dr hab - Wydział Geologii UW

dr hab. Monika Jachowicz-Zdanowska
Państwowy Instytut Geologiczny-PIB
Oddział Górnośląski
41-200 Sosnowiec
ul. Królowej Jadwigi 1
Sosnowiec 04.12.2014
Recenzja osiągnięcia naukowego będącego podstawą postępowania habilitacyjnego oraz
dorobku naukowego i organizacyjnego Pana dr Marcina Barskiego
Dane ogólne
Pan dr Marcin Barski ukończył studia magisterskie na Wydziale Geologii
Uniwersytetu Warszawskiego w 1995 r. W roku 2001 obronił pracę doktorską pt.”
Stratygrafia dinoflagellatowa i palinofacje wyższej części jury środkowej Kujaw”, której
promotorem był prof. dr hab. Bronisław A. Matyja. Od uzyskania stopnia doktora Habilitant
jest zatrudniony na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego w Zakładzie Geologii
Dynamicznej w Instytucie Geologii Podstawowej. W latach 2001-2013 pracował na
stanowisku adiunkta, a od roku 2013 na stanowisku starszego wykładowcy. Na przełomie lat
2000/2001 odbył 6 – miesięczny staż naukowy w Duńskiej Służbie Geologicznej jako
stypendysta Rządu Danii. W roku 2002 otrzymał stypendium Europejskie do odbycia stażu
naukowego w Muzeum Naturalnym w Londynie. W latach 2012-2013 przebywał na stażu
zawodowym w Furgon-Robertson (Walia) na stanowisku Project-Wellsite Stratigrapher gdzie
brał udział w opracowywaniu stratygrafii triasu Morza Północnego, jury Morza Norweskiego
i paleogenu Szetlandów.
Ocena dorobku naukowo-badawczego
Ocena osiągnięcia naukowego będącego podstawą postępowania habilitacyjnego
Podstawą wniosku o rozpoczęcie postępowania habilitacyjnego dr Marina Barskiego
jest
cykl
artykułów
zatytułowany
Organiczne
cysty
Dinoflagellata
w
analizie
biostratygraficznej i w odtwarzaniu zjawisk towarzyszących depozycji, na który składają się 4
prace opublikowane w czasopismach indeksowanych w bazie JCR. Dwie z nich to prace
samodzielne, dwie wieloautorskie, w których wkład Habilitanta oceniony został na 80% i
25%. Dane te są potwierdzone odpowiednimi oświadczeniami współautorów. Artykuły
opublikowane zostały w latach 2010-2014:
1
1. M.Barski, M.Bojanowski, 2010 – Organic-walled dinoflagellate cysts as a tool to
recognize carbonate concretions: an example from Oligocene flysch deposits of the
Western Carpathians. Geologia Carpathica, 61, 2, 121-128.
2. M.Barski, M.Matyja, T,Segit, A.Wierzbowski, 2012 – Elary to Late Bajocian age of
the “black flysch” (Szlachtowa Fm.) deposits: implications for the history and
geological structure of the Pieniny Klippen Belt, Carpathians. Geological Quarterly,
56, 3, 391-410.
3. M.Barski, 2012 – Dinoflagellate cysts from Neptunian dykes in the Middle Jurassic of
Poland – A stratigraphical approach. Review of Paleobotany and Palynology, 169, 3847.
4. M.Barski, 2014 – Shapes of organic walled dinoflagellate cysts in early diagenetic
concretions – markers for mechanical compaction. Review of Paleobotany and
Palynology, 208, 50-54.
Artykuł 1 został opublikowany w Geologia Carpathica, artykuł 2 w Geological
Quarterly, natomiast pozostałe 2 w Review of Paleobotany and Palynology.
W swojej pracy naukowej dr Marcin Barski zajmuje się badaniami zespołów cyst
Dinoflagellata, mikroskamieniałości, znanych od triasu do dzisiaj. W artykułach włączonych
do prezentowanego osiągnięcia habilitacyjnego po za problemami stratygraficznymi
zaproponowano wykorzystanie analizowanej grupy mikroskamieniałości do odtwarzania
zjawisk syndepozycyjnych, każda z prac poświecona jest odrębnemu z tych zjawisk.
W pracy nr 1 (Barski, Bojanowski, 2010) przedmiotem badań były skały węglanowe o
nieznanej genezie z profilu warstw krośnieńskich z okna tektonicznego Świątkowej Wielkiej.
Badania palinologiczne wykonano dla próbek pobranych z trzech typów ciał węglanowych
oraz ze skały goszczącej. Przeprowadzone analizy zespołów dinocyst uzyskanych ze
wszystkich badanych próbek wykazały ich równowiekowość. Udowodniono tym samym
genezę badanych ciał węglanowych uznając je za formę konkrecji. Za cechę wskazującą na
wczesnodiagenetyczny wiek badanych konkrecji uznano wyraźnie lepszy stan zachowania
okazów dinocyst dokumentowanych w konkrecjach węglanowych od tych stwierdzonych w
skale goszczącej.
W pracy nr. 2 (Barski, Matyja, Segit, Wierzbowski, 2012) podstawowym problemem
badawczym było ustalenie wieku osadów tzw „czarnego fliszu” w wybranych profilach
formacji szlachtowskiej w Pienińskim Pasie Skałkowym. W tym celu Habilitant poddał
analizie palinologicznej 20 próbek skał z 3 profili Podubocza i profilu Hałuszowej koło
Czorsztyna oraz profilu Kamienka ze wschodniej Słowacji. Uzyskany materiał palinologiczny
2
pozwolił na oznaczenie środkowojurajskiego wieku badanych profili. Szczegółowe analizy
biostratygraficzne pozwoliły również na wydzielenie z uzyskanych zespołów form
redeponowanych
wczesnojurajskich
i
triasowych.
W
omawianej
pracy Habilitant
dokumentuje również ciekawe zjawisko współwystępowania w analizowanych próbkach
różnowiekowych okazów tego samego gatunku. Odróżnienie form starszych od młodszych
możliwe było dzięki przeprowadzeniu badań uzyskanej materii organicznej w świetle UV.
Różnice kolorystyczne znajdywanych okazów spowodowane są różnym stopniem dojrzałości
termicznej budującej je materii organicznej. Okazy ciemniejsze pochodzą ze starszych,
bardziej dojrzałych termicznie utworów.
Głównym celem w pracy nr. 3 (Barski, 2012) było oznaczenie wieku utworów
wypełniających system żył neptunicznych występujących w tzw. formacji środkowojurajskich
iłów rudonośnych Jury Krakowsko-Wieluńskiej. Materiał do badań z trzech odsłonięć
Faustianka, Gnaszyn i Ogrodzieniec stanowiło 10 próbek pobranych z wypełnień
analizowanych żył oraz 6 ze skał goszczących. W wyniku przeprowadzonych analiz
palinologicznych w badanym materiale wydzielono dwa zespoły dinocyst środkowo i
górnojurajskch. W pracy autor zaproponował również model powstawania żył neptunicznych
w badanym obszarze. Ich wiek powstawania ustalony został na przedział stratygraficzny
wczesny-późny kimeryd.
W pracy nr. 4 (Barski, 2014) okazy dinocyst zostały wykorzystane jako wskaźnik kompakcji
mechanicznej skały. Autor opracował metodę pomiarów wysokości cysty, które
przeprowadził na dwóch wybranych gatunkach pochodzących z konkrecji węglanowych i skał
otaczających. Na podstawie uzyskanych wyników obliczone zostały uśrednione wielkości
kompakcji dla badanych skał środkowej jury i paleogenu. Uzyskane wartości rzędu 67,1%
oraz 64,4% są dokładniejsze od uzyskiwanych przez innych badaczy.
Prezentowane prace ukazały się w uznanych czasopismach naukowych musiały być
więc wnikliwie recenzowane. Dlatego też recenzent nie przeprowadza ich szczegółowej
oceny merytorycznej. Wkład pracy Habilitanta polegał przede wszystkim na wykonaniu
badań palinologicznym, opracowaniu części mikropaleontologicznej, a także formułowaniu
koncepcji i wniosków przedstawionych publikacji. W pracach znajdujemy pełny i
drobiazgowy opis biostratygraficzny uzyskanych asocjacji dinocyst przeprowadzony w
oparciu o aktualną literaturę. Dokumentowane formy przewodnie zostały też dobrze
zilustrowane mikrofotografiami w dobrej jakości. Przeprowadzone badania palinologiczne
oceniam pozytywnie ich wyniki pozwoliły na nowe interpretacje procesów geologicznych
zachodzących w analizowanych obszarach.
3
Ocena pozostałego dorobku naukowego po uzyskaniu doktoratu
Decydujący dorobek Habilitanta stanowią jego prace, które powstały po uzyskaniu
stopnia doktora. Przed doktoratem ukazał się jeden artykuł recenzowany (Barski, 1999) i
jeden komunikat konferencyjny (Barski, 2000). Po za czterema artykułami przedstawionymi
jako osiągnięcie habilitacyjne dr Marcin Barski jest autorem i współautorem 15 publikacji
recenzowanych, z których 3 ukazały się w czasopismach indeksowanych w bazie JCR, 17-tu
komunikatów i artykułów konferencyjnych oraz rozdziału w książce. Znaczna większość
publikacji to prace wieloautorskie. Z załączonego w autoreferacie zestawienia wynika, iż
prace Habilitanta były cytowane 15 razy, przy indeksie Hirscha – 3 (według bazy danych
Web of Science). Według danych bazy Scopus liczba cytowań jest nieco wyższa i wynosi 22,
a indeks Hirscha nie ulega zmianie. Wierząc w rzetelność Habilitanta recenzent nie sprawdza
prawidłowości załączonych danych dotyczących cytowań. Zwraca jednak uwagę na błędnie
obliczony sumaryczny impact factor, zawyżony przez podawanie wartości z innych lat niż rok
ukazania się publikacji. Przedstawione dane dotyczące liczby cytowań prac Habilitanta
wskazują na raczej niewielki oddźwięk międzynarodowy jego publikacji. Niski wskaźnik
liczby cytowań spowodowany jest zapewne faktem, iż większość publikacji Autora z lat
2001-2010 ukazała się w wydawnictwach krajowych takich jak: Profile Głębokich Otworów
Wiertniczych, Tomy Jurajskie czy Przegląd Geologiczny wydawnictw ważnych lecz
nieznanych zagranicą. Duża część wyników badań była prezentowana jedynie w formie
krótkich komunikatów lub artykułów konferencyjnych.
Dominującym wątkiem prac Habilitanta są analizy stratygraficzne utworów jurajskich
z obszaru Niżu Polskiego, Gór Świętokrzyskich czy zapadliska przedkarpackiego. W wielu
przypadkach na podstawie oznaczeń zespołów cyst Dinofagellata udało się precyzyjnie,
często po raz pierwszy, uściślić wiek analizowanych utworów. I tak na podstawie analizy
bardzo bogatego materiału z 16 otworów wiertniczych ustalono pozycję stratygraficzną
utworów jury górnej podłoża zapadliska przedkarpackiego i wykazano ich odrębność w
stosunku do podobnych litologicznie utworów jury górnej z obszarów sąsiednich z którymi
były dotychczas korelowane. Stratygrafii dinocystowej w wybranych profilach jury
środkowej z obszaru Kujaw, korelowanych wcześniej jedynie na podstawie litologii
poświęcone są prace opublikowane w serii Profile Głębokich Otworów Wiertniczych. Badania
zespołów jury dolnej Kandydat podjął się w dwóch profilach odsłonięć na Wyżynie
Woźnicko-Wieluńskiej wykorzystując je do interpretacji stratygraficznej i środowiskowej.
Ważnymi i wartościowymi z punktu widzenia paleontologii są prace nad korelacją
podziałów amonitowych i dinocystowych zapoczątkowane przez Habilitanta dla utworów jury
4
górnej. Habilitant jest również kreatorem nowego gatunku cyst Dinofagellata opisanego z
utworów jury środkowej Kujaw (Barski, 2002).
W trakcie swoich prac badawczych dr Marcin Barski zgromadził zapewne bogaty
materiał mikroflorystyczny pochodzący zarówno z naturalnych odsłonięć jak i licznych
otworów wiertniczych. Wielka szkoda, że w jego dorobku naukowym nie znalazły się
dotychczas obszerniejsze prace dotyczące studiów taksonomicznych uzyskiwanych asocjacji,
analiz nowych taksonów, które na pewno występują w dokumentowanych zespołach czego
dowodem jest krótka notatka systematyczna w pracy 2010 roku (Barski, Bojanowski, 2010).
Ocena aktywności międzynarodowej oraz działalności organizacyjnej i dydaktycznej
Do ważnych etapów w rozwoju naukowym Habilitanta zaliczyć należy staże i
stypendia zagraniczne odbyte w Norwegii, Wielkiej Brytanii i Danii. Projektem
wykraczającym po za granice Polski jest projekt NCN pod kierownictwem dr hab. A. Konona
dotyczący obszaru centralno-wschodniej mikropłyty irańskiej na potrzeby którego Habilitant
wykonuje badania palinologiczne. Wyniki projektu zostały częściowo opublikowane w
Przeglądzie Geologicznym (Konon et al., 2010), kolejny wieloautorski artykuł znajduje się w
redakcji czasopisma z listy filadelfijskiej. W dorobku kandydata znajduje się również praca
dotycząca utworów jury środkowej z obszaru zachodniej Ukrainy (Reháková et al., 2004).
Natomiast nie można pozytywnie ocenić udziału w projekcie dotyczącym Arktyki Rosyjskiej,
które to zadanie z przyczyn formalnych nie doszło do skutku i zakończyło się jeszcze przed
rozpoczęciem.
Od momentu podjęcia pracy na Uniwersytecie Warszawskim dr Marcin Barski
prowadzi szereg zajęć dydaktycznych w postaci wkładów, ćwiczeń i kursów terenowych.
Wśród nich na wyróżnienie zasługują wykład i ćwiczenia na studiach anglojęzycznych II
stopnia „Applied Petroleum Geosciences” na Wydziale Geologii. Habilitant jest opiekunem
pomocniczym 2 doktoratów, był dotychczas promotorem 4 prac magisterskich i 5 prac
licencjackich. Był recenzentem prac magisterskich i licencjackich oraz recenzentem w
czasopismach krajowych i zagranicznych takich jak: Acta Geologia Polonica, Geologia
Carpathica, PALAIOS, Review of Palaeobotany and Palynology, Studia Geologia Polonica i
Przegląd
Geologiczny.
Kandydat
jest
założycielem
i
opiekunem
laboratorium
palinologicznego na Wydziale Geologii. Był współorganizatorem konferencji JURASSICA i
sekretarzem Międzynarodowego Sympozjum Jurajskiego.
W ramach aktywności naukowej czynnie wziął udział w naukowych konferencjach
krajowych (8) i zagranicznych (5).
5
Dr Marcin Barski został nagrodzony Nagrodami JM rektora Uniwersytetu
Warszawskiego trzykrotnie za działalność organizacyjną oraz jednokrotnie za działalność
dydaktyczną i naukową.
Prowadzi również aktywną działalność popularyzatorską organizując stoiska Wydziału
Geologii na Targach Nauki Uniwersytetu Warszawskiego i targach Geoturystycznych.
Wniosek końcowy
Analizując całokształt danych zawartych we wniosku Kandydata, stwierdzam, iż Jego
dorobek naukowy, osiągnięcia dydaktyczne, organizacyjne i popularyzatorskie spełniają
wymogi stawiane przed kandydatem ubiegającym się o stopień naukowy doktora
habilitowanego.
6