Przeczytaj fragment - Wydawnictwo UMCS

Fotografia w czasie czas w fotografii, pod red. Magdaleny Anny Długosz i Moniki Suchodolskiej,
Wydawnictwo UMCS, Lublin 2016
Od redakcji
Zawarte w niniejszym tomie teksty młodych badaczek i badaczy podejmują
temat ścisłych relacji łączących fotografię z czasem. Związki te wynikają już
z samej istoty procesu, w wyniku którego powstają tradycyjne, analogowe
zdjęcia, a pogłębiają się jeszcze poprzez sposoby istnienia fotografii w świadomości jej twórców i odbiorców na przestrzeni mijających lat.
Niebagatelna jest rola, jaką już od powstania tej sztuki odgrywał dla widza
obraz zapisany przez światło na czułym materiale – automatycznie, niemal jak
acheiropoietos, a więc prawdziwie. Magia tak powstałego wizerunku, niezależnie od technologicznych zmian, podważających same podstawy fotografii
przez jej cyfryzację, działała i nadal działa na wyobraźnię kolejnych pokoleń.
Jakikolwiek kadr zatrzymany w ten sposób w czasie, odnosił i odnosi się
bowiem do konkretnego fragmentu, wycinka płynnej rzeczywistości, do
miejsca, które już nigdy nie będzie takie samo i chwili, która w mgnieniu oka
przemija, by nie powtórzyć się więcej. Zdjęcie unieruchamia dla nas ten ulotny
moment. Zmienia falę czasu w trwałą obecność jego poszczególnych ziaren;
daje wrażenie namacalności przeszłości, stałego i niezmiennego kontaktu
z nią, mimo że zatrzymany w ten sposób widok jest ledwie znakiem skomplikowanej czasoprzestrzeni, punktem wyjścia do pracy pamięci i wyobraźni.
Wbrew przekonaniu wielu, właściwy proces wywoływania obrazu nie dzieje
się w ciemni, w kuwetach i odczynnikach, ani nawet gdzieś w wirtualnej
przestrzeni programu pomiędzy matrycą a nośnikiem danych, lecz w głowie
oglądającego. W tym sensie zdjęcie nie różni się wcale od innych materiałów
wizualnych, ani też innych wrażeń wzrokowych, z jakimi się stykamy.
„Świetlny zapis” rzeczywistości podobnie nie dostarcza nam pełnych i pewnych danych na jej temat. Faktycznie – z braku lepszych świadectw – posługujemy
8
Od redakcji
się zdjęciem jak dowodem na istnienie zdarzeń, osób i rzeczy w przeszłości,
ów ślad fizycznie zachowany w fotografii może jednak czynić ją źródłem
prawdy i manipulacji zarazem. Obok całej „magii” wiele wszak zależy nadal
od uprawiającego ją (na różnych etapach procesu) człowieka. A to z kolei
daje temuż przestrzeń dla iluzji, świadomego kształtowania obrazów i za ich
pomocą – do kształtowania rzeczywistości: przeszłej, teraźniejszej i przyszłej.