(EUFMD) Vademecum wykrywania ogniska pryszczycy i

Europejska Komisja ds. Kontrolowania Pryszczycy
(EUFMD)
Vademecum wykrywania ogniska pryszczycy i dochodzenia
Wersja 1 (12/2009)
Wstęp:
Poniższy dokument został sporządzony przez Sekretariat Komisji aby pomóc służbom weterynaryjnym w
badaniu i reagowaniu na podejrzenie wystąpienia ogniska pryszczycy. Dokument powinien być odpowiednio
dostosowany do sytuacji przez inspektorów terenowych oraz uaktualniany z uwzględnieniem zmian w ich
doświadczeniu i możliwościach diagnostycznych.

Protokół wykrywania ogniska choroby:
W przypadku podejrzenia wykrycia ogniska choroby, odpowiednie próbki powinny zostać pobrane w celu
potwierdzenia zakażenia. Dochodzenie przy podejrzeniu przeprowadzają wykwalifikowani pracownicy, którzy
działają z upoważnienia inspekcji weterynaryjnej i wiedzą jaki rodzaj próbek wymagany jest do badań
laboratoryjnych.
Badania testem paskowym (Svanodip – FMD) mogą zostać przeprowadzone na miejscu lub w laboratorium, ale
tylko z wykorzystaniem odpowiednich próbek ze zmian świeżych. Zaleca się pobranie pełnego zakresu próbek,
w tym pełną krew na surowicę, jeżeli świeże zmiany chorobowe (poniżej 6 dni) nie są wyraźne. Lekarze
pobierający próbki powinni uzupełnić informacje w tabeli 1 dotyczące każdego zwierzęcia poddanego badaniu).
Tabela 1. Informacje dotyczące przebadanych zwierząt i pobranych próbek
Nieznaczne uszkodzenia
na koronce racicy
Wrzód pokryty strupem
Wrzód z włóknikiem
Świeża nadżerka
(wrzód)
Świeżo pęknięty
pęcherzyk
Nienaruszony
pęcherzyk
Typ zmian chorobowych
Wymiona
Pysk ⁴
Racica ³
Wiek ¹
Ślinotok
Gatunek i
płeć ¹
Gorączka ²
Nr
Nr
identyfikacyj
ny
zwierzęcia
Kulawizna
Objawy kliniczne
Pobrane
próbki ⁵
Status
szczepi
enia 1
Szacowany
wiek
najstarszych
zmian
chorobowych
¹ Na podstawie informacji o stadach trzody chlewnej ² NM: nie mierzona (brak objawów gorączki u zwierząt) ³ racica: Koronka racic – obszar Międzyraciczny/ ⁴ Pysk: tarcza
Ryjowa – Wargi – Dziąsła – Język – płytka Zębowa / ⁵ próbki: Krew – Ślina – Płyn pęcherzykowy – Nabłonek – Probang (Śluz z jamy gardłowej)
Poniższy schemat przedstawia kolejność czynności mających na celu potwierdzenie wystąpienia
wirusa pryszczycy (FMDV):
Zdarzenie Informacje od hodowców
Nie potwierdzone potwierdzone przez służby weterynaryjne < 6 dni > 6 dni
Próbkobranie wymaz, krew, nabłonek Próbkobranie ‐ wymaz (jeśli nie jest możliwe pobranie nabłonka) to śluz z jamy gardłowej. (Krew na surowicę ). Szybkie badanie na miejscu – test paskowy Wynik (‐) Wynik (+) Laboratorium ‐ wykrywanie antygenu ‐ metoda ELISA (po upływie 6 dni, wynik często ujemny) ‐ Metoda reakcji polimeryzacji łańcuchowej PCR (niezbędna) ‐ Badanie serologiczne (NSP – wykrywanie przeciwciał przeciwko białkom niestrukturalnym wirusa ‐ może potwierdzić kontakt z wirusem pryszczycy). Dalsze badania Laboratoryjne wykrywanie antygenu metodą ELISA Potwierdzenie rozpoznania antygenu interwencyjne szczepienie pierścieniowe Natychmiastowe zastosowanie określonych środków zapobiegawczych Brak rozpoznania
Dostarczenie próbki do WRL (Światowe Laboratorium Referencyjne) w celu genotypowania Schemat wykrywania ogniska choroby i dochodzenia Podstawą wykonania badań są poniższe informacje oraz informacje uzyskane podczas pobierania próbek,
umieszczane w tabelach na wzór Tabel 2 i 3.
Postępy choroby w powiązaniu ze spodziewanymi objawami i wykryciem diagnostycznym:
Czerwony = najbardziej prawdopodobne wykrycie
Żółty = prawdopodobne wykrycie
Blado żółty = mało prawdopodobne wykrycie
W przypadku wyniku dodatniego, należy natychmiast zastosować środki przewidziane w Planie Gotowości,
obejmujące właściwe postępowanie ze zwierzętami i dezynfekcję gospodarstwa.

Oficjalne dochodzenia w celu wykrycia możliwego źródła wirusa oraz ryzyka jego
rozprzestrzenienia.
Oficjalne dochodzenie ma na celu wykrycie najstarszej zmiany chorobowej w danej jednostce
epidemiologicznej: zakażenie nie mogło nastąpić wcześniej niż przed 14 dniami. Badanie powinno wykazać jakie
zdarzenia w ciągu ostatnich 14 dni mogły doprowadzić do zakażenia, na przykład wprowadzenie zakażonych
zwierząt bądź pojazdów oraz wykryć najbardziej prawdopodobne źródła zakażenia.
W celu określenia serotypu wirusa, który wywołał chorobę, dalsze badania powinny być przeprowadzone w
trybie pilnym. Krajowe laboratorium wykona je w ciągu 24 godzin, a jeżeli nie może tego zrobić, laboratorium
międzynarodowe przeprowadzi badanie je w ciągu 5 dni. Władze powinny zastosować interwencyjne szczepienie
pierścieniowe, używając szczepionki zawierającej odpowiedni serotypu do wykrytego. W celu przeprowadzenia
akcji szczepień zostanie użyta odpowiednia szczepionka monowalentna lub w ostateczności szczepionka
biwalentna A/O.
Sprawozdanie z dochodzenia powinno zawierać następujące informacje(przykład)
Informacje dotyczące jednostki epidemiologicznej:

Województwo:

Miejscowość (Miejscowości):

Nazwisko właściciela:

Populacja zwierząt podatnych na pryszczycę, identyfikacja, typ hodowli…

Maksymalna liczebność

Mapy – kod GIS :
Informacje dotyczące ogniska (lub epizoocji)



Przedział czasu od pierwszego do ostatniego zdarzenia
1.
początek możliwego wprowadzenia wirusa pryszczycy (prawdopodobna data oraz w miarę
możliwości czynnik ryzyka szerzenia choroby) (1-14 dni przed pierwszymi objawami)
2.
Pierwsze zaobserwowane objawy kliniczne (data)(=dzień 0)
3.
Powiadomienie służb weterynaryjnych o podejrzeniu choroby (data)
4.
Data próbkobrania
5.
Data wszczęcia oficjalnego dochodzenia
6.
Data stwierdzenia choroby
Badanie kliniczne oraz pobieranie próbek od zwierzęcych
1.
Opis (tabela 3)
2.
Objawy kliniczne (tabela 3)
3.
Wiek zmian chorobowych (tabela 1)
Pobieranie próbek
1.
Pobrania krwi
2.
Pobranie tkanki
3.
Szybkie badanie testem paskowy na miejscu
4.
Biobezpieczeństwo i dezynfekcja
5.
Przekazanie próbek do laboratorium

Historia szczepień: Opis (data, szczepionka, zwierzęta…)

Wyniki badań laboratoryjnych (tabela 2)

Źródło oraz zasięg zakażenia:
1.
Najbardziej prawdopodobne zdarzenie, które doprowadziło do zakażenia w jednostce
2.
Okres w którym najprawdopodobniej nastąpi rozprzestrzenienie choroby z jednostki
epidemiologicznej ( 2-4 dni zanim wystąpią objawy, w zależności od gatunku)
Tabela nr 2: Wyniki dochodzenia laboratoryjnego próbek pobranych w danej miejscowości (przykładowe
zestawienie)
Nr
identyfikacyjny
zwierzęcia
Test Paskowy
(LFD)
Badanie NSP
Ag ELISA
Objawy
kliniczne
Diagnoza ³
+¹
+
nie
rozstrzygający
+ (2-3 d)
zakażone
1234567
+¹
+
serotyp O
+ (2-3 d)
zakażone
6789234
+2
+
-
+ (2-3 d)
zakażone
¹ nabłonek i ślina
² nabłonek i płyn pęcherzykowy
³ wniosek oparty na informacjach z tabeli nr 3
Tabela nr 3: Zwierzęta poddane badaniu i próbkobraniu w danej miejscowości (zestawienie przykładowe).
Gatunek i
płeć ¹
wiek ¹
Ślinotok
Racica ³
Pysk ⁴
Wymiona
Nienaruszony
pęcherzyk
Świeżo
pęknięty
pęcherzyk
Świeża
nadżerka
(wrzód)
Wrzód z
włóknikiem
1
1234567
bydło /
samiec
7 mies.
-
NM
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2
1234567
bydło/
samiec
Nie
znany
-
NM
-
-
-
-
-
-
-
-
3
1234567
bydło/
samiec
7 mies.
-
NM
-
-
-
-
-
-
-
4
1234567
bydło /
samica
1,5
roku
-
NM
+
-
WJZ
-
-
-
5
1234567
bydło/
samica
1,3
roku
+
NM
+
K
DZ
-
-
6
1234567
bydło /
samica
1,3
roku
+
NM
+
M
WDZ
-
7
1234567
bydło/
samica
1,5
roku
+
NM
+
-
RWZ
8
1234567
bydło/
samica
1,3
roku
+
NM
+
M
9
1234567
bydło/
samica
1,3
roku
-
NM
+
10
1234567
bydło/
samica
1,3
roku
+
NM
11
1234567
bydło /
samiec
Nie
znany
-
NM
Wrzód
pokryty
strupem
Nieznaczne
uszkodzenia
na koronce
racicy
Nr
Nr
identyfik
acyjny
zwierzęci
a
Gorączka ²
Typ zmian chorobowych
Kulawizna
Objawy kliniczne
Szacowa
ny wiek
najstarsz
ych
zmian
chorobo
wych
Pobrane
próbki ⁵
Status
szczepienia
¹
-
K–Ś
brak danych
-
-
K-Ś
brak danych
-
-
-
K
brak danych
-
+
+
-
K
brak danych
6-7 dni
-
-
+
-
K
10.2008
5-6 dni
-
+(M)
-
-
K–N
10.2008
7 dni
-
-
-
-
+
-
K – Ś –N
brak danych
5-6 dni
W
-
-
-
-
-
+
-
K
10.2008
7 dni
-
RW
-
-
-
+ (M)
-
+
-
K
10.2008
7 dni
+
M
WJZ
-
-
-
-
+ (J)
+ (Z)
-
K
10.2008
7 dni
-
-
-
-
-
-
-
-
+?
-
K - Pr
brak danych
7-10 dni
+ (M)
¹ Na podstawie informacji o stadach trzody chlewnej
² NM: nie mierzona (brak objawów gorączki u zwierząt)
³ racica: Koronka racic – obszar Międzyraciczny/ ⁴ Pysk: tarcza Ryjowa – Wargi – Dziąsła – Język – płytka Zębowa / ⁵ próbki: Krew – Ślina – Płyn pęcherzykowy –
Nabłonek – Probang (Śluz z jamy gardłowej)