Dlaczego szkoła wyższa powinna włączać uczenie się przez całe

Dlaczego szkoła wyższa powinna włączać uczenie się przez całe

DLACZEGO SZKOŁA WYŻSZA POWINNA
WŁĄCZAĆ UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE
ŻYCIE („Lifelong Learning” ) DO
SWOJEJ MISJI I STRATEGII?
Jadwiga Mirecka
Ekspertka Bolońska
Łódź 25.03.2013
1
Uczenie się przez całe życie
(Lifelong Learning- LLL)
„To wszystkie działania podejmowane w ciągu życia z
zamiarem doskonalenia wiedzy, umiejętności i kompetencji
w ramach perspektyw osobistych, obywatelskich,
społecznych, oraz związanych z zatrudnieniem”
„LLL obejmuje pełny zakres działań formalnych, nieformalnych i poza-formalnych, od przedszkola do okresu poemerytalnego”
Komisja Europejska ...
2
Memorandum Komisji Europejskiej (2001)
Making a European area of Livelong Learning a reality
1. Nowe podstawowe umiejętności dla każdego:
(komputerowe, językowe, technologiczne, społeczne
przedsiębiorczość)
2. Zwiększenie inwestycji w zasoby ludzkie:
(współfinansowanie kształcenia w trybie LLL, zatrudnienie na
pół etatu)
3. Innowacje z zakresie nauczania i uczenia się:
(nauczanie nakierowane na uczącego się z
przepuszczalnymi barierami pomiędzy sektorami i
poziomami, nacisk na samokształcenie, nauczanie
zdalne)
3
Memorandum Komisji Europejskiej (2001)
Making a European area of Livelong Learning a reality
4. Uznanie uczenia się:
(transparentność i wzajemne uznawanie osiągnięć, nowe
rodzaje certyfikatów, uznawanie uprzedniego uczenia się
(Recognition of Prior Learning - RPL)
5. Przemyślenie przewodnictwa i doradztwa:
(zapewnienie dostępu do informacji i porady, aktywne
wychodzenie „naprzeciw”)
6. Przeniesienie uczenia się bliżej domu (do lokalnej
społeczności, z wykorzystaniem technologii IT)
4
Uczenie się przez całe życie
(Lifelong Learning- LLL)
Oznacza przejście
Kształcenie elitarne
Kształcenie masowe
Kształcenie powszechne
5
Uczenie się przez całe życie
¾ „Edukacja nawracająca
¾ Edukacja rozproszona (z naprzemiennymi okresami
pracy i uczenia się)
6
Formy LLL obecnie istniejące w Polsce:
¾Kształcenie na poziomie wyższym
¾Kształcenie ustawiczne
¾ Uniwersytety dziecięce
¾ Różne szkolenia i kursy
¾Uniwersytety III wieku
7
Koncepcja LLL oznacza:
Postawienie osoby uczącej się w centrum:
¾ Korzystanie z możliwości kształcenia się w różnych
miejscach, formach i okresach życia
¾ Równe traktowanie różnych dróg uczenia się poprzez
oparcie PRK (KRK) na efektach uczenia się
¾Wyznacznikiem skuteczności polityki w zakresie LLL
nie są cechy instytucji (nakłady, programy, podręczniki,
jakość kadry) ale zmiany poziomu wiedzy i umiejętności
osób uczących się
8
Kształcenie w kontekście LLL
Trzy podstawowe kategorie uczenia się:
¾ Formalne: Uczenie się w instytucjach edukacyjnych i
szkoleniowych, prowadzące do uznanych dyplomów i
kwalifikacji
¾ Nie-formalne: Uczenie się w poza systemem szkolnictwa,
zorganizowane przez specjalne instytucje, organizacje
młodzieżowe, związki zawodowe (także korepetycje)
¾ Poza-formalne: Uczenie się w oparciu o doświadczenie
życiowe, niekoniecznie uświadomione
9
Strategie wdrażania LLL
1. Współpraca z innymi partnerami:
(agencjami rządowymi, przemysłem, stowarzyszeniami,
centrami naukowymi)
2. Wgląd w potrzeby w zakresie uczenia się ( z
uwzględnieniem przewidywalnych potrzeb rynku pracy)
3. Odpowiednie finansowanie (wzrost nakładów z budżetu,
oraz odpowiednia alokacja środków)
4. Ułatwianie dostępu (upowszechnienie informacji)
5. Kreowanie kultury uczenia się (uznanie, wynagradzanie)
6. Dążenie do doskonałości (zapewnianie jakości,
tworzenie standardów)
10
Uniwersytety winny wdrażać LLL
Bo tak wypada....
(Perspektywa krajowa)
¾ Obowiązkiem uniwersytetu jest świadczenie na rzecz
społeczeństwa, pracodawców, poszczególnych osób
¾ W Polsce % osób dorosłych (35-64 lata) uczących się po
zakończeniu edukacji jest niższy niż w innych krajach
¾ Jest to element rządowej „Średniookresowej Strategii
Rozwoju Kapitału Ludzkiego” wraz z „Perspektywą
uczenia się przez całe życie”(2011)
11
Przedwczesna dezaktywacja edukacyjna
procent osób w wieku 25-64 uczestniczących w zorganizowanych formach
kształcenia w okresie 4 tygodni poprzedzających badania, 2011
source: Delivering lifelong learning for knowledge, creativity and innovation, European Commission,
COM(2007) 703, Nov. 2007
za A.Kraśniewskim
12
środowiskowa strategia rozwoju SzW
grudzień 2009
za A.Kraśniewskim
13
środowiskowa strategia rozwoju SzW
Działalność edukacyjna uczelni – cele strategiczne
CS1:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Dostosowanie systemu kształcenia do
zmieniających się potrzeb społecznych
CO1.1: Upowszechnienie uczenia się przez całe życie
Wspieranie przez państwo idei LLL, m.in. poprzez ...
Pełnienie przez uczelnie roli „integratorów” procesu uczenia się przez
całe życie w różnych warunkach i okolicznościach (LWL), ...
Zapewnienie otwartości i drożności systemu szkolnictwa wyższego,
m.in. poprzez odpowiednią konstrukcję Krajowych Ram Kwalifikacji, ...
Dostosowanie systemu kształcenia w uczelniach do poszerzającego
się kręgu potencjalnych odbiorców, ...
Oferowanie przez uczelnie możliwości kształcenia
zindywidualizowanego, ...
Wypracowanie koncepcji funkcjonowania jednostek edukacyjnych typu
„uniwersytet otwarty” ...
za A.Kraśniewskim
14
jak nas widzą ...
OECD Reviews of Tertiary Education
- Poland (Sept. 2007)
„Strategies for promoting LLL are embryonic.”
„… the lifelong education offerings of tertiary
institutions are underdeveloped, and the needs
of adult learners do not seem to be a focus for
tertiary institutions’ course provision.”
„ … we were struck by the weakness, bordering
on invisibility, of tertiary-level continuing
education”.
„… links with the labour market are weak.”
za A.Kraśniewskim
15
Perspektywa rządowa
¾
dokument opracowany przez
Międzyresortowy Zespół ds.
uczenia się przez całe życie, w
tym KRK (luty 2011)
¾
roboczo przyjęty przez Komitet
Rady Ministrów (marzec 2011)
¾
aneks do Strategii Rozwoju
Kapitału Ludzkiego
za A.Kraśniewskim
16
strategia (perspektywa) rządowa
cele strategiczne
za A.Kraśniewskim
17
Nowy projekt „Ustawy o zmianie ustawy
Prawo o Szkolnictwie Wyższym oraz
niektórych innych ustaw”,
Wśród celów przyświecających zamierzonej nowej
regulacji wymienione zostały:”
¾ „ułatwienie dostępu do studiów wyższych osobom
dojrzałym w ramach uczenia się przez całe życie
¾ dostosowanie funkcjonowania uczelni do skutków niżu
demograficznego .
18
Uniwersytety winny wdrażać LLL
Bo tak robią inni...
(Perspektywa Europejska)
¾ Zalecenia wynikające ze Strategii Lizbońskiej (2000) i
Procesu Bolońskiego (komunikat z Pragi 2001)
¾ Dokument Komisji Europejskiej: „Rola Uniwersytetów w
Europie Wiedzy”2004
¾ Karta LLL dla Uniwersytetów wydana przez EUA (European
Universities Association) w r.2008
¾ Nowy ranking uniwersytetów – U(university)multidimensional transparency tool
19
LLL – kluczowy komponent PB (EOSW)
Prague Communiqué (2001)
Lifelong learning is an essential element of the European Higher
Education Area. In the future Europe, built upon a knowledge-based
society and economy, lifelong learning strategies are necessary to face
the challenges of competitiveness and the use of new technologies
and to improve social cohesion, equal opportunities and the quality of
life.
Kolejne komunikaty ministrów (2003, 2005, 2007, 2009)
wskazanie różnych elementów tworzących „kulturę uczenia się
przez całe życie”
ƒ elastyczne ścieżki kształcenia
ƒ uznawanie efektów uczenia się osiągniętych poza systemem
kształcenia formalnego (RPL)
ƒ krajowe ramy kwalifikacji
ƒ współpraca uczelni z interesariuszami zewnętrznymi, w tym
pracodawcami
za A.Kraśniewskim
20
EUA Charter on LLL 2008
Karta Europejskich Uniwersytetów
dotycząca Uczenia się przez
Całe Życie
(w odpowiedzi na apel premiera
Francji podczas seminarium
nt. LLL (Sorbona, grudzień 2007)
¾
zobowiązania ze strony uczelni
¾
zobowiązania ze strony rządów
za A. Kraśniewskim 21
(European Universities’ Charter on LIfelong Learning)
Uniwersytety zobowiązują się do:
1. Wbudowania koncepcji poszerzenia dostępu i kształcenia
przez całe życie do swoich strategii instytucjonalnych
2. Oferowania kształcenia i uczenia się w stosunku do
zróżnicowanych populacji studentów
3. Adaptowania programów studiów tak, aby zapewnić iż są
zaprojektowane pod kątem poszerzenia udziału i
przyciągnięcia powracających dorosłych uczących się
4. Oferowania odpowiedniego przewodnictwa i usług
konsultacyjnych
5. Uznawania uprzedniego uczenia się
22
(European Universities’ Charter on LIfelong Learning)
cd.
6. Objęcia kształcenia się przez całe życie kulturą jakości
7. Umocnienia relacji pomiędzy badaniami naukowymi,
nauczaniem i innowacyjnością w perspektywie uczenia się
przez całe życie
8. Konsolidowania reform dla promowania elastycznego i
kreatywnego środowiska uczenia się dla wszystkich
studentów
9.Rozwijania partnerstwa na poziomie lokalnym, regionalnym i
międzynarodowym w celu przygotowania programu
atrakcyjnego i istotnego
10. Funkcjonowania jako wzorzec instytucji uczenia się przez
całe życie
23
(European Universities’ Charter on LIfelong Learning)
cd.
Rządy zobowiązują się do:
1. Uznawania udziału uniwersytetów w uczeniu się przez całe
życie za główne świadczenie na rzecz osób i społeczeństwa
2. Promowania równości społecznej i „włączającego”
społeczeństwa uczących się
3. Włączania celów uczenia się przez całe życie do misji i
pracy narodowych agencji i systemów QA
4. Wspierania rozwoju odpowiednich usług w zakresie
przewodnictwa i doradztwa
24
(European Universities’ Charter on LIfelong Learning)
Rządy zobowiązują się do:
1. Uznawania wkładu uniwersytetów w uczenie się przez
całe życie za główne świadczenie na rzecz osób i
społeczeństwa
2. Promowania równości społecznej i „włączającego”
społeczeństwa uczących się
3. Włączania celów uczenia się przez całe życie do misji i
pracy narodowych agencji i systemów QA
4. Wspierania rozwoju odpowiednich usług w zakresie
przewodnictwa i doradztwa
5. Uznawania uprzedniego uczenia się
25
(European Universities’ Charter on LIfelong Learning)
cd.
6. Usuwania przeszkód prawnych, które mogą utrudniać
powrót potencjalnych uczących się do kształcenia
wyższego (ubezpieczenia, prawa emerytalne, wsparcie
finansowe)
7. Zapewnienie autonomii i rozwój systemu zachęt dla
uniwersytetów zaangażowanych w LLL
8. Zachęcanie do partnerstwa na poziomie regionalnym z
władzami regionu, pracodawcami i agencjami rozwoju
9. Informowania i zachęcania obywateli do korzystania z
możliwości LLL oferowanych przez uniwersytety
10. Działania jako wzorzec instytucji zaangażowanej w LLL
26
Dlaczego uniwersytety winny wdrażać LLL ?
Bo to się może opłacić....
(Perspektywa instytucjonalna)
¾ Niż demograficzny i konieczność poszukiwania
nietypowych studentów
¾ Nawiązanie głębszej współpracy z otoczeniem (przemysł)
¾ Stymulacja intelektualna dla środowiska akademickiego
¾ Szansa na dodatkowy dochód („rynek” ustawicznego
kształcenia i LLL to biznes wart miliardy dolarów)
27
niż demograficzny
Prognoza zmian w liczbie studentów w okresie 2005-2025 (2005 = 100%)
źródło: raport E&Y, IBnGR, 2010
28
za A.Kraśniewskim
Niewłaściwa „struktura kierunkowa” absolwentów
zbyt mało absolwentów w pewnych obszarach
¾ n. przyrodnicze – 3.9%
¾ inżynieria, produkcja – 7.5%
zbyt dużo absolwentów w innych obszarach
¾ n. społeczne, biznes, prawo – 41.4%
¾ edukacja – 11.9%
źródło: OECD Reviews of Tertiary Education – Poland, Sept. 2007
rosnące bezrobocie wśród absolwentów
szkół wyższych
potrzeba „przekwalifikowania”
za A.Kraśniewskim
Uczenie się przez Całe Życie
Obejmuje:
¾ Ustawiczne kształcenie osób wysokokwalifikowanych
¾ Początkowe nauczanie dla grup wykluczonych
¾ Uzupełnianie (nabywanie nowych) kompetencji dla osób
pragnących się dostosować do rynku pracy
¾ Dokształcanie osób w wieku emerytalnym w celu umożliwienia
dalszej pracy
¾ Studiowanie dla zaspokojenia ambicji, potrzeb kulturowych
30
Potencjalni uczestnicy LLL
¾
liczba osób z wyższym wykształceniem w Polsce szybko
rośnie
Odsetek osób z wykształceniem wyższym w wieku 30-34 lata
40
30
20
10
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
UE 27
Polska
źródło: Eurostat, LFS (A. Chłoń-Domińczak, 2012)
Jak ze studenta zrobić przyszłego studenta (LL-learnera)?
(ECH)
za A.Kraśniewskim
31
Potencjalni uczestnicy LLL
¾
skłonność do dalszego kształcenia mają przede
wszystkim osoby dobrze wykształcone
źródło: Bilans Kapitału Ludzkiego, 2011 (A. Chłoń-Domińczak, 2012)
za A.Kraśniewskim
32
Konieczne działania uczelni w kontekście
LLL:
¾
Uczelnia jako „Integrator LLL”
¾
Dostosowanie oferty uczelni do
poszerzającego się kręgu potencjalnych
odbiorców
¾
doradztwo
¾
walidacja uprzedniego uczenia się
(Recognition of Prior Learning)-RPL
33
Uczelnia jako „integrator LLL”
Dwa wymiary integracji (w uczelni)
¾
integracja na poziomie oferty
edukacyjnej: własnej i innych instytucji
¾
integracja na poziomie osoby uczącej
się – opracowanie i realizacja
indywidualnej elastycznej strategii LLL
Strategia rozwoju SzW: 2010-2020 – projekt środowiskowy
34
Uczelnia jako „integrator LLL”
Na poziomie oferty edukacyjnej
Przeprowadza walidację efektów uczenia się
uzyskanych w wyniku uczenia się pozaformalnego i nieformalnego
35
Uczelnia jako „integrator LLL”
Na poziomie osoby (potencjalnie) korzystającej
z usług uczelni
¾
identyfikacja kwalifikacji i kompetencji + pomoc w
udokumentowaniu posiadanych kompetencji
¾
określenie celu (celów) kształcenia (pomoc w planowaniu
kariery zawodowej, ogólnego rozwoju, ...)
¾
opracowanie projektu indywidualnej elastycznej strategii
LLL (działań w zakresie LLL), obejmującej
- weryfikację i formalne uznanie kompetencji (certyfikacja)
- kształcenie (wykorzystujące ofertę uczelni i innych instytucji, ale
także samokształcenie)
¾
realizacja opracowanej strategii
- weryfikacja i formalne uznanie kompetencji (certyfikacja)
36
Dostosowanie oferty do nowych odbiorców
Przechodzenie na bardziej elastyczne formy kształcenia:
¾ odchodzenie od programów wspólnych dla wszystkich
studentów na rzecz zindywidualizowanych ścieżek
kształcenia
¾ oferowanie programów o charakterze „krótkich cykli” które
mogłyby wypełnić puste obecnie miejsce na 5-tym
poziomie KRK
¾ modyfikowania form organizacyjnych studiów poprzez
przechodzenie na studia w trybie wieczorowym,
weekendowym, ze skróconym dziennym wymiarem zajęć ,
lub studia „na odległość”.
¾ szersze, niż w przypadku tradycyjnych studiów,
współdziałanie uczelni z interesariuszami zewnętrznymi
37
Dostosowanie oferty do nowych odbiorców
mniej typowe (nowe) formy realizacji LLL
¾ studia niestacjonarne - wydłużone
¾ pojedyncze przedmioty
- z oferty studiów, kursów, ...
- specjalnie przygotowane (?)
¾ moduły obejmujące kilka przedmiotów
¾ programy kształcenia prowadzące do uzyskania kwalifikacji
I, II lub III stopnia oparte na wykorzystaniu doświadczenia
zawodowego
¾ kształcenie w ulokowanych w uczelniach centrach
szkoleniowych dużych firm
¾ organizowanie procesu nauczania częściowo w miejscu
pracy i w oparciu o pracę,
38
Indywidualizacja oferty
Oferowanie przez uczelnie możliwości kształcenia
zindywidualizowanego, zarówno co do ścieżki kształcenia przez całe
życie, jak i poszczególnych jej elementów (studiów, kursów itp.).
Komentarz:
Celem indywidualizacji kształcenia jest dopasowanie przez uczelnię
oferty edukacyjnej w możliwie jak największym zakresie do
indywidualnego odbiorcy (studenta), a nie „dopasowanie odbiorcy”
(studenta) do zunifikowanego modelu kształcenia.
Postulat realizowany w wyniku
ƒ pełnienia przez uczelnie roli „integratorów” procesu
uczenia się przez całe życie w różnych warunkach i
okolicznościach (LWL)
ƒ dostosowywania oferty do nowych odbiorców
39
Walidacja efektów uczenia się
Walidacja (efektów uczenia się) - proces, w wyniku
którego uczący się otrzymuje od upoważnionej
instytucji formalny dokument stwierdzający, że osiągnął
określony zestaw efektów uczenia się.
W przypadku, gdy zestaw ten wpisany jest do krajowego
rejestru kwalifikacji, wydany dokument oznacza, że
osoba ta jest posiadaczem danej kwalifikacji.
słownik przyjęty przez Komitet Sterujący ds. KRK w lipcu 2011 r., a w sierpniu
2012 r. przez Międzyresortowy zespół do spraw uczenia się przez całe
życie, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji
40
Walidacja efektów uczenia się
Proces walidacji obejmuje następujące etapy:
¾ Identyfikację osiągniętych efektów uczenia
¾ Dokumentację osiągnięć
¾ Formalną ocenę tych osiągnięć ( w stosunku do
standardów)
¾ Formalne poświadczenie tych osiągnięć (certyfikację,
która może prowadzić do częściowej, lub pełnej
kwalifikacji
41
Walidacja efektów uczenia się
Proces walidacji winien :
¾ Przebiegać zgodnie ze wskazówkami zawartymi w
odpowiednich dokumentach europejskich
¾ cechować się
-Profesjonalizmem
- Transparentnością (oparcie o wyraźnie zdefiniowane
kryteria)
- Sprawiedliwością (obiektywizmem oceny, z
rozdzieleniem ról osoby nauczającej i oceniającej)
- Wiarygodnością i legalnością
¾ Być wsparty mechanizmami zapewniania jakości
42
Walidacja efektów uczenia się
Europejskie dokumenty określające zasady procesu
walidacji:
¾ Council recommendation on the validation of non-formal
and informal learning (EC) 20 December 2012
¾ European Guidelines for validating non-formal and informal
learning
(CEDEFOP- Centre for Development of Vocational Training)
2009
¾ Common validation of non-formal and informal learning
(European Association for Education of Adults) 2004
¾ Guidelines on the accreditation of prior learning
Quality Assurance Agency for Higher Education, 2004
43
Poziom zaawansowania w zakresie RPL
źródło: 2010 Update of the European Inventory on Validation of Non-formal and Informal Learning,
Cedefop, 2010
za A.Kraśniewskim
Różne formy uczenia się przez całe życie
¾ Ustawiczne kształcenie w ramach doskonalenia
zawodowego
¾ Kształcenie poprzez studia
¾ Dostarczanie materiałów za pomocą programów
radiowych i telewizyjnych
¾ Krótkie kursy
¾ E-learning (blended learning)
45
MOOCs – co to takiego?
Massively Open Online Courses
‰
Massive
ƒ bez limitu liczby studentów
‰
Open
ƒ brak formalnych wymagań wstępnych
ƒ brak „wpisowego” (opłaty rejestracyjnej)
ƒ jedyne wymaganie/warunek rejestracji (podjęcia kształcenia)
– dostęp do Internetu
‰
Online
ƒ kształcenie przez Internet
‰
Course
ƒ przedmiot („course” w rozumieniu USA)
za A.Kraśniewskim
46
MOOCs – jak to działa?
¾
„inteligentne” materiały dydaktyczne umożliwiające
samokształcenie oraz weryfikację nabywanej wiedzy
i umiejętności
¾
certyfikat „zaliczenia” przedmiotu - za stosunkowo
niewielką opłatą
warunek: zaliczenie testów i egzaminów (sprawdzanych
automatycznie lub przez innych studiujących)
¾
oferta firm (konsorcjów) (współ)tworzonych przez
firmy IT, uczelnie lub grupy profesorów
¾
renoma instytucji i osób „prowadzących” przedmioty
za A.Kraśniewskim
47
MOOCs – skala zjawiska
konsorcjum edX
Circuits and Electronics (MITx)
ƒ zarejestrowanych - ok. 155 000 studentów ze 160 krajów
48
ƒ ukończyło > 7 000 osób (tyle co przez 40 lat na MIT)
za A.Kraśniewskim
Massively Open Online Courses
Przykładowe kursy:
¾
Podstawy algebry
¾
Media społeczne
¾
Prawo kryminalne
¾
Amerykańskie prawo antyterrorystyczne
tyt
¾
Technologia edukacyjna
¾
Historia...
¾
Czytanie dla zrozumienia
¾
Istota oszukiwania on-line
za A.Kraśniewskim
49
MOOCs a uczelnie
Kluczowy problem: relacja MOOCs – uczelnie
(uznawanie uzyskiwanych certyfikatów przez uczelnie)
¾
„normalne” procedury walidacji (w przypadku
podjęcia studiów) – tak jak dla innych form
kształcenia pozaformalnego
¾
zaangażowanie American Council on Education
(ACE) – najbardziej wpływowego stowarzyszenia
akademickiego w USA (ok. 1800 uczelni)
“walidacja” niektórych przedmiotów prowadzonych w trybie
MOOC przez College Credit Recommendation Service agendę ACE (przypisanie im odpowiedniej liczby punktów,
które mogą być transferowane na poczet realizacji
tradycyjnych programów studiów)
za A.Kraśniewskim
50
MOOCs – efemeryda czy zalążek rewolucji?
niezwykła
ekspansja
MOOCs
w bardzo
krótkim czasie
źródło: M. Goebel, EUA Council, 2013
EUA powołało
zespół roboczy do
analizy tego
„zjawiska” i jego
potencjalnego
wpływu na
funkcjonowanie
uczelni
europejskich
za A.Kraśniewskim
51
Wyzwania dla uczelni związane z LLL
¾ Ułatwienie dostępu do studiów to za mało. Uniwersytety
muszą wyjść naprzeciw osobom potencjalnie
zainteresowanym kształceniem
¾
Poszerzenie dostępu do studiów nie oznacza zgody na
przyjmowanie słabiej przygotowanych studentów, lecz
wspieranie tych wszystkich, którzy chcą się uczyć z
potencjalnym pożytkiem dla siebie i społeczeństwa
52
UWAGI dotyczące uczelni medycznych
¾ Kształcenie podyplomowe, specjalizacje i kształcenie się
ustawiczne (CPE) są wbudowane w regulacje zawodowe
¾ Uznawanie osiągnięć z kształcenia poza-formalnego
możliwe w ograniczonym zakresie
¾ Uznawanie efektów kształcenia uzyskanych w trybie
nieformalnym obecnie nie jest możliwe
53
„Gdy przestajesz się uczyć, zaczynasz umierać”
za M.Wilczyńskim
54
Przy przygotowaniu prezentacji korzystałam z opracowań:
Prof. Andrzeja Kraśniewskiego
Prof. Ewy Chmieleckiej
www.ekspercibolonscy.org.pl prezentacje
Dziękuję za uwagę
55