Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej UPH w Siedlcach

INSTYTUT FILOLOGII POLSKIEJ
I LINGWISTYKI STOSOWANEJ
na Wydziale Humanistycznym
Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego
W SIEDLCACH
1. Geografia kulturowa - Siedlce i południowe Podlasie1
Siedlce leżą na południowym Podlasiu, blisko Mazowsza i nieopodal
Ziemi Łukowskiej. !00 km od Warszawy i tyleż do granicy Polski z Białorusią i do granicznego, juz na terytorium białoruskim, miasta Brześcia. Siedlce to już, dziś, województwo mazowieckie, lecz nadal Podlasie.
Prawa miejskie zyskały Siedlce w okresie renesansu, w 1547 roku, a
okres świetności nastąpił w epoce oświecenia. Siedlce były - obok stołecznej Warszawy z dworem króla-mecenasa i dworu Czartoryskich w Puławach - jednym z trzech ośrodków kultury oświeceniowej w Polsce. Ówczesna właścicielka miasta, księżna Aleksandra z Czartoryskich Ogińska,
to jedna z wybitnych kobiet w kulturze polskiej XVIII wieku – mecenas kultury i protektorka artystów. Na dworze Ogińskiej bywali mistrzowie literatury oświeceniowej: Franciszek Karpiński, Franciszek Dionizy Kniaźnin,
Tomasz Kajetan Węgierski. Gościł też u niej król Stanisław August Poniatowski. Teatr dworski Ogińskiej był jedną z najważniejszych scen tamtego czasu w Polsce. Klasycystyczny pałac Ogińskich to dziś najcenniejszy
zabytek miasta, gruntownie odnowiony z funduszy Unii Europejskiej. Mieści
się w nim Rektorat Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.
W wieku XIX Siedlce leżały w zaborze rosyjskim jako stolica guberni
podlaskiej. W tymże stuleciu miasto zostało też stolicą diecezji Kościoła
rzymskokatolickiego. Przeprowadzono przez Siedlce drogę strategiczną
Warszawa-Brześć, a potem – linię kolejową. Uczniem gimnazjum w mieście
był młodziutki Bolesław Prus; dzisiaj szkoła ta – I Liceum Ogólnokształcące w Siedlcach – nosi imię znakomitego pisarza.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego Siedlce były ważnym
ośrodkiem południowego Podlasia. Wydawano tu wiele czasopism, stale
rozwijało się szkolnictwo. Wzrastała jako warstwa społeczna inteligencja
O pojęciu geografii kulturowej zob.: Antoni Czyż: Na progu wędrówki. Wstęp do: Artur
Ziontek: Krajobraz i kultura. Informator turystyczny wschodniego Mazowsza. Sokołów
Podlaski 2013 (książka wydana, niestety, w nakładzie śladowym, niedostępna w, gromadzącej ustawowo wszelkie polonica, Bibliotece Narodowej). Por. też: Artur Ziontek:
Wstęp. Do: Adam Jarosiński: Szkice z nadbużańskiego Podlasia. Siedlce 2008.
1
1
siedlecka. Tutaj dorastał, urodzony w Siedlcach, znakomity aktor Jacek
Woszczerowicz. Do gimnazjum w Siedlcach uczęszczał i później mieszkał
tu, urodzony nieopodal w 1907 roku, Bogusław Kuczyński - w dwudziestoleciu międzywojennym obiecujący prozaik i, już w Warszawie, towarzysz
życia pisarki Zofii Nałkowskiej, wielorako obecny w jej Dzienniku.
Miasto stanowi też wówczas duże skupisko Żydów. Podczas II wojny
światowej ludność żydowska wypełniała siedleckie getto. Stamtąd Niemcy
wysłali do obozu zagłady w nieodległej Treblince aż 17 tysięcy Żydów z
Siedlec. Dokonywane też były w mieście przez hitlerowców egzekucje ludności polskiej. W Treblince zginął również, dobrowolnie udając się tam z
dziećmi z warszawskiego sierocińca żydowskiego, Janusz Korczak – pedagog i pisarz. Na terenie obozu zagłady znajduje się dziś Muzeum Walki i
Męczeństwa, które stanowi Oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach.
Po wojnie Siedlce stopniowo powracały do roli ważkiego ośrodka regionu. Od roku 1975 aż do pierwszych lat III Rzeczypospolitej były stolicą
województwa. Rozwijało się szkolnictwo, od roku 1969 – wyższe, akademickie. Tradycje podlaskiego czytelnictwa kultywuje Miejska Biblioteka Publiczna. Swoją rolę spełnia Muzeum Regionalne.
W mieście osiedlił się po wojnie pisarz Bohdan Arct, przedtem lotnik
w Wielkiej Brytanii i uczestnik słynnej bitwy o Anglię sił lotniczych alianckich z Niemcami, a później prozaik i rysownik, autor tomów o II wojnie
światowej i lotnictwie polskim na obczyźnie, w tym prozy wspomnieniowej.
Tutaj zmarł. Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej siedleckiego
Uniwersytetu ma jako depozyt cenne rękopisy i prace plastyczne artysty,
w Pracowni Bohdana Arcta, Literatury Regionalnej i Stosowanej.
W mieście po latach wyczekiwania eksponowany jest w Muzeum Diecezjalnym obraz El Greca Ekstaza świętego Franciszka. Jedyne w Polsce
płótno hiszpańskiego geniusza barokowego zostało w 1964 roku odkryte w
Kosowie Lackim na Podlasiu; teraz, po konserwacji, dostępne jest w Siedlcach.
2. Polonistyka siedlecka2
a. Pierwsza akademicka filologia polska w Siedlcach
Siedlce to miasto akademickie, dziś uniwersyteckie. W roku 1969
powstała Wyższa Szkoła Nauczycielska, przemianowana potem na Pedagogiczną, następnie... Rolniczo-Pedagogiczną, później na Akademię Podlaską dzisiejszy Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny. Filologia polska
w uczelni siedleckiej istniała od 1971 roku w ramach ówczesnego Wydzia2
W zgromadzeniu materiału do tej części dopomogła dr Marzena Kryszczuk.
2
łu Humanistycznego. Jej organizatorem był Dziekan Wydziału Humanistycznego – kulturoznawca dr Leopold Grzegorek, zatrudniony na stanowisku docenta. Wiele pracy i serca w jej organizację i rozwój włożył prof.
dr hab. Józef Wierzchowski, językoznawca. Pierwszą polonistykę akademicką w Siedlcach współtworzyła jako pracownik naukowy i dydaktyczny, wówczas asystent, prof. UPH dr hab. Janina Gardzińska, także prof.
UPH dr hab. Krystyna Wojtczuk, o czym po latach wspominały kolegom w
dzisiejszym Instytucie polonistycznym. Od roku 1976 wykładała na pierwszej polonistyce siedleckiej prof. KUL dr hab. Hanna Filipkowska, badaczka Młodej Polski, wówczas adiunkt, a po latach pierwszy Dyrektor powstałego później Instytutu3.
Tę pracę zaprzepaszczono, kiedy w roku 1977, mocą decyzji władz
centralnych Polski komunistycznej, zlikwidowano na uczelni kierunki filologiczne. Pierwsza polonistyka w Siedlcach przestała istnieć.
W środowisku inteligencji siedleckiej pozostała jednak ambicja i wola,
by uczelnia wyższa w Siedlcach miała swą filologię polską - filologię narodową. Cierpliwie czekano na właściwy po temu czas.
b. Instytut polonistyczny w Siedlcach i jego Dyrektorzy4
Siedlecka polonistyka akademicka odrodziła się po transformacji
ustrojowej w Polsce i upadku komunizmu, w roku 1991 w obrębie utworzonego na nowo Wydziału Humanistycznego siedleckiej uczelni. Powstał
wtedy, organizowany od 1990 roku, Instytut Filologii Polskiej jako chronologicznie druga siedlecka polonistyka akademicka. Pionierski trud
gromadzenia kadry naukowej, kształtowania od podstaw pracy badawczej i
dydaktycznej wzięła na siebie, związana już dydaktycznie z uczelnią siedlecką, śp. prof. dr hab. Hanna Filipkowska, pierwszy Dyrektor Instytutu,
historyk literatury, zatrudniona etatowo także na Katolickim Uniwersytecie
Lubelskim.
Po jej rezygnacji Dyrektorem został teoretyk literatury i slawista prof.
dr hab. Jerzy Faryno. Po jego, z kolei, rezygnacji objął tę funkcję teoretyk
literatury, polonista prof. WSRP5 dr hab. Antoni Chojnacki.
Od roku 2004 przez dwie kadencje był Dyrektorem historyk literatury
i idei, polonista prof. UPH dr hab. Antoni Czyż. W okresie jego pracy na
Por.
też
o
tym
na
witrynie
internetowej:
http://www.ppibl.ibl.waw.pl/mediawiki/index.php?title=Hanna_FILIPKOWSKA. Tu jednak zbyt lapidarna, przez to nieścisła informacja o pracy Hanny Filipkowskiej w Siedlcach - bez informacji, że była pierwszym Dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej.
4 W rekonstrukcji dat dopomogli dr Roman Bobryk i dr Justyna Urban-Jędrzejewicz,
konsultując się też z prof. Jerzym Faryną.
5 WSRP - skrót od ówczesnej nazwy uczelni: Wyższa Szkoła Rolniczo-Pedagogiczna.
3
3
stanowisku Dyrektora filologia polska na uczelni siedleckiej przeszła pomyślną ocenę Państwowej Komisji Akredytacyjnej, poświadczającą jakość kształcenia. Podstawą dla pierwszej akredytacji filologii polskiej w
Siedlcach w 2004 roku był sporządzony przez Antoniego Czyża Raport samooceny, którego wartość podkreśliła PAK we wnioskach pokontrolnych.
Wówczas też regularne comiesięczne zebrania rozpoczęła Rada Instytutu
jako ciało doradcze i konsultacyjne Dyrektora.
Po nim objął funkcję, na jedną kadencję, slawista i teoretyk literatury
prof. UPH dr hab. Roman Mnich. W okresie jego kadencji dyrekcyjnej Instytut rozszerzył nazwę, zmieniając ją w 2010 roku na Instytut Filologii
Polskiej i Lingwistyki Stosowanej. Przez jeden rok akademicki osobą pełniącą obowiązki Dyrektora była potem rusycystka dr Hanna Wadas-Woźny.
Od października 2013 Dyrektorem jest znowu polonista - językoznawca prof. UPH dr hab. Violetta Machnicka.
Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej
(do 2010: Instytut Filologii Polskiej)
- Dyrektorzy
śp. prof. dr hab. Hanna Filipkowska6
prof. dr hab. Jerzy Faryno
prof. WSRP dr hab. Antoni Chojnacki
prof. UPH dr hab. Antoni Czyż
prof. UPH dr hab. Roman Mnich
dr Hanna Wadas-Woźny
- p. o. Dyrektora
prof. UPH dr hab. Violetta Machnicka
1991-1993
1994-1995
1996-2004
2004-2009, dwie kadencje
2009-2012
2012-2013
od 2013
Instytut szybko zaczął prowadzić pięcioletnie studia magisterskie z
zakresu polonistyki Z czasem przekształcono je, wedle wymogów Unii Europejskiej, w studia I stopnia, obejmujące 3 lata i prowadzące do uzyskania stopnia licencjata, a po nich studia II stopnia, trwające 2 lata i uwieńczone uzyskaniem stopnia magistra.
c. Kadra naukowa Instytutu polonistycznego w Siedlcach
W toku lat trwania Instytutu rozwijała się jego kadra naukowa.
Pierwszą polonistykę siedlecką współtworzyły, a powróciły na drugą, nie-
Urodzona 30 czerwca 1936 w Legionowie pod Warszawą, zmarła tamże 21 czerwca
1996, po długiej chorobie nowotworowej.
6
4
przerwanie tu wykładając, lingwistki prof. UPH dr hab. Janina Gardzińska i prof. UPH dr hab. Krystyna Wojtczuk7.
Dogodne położenie Siedlec, blisko Warszawy, a względnie blisko Lublina i Łodzi, sprawiło, że współtworzyli Instytut polonistyczny także badacze z tamtych właśnie ośrodków intelektualnych, dojeżdżając ze swych
miast na uczelnię siedlecką. Rozwijała się i rodzima kadra z Siedlec i południowego Podlasia.
Sprzyjało to rozwojowi kadry, wymianie myśli, przypominało nawet toutes proportions gardées - atmosferę uniwersytetu renesansowego, ponawianą dziś w Unii Europejskiej (co odsłania program Erasmus, nazwany
tak od imienia humanisty okresu odrodzenia Erazma z Rotterdamu), kiedy
wędrówki badaczy i studentów umacniały twórczy nowożytny dialog idei,
zainicjowany już w epoce średniowiecza, kiedy powstał uniwersytet jako
typ uczelni.
Profesorami polonistyki siedleckiej byli m. in. wybitna badaczka
romantyzmu śp. prof. dr hab. Zofia Stefanowska, także historyk literatury dawnej dr hab. Krzysztof Mrowcewicz, badacz romantyzmu i wieku XX
oraz poeta prof. dr hab. Kazimierz Świegocki, badacz romantyzmu i literatury XX wieku prof. dr hab. Zbigniew Lisowski, historycy literatury
współczesnej prof. dr hab. Krzysztof Dybciak i prof. dr hab. Lesław Eustachiewicz, socjolog literatury prof. dr hab. Aniela KsiążekSzczepanikowa, językoznawcy prof. dr hab. Barbara Falińska i prof. dr
hab. Elżbieta Smułkowa, etnolog, kulturoznawca prof. dr hab. Sławoj
Szynkiewicz.
Kadrę naukowa i dydaktyczną współtworzyli też historycy literatury
dawnej dr Jacek Kowzan, dr Jolanta Sawicka-Jurek, mgr Stanisław
Szczęsny...
Pośród pracowników naukowych znaleźli się absolwenci tej polonistyki, siedlczanie. Polonistyka siedlecka ma też wśród badaczy uczniów,
których wykształcili wykładający tu przez lata profesorowie: Józef Wierzchowski (jego doktorantka to dr Alina Maciejewska), Zofia Stefanowska
(dr Marzena Kryszczuk8), Janina Gardzińska (Recenzent doktoratu dzisiejszej prof. Joanny Kuć), Krystyna Wojtczuk (dr Małgorzata Jasińska),
Aniela Książek-Szczepanikowa (dr Renata Bryzek).
Obie badaczki pracowały nieprzerwanie, gdyż prowadziły zajęcia dydaktyczne na ówczesnym Wydziale Pedagogiki i Kultury Wsi w latach 1977-1990, kiedy filologia polska
na uczelni siedleckie (a i Wydział Humanistyczny)j była już przez władze PRL rozwiązana.
8 Obrona doktoratu odbyła się już po śmierci prof. Stefanowskiej, a obowiązki Promotora w ostatniej fazie przewodu w Instytucie Badań Literackich PAN podjęła prof. dr hab.
Alina Kowalczykowa.
7
5
Uczniów, którzy współtworzą kadrę naukową Instytutu i całego siedleckiego Uniwersytetu, wykształcił też wykładający tu i dzisiaj profesor:
Antoni Czyż (ogółem 8 wypromowanych doktorów, w tym pracujący w
UPH dr Ewa Borkowska, dr Andrzej Borkowski, dziś, w Instytucie Neofilologii i Badań Interdyscyplinarnych UPH, przygotowujący już habilitację,
dr Jacek Artur Jędrzejewicz, dr Marcin Pliszka i dr Renata Tarasiuk,
teraz w Instytucie Nauk Społecznych UPH, oraz absolwentka tej polonistyki,
heroicznie pokonująca niepełnosprawność, dr Dominika Spietelun9 i absolwentka pedagogiki UPH dr Mariola Krasuska),
Dzisiejszą kadrę naukową Instytutu przedstawia poniżej tabela.
Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej
- badacze w roku akademickim 2015/2016
Osoba
Obszary badań
Profesorowie:
1. prof. zw. dr hab. Stanisław Grabias
językoznawstwo polskie, językoznawstwo
stosowane, logopedia, socjolingwistyka
historia literatury (polskiej i obcej)
wszystkich epok, historia idei, dzieje duchowości, edytorstwo, filmoznawstwo
językoznawstwo porównawcze, badania
porównawcze języków słowiańskich, słowotwórstwo, semantyka słowotwórcza i
leksykalna, etymologia
językoznawstwo historyczne, dzieje polszczyzny, antroponimia historyczna, rozwój
mowy dziecka, zaburzenia mowy, profilaktyka logopedyczna, profesjolekt
literaturoznawstwo, komparatystyka, pogranicza historii literatury i historii sztuki,
dydaktyka przedmiotowa
językoznawstwo kulturowe, komparatystyka, twórczość Bolesława Prusa, archaizmy i emocjonalizmy w języku
historia literatury polskiej XX wieku, krytyka literacka, literatura Warmii i Mazur
2. prof. UPH dr hab. Antoni Czyż
3. prof. UPH dr hab. Elena Koriakowcewa
4. prof. UPH dr hab. Joanna Kuć
5. prof. UPH dr hab. Elżbieta M. Kur
6. prof. UPH dr hab. Violetta Machnicka
7. prof. UPH dr hab. Sławomir Sobieraj
Doktorzy:
8. dr Roman Bobryk
poetyka i teoria literatury, historia literatury XX wieku, motywika literatury i sztuki, współczesna literatura rosyjska
historia literatury XX wieku, komparatystyka interdyscyplinarna, proza rosyjska
XX wieku
9. dr Ewa Borkowska
Zob. o tym: Antoni Czyż: Zwycięstwo mimo słabości. Doktor Dominika Spietelun. „Kuryer Uniwersytecki” (Siedlce, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny) 2011, nr 2 (62).
9
6
10. dr Renata Bryzek
dydaktyka literatury i języka polskiego,
media i multimedia w procesie kształcenia, edukacja filmowa
językoznawstwo polskie i porównawcze,
komunikacja werbalna i niewerbalna w
reklamie, mediach i biznsesie
literaturoznawstwo,
filmoznawstwo,
związki literatury i filmu, antropologia
kultury
literatura polska XIX i XX wieku, literatura
dla dzieci i młodzieży
logopedia, zaburzenia komunikacji językowej
literaturoznawstwo, filmoznawstwo, literatura dawna, zwłaszcza baroku, literatura
XX wieku, metodologia badań literackich
etnolingwistyka, kulturoznawstwo, modyfikacje folkloru, komparatystyka, folklor a
obrzędowość, ludowa muzyka wokalna i
instrumentalna
literatura polska XIX i XX wieku, komparatystyka, twórczość kobiet, glottodydaktyka
teoria literatury i metodologia badań literackich, literatura wspólczesna, motywika
kultury XIX i XX wieku
literatura polska XIX i XX wieku, tematyka
kobieca w literaturze, komparatystyka,
antropologia kultury, glottodydaktyka
11. dr Małgorzata Jasińska
12. dr Jacek Artur Jędrzejewicz
13. dr Marzena Kryszczuk
14. dr Alina Maciejewska
15. dr Marcin Pliszka
16. dr Tomasz Rokosz
17. dr Barbara Stelingowska
18. dr Justyna Urban-Jędrzejewicz
19. dr Beata Walęciuk-Dejneka
Magistrowie:
20. mgr Ewa Dzięcioł
logopedia, psycholingwistyka,
znawstwo kognitywne
logopedia
21. mgr Aldona Kocyła
języko-
Kadra naukowa Instytutu ma rozległe i różnorakie kompetencje, wytyczając analogiczne, w swym bogactwie, pole prac naukowych.
Wraz z rozwojem kadry umacniały się coraz szersze kierunki badań,
ogarniające zarówno historię literatury polskiej wszystkich epok, od średniowiecza po współczesność, teorię literatury i metodologię badań literackich, językoznawstwo polonistyczne synchroniczne i diachroniczne, także
językoznawstwo kulturowe, komparatystykę literacką i lingwistyczną, jak i,
w wymiarze interdyscyplinarnym, historię idei, antropologię kultury, filmoznawstwo.
W naturalny sposób utrwalało się przekonanie, że Uniwersytet (a
uczelnia siedlecka wytrwale dąży do pełnego wymiaru akademickiego) to
najpierw badacze i ośrodek badawczy, a potem dopiero, mocą logicznej
konsekwencji, studenci i ośrodek dydaktyczny .
7
3. Struktura Instytutu polonistycznego w UPH
Wedle zainteresowań badaczy, obszarów ich badań oraz kierunków
pracy dydaktycznej kadra naukowa współtworzy jednostki organizacyjne
Instytutu. Podstawowym ogniwem Instytutu jest obecnie Zakład. (wcześniej były to Katedry)
Istnieją 4 Zakłady na polonistyce Uniwersytetu siedleckiego. Powstały
też, dla szczególnych potrzeb badawczych, Pracownie i jeden Ośrodek.
Zakład skupia badaczy o podobnych zainteresowaniach i obszarach
dociekań naukowych oraz zbliżonym zakresie pracy dydaktycznej ze studentami. To sprzyja właściwej organizacji prac bieżących.
Zakład może też, z racji specjalizacji naukowej badaczy wchodzących w
jego skład, pełnić opiekę merytoryczną nad specjalnościami na studiach I
oraz II stopnia.
Biorąc po uwagę klasyczny układ polonistycznych dyscyplin naukowych, jakimi są historia literatury w porządku chronologii, teoria literatury i językoznawstwo, struktura Instytutu Filologii Polskiej i Lingwistyki
Stosowanej UPH wygląda następująco:
Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej
- struktura
1. Zakład Polskiej Literatury Dawnej, Tradycji Kulturowej i Edytorstwa
Kierownik Zakładu: prof. UPH. dr hab. Antoni Czyż
Adres poczty elektronicznej: [email protected]
Pracownicy naukowi:
a. Pracownia Bohdana Arcta, Literatury Regionalnej i Stosowanej
1. prof. UPH. dr hab. Antoni Czyż - profesor nadzwyczajny
b. Pracownia Edytorstwa i Badan Kulturologicznych
2. dr Jacek Artu Jędrzejewicz - adiunkt
3. dr Marcin Pliszka - adiunkt
c. Pracownia Kultury Podlasia i Badań Regionalnycyh
4. dr Tomasz Rokosz - adiunkt
5. dr Beata Walęciuk-Dejneka - adiunkt
Specjalności na studiach pod opieką merytoryczną i dydaktyczną Zakładu:
- na studiach I i II stopnia: Komunikacja społeczna i praca wydawnicza
2. Zakład Literatury Polskiej XIX, XX Wieku i Krytyki Współczesnej
Kierownik Zakładu: prof. UPH. dr hab. Sławomir Sobieraj
Pracownicy naukowi:
6. prof. UPH. dr hab. Sławomir Sobieraj - profesor nadzwyczajny
7. dr Ewa Borkowska - adiunkt
8. dr Marzena Kryszczuk - adiunkt
Pracownia Poetyki i Teorii Literatury
9. dr Roman Bobryk - adiunkt
10. dr Justyna Urban-Jędrzejewicz - adiunkt
8
3. Zakład Językoznawstwa i Logopedii
Kierownik Zakładu: prof. UPH. dr hab. Violetta Machnicka
Pracownicy naukowi:
a. Pracownia Współczesnego Języka Polskiego i Teorii Komunikacji
11. dr Małgorzata Jasińska - adiunkt
b. Pracownia Językoznawstwa Historycznego i Dialektologii
12. prof. UPH dr hab. Joanna Kuć - profesor nadzwyczajny
13. prof. UPH dr hab. Violetta Machnicka - profesor nadzwyczajny
c. Ośrodek Logopedyczny
Kierownik Ośrodka: dr Alina Maciejewska
Pracownicy naukowi i dydaktyczni:
14. prof. zw. dr hab. Stanisław Grabias - profesor zwyczajny
15. dr Alina Maciejewska - starszy wykładowca
16. mgr Ewa Dzięciol - asystent
17. mgr Aldona Kocylą - asystent
Specjalności na studiach pod opieką merytoryczną i dydaktyczną Zakładu:
- na studiach I i II stopnia: Język polski z logopedią
4. Zakład Lingwistyki Stosowanej i Dydaktyki
Kierownik Zakładu: prof. UPH dr hab. Elena Koriakowcewa
Adres poczty elektronicznej: [email protected]
Witryna internetowa:
https://sites.google.com/site/zakladlingwistykistosowanej/
Pracownicy naukowi:
a. Pracownia Lingwistyki Porównawczej i Badań Kontekstualnych
18. prof. UPH dr hab. Elena Koriakowcewa - profesor nadzwyczajny
19. dr Barbara Stelingowska - adiunkt
b. Pracownia Dydaktyki Polonistycznej
20. prof. UPH dr hab. Elżbieta M. Kur - profesor nadzwyczajny
21. dr Renata Bryzek - adiunkt
Ważnym ogniwem w rozwoju Instytutu było powołanie Ośrodka Logopedycznego, którym kieruje nieprzerwanie dr Alina Maciejewska. Z
czasem zespół wzmocnił prof. zw. dr hab. Stanisław Grabias. Misją
Ośrodka jest rozwój badań naukowych w zakresie logopedii, ale też praktyka logopedyczna i upowszechnianie najnowszej wiedzy z tego zakresu w
środowisku lokalnym. Ośrodek Logopedyczny, teraz w strukturze Zakładu
Językoznawstwa i Logopedii, pełni również funkcje usługowe w postaci terapii studentów niepełnosprawnych.
Z kolei Pracownia Bohdana Arcta, Literatury Regionalnej i Stosowanej w obrębie Zakładu Polskiej Literatury Dawnej, Tradycji Kulturowej i
Edytorstwa ma pod swą pieczą Archiwum Bohdana Arcta (ur. 1914 w
Warszawie - zm. 1973 w Siedlcach), pisarza i rysownika, uzyskane jako depozyt od rodziny Artysty. Pracownia prowadzi badania nad tym zasobem
archiwalnym.
9
4. Działalność naukowa Instytutu i publikacje badaczy
a. Obszary badań, współpraca krajowa i międzynarodowa10
W Instytucie polonistyki siedleckiej pracuje 7 profesorów (w tym jeden tytularny na stanowisku profesora zwyczajnego), 11 doktorów na
stanowisku adiunkta, 1 doktor na stanowisku starszego wykładowcy
oraz 2 magistrów, razem 21 pracowników, w tym 20 badaczy i 1 pracownik dydaktyczny (bo taki ma charakter etat starszego wykładowcy).
Kadra Instytutu rozwija się. W roku akademickim 2012/2013 w Instytucie stopień doktora nauk humanistycznych uzyskali Marcin Pliszka (grudzień 2012) i Barbara Stelingowska (maj 2013). Inni badacze osiągnęli
niedawno samodzielność naukową lub tez podejmują działania zmierzające
w tym celu. Przewody habilitacyjne otworzyły i pomyślnie sfinalizowały,
dziś na stanowiskach profesora nadzwyczajnego uczelni: Joanna Kuć i Elżbieta M. Kur. Książkę habilitacyjną wydała i otworzyła przewód zbliżający
ku samodzielności naukowej dr Beata Walęciuk-Dejneka. Książkę habilitacyjną oddał do druku dr Tomasz Rokosz. Działania zmierzające do uzyskania tytułu profesora prowadzi Antoni Czyż11.
Z kolei na emeryturę odeszli, przez lata związani z Instytutem, prof.
UPH dr hab. Zbigniew Lisowski, prof. UPH dr hab. Janina Gardzińska i
prof. UW dr hab. Krystyna Wojtczuk, ale też prof. zw. dr hab. Aniela
Książek-Szczepanikowa, prof. dr hab. Sławoj Szynkiewicz i, w latach
1996-2004 także Dyrektor Instytutu, prof. UPH dr hab. Antoni Chojnacki.
Pracownicy Instytutu realizują tematy badań statutowych także
granty badawcze, prowadzone przez Narodowe Centrum Nauki, Narodowy Program Rozwoju Humanistyki oraz inne jednostki życia naukowego.
Publikują liczne prace naukowe, w tym książki autorskie i, redagowane
przez nich, monograficzne tomy zbiorowe. Przykład tematów badań pracowników Instytutu pokazuje poniższa tabela:
Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej
- tematy badań statutowych w roku 2014
Temat
1. Antroponimia na pograniczu międzydialektalnym i etnojęzykowym
2. Badania źródłowe nad literaturą polską
3. Fenomen języka autorów mistrzów jako
wyrazicieli nieświadomości kolektywnej
Kierownik tematu
prof. UPH dr hab. Janina Gardzińska
prof. UPH dr hab. Antoni Czyż
dr Jacek Artur Jędrzejewicz
10
W zgromadzeniu materiału na temat współpracy międzynarodowej pomogła prof.
Elena Koriakowcewa.
11 Z półtoraroczną przerwą, wynikłą wskutek choroby i pobytów w szpitalach.
10
4. Funkcjonowanie języka w różnych warunkach społecznych i kulturowych
5. Język polski XiX, XX i XXI wieku - odmiany, funkcje, struktura
6. Kompetencje i sprawności językowe –
norma i patologia
7. Kulturoznawcze i etnolingwistyczne
badania terenowe we wschodniej Polsce
8. Literatura obszaru pogranicza kulturowego
9. „Ludowy” obraz kobiety
10. Polszczyzna kancelaryjna XVI-XIX wieku
11. Przejawy internacjonalizacji w językach
słowiańskich
12. Rzeczowniki w funkcji kwantyfikacyjnej
w wybranych językach słowiańskich
13. Zapomniani twórcy międzywojenni.
Szkice i interpretacje
prof. UPH dr hab. Krystyna Wojtczuk
prof. UPH dr hab. Violetta Machnicka
dr Alina Maciejewska
dr Tomasz Rokosz
prof. UPH dr hab. Sławomir Sobieraj
dr Beata Walęciuk-Dejneka
prof. UPH dr hab. Joanna Kuć
prof. UPH dr hab. Elena Koriakowcewa
dr Małgorzata Jasińska
dr Ewa Borkowska
Kierunki pracy naukowej badaczy z Instytutu są rozległe. W obrębie historii literatury polskiej przedmiotem uwagi są wszystkie epoki od
średniowiecza (tu pieśń Bogurodzica), przez poezję i prozę renesansu i baroku, poezję oświecenia, romantyzmu i Młodej Polski, po literaturę XX wieku, w tym awangardę, oraz zjawiska najnowsze. Wyróżnikiem tych prac są
też badania źródłowe nad zjawiskami mniej dotąd znanymi lub zapomnianymi, wreszcie zróżnicowane metodologicznie interpretacje, w tym te ujęte
hermeneutycznie. Polonistyka siedlecka ogarnia tak w badaniach dostępną
całość literatury ojczystej, ale też folklor i różne obszary twórczości regionalnej, nie tylko podlaskiej. Ważne są i osobne, rozpatrywane w badaniach,
kręgi tematyczne, jak twórczość kobiet12, dzieje literatury mistycznej lub
literatura a prawo.
Prowadzone są też badania komparatystyczne, także o charakterze
interdyscyplinarnym, na styku literatury światowej (Weltliteratur, jak to
określał Johann Wolfgang Goethe) i polskiej oraz na pograniczach literatury
i historii idei, także literatury i historii sztuki.
Z zakresu teorii literatury prowadzone są badania nad antropologią
dzieła literackiego, literaturą stosowaną (w rozumieniu Stefanii Skwarczyńskiej13), w tym literaturą mistyczną, genologią historyczną, motywiką i toOwocuje to cyklem ogólnopolskich seminariów naukowych Różne odsłony kobiecych
światów, które organizuje dr Beata Walęciuk-Dejneka.
13 Zob. o tym pojęciu: Antoni Czyż: Skwarczyńska - Heidegger. Literatura a bycie. W zbiorze: Verba docent. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Janinie Gardzińskiej. Red.:
Elena Koriakowcewa, Violetta Machnicka, Roman Mnich, Krystyna Wojtczuk. Siedlce
2013, tom II, s. 57-68.
12
11
piką literacką, metodologią interpretacji literaturoznawczej. Także w tym
zakresie podejmowane są dociekania komparatystyczne, otwarte na etnologię, antropologię kultury i muzykologię, również na związki literatury i
kultury wysokiej i regionalnej (folkloru).
Prowadzone są prace z zakresu edytorstwa naukowego. Osobny
charakter mają prace edytorskie oraz interpretacyjne nad twórczością
Bohdana Arcta (pisarza, rysownika oraz lotnika czasu II wojny światowej,
potem osiadłego w Siedlcach), którego spuściznę Instytut pozyskał od rodziny artysty jako depozyt.
Badania lingwistyczne ogarniają językoznawstwo polskie i słowiańskie diachroniczne i synchroniczne. Prowadzone są badania z onomastyki historycznej, słowotwórstwa, współczesnej leksyki oraz semantyki.
Badania te mają także charakter komparatystyczny, ukazując polszczyznę
na tle innych języków słowiańskich. Osobną dziedziną prac jest logopedia,
gdzie badania zaburzeń mowy i komunikacji językowej łączone są z terapią.
Badania kulturoznawcze Instytutu dotyczą wzorów kultury, w tym
kategorii Gender, kierują się tez w stronę filmoznawstwa, historii europejskiego kina autorskiego oraz interpretacji dzieła filmowego.
Badania te prowadzone są w ścisłej więzi z ogólnopolskim
środowiskiem naukowym, skupionym na Uniwersytetach i w Polskiej
Akademii Nauk. Wielu badaczy z polonistyki siedleckiej utrzymuje też
ożywione kontakty międzynarodowe. Prof. Elena Koriakowcewa, od lat
sekretarz naukowy Komisji Słowotwórstwa przy Międzynarodowym
Komitecie Slawistów (w obrębie UNESCO), bierze udział w grancie
wydawniczym Handbooks of Linguistics and Communication Science: WordFormation/ An International Handbook of Languages of Europe (Ed. Peter O.
Műller, Ingeborg Ohnheiser, Susan Olsen, Franz Rainer), także w projekcie
Słowotwórstwo słowiańskie, realizowanych przez tę Komisję.
Pracownicy naukowi Instytutu prowadzą również indywidualną
współpracę badawczą z uczonymi takimi jak prof. Jerzy Faryno (prof.
Sławomir Sobieraj i sympozjum o awangardzie), prof. Maria Janion (dr
Beata Walęciuk-Dejneka i grant z zakresu badań nad rolą kobiet w kulturze
europejskiej), także skupionymi w określonych ośrodkach badań, jak
Instytut Badań Literackich PAN, Uniwersytet Łódzki i Uniwersytet Śląski w
Katowicach (prof. Antoni Czyż i udział we wspólnym projekcie interpretacji
poezji oświecenia, w tym Adama Naruszewicza), Uniwersytet Kardynała
Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (prof. Antoni Czyż, dr Beata WalęciukDejneka i dr Barbara Stelingowska - udział w cyklicznych konferencjach
interdyscyplinarnych z pogranicza teorii literatury, historii idei i historii
kultury).
Polonistyka siedlecka była obecna, z referatem, na Zjeździe Polonistów (prof. Antoni Czyż), Kongresie Mediewistycznym (tenże) i Kongre12
sie Oświecenia (tenże), także, jesienią 2013, na Kongresie Dydaktyki
Polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim (prof. Antoni Czyż). Na XV Międzynarodowym Kongresie Slawistów w Mińsku na Białorusi w sierpniu
2013 reprezentowała Instytut prof. Elena Koriakowcewa.
W roku 2016 udział z referatem w kolejnym Kongresie Badaczy
Oświecenia przewiduje prof. Antoni Czyż.
Pracownicy naukowi Instytutu zorganizowali przez lata liczne ogólnopolskie konferencje naukowe oraz seminaria naukowe. Charakter
ogólnopolski miały one zawsze, a często też - międzynarodowy. Od strony
metodologicznej są to zazwyczaj seminaria interdyscyplinarne. Dzięki temu
dokonują się spotkania badaczy z bardzo wielu ośrodków i trwa cenny dialog dyscyplin. Cząstkę tej pracy z zakresu organizacji życia naukowego
przedstawia poniższa tabela:
Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej
- konferencje i seminaria naukowe (od 2012 roku)
Bolesław Prus w świetle humanistyki XXI wieku. W 100. rocznicę śmierci pisarza, 2012
Czytać Tadeusza Micińskiego. 100 lat od wydania „Xiędza Fausta”, 2013
Powstanie styczniowe z róznych stron widziane. W 150. rocznicę insurekcji, 2013
Prywatne i publiczne w tekstach kultury, 2013
Język a muzyka. Ujęcie lingwistyczne, 2013
Obrazy inności - poszukiwania „niegrzecznych dziewczynek”. Z cyklu: Rózne odsłony kobiecych światów, 2013
Wokół języka i prawa. Fakty dawne i nowe, 201414
Literatura dawna w dydaktyce szkolnej, 2014
„W soczewce”. Wybrane aspekty wizualności w literaturze XIX wieku, 2014
Rok 1914. Historia - kultura - język - polityka, 201415
„Piosenka jest dobra na wszystko”. Między wielką literaturą a kulturą popularną, 2014
Polska awangarda literacka - idee, formy, konteksty europejskie, 2014
Święte i święci - kult i wizerunek świętych w tekstach kultury, 2014
Niezamężne, owdowiałe, rozwiedzione... - kategorie kobiecej samotności. Z cyklu: Różne
odsłony kobiecych światów, 2014
Współczesne językoznawstwo słowiańskie: teoria i metodologia badań. Międzynarodowe
seminarium internetowe, 2015
Literatura i prawo: związki i relacje, 2016
Rozmaite oblicza kobiecej starości. Z cyklu: Różne odsłony kobiecych światów, 2016
Projektowane są dalsze sympozja.
Charakter popularnonaukowy ma cykl odczytów Feminaria, poświęconych roli kobiet w kulturze i przejawom ich, artystycznej także, ekspresji,
które organizuje dr Beata Waleciuk-Dejneka.
14
15
Wspólnie z Instytutem Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa UPH.
J. w.
13
Konferencje i seminaria poświadczyły rozwój warsztatów badawczych.
Instytut umocnił się jako ośrodek badań,, a nie tylko dydaktyczny, o ponadregionalnym, ogólnokrajowym, zakresie prac.
Naturalny też charakter ma współpraca międzynarodowa, podejmowana i utrzymywana zarówno indywidualnie przez badaczy, jak i zawiązana formalnie przez Instytut.
W zakresie językoznawstwa we współpracy z Komisją Słowotwórczą
przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów były zorganizowane 3 międzynarodowe seminaria naukowe, w tym – internetowe (Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich), z udziałem uczonych z Polski
i 9 innych krajów europejskich (Austria, Białoruś, Bułgarii, Czechy, Litwa, Rosja, Serbia, Słowenia, Ukraina). Byli wśród nich lingwiści z Instytutu Językoznawstwa i Instytutu Słowianoznawstwa Rosyjskiej Akademii Nauk, Instytutu Języka Ukraińskiego Narodowej Akademii Nauk Ukrainy oraz językoznawcy z Uniwersytetów: Iwano-Frankowskiego, Kijowskiego, Moskiewskiego, Niżegorodskiego, Uralskiego, Woroneżskiego, z Uniwersytetu w Mariborze, Wileńskiego, na Litwie a także z Uniwersytetu Jana Evangelisty
Purkyně w Usti nad Łabą. Byli tam też polscy uczeni z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
W dniach 20-27 sierpnia 2013 na XV Międzynarodowym Kongresie
Slawistów, w którym brali udział ponad 600 uczonych z 35 krajów świata,
Instytut polonistyczny UPH w Siedlcach reprezentowała prof. Elena Koriakowcewa – jako moderator bloku tematycznego Słowotwórstwo a nowe
funkcjonalne style języków słowiańskich, w którym z referatami wystąpili
znani lingwiści z Austrii, Białorusi, Macedonii, Rosji, Słowenii. Na wystawie
europejskich publikacji slawistycznych, zorganizowanej w ramach Kongresu, prof. Koriakowcewa ukazała najnowsze publikacje polonistów siedleckiego Uniwersytetu.
Od 2010 roku Instytut współpracuje z Taurydzkim Uniwersytetem
Narodowym im. Włodzimierza Wernadzkiego w Symferopolu (Ukraina),
także z Tulskim Państwowym Uniwersytetem Pedagogicznym im. Lwa Tołstoja w Tule (Rosja).
W ramach umowy między uczelniami naukowi pracownicy Instytutu
prowadzili w Siedlcach zajęcia ze studentami polonistyki i slawistyki spoza
Polski w Letniej Szkole Języka Polskiego i Kultury Polskiej Polonicum,
a studenci polonistyki UPH dwukrotnie brali udział w międzynarodowym
seminarium naukowo-praktycznym Tendencje rozwoju języka rosyjskiego
biznesu, zorganizowanym na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Lwa Tołstoja w Tule. Na kilkutygodniowe pobyty, w których programach mieści się
nauka języka, zajęcia z kultury i literatury, przyjmowani byli wykładowcy
z Taurydzkiego Uniwersytetu Narodowego im. Włodzimierza Wernadzkiego.
14
Instytut utrzymuje stały kontakt z Państwowym Uniwersytetem
Grodzieńskim im. Janki Kupały (Białoruś). Porozumienie o współpracy
jest realizowane poprzez wymianę grup studenckich i towarzyszących im
opiekunów naukowych, wyjazdy pracowników filologii polskiej siiedleckiej
do Grodna z wykładami monograficznymi, uczestnictwo w corocznych, organizowanych przez grodzieńską uczelnię, międzynarodowych konferencjach naukowych. Współpraca utrzymywana jest też ze slawistyką (o specjalności polonistycznej) na Uniwersytecie im. Aleksandra Puszkina w
Brześciu (Białoruś).
Instytut polonistyczny w Siedlcach żywo uczestniczy także
w programie Erasmus, prowadząc semestralną wymianę studentów oraz
wymianę pracowników naukowych w ramach wyjazdów Teaching Staff
Mobility z uczelniami partnerskimi:
 Università degli Studi della Tuscia w Witerbo (Viterbo) (Włochy),
 Uniwersytetu Jana Ewangelisty Purkyně w Ústi nad Łabą (Czechy),
 Ostravská Univerzita w Ostrawie (Ostrava) (Czechy).
Cenne były też wykłady gościnne, tzw. co-teaching (jako ‘współnauczanie’), w ramach programu Erasmus dla studentów polonistyki. W latach
2009, 2010 i 2011 wygłosiły je przybyłe z Czech profesor Ljuba Mrověcová z Katedry Slawistyki Uniwersytetu w Ostrawie oraz docent dr Jaroslava
Celerová z Katedry Bohemistyki (Sekcja Slawistyki) Uniwersytetu Jana
Ewangelisty w Ústi nad Łabą.
W ramach tegoż współnauczania co-teaching zajęcia w języku angielskim dla studentów I roku studiów II stopnia prowadził profesor wizytujący dr John Bates ze slawistyki na Uniwersytecie w Glasgow w Szkocji.
Dzięki poszerzaniu współpracy w ramach programu Erasmus pracownicy naukowi Instytutu mają szerokie możliwości uczestnictwa w programie zarówno jako wykładowcy, jak i osoby rozpoczynające dopiero
współpracę naukową z uczelniami zagranicznymi.
Pracownicy Instytutu należą do wielu międzynarodowych
i krajowych organizacji naukowych, są tu: International Slavistic Committee (Międzynarodowy Komitet Slawistów), International Organization of
Folk Art, Glasgow Emblem Group, Międzynarodowa Organizacja Sztuki Ludowej, Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem XVIII, Polskie Towarzystwo Logopedyczne, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Towarzystwo Językoznawcze , Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Siedleckie Towarzystwo Naukowe, Towarzystwo Kultury Języka, Towarzystwo Literackie
im. Adama Mickiewicza, Związek Autorów i Producentów Audiowizualnych
(ZAPA) w Warszawie.
Nazwiska pracowników Instytutu spotykamy także w komitetach redakcyjnych krajowych i zagranicznych czasopism naukowych i serii
15
wydawniczych, jak „Usta ad Albim BOHEMICA” (Czechy), „Вестник Воронежского Государственного Университета. Серия: Линвистика и
межкультурная коммуникация” (Rosja), „Творба Речи и Њени Ресурси
у Словенским Језицима” (Филолошки факултет, Универзитет у Београду, Belgrad, Serbia) (prof. Elena Koriakowcewa).
b. Czasopisma naukowe afiliowane przy Instytucie
Ważne dla siedleckiej polonistyki uniwersyteckiej jako ośrodka badań
są periodyki naukowe, które wydaje Instytut.
Ukazuje się 5 periodyków naukowych afiliowanych przy Instytucie,
To najpierw: „Conversatoria Linguistica” (Redaktor Naczelny: prof. Joanna Kuć), „Notatnik Multimedialny” (Red.: dr Renata Bryzek), „Ogród”
(Red.: prof. Antoni Czyż) i „Spotkania Humanistyczne” (Red.: prof. Elżbieta M. Kur).
Z inicjatywy Antoniego Czyża jako Dyrektora Instytutu powstał studencki periodyk naukowy i literacki, dziś już nie tylko „studencki”, „Do
źródeł” (Red.: dr Marcin Pliszka). Z czasem stał się profesjonalnym rocznikiem humanistycznym.
Wszystkie te czasopisma naukowe mają zasięg ogólnopolski. Dwa tytuły mają tez wymiar międzynarodowy.
Periodyki Instytutu opisuje poniższa tabela:
Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej
- czasopisma naukowe
Tytuł
1. „Conversatoria Linguistica”
2. „Do źródeł. Rocznik humanistyczny”
3. „Notatnik Multimedialny”
4. „Ogród. Kwartalnik humanistyczny”
5. „Spotkania Humanistyczne”
Redaktor naczelny / Uwagi
prof. UPH dr hab. Joanna Kuć;
istnieje od 2008 roku;
czasopismo punktowane przez Ministerstwo Nauki (lista B): 3 punkty;
periodyk międzynarodowy
dr Marcin Pliszka;
istnieje od 2003 roku
dr Renata Bryzek;
istnieje od 2007 roku
prof. UPH dr hab. Antoni Czyż;
istnieje od 1988 roku16
prof. UPH dr hab. Elżbieta M. Kur;
istnieje od 2010 roku;
periodyk międzynarodowy
„Ogród” najpierw ukazywał się w Warszawie, w kręgu polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Od roku 2003 wydaje go Instytut polonistyczny UPH w Siedlcach.
16
16
Redakcje wydawanych przez Instytut periodyków pragną, by kolejne numery ukazywały się systematycznie, pokonując trudności, a i opóźnienia.
Kolejne numery znajdują się w przygotowaniu i w druku.
Celem jest też uzyskanie dla danego tytułu przyznanej przez Ministerstwo Nauki punktacji za publikację tekstu w tym czasopiśmie. Na razie periodykiem punktowanym polonistyki siedleckiej są już „Conversatoria Linguistica”.
c. Publikacje książkowe pracowników Instytutu
Przejawem pracy badawczej i poświadczeniem uzyskanych ustaleń
naukowych są druki zwarte - książki pracowników naukowych Istytutu,
zarówno autorskie, jak i tomy zbiorowe.
Publikacje te gromadzi poniższa tabela:
Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej
- publikacje książkowe pracowników naukowych17
I. Monografie autorskie:
1. Dariusz Bawoł: Literatura i jej eidos. Glosa do Stefanii Skwarczyńskiej koncepcji literatury. Siedlce 2011
2. Roman Bobryk: Martwa natura. Gatunek, motywy, kompozycje. Siedlce 2011
3. Roman Bobryk: Martwa natura w poezji polskiej XX wieku. Siedlce 2015
4. Andrzej Borkowski: Imaginarium symboliczne Wacława Potockiego: „Ogród nie
plewiony”. Siedlce 2011
5. Andrzej Borkowski: Pejzaz współczesny z barokiem w tle. Szkice o literaturze i kulturze. Siedlce 2012
6. Andrzej Borkowski: Poezja polska dla cudzoziemców z ćwiczeniami.. Siedlce 2015
7. Andrzej Borkowski, Marcin Pliszka: Bibliografia zawartości „Zagadnień Rodzajów
Literackich”. Przewodnik. Siedlce 2003
8. Małgorzata Burta: Reszta prawd. „Zdania i uwagi” Adama Mickiewicza. Warszawa
2015
9. Antoni Chojnacki: Historia teorii literatury . Od Platona do Derridy. Siedlce 2007
10. Antoni Czyż: Ja i Bóg. Poezja metafizyczna późnego baroku. Wrocław 1988
11. Antoni Czyż: Jaki zapis? Poradnik polonisty. Siedlce 1999
12. Antoni Czyż: Światło i słowo. Egzystencjalne czytanie tekstów dawnych. Warszawa
1995
13. Antoni Czyż: Władza marzeń. Studia o wyobraźni i tekstach. Bydgoszcz 1998
14. Danuta Dobrowolska: My o przeszłości, przeszłość o nas. Problematyka tożsamości
narodowej w dawnej i nowej literaturze polskiej. Toruń 2013
15. Danuta Dobrowolska: O literaturze XX wieku. Szkice i recenzje. Kielce 2001
16. Danuta Dobrowolska: Płomień rodzi się z iskry. Twórczość Władysława Terleckiego.
Wykaz uwzględnia też autorów-badaczy, wcześniej związanych etatowo z Instytutem, którzy dzisiaj już w nim nie pracują - tu jednak rejestrując publikacje selektywnie,
czyli zwłaszcza te z okresu pracy autora w Siedlcach.
17
17
Kielce 2002
17. Danuta Dobrowolska: Powieść polityczna dwudziestolecia międzywojennego. Kielce
2000
18. Krzysztof Dybciak: Trudne spotkania. Literatura polska XX wieku wobec religii. Kraków 2005
19. Janina Gardzińska: językowe wykładniki stopnia pewności sądów w gwarach ludowych (na podstawie tekstów z Mazowsza i Podlasia). Siedlce 1996
20. Janina Gardzińska: Mowa mieszkańców Mogielnicy. Studium socjolingwistyczne.
Siedlce 1989
21. Janina Gardzińska: Słowa i teksty. Studia językoznawcze. Siedlce 2011
22. Janina Gardzińska: Teksty gwarowe z południowego Podlasia. Siedlce 1993
23. Janina Gardzińska: Z zagadnień składni dialektalnej. Zbiór studiów. Siedlce 2001
24. Stanisław Grabias: Język w zachowaniach społecznych. Lublin 1997
25. Stanisław Grabias, Zdzisław Kurkowski, Tomasz Woźniak: Logopedyczny test
przesiewowy dla dzieci w wieku przedszkolnym. Lublin 2007
26. Małgorzata Jasińska: Pluralia tantum w języku polskim i rosyjskim. Studium porównawcze. Łódź 2015
27. Jacek Artur Jędrzejewicz: Luis Buňuel. Paradoks uduchowionego ateisty. Siedlce
2016
28. Elena Koriakowcewa: Gramatyka historyczna języka rosyjskiego. Zarys fonetyki i
morfologii. Siedlce 2006
29. Elena Koriakowcewa: Nazwy czynności w historii języka rosyjskiego. Słupsk 1999
30. Elena Koriakowcewa: Nazwy czynności w literackim języku rosyjskim. Historia, semantyka słowotwórcza. Moskwa 1998
31. Jacek Kowzan: Quattuor hominum novissima. Dzieje serii tematycznej czterech rzeczy ostatecznych w literaturze staropolskiej. Siedlce 2003
32. Marzena Kryszczuk: Juliusz Słowacki wobec tradycji szlacheckiej. Warszawa 2011
33. Aniela Książek-Szczepanikowa: Czytelnik otwarty na światłość. Siedlce 2009
34. Aniela Książek-Szczepanikowa: „Na ten słodki czas”. Spotkania z Joanną Kulmową i
jej poezją w latach 1982-1996. Siedlce 2004
35. Aniela Książek-Szczepanikowa: Poezja życiowej drogi. Pamięci Marii Dudzik. Siedlce 2007
36. Aniela Książek-Szczepanikowa: Szkolne kształcenie literackie wobec przekazów i
przekaźników. Wczoraj, dziś, jutro. Siedlce 2005
37. Aniela Ksiązek-Szczepanikowa: Żyć w odbiorze... Czytelnicze wyzwanie z pozycji
edukacji. Szczecin 2008
38. Joanna Kuć: Antroponimia pogranicza podlasko-mazowieckiego (na przykładzie
XVII-wiecznych ksiąg parafialnych z Mokobód). Siedlce 2011
39. Joanna Kuć: Polszczyzna łukowskich aktów notarialnych z początku XIX wieku. Siedlce 2013
40. Joanna Kuć: Słownik XVII-wiecznych nazw osobowych Trzebieszowa i okolic. Siedlce
2012
41. Joanna Kuć: Z badań nad leksyką gwarową Mazowsza i Podlasia. Siedlce 2013
42. Elżbieta M. Kur: Nauczanie historii literatury polskiej w Królestwie Polskim (18641905). Siedlce 2007
43. Elżbieta M. Kur: „Tygodnik Powszechny” wobec problemów edukacji polonistycznej w
latach 1945-1989. Siedlce 2013
44. Zbigniew Lisowski: Arcydzieła nowelistyczne Stefana Żeromskiego. Studium anali18
tyczno-interpretacyjne. Siedlce 1991
45. Zbigniew Lisowski: Chłonąć świat wszystkimi zmysłami w rytm uderzeń serca... O
poezji Beaty Obertyńskiej. Warszawa 2013
46. Zbigniew Lisowski: Interpretacja utworu literackiego jako główny problem metodyczny. Siedlce 1988
47. Zbigniew Lisowski: Od Słowackiego do Reymonta. Interpretacje. Warszawa 2009
48. Zbigniew Lisowski: Poznawanie poezji. Interpretacje. Lublin 2008
49. Zbigniew Lisowski: Tragizm wojny i okupacji w poezji Krzystofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Różewicza i Zbigniewa Herberta. Warszawa 2008
50. Violetta Machnicka: Archaizmy leksykalne i frazeologiczne w „Kronikach” Bolesława
Prusa. Słownik. Siedlce 2011
51. Violetta Machnicka: Peryfrazy Bolesława Prusa. Siedlce 2011
52. Jacek Odziemczyk, Artur Ziontek: Feliks Bartczuk. Ostatni weteran powstania
styczniowego. Siedlce 2013
53. Aleksandra Pethe: Ars, fides et ratio. Esej teologiczny? (Tischner - Pasierb - Szymik).
Siedlce 2012
54. Aleksandra Pethe: Poezja czasu otwartego. O wierszach ks. Janusza Stanisława Pasierba. Katowice 2000
55. Marcin Pliszka: W onirycznym teatrze. Sen w poezji polskiego baroku. Siedlce 2015
56. Tomasz Rokosz: Od folku do folkloru. Metamorfozy pieśni tradycyjnych we współczesnej kulturze. Siedlce 2009
57. Jolanta Sawicka-Jurek: Jednostka a naród wybrany. Studium o „Psalmodii polskiej”
Wespazjana Kochowskiego. Siedlce 2010
58. Jolanta Sawicka-Jurek: Sarmackie desideria. Studia o literaturze staropolskiej. Siedlce 2012
59. Sławomir Sobieraj: Alchemia wyobraźni. Rezonans twórczości Tadeusza Micińskiego. Siedlce 2002
60. Sławomir Sobieraj: Laboratorium awangardy. O twórczości literackiej Tytusa Czyżewskiego. Siedlce 2009
61. Sławomir Sobieraj: Mazurski splot. Szkice literackie. Warszawa 2003
62. Barbara Stelingowska: Modernizm kobiecy w literaturach słowiańskich (na przykładzie twórczości Marii Komornickiej i Anny Mar). Siedlce 2015
63. Kazimierz Świegocki: Norwid i poeci Powstania Warszawskiego. Warszawa 2007
64. Kazimierz Świegocki: Od romantyzmu do postmodernizmu. Szkice literackie. Warszawa 2006
65. Kazimierz Świegocki: Światopogląd poetów ziemi. Siedlce 1996
66. Kazimerz Świegocki: Wizja człowieka i świata w poezji Mickiewicza, Norwida i Leśmiana. Łódź 2013
67. Beata Walęciuk-Dejneka: Chleb w folklorze polskim - w poszukiwaniu znaczeń. Siedlce 2010
68. Beata Walęciuk-Dejneka: Inny obraz feminy. Szkice folklorystyczno-literackie. Siedlce 2012
69. Beata Walęciuk-Dejneka: Ludowy obraz kobiety - perspektywa inności. Siedlce
2014
70. Józef Wierzchowski: Językoznawstwo współczesne. Siedlce 1979
71. Józef Wierzchowski: Leksykalno-frazeologiczna struktura języka. Wrocław 1990
72. Józef Wierzchowski: Leksykologia i leksykografia. Siedlce 1979
73. Józef Wierzchowski: Polska terminologia logiki wczesnego oświecenia. Siedlce 1995
19
74. Józef Wierzchowski: Semantyka językoznawcza. Warszawa 1980
75. Józef Wierzchowski: Wyraz. Analiza pragmatyczna. Warszawa 1976
76. Krystyna Wojtczuk: Język nauczycieli w świetle badań lingwistycznych. Siedlce
1993
77. Krystyna Wojtczuk: Słowa wokół nas. Szkice lingwistyczne. Siedlce 2007
78. Krystyna Wojtczuk: Zachowania językowe nauczycieli w sytuacji lekcji szkolnej. Siedlce 1996
79. Artur Ziontek: Krajobraz i kultura. Informator turystyczny wschodniego Mazowsza.
Sokołów Podlaski 2013
80. Artur Ziontek: Siedleckie miniatury. Eseje o literaturze i kulturze. Siedlce 2009
II. Monograficzne tomy zbiorowe:
1. Adam Mickiewicz i kultura światowa. Red.: Małgorzata Burta. Siedlce 2000
2. Aktualne problemy językoznawstwa słowiańskiego. Red.: Janina Gardzińska, Elena
Koriakowcewa. Siedlce 2012
3. Arachnofobia - metaforyczne odsłony kobiecych lęków. Peregrynacje w przestrzeniach
kultury. Red.: Barbara Stelingowska, Beata Walęciuk-Dejneka. Siedlce 2013
4. Bibliografia publikacji naukowych pracowników Wydziału Humanistycznego Akademii Podlaskiej w Siedlcachz lat 1991-2000. Red.: Krystyna Wojtczuk. Siedlce 2001
5. Cierpienie w literaturze polskiej. Red.: Krzysztof Dybciak, Stanisław Szczęsny. Siedlce 2002
6. Człowiek w literaturze polskiego baroku. Red.: Andrzej Borkowski, Marcin Pliszka,
Artur Ziontek. Siedlce 2007
7. Czytanie Witkacego. Red.: Antoni Czyż. Siedlce 2001
8. Dialog słowiańsko-żydowski. Red.: Antoni Czyż, Roman Mnich, Renata Tarasiuk.
Siedlce 2011
9. Dmyro Czyżewski a kultura europejska. Red.: Roman Mnich, Justyna Urban[Jędrzejewicz]. Siedlce 2010
10. Funkcja emocjonalna jednostek językowych i tekstowych. Red.: Agnieszka Wierzbicka, Krystyna Wojtczuk. Siedlce 2004
11. Głuchota a język. Red.: Stanisław Grabias. Lublin 1994
12. Inspiracje i motywy biblijne w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Red.: Hanna
Filipkowska, Stanisław Fita. Lublin 1999
13. Język a muzyka. Ujęcie filologiczne i muzykologiczne. Red.: Joanna Kuć, Krystyna
Wojtczuk. Siedlce 2014
14. Język rosyjski w komunikacji biznesowej. Red.Elena Koriakowcewa: Siedlce 2012
15. Kierunki badawcze młodzieży akademickiej. Red.: Adam Bobryk, Kazimierz Jankowski, Barbara Stelingowska. Siedlce 2005
16. Komunikacja werbalna i niewerbalna w reklamie, mediach i biznesie. Red.: Małgorzata Jasińska. Siedlce 2012
17. Konfrontacja i dialog w tekstach kultury polskiej. Red.: Tomasz Rokosz, Sławoj
Szynkiewicz, Beata Walęciuk-Dejneka. Siedlce 2011
18. Kultura i oświata w europejskim międzywojniu (1918-1939). Red.: Renata Bryzek,
Justyna Urban[-Jędrzejewicz]. Sieedlce 2010
19. Kultura języka dzisiaj. W Roku Języka Polskiego. Red.: Joanna Kuć, Krystyna Wojtczuk. Siedlce 2007
20. Kulturowe terytoria literatury. Red.: Danuta Dobrowolska, Sławomir Sobieraj.
Siedlce 2006
21. Leksyka a gramatyka w tekście językowym. Red.: Krystyna Wojtczuk. Siedlce 2001
20
22. Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Red.: Stanisław Grabias, Marek Kurkowski.
Lubin 2012, 22014
23. Lustro (zwierciadło) w literaturze i kulturze. Red.: Ewa Borkowska, Andrzej Borkowski, Małgorzata Burta. Siedlce 2006
24. Między człowiekiem a człowiekiem. Prace dedykowane Profesorowi Zbigniewowi Lisowskiemu. Red.: Małgorzata Burta, Marzena Kryszczuk, Sławomir Sobieraj. Siedlce 2013
25. Między znakami - między słowami. Red.: Alina Maciejewska. Siedlce 2011
26. Młodzież akademicka wobec wyzwań współczesności. Red.: Adam Bobryk, Ryszard
Droba, Barbara Stelingowska. Siedlce 2006
27. Modele kobiecej samotności - panny, wdowy, rozwiedzione. Red.: Beata WalęciukDejneka. Siedlce-Kraków 2015
28. Morbus, meducamentum et sanus. Choroba, lek i zdrowie. Red.: Roman Bobryk,
Jerzy Faryno. Warszawa 2001
29. Moda jako problem lingwistyczny. Red.: Krystyna Wojtczuk. Siedlce 2002
30. Mowa ciała i jej funkcje w kulturze. Red.: Małgorzata Jasińska, Joanna Kuć. Siedlce
2002
31. Naruszone granice kulturowe. O kondycji ludzkiej w dwóch przestrzeniach - polskiej i
żydowskiej XX wieku. Red.: Monika Szabłowska-Zaremba, Beata WalęciukDejneka. Lublin 2013
32. Niepokorne. Konstrukty kobiece w kulturze. Red.: Joanna Posłuszna, Beata Walęciuk-Dejneka. Kraków 2014
33. „(Nie)zwykły zamazywacz papieru”. W 100. rocznicę śmierci Bolesława Prusa (18471912). Red.: Małgorzata Burta, Marzena Kryszczuk, Violetta Machnicka. Siedlce
2015
34. Od tekstu literatury do tekstu kultury. Red.: Sławomir Sobieraj, Andrzej Świderski.
Siedlce 2007
35. Paradygmat pamięci w kulturze. Prace dedykowane Antoniemu Czyżowi. Red.: Andrzej Borkowski, Marcin Pliszka, Artur Ziontek. Siedlce 2005
36. Poezja i egzystencja. O twórczości poetyckiej Kazimierza Świegockiego. Studia, szkice,
interpretacje. Red.: Stanisław Szczęsny. Siedlce 1999
37. Poezja kobiet. Interpretacje. Red.: Beata Walęciuk-Dejneka. Siedlce 2015
38. Pogranicza i konteksty literatury. Red.: Antoni Czyż, Jacek Kowzan. Siedlce 2002
39. Polszczyzna trzech pokoleń. Podobieństwa i różnice. Red.: Małgorzata Jasińska,
Krystyna Wojtczuk. Siedlce 2011
40. Potoczność a zachowania językowe Polaków. Red.: Barbara Boniecka, Stanisław
Grabias. Lublin 2007
41. Powrót Marii Buyno-Arctowej? Proza dla dzieci z pozycji wczoraj i dziś. Red.: Aniela
Książek-Szczepanikowa. Siedlce 2007
42. Problematyka badań nad twórczością Dmytra Czyżewskiego. Red.: Roman Mnich,
Justyna Urban[-Jędrzejewicz]. Siedlce 2009
43. Proza kobiet. Interpretacje. Red.: Beata Walęciuk-Dejneka. Siedlce 2015
44. Proza polska w kręgu religinych inspiracji. Red.: Krzysztof Dybciak, Maria Jasińska-Wojtkowska. Lublin 1993
45. Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich. Red.: Elena Koriakowcewa.
46. Rejestr emocjonalny języka. Red.: Violetta Machnicka, Krystyna Wojtczuk. Siedlce
2009
47. Rozumieć świat przez teksty kultury. Red.: Antoni Czyż. Siedlce 2001
21
48. Słowotwórstwo a nowe style funkcjonalne języków słowiańskich. Red.: Elena Koriakowcewa. Siedlce 2013
49. Socjolingwistyczne aspekty funkcjonowania języka. Red.: Krystyna Wojtczuk. Siedlce 2000
50. Sport w kulturze - w poszukiwaniu wartości. Red.: Ryszard Polak, Beata WalęciukDejneka. Siedlce 2014
51. Studia o twórczości Ernsta Wiecherta. Red.: Sławomir Sobieraj. Siedlce 2010
52. Symbol w kulturze. Funkcje i semantyka. Red.: Andrzej Borkowski, Justyna Urban[Jędrzejewicz]. Siedlce 2011
53. Symbol w paradygmatach kultury europejskiej. Od czasów antycznych do współczesności. Red.: Andrzej Borkowski, Justyna Urban[-Jędrzejewicz]. Siedlce 2010
54. Symbolika form artystycznych w europejskiej tradycji kulturowej. Źródła, funkcje, aktualizacja i redukcja. Red.: Andrzej Borkowski, Roman Mnich. Siedlce 2012
55. Symbolika oka w literaturze i kulturze. Od religii do popkultury. Red.: Ewa Borkowska, Andrzej Borkowski, Jolanta Sawicka-Jurek. Siedlce 2009
56. Sytuacja sztuki. Spojrzenie na przełomie XX i XXI wieku. Red.: Roman Bobryk. Siedlce
2007
57. Tajemnica w tekstach kultury. Red.: Ewa Borkowska, Andrzej Borkowski, Marcin
Pliszka. Siedlce 2011
58. Tożsamość kobiet - silne indywidualności w sztuce, literaturze i religii. Red.: Joanna
Posłuszna, Beata Walęciuk-Dejneka. Kraków 2014
59. Trendy naukowe młodzieży akademickiej. Red.: Adam Bobryk, Kazimierz Jankowski, Barbara Stelingowska. Siedlce 2004
60. Utopia czystości i góry śmieci. Red.: Roman Bobryk, Jerzy Faryno. Warszawa 1999
61. Uwięzione w grzeczności. Obrazy kobiecych inności w tekstach literackich. Red..: Beata Walęciuk-Dejneka, Łukasz A. Wawryniuk. Kraków 2015
62. Verba docent. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Janinie Gardzińskiej. Red.:
Elena Koriakowcewa, Violetta Machnicka, Roman Mnich, Krystyna Wojtczuk.
Siedlce 2012-2013 , tomy I-II
63. Wizerunek sąsiadów. Polacy w oczach Rosjan - Rosjanie w oczach Polaków. Red.: Roman Bobryk, Jerzy Faryno. Warszawa 2000
64. Wokół językowej funkcji emocjonalnej. Fakty dawne i współczesne. Red.: Violetta
Machnicka, Krystyna Wojtczuk. Siedlce 2006
65. Wokół śmieci. Praktyka, symbolika, metafora. Red.: Roman Bobryk, Marzena
Kryszczuk, Justyna Urban[-Jędrzejewicz]. Siedlce 1998
66. Współczesna komparatystyka literacka w wymiarze hermeneutycznym. Red.: Roman
Bobryk, Roman Mnich. Siedlce 2011
67. Wśród pisarzy oświecenia. Studia i portrety. Red.: Antoni Czyż, Stanisław Szczęsny.
Bydgoszcz 1998
68. Wyobraźnia jako jaźń twórcza. Studia z etyki, literatury i sztuki. Red.: Antoni Czyż,
Ewa Podrez. Warszawa 2002
69. Wyraz w języku i tekście. Red.: Janina Gardzińska, Alina Maciejewska. Siedlce
2012
70. Wyspiański. Red.: Zbigniew Lisowski. Siedlce 2001
71. Z punktu widzenia Szkoły Frankfurckiej. Red.: Roman Bobryk, Jacek Zychowicz.
Siedlce 2006
72. Zaburzenia komunikacji językowej w czytaniu i pisaniu. Red. Alina Maciejewska:
Siedlce 2007
22
73. Zaburzenia mowy. Red.: Stanisław Grabias. Lublin 2001
74. Znak językowy w pejzaży semiotycznym. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Józefa
Wierzchowskiego. Red.: Janina Gardzińska, Alina Maciejewska. Siedlce 2003
75. Życie literackie i artystyczne Siedlec. Tradycja i współczesność. Red.: Ewa Borkowska, Klaudia Jastrzębska, Jolanta Sawicka-Jurek. Siedlce 2013
III Edycje źródłowe i antologie:
1. Aleksandra Ogińska i Siedlce w trzech pamiętnikach z XIX wieku. Oprac. Rafał
Dmowski, Artur Ziontek. Siedlce 2007
2. Józef Baka: Uwagi. Wyd. Antoni Czyż, Aleksander Nawarecki. Lublin 2000
3. Inwentarz dóbr z klucza siedleckiego z 1776 roku. Wyd. Janina Gardzińska, Urszula
Głowacka-Maksymiuk. Siedlce 2005
4. Maria Komornicka: Xięga poezji idyllicznej. Rzeczy francuskie. Oprac. Barbara Stelingowska. Warszawa 2011
5. Kosów Lacki. Studia i materiały z dziejów miejscowości. Red.: Artur Ziontek. Siedlce
2011
6. Oblicza kobiecości. Antologia. Red.: Beata Walęciuk-Dejneka. Siedlce 2015
7. Pieśń nowa o gwałtownym deszczu nigdy nie słychanym w Koronie Polskiej. W Kazimierzu Dolnym w roku 1644. Wstęp i oprac. Artur Ziontek. Siedlce 2014
8. Poeci „Limesu”. Antologia. Wybór i oprac.: Antoni Chojnacki, Tadeusz Goc. Siedlce
2000
9. [Bolesław Prus:] Aforyzmy i refleksje wybrane z „Kronik” (1874-1911), czyli ponadczasowa mądrość życiowa. Oprac. Violetta Machnicka. Siedlce 2009
10. [Bolesław Prus:] Bolesław Prus w Siedlcach i o Siedlcach. Oprac. Violetta Machnicka. Siedlce 2009
11. [Bolesław Prus:] 100 lat myśli aforystycznej Bolesława Prusa (1847-1912). Antologia.
Oprac. Violetta Machnicka. Siedlce 2012
12. Kazimierz Rogowski: Żal powszechny abo treny żałosne po śmierci Michała Sapiehy.
Wyd. Artur Ziontek. Warszawa 2006
13. Zbliżenia. Maria Konopnicka, Kornel Makuszyński, Henryk Sienkiewicz. Teksty absolwentów Akademii Podlaskiej. Red.: Aniela Książek-Szczepanikowa. Siedlce 2011
W druku lub w przygotowaniu znajdują się dalsze planowane tomy
autorskie i zbiorowe.
Książki te stanowią dobrą wizytówkę badaczy związanych z filologią
polską Uniwersytetu w Siedlcach. Ukazują twórczą aktywność ośrodka naukowego.
5. Dydaktyka - oferta kształcenia
Siedlecka polonistyka akademicka wypracowała przez lata dobre doświadczenia dydaktyczne, ucząc młodzież ze średnim, maturalnym, wykształceniem piękna literatury, języka i kultury. Wykłady i ćwiczenia stawały się często przygodą intelektualną, zaszczepiając studentom fascynację
żywą tradycją humanistyczną. Wszystko to mimo bardzo skromnych
23
przez długi czas warunków lokalowych Instytutu18. Dopiero nowy gmach
Wydziału Humanistycznego, w którym ulokowany został również Instytut
polonistyczny, przy ul. ks. Popiełuszki pozwolił, także dzięki wyposażeniu
sal wykładowych w aparaturę multimedialną, właściwie rozwinąć pracę
dydaktyczną.
Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej prowadzi studia na
kierunku filologia polska. Polonistyka siedlecka zaprasza na studia i i II
stopnia, dając absolwentom tytuły zawodowe, odpowiednio, licencjata i
magistra.
W ramach studiów są do wyboru 2 specjalności:
a. komunikacja społeczna i praca wydawnicza,
oraz
b. język polski z logopedią.
Takie specjalności przewiduje plan studiów zarówno I jak i II stopnia.
Studia polonistyczne w Instytucie obejmują najpierw przedmioty (moduły) kierunkowe. Dają one rozległą wiedzę humanistyczną, w tym profesjonalną polonistyczną. Plan studiów pozwala dobrze poznać literaturę
i kulturę polską, ich dzieje i współczesność, język polski w wymiarze historycznym oraz jako dzisiejszą, żywą polszczyznę. Student pozna też literatury obce i kulturę Europy, a przedmioty w ramach specjalności dadzą
mu dodatkowo praktyczne sprawności zawodowe.
Ukoronowaniem tej wiedzy jest najważniejszy przedmiot kierunkowy seminarium dyplomowe, licencjackie na studiach I stopnia oraz magisterskie na studiach II stopnia.
Osoby zainteresowane zyskają też kompetencje i uprawienia nauczycielskie.
W obrębie specjalności Komunikacja społeczna i praca wydawnicza
student poznaje szczegółowo różne obszary kultury, pogłębia znajomość
technologii informacyjnych, ma wiele zajęć edytorskich, poznaje dziennikarstwo, Absolwent zyskuje wiedzę i umiejętności praktyczne w zakresie edytorstwa (praca redakcyjna i wydawnicza w czasopismach, wydawnictwach literackich i naukowych, oraz w mediach elektronicznych), warsztatu dziennikarza, pracy animatora kultury, który zna i rozumie dawne i
nowe jej zjawiska.
W obrębie specjalności Język polski z logopedią student poznaje gruntownie problematykę zaburzeń komunikacji językowej, tak genezę oraz
przejawy zjawiska, jak i metody terapii. Ukończenie studiów ze specjalnością logopedyczną (I i II stopnia) daje absolwentowi uprawnienia do podję-
Instytut zajmował jeden z pawilonów (nazywanych dosadnie barakami) na terenie
dawniej należącym do jednostki wojskowej, przy ul. Dreszera.
18
24
cia pracy logopedy w placówkach oświatowych (przedszkole, szkoła) oraz
do prowadzenia diagnozy i terapii logopedycznej.
Dla absolwentów Instytut prowadzi studia podyplomowe, takie jak:
Podyplomowe Studium Filologii Polskiej czy Podyplomowe Studium
Logopedyczne.
Profesorowie Instytutu kształcą też doktorów. Antoni Czyż prowadzi
od lat spotkania naukowe o charakterze seminarium doktorskiego dla wolontariuszy, którym otwierany jest przewód doktorski na innej uczelni, mającej uprawnienia do nadawania stopnia doktora.
Wydział Humanistyczny UPH stara się o prawo nadawania stopnia
doktora z zakresu literaturoznawstwa, a docelowo też językoznawstwa. Po uzyskaniu uprawnień doktorskich możliwe będą w Instytucie studia doktoranckie z tego zakresu jako, od strony formalnej, studia III stopnia.
Osobny wymiar ma kształcenie osób spoza Polski, które przybyły do
Instytutu w Siedlcach, by uzyskać lub pogłębić znajomość polszczyzny, literatury i kultury. Rozwija się od roku, we współpracy z Ministerstwem Nauki
i Szkolnictwa Wyższego, kształcenie zainteresowanych naszą kultura i językiem osób spoza kraju.
Podjęła to Letnia Szkoła Języka i Kultury Polskiej Polonicum, działająca juz kilkanaście lat przy Instytucie. Od kilku lat kieruje nią dr Beata
Walęciuk-Dejneka. Jest to także cenna edukacja z zakresu glottodydaktyki. Co roku organizowane są kursy, w których biorą udział studenci filologii polskiej na Uniwersytetach europejskich, ale także inne osoby, rekomendowane przez Ambasady i Konsulaty RP, zainteresowane językiem polskim. W kolejnych edycjach kursów letnich Polonicum uczestniczyły osoby
z takich krajów jak Białoruś, Estonia, Litwa, Łotwa, Rosja, Słowacja, Ukraina...
Studia polonistyczne dają wiele możliwości rozwoju. Kształcą rozległą kulturę humanistyczną. Uczą kreatywnego myślenia. Formują profesjonalne kompetencje. Pozwalają na własny rozwój i na karierę. Absolwent polonistyki siedleckiej dobrze odnajduje się we współczesnej cywilizacji multimedialnej.
Najlepiej to ilustrują losy naszych absolwentów dziś. Liczna ich grupa
uczy w szkolnictwie od szkół podstawowych przez gimnazja po licea. Inni
pracują naukowo na Uniwersytetach.
Absolwenci specjalności edytorskiej – znaleźli pracę w regionalnych i
ogólnopolskich stacjach telewizyjnych, rozgłośniach radiowych, także w
prasie i wydawnictwach lub agencjach reklamowych. Absolwenci drugiej specjalności pracują jako logopedzi.
Studia polonistyczne w Siedlcach to klasycznie, wedle bogatej tradycji,
pojęta a wpisana we współczesność humanitas.
25
6. Studencie koła naukowe
Działania twórcze i pasje intelektualne w sposób szczególny ujawniają
się w obrębie działań studentów w kołach. W Instytucie działają trzy studenckie koła naukowe. Są to:
a. Koło Naukowe Polonistów o charakterze literaturo- i kulturoznawczym. Powstało z inicjatywy pierwszego Dyrektora Instytutu, prof. dr
hab. Hanny Filipkowskiej, w 1994 roku. Pierwszym Opiekunem koła była
dr (wówczas jeszcze mgr) Małgorzata Burta, a Prezesem wówczas studentka, dziś dr Marzena Kryszczuk.
Działania Koła Naukowego Polonistów od lat skupiają się zwłaszcza na
doskonaleniu sztuki interpretacji utworów literackich i tekstów kultury. Członkowie koła regularnie publikują wyniki swoich badań w czasopismach, takich jak: powstały z inicjatywy Dyrektora prof. UPH dr hab. Antoniego Czyża, afiliowany przy Instytucie rocznik humanistycznym „Do źródeł", „Siedlecki Nieregularnik Literacki", „Kuryer UPH", czasopisma ogólnopolskie oraz tomach zbiorowych.
Ważną tradycją są organizowane przez Koło Naukowe Polonistów
międzynarodowe lub ogólnopolskie sesje badawcze o charakterze interdyscyplinarnym, do których zainspirował studentów Dyrektor Instytutu
prof. dr hab. Jerzy Faryno, wspomagając ich w latach 1995-1999. Kolejne
przedsięwzięcia organizowane były pod patronatem Dyrektora prof. Antoniego Czyża.
Tradycję Koła podejmują i wzbogacają kolejne roczniki studentów. To
ich potrzeby intelektualne, pasje i energia wpływają na rytm pracy.
b. Studenckie Naukowe Koło Językoznawców, które powstało w
1998 roku. Pierwszym Opiekunem koła była prof. UPH dr hab. Krystyna
Wojtczuk, a następnie funkcję tę pełniły: prof. UPH dr hab. (wówczas dr)
Violetta Machnicka, dr Agnieszka Wierzbicka-Olejniczak, prof. UPH dr hab.
(wtedy dr) Joanna Kuć, obecnie dr Małgorzata Jasińska.
Działalność Koła skupia się na rozpatrywaniu badawczym zagadnień językowych. Studenci pod kierunkiem naukowców prowadzą badania
z zakresu językoznawstwa oraz badania interdyscyplinarne. Organizują
konferencje naukowe, seminaria, na których przedstawiają wyniki swoich
dociekań. Powstałe w toku tej pracy teksty publikowane są w czasopismach, w tym „Do źródeł”.
c. Naukowe Koło Logopedyczne, które działa w instytucie od roku
2002. Jego założycielką i pierwszym Opiekunem jest dr Alina Maciejewska. Obecnie funkcję tę sprawuje mgr Aldona Kocyła. Członkowie koła poznają warsztat logopedy, zgłębiają wiedzę z zakresu zaburzeń komunikacji
językowej, współpracują z Oddziałem Siedleckim Polskiego Towarzystwa
26
Logopedycznego organizując liczne warsztaty szkoleniowe, wykłady i seminaria.
7. Perspektywy
Polonistyka siedlecka umocniła się jako dobrze już znany ośrodek naukowy, uniwersytecki. Lata wysiłku badaczy i Dyrektorów owocują. W
wyniku wspólnej inicjatywy w roku 2010 Instytut zmienił nazwę
na Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej. Ta nowa nazwa
lepiej wskazuje rozległe obszary pracy badawczej i dydaktycznej.
W roku 2008 z inicjatywy Dyrektora Antoniego Czyża zaczęto przyznawać Nagrodę im. Adama Naruszewicza, której patronem jest wybitny
poeta okresu oświecenia, związany z Podlasiem19. Pierwszą laureatką tej
Nagrody została prof. dr hab. Teresa Kostkiewiczowa, badaczka literatury oświecenia. Drugą laureatką została pisarka i eseistka Barbara Wachowicz. Trwają prace, po okresie kłopotów organizacyjnych, nad reaktywacją
Nagrody, która ma umacniać ducha literatury i humanistyki, służąc dobru Instytutu, Uniwersytetu, a i całej tradycji kulturalnej Siedlec i południowego Podlasia.
Instytut Polonistyki siedleckiej łączy w badaniach i w dydaktyce tradycję i współczesność. Oswaja wielkie teksty kultury i pozwala twórczo
trwać w dzisiejszej cywilizacji cyfrowej. Świetnie wyposażony budynek
Wydziału Humanistycznego pozwala oswaja też studenta ze sprzętem multimedialnym jako narzędziem pracy.
Warto tu podkreślić, że absolwent filologii polskiej nabywa i pogłębia
w trakcie studiów praktyczne umiejętności władania piękną polszczyzną.
Pozwala mu to posługiwać się językiem jako skutecznym środkiem perswazji. Polonista ma uprzywilejowaną sytuację w wielu okolicznościach życiowych i zawodowych (jak rozmowa kwalifikacyjna, zadania wymagające
skutecznego dialogu).
Badacze i studenci Instytutu polonistycznego na siedleckim Uniwersytecie mają wspólną ufność w humanistykę, która łączy mądrość i sprawność, zespalając w harmonii z żywą tradycją Europy oraz wytyczając perspektywy na przyszłość.
Napisał: prof. UPH dr hab. Antoni Czyż
Warszawa-Siedlce, w lutym 2016 r.
Związany z dworem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego był też biskupem diecezji smoleńskiej, a potem łuckiej. Po śmierci 8 lipca 1796 został pochowany w kolegiacie biskupów łuckich w Janowie Podlaskim.
19
27