finansowych gminy w zakresie rozwoju energetycznego.
Efektywność energetyczna tkwi w szczegółach
O ile dostarczenie nowych zasobów energii ponosi za sobą zazwyczaj duże koszta i rzadko kiedy
może być sfinansowane jedynie ze środków własnych gminy, to poprawa efektywności energetycznej jest już
bliższym i bardziej wyraźnym punktem docelowym na mapie działań najmniejszych jednostek
administracyjnych. Przeprowadzenie dokładnej analizy obecnie zużywanej energii oraz ciepła może
przynieść wymierne korzyści w formie optymalizacji poszczególnych procesów, a tym samym obniżyć środki
finansowe przeznaczane na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego. Zadania, które powinna podjąć
gmina razem z podmiotami działającymi na jej terenie, mogą obejmować audyty urządzeń wytwórczych i
sieci (w tym kotłowni miejskich), wymianę urządzeń pomiarowych na nowe spełniające wymagania prawne,
analizę budynków użyteczności publicznej i wskazanie elementów, które powinny zostać poddane
termomodernizacji (np. wymiana okien, docieplenie stropów i dachów, usunięcie mostków termicznych),
zwalczanie niskiej emisji (zapobieganie wytwarzaniu ciepła na potrzeby indywidualnych odbiorców przy
użyciu tanich paliw o złej charakterystyce i niskich parametrach grzewczych, które dodatkowo powodują
powstawanie odpadów), wymianę oświetlenia ulicznego na bardziej efektywne (zapewniające lepsze
rozproszenie światła i obszar oświetlenia). Bardziej zaawansowane rozwiązania wpływające na rozwój
energetyczny gmin to współpraca z wytwórcami energii elektrycznej i ciepła pod kątem zakupu mediów,
które oferowane są po najlepszej cenie rynkowej możliwej do osiągnięcia w określonych warunkach.
Znaczne koszta związane z polepszeniem infrastruktury energetycznej powodują, że takie działania
są zazwyczaj rozłożone na długi okres, a dodatkowo ich zaistnienie uzależnione jest w znacznej mierze od
rozwiązań prawnych przygotowywanych na poziomie państwowym. Symptomatyczna jest tutaj np.
projektowana ustawa o korytarzach przesyłowych (obecnie prowadzone są prace nad jej piątą wersją). Jej
Strategie rozwoju energetycznego dla gmin
ustalenia będą miały znaczący wpływ na korytarze przesyłowe o znaczeniu lokalnym, co w obecnej sytuacji
prawnej w dużej mierze uniemożliwia lub komplikuje rozwój, a czasami także modernizację infrastruktury
energetycznej na terenie poszczególnych gmin.
Przygotowanie strategii rozwoju energetycznego dla gminy to początkowy etap, który każda lokalna
jednostka administracyjna powinna przejść, aby zorientować się jakie możliwości i jakie wymogi stawia przed
nią przyszłość pod względem zapotrzebowania na energię. Złożoność tego zadania zniechęca jednak wiele
gmin do rozpoczęcia prac z uwagi na dużą liczbę dodatkowych ustaleń pochodzących z obowiązujących
aktów prawnych. Jednak tylko precyzyjne zaplanowanie działań mogących poprawić efektywność
energetyczną, a także wskazanie ścieżek rozwoju infrastruktury energetycznej, zagwarantuje rzetelne i
realne określenie środków finansowych potrzebnych do zrealizowania tego typu inwestycji.
Osobną kwestią jest także prowadzenie działań mających na celu uświadamianie i informowanie
mieszkańców oraz przedsiębiorców działających na terenie gminy o tym, w jaki sposób można oszczędzać
energię, a tym samym przyczyniać się do zmniejszenia kosztów z nią związanych.
Połączenie wszystkich celów, wymogów prawnych, wpisania strategii w plany zagospodarowania
przestrzennego, zachęcenie lokalnych przedsiębiorców do czynnego udziału to trudne, ale możliwe do
wykonania zadanie. Jego przeprowadzenie jest jednak tylko wstępem na drodze do dalszego rozwoju,
szczególnie w sytuacji, kiedy bezpieczeństwo energetyczne całego kraju jest składową działań w
poszczególnych gminach.
TÜV SÜD Polska należy do międzynarodowego koncernu TÜV SÜD AG, który od ponad 140 lat chroni ludzi, środowisko i
własność przed niekorzystnymi skutkami technologii. Zakres naszych działań obejmują usługi certyfikacji, badań, testów,
dopuszczeń technicznych, ekspertyz i szkoleń.
Zapewniamy wsparcie naszym Klientom na globalnym rynku poprzez wiedzę i doświadczenie prawie 19,500 specjalistów
w ponad 600 lokalizacjach na całym świecie. Naszym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa, niezawodności oraz efektywności - to
pozwala zwiększać wartość i konkurencyjność naszych Klientów.
Kontakt dla mediów:
Karol Kłosiewicz – Royal Brand PR – [email protected] – tel.: +48 71 723 75 17