Gospodarka wodociągowa i kanalizacyjna w województwie
Transkrypt
Gospodarka wodociągowa i kanalizacyjna w województwie
URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE Lublin, czerwiec 2015 r. Kontakt: [email protected] Tel. 81 533 20 51, fax 81 533 27 61 Internet: http://www.stat.gov.pl/lublin/index_PLK_HTML.htm Gospodarka wodociągowa i kanalizacyjna w województwie lubelskim w 2014 roku Całkowita długość eksploatowanej sieci wodociągowej w województwie lubelskim wynosi 20863,7 km i stanowi 7,1% długości sieci w Polsce. W poszczególnych powiatach województwa układ długości sieci w podziale na obszary miejskie i wiejskie jest zróżnicowany i tak aż 86,6 % sieci wodociągowej znajduje się na terenach wiejskich. W 2014 roku w województwie lubelskim oddano do eksploatacji 280 km sieci wodociągowej rozdzielczej, tj. o 69 km więcej niż w 2013 r. Największa rozbudowa tej sieci miała miejsce w powiatach: lubelskim (47,0 km), hrubieszowskim (45,2 km) oraz podobnie jak w roku ubiegłym, w powiecie bialskim (22,9 km). Najniższą dynamiką rozwoju sieci poniżej 1 km charakteryzowały się gminy powiatu ryckiego (0,5 km), janowskiego (0,7 km) i włodawskiego (0,8 km). Osiągnięty poziom inwestycji uplasował województwo lubelskie na 8 miejscu w skali kraju pod względem długości oddawanych do eksploatacji nowych sieci wodociągowych, z udziałem wynoszącym 5,8 %. Rys.1 Sieć wodociągowa oddana do eksploatacji km 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 lata średnia krajowa lubelskie Pozytywnym efektem nowych inwestycji oraz modernizacji starych sieci wodociągowych jest stałe zmniejszanie strat wody, w ostatnich 3 latach o 1,8 % przy odnotowanych w 2014 r. 3145 awariach sieci wodociągowej. 1 Tabl. 1 Efekty rzeczowe inwestycji wodociągowych i kanalizacyjnych Polska Wyszczególnienie 2013 Sieć oddana do eksploatacji w km: wodociągowa kanalizacyjna Budynki podłączone do sieci: wodociągowej kanalizacyjnej Woj. lubelskie 2014 2013 2014 4549 7335 4804 9960 258 214 281 380 95745 131597 99478 148630 5756 4372 6597 6284 Jednym z efektów rozbudowy sieci wodociągowej są nowe podłączenia budynków, jednakże ich liczba nie jest bezpośrednio związana z nowymi inwestycjami, ponieważ rozbudowa przyłączy odbywa się również na już istniejących odcinkach sieci rozdzielczej. W 2014 r. w województwie lubelskim najwięcej budynków mieszkalnych podłączono do sieci wodociągowej w powiatach lubelskim (1912), bialskim (708) i chełmskim (457), natomiast najmniej w powiatach janowskim (21) oraz w miastach powiatowych Chełmie (42) i Zamościu (44). tys.szt. 12,0 Rys.2 Nowo oddane przyłącza wodociągowe do budynków mieszkalnych 9,7 10,0 8,0 8,6 6,5 7,3 6,0 6,5 6,1 4,0 4,0 8,3 6,1 4,5 5,5 6,1 6,2 7,2 7,1 5,8 6,0 6,6 6,2 2013 2014 3,4 2,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 lata średnia krajowa lubelskie Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej w ostatnich latach miała wpływ na uruchomienie nowych źródeł zasilania bądź rozbudowę już istniejących ujęć wody. W województwie lubelskim źródłem zaopatrzenia wodociągów sieciowych są zasoby wód podziemnych, z których pochodzi 65,5 % wody dostarczonej do gospodarstw domowych i indywidualnych gospodarstw rolnych. Zużycie wody w gospodarstwach domowych jest zróżnicowane w poszczególnych województwach i uwarunkowane przede wszystkim poziomem urbanizacji i wyposażeniem 2 w wodociągi sieciowe. W ciągu minionych kilku lat na przeciętne zużycie wody, szczególnie w miastach, miały wpływ m.in.: zastosowanie nowych technologii związanych z instalowaniem dokładniejszych wodomierzy oraz edukowanie społeczeństwa na temat oszczędzania wody. Wysoko zurbanizowane województwa zachodniej i środkowej Polski (mazowieckie, wielkopolskie, łódzkie), w których funkcjonują duże aglomeracje miejskie posiadające dobrze rozwiniętą sieć zaopatrzenia ludności w wodę, charakteryzują się zużyciem wody przekraczającym średnią krajową wynoszącą 31,1 m3 na 1 mieszkańca. Dla porównania w 2014 r. mieszkaniec województwa lubelskiego zużył średnio 26,7 m3 wody, tj. o ponad 4 m3 mniej niż przeciętny mieszkaniec Polski. W województwie lubelskim w stosunku do poprzedniego roku średnie zużycie wody w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca pozostało na tym samym poziomie. Rys.3 Zużycie wody w gospodarstwach domowych w województwie lubelskim w 2014 r. BIAŁA PODLASKA łukowski bialski radzyński parczewski rycki lubartowski włodawski puławski łęczyński LUBLIN CHEŁM świdnicki opolski chełmski lubelski krasnostawski kraśnicki hrubieszowski ZAMOŚĆ janowski zamojski województwo lubelskie 26,7 m3 biłgorajski tomaszowski na 1 mieszkańca w m3 poniżej 20 24 28 32 i więcej W 2014 r. w województwie lubelskim nie odnotowano dużych wzrostów lub spadków zużycia wody w gospodarstwach domowych. Spośród 24 powiatów jedynie powiat łukowski przekroczył zużycie wody 32 m3 w przeliczeniu na jednego mieszkańca, dołączając tym samym do miasta powiatowego Lublin, w którym zużycie wody wyniosło 35 m3. Wzrost zużycia wody 3 wystąpił w 14 powiatach przekraczając 0,5 m3 tylko w powiatach łęczyńskim, kraśnickim i ryckim. W pozostałych 10 powiatach odnotowano niewielkie spadki zużycia wody na jednego mieszkańca w gospodarstwach domowych, w tym w powiecie bialskim o 1,4 m3 oraz w powiecie tomaszowskim o 1,1 m3. Powiaty chełmski, hrubieszowski i zamojski, pomimo nieznacznego wzrostu zużycia wody w przeliczeniu na jednego mieszkańca, nadal charakteryzują się bardzo niskim jej zużyciem z wodociągów sieciowych. W 2014 r. wynosiło ono odpowiednio 19,1 m3, 19,0 m3 i 15,2 m3. Główną przyczyną takiego stanu jest słabo rozwinięta sieć wodociągowa na ich terenie oraz korzystanie przez mieszkańców z własnych studni głębinowych. W miastach na prawach powiatu, podobnie jak w Lublinie, zużycie wody w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca pozostało na podobnym poziomie jak w 2013 r. i wyniosło w Białej Podlaskiej 28,0 m3 , w Chełmie 26,2 m3, w Zamościu 27,6 m3. W województwie lubelskim charakterystyczną cechą gospodarki wodno-ściekowej jest nadal zbyt wolny w stosunku do potrzeb, rozwój sieci kanalizacyjnej. W 2014 r. na terenie województwa oddano do eksploatacji 379,9 km sieci kanalizacyjnej, tj. o 77,4 % więcej niż roku 2013, lecz o 19,2 % mniej niż w roku 2012. Pod względem dynamiki jej rozwoju wyróżniały się powiaty kraśnicki (54,1 km), biłgorajski (53,7 km) oraz miasto Lublin (34,4 km). Pomimo, że w latach 2012-2014 długość sieci kanalizacyjnej zwiększyła się o 1064,4 km, to jednak w stosunku do innych województw tempo jej przyrostu utrzymywało się na niższym poziomie. W konsekwencji w 2014 r. Lubelszczyzna zajęła 10 miejsce w kraju pod względem długości sieci kanalizacyjnej. Odnotowana w 2014 roku liczba awarii sieci kanalizacyjnej wyniosła 3744. Rys. 4 Sieć kanalizacyjna oddana do eksploatacji km 700,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 średnia krajowa lubelskie . 4 2012 2013 2014 lata Jednym z efektów rozbudowy sieci kanalizacyjnej są nowe podłączenia budynków. Analogicznie do sieci wodociągowej liczba przyłączy kanalizacyjnych nie jest bezpośrednio związana z nowymi inwestycjami w sieć kanalizacyjną, ponieważ rozbudowa przyłączy odbywa się również na już istniejących odcinkach sieci sanitarnej. W 2014 roku na terenie województwa lubelskiego najwięcej budynków mieszkalnych podłączono do tego typu sieci w powiatach lubelskim (1414), biłgorajskim (691), łukowskim (425) i ryckim (689), natomiast najmniej w powiatach janowskim (12), hrubieszowskim (24), łęczyńskim (39) i w mieście Chełmie (39). Rys. 5 Nowo oddane przyłącza kanalizacyjne do budynków mieszkalnych tys.szt. 12,0 10,9 10,0 8,0 6,9 5,7 6,0 4,0 7,6 7,0 6,3 5,0 4,0 8,2 7,2 5,9 5,9 3,8 9,3 8,7 8,4 6,3 5,5 4,4 3,4 2,0 lata 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 lubelskie 2010 2011 2012 2013 2014 średnia krajowa W 2014 r. w województwie lubelskim ogólnospławną siecią kanalizacyjną odprowadzono 38,1 hm3 ścieków bytowych z gospodarstw domowych oraz budynków użyteczności publicznej. Szacuje się, że na terenie województwa z ogółu budynków mieszkalnych 26,9 % jest podłączonych do sieci kanalizacyjnej. Pomimo systematycznej rozbudowy sieci kanalizacyjnej w dalszym ciągu większa część gospodarstw domowych, szczególnie na terenach niezurbanizowanych, korzysta ze zbiorników bezodpływowych i oczyszczalni przydomowych. Pozytywnym aspektem gospodarki ściekowej jest fakt, iż w województwie lubelskim wszystkie odprowadzane siecią kanalizacyjną ścieki kierowane są do oczyszczalni. Poziom wyposażenia w sieci wodociągowe i kanalizacyjne województwa lubelskiego jest niższy w porównaniu z innymi województwami. Dobre wyposażenie niektórych powiatów w kanalizację wiąże się z konsekwentnym finansowaniem przez gminy inwestycji w infrastrukturę ochrony środowiska w odniesieniu do Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Jednym z powodów powolnego rozwoju infrastruktury kanalizacyjnej w województwie lubelskim, jak i w kraju, jest brak celowości jej rozbudowy na terenach, na których zaludnienie lub działalność 5 gospodarcza nie są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni lub końcowego punktu zrzutu. Na tego typu obszarach racjonalne jest inwestowanie w budowę oczyszczalni przydomowych lub zbiorników bezodpływowych. Równie istotnym powodem wpływającym na tempo i skalę inwestycji kanalizacyjnych są zróżnicowane możliwości finansowe gmin i przedsiębiorstw komunalnych. W porównaniu z 2013 rokiem udział budynków wyposażonych w sieciowe instalacje wodociągowe zwiększył się o 1,8 % przy podobnym tempie wzrostu średniej krajowej. W 2014 roku największy udział budynków podłączonych do sieci wodociągowej (powyżej 90%) występował w powiatach biłgorajskim, lubartowskim, łęczyńskimi łukowskim, a najmniejszy (poniżej 65%) w powiatach hrubieszowskim, zamojskim i w mieście Chełmie. Tabl. 2 Wybrane wskaźniki z zakresu gospodarki wodociągowo-kanalizacyjnej Polska Wyszczególnienie 2013 Lubelskie 2014 2013 2014 Gęstość sieci w km/100km2: wodociągowej kanalizacyjnej 92,0 42,5 93,5 45,7 81,9 22,0 83,0 23,6 Wyposażenia budynków w instalacje sieciowe w %: wodociągowe kanalizacyjne 86,4 45,3 86,3 46,8 79,4 25,9 79,7 26,9 W 2014 r. w porównaniu do roku 2013 na terenie województwa lubelskiego zanotowano wzrost wyposażenia budynków w sieciowe instalacje kanalizacyjne o 5,4 %, który był identyczny ze średnią krajową. Nie uwzględniając miast na prawach powiatu, najwięcej budynków wyposażonych w urządzenia kanalizacji sieciowej (powyżej 30%) znajdowało się w powiatach bialskim, biłgorajskim, lubartowskim, puławskim, parczewskim i włodawskim. Najmniejszy udział budynków wyposażonych w instalacje sanitarne (poniżej 15%) odnotowano w powiatach lubelskim, opolskim i zamojskim. W województwie lubelskim występują ogromne dysproporcje w wyposażeniu w urządzenia kanalizacji sanitarnej pomiędzy miastem i wsią. W 2014 r. na obszarach wiejskich udział budynków podłączonych do sieci kanalizacyjnej wynosił zaledwie 12,2% i był czterokrotnie mniejszy niż udział budynków podłączonych do sieci wodociągowej. W 2014 roku w województwie lubelskim inwestycje nie spowodowały znacznego wzrostu gęstości sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Na 100 km2 przypadało 83,0 km sieci wodociągowej, przy 93,5 km w kraju. Zanotowany w województwie wzrost gęstości tego typu sieci o 1,1 km był niższy niż średnia w Polsce, która wyniosła 3,2 km. W układzie przestrzennym największe zagęszczenie sieci (poza miastami na prawach powiatu) występuje w powiatach lubelskim, 6 łęczyńskim i świdnickim, natomiast najmniejsze na terenach powiatów biłgorajskiego, janowskiego, włodawskiego i zamojskiego. Rys.6 Gęstość sieci wodociągowej w województwie lubelskim w 2014 r. BIAŁA PODLASKA łukowski bialski radzyński parczewski rycki lubartowski włodawski puławski łęczyński LUBLIN CHEŁM świdnicki opolski chełmski lubelski krasnostawski kraśnicki hrubieszowski ZAMOŚĆ janowski zamojski województwo lubelskie 83,0 km/100 km2 biłgorajski tomaszowski w km/100 km2 poniżej 60 80 100 120 i więcej Znaczne dysproporcje gęstości sieci wodociągowej i kanalizacyjnej pomiędzy miastami i wsią wiążą się z rozproszeniem zabudowy oraz brakiem ekonomicznego uzasadnienia budowania sieci kanalizacyjnych. Na przestrzeni ostatnich lat różnice te jednak stopniowo zmniejszają się, na co istotny wpływ mają: inwestycje dofinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013 oraz czynniki środowiskowe, społeczne, techniczne i ekonomiczne. W województwie lubelskim na 100 km2 przypada 23,6 km sieci kanalizacyjnej przy 45,7 km w kraju. Zanotowany w województwie wzrost gęstości sieci kanalizacyjnej o 1,6 km jest niższy od średniej dla Polski, która wyniosła 3,2 km. Największe zagęszczenie sieci kanalizacyjnej (poza miastami na prawach powiatu) występuje w powiecie puławskim, a następnie w powiatach biłgorajskim, lubartowskim, łęczyńskim 7 i świdnickim, natomiast najmniejsze w powiatach chełmskim, hrubieszowskim, janowskim, opolskim, parczewskim i zamojskim. . Rys. 8 Gęstość sieci kanalizacyjnej w województwie lubelskim w 2014 r. BIAŁA PODLASKA łukowski bialski radzyński parczewski rycki lubartowski włodawski puławski łęczyński LUBLIN CHEŁM świdnicki opolski chełmski lubelski krasnostawski kraśnicki hrubieszowski ZAMOŚĆ janowski województwo lubelskie 23,6 km/100 km2 zamojski biłgorajski tomaszowski w km/100 km2 poniżej 15 25 35 45 i więcej Wnioski: 1. Rozwój infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej województwa lubelskiego systematycznie postępuje, chociaż w dalszym ciągu pozostaje na niższym poziomie w porównaniu z innymi województwami w kraju. 2. Sieć kanalizacyjna charakteryzuje się mniejszą gęstością niż sieć wodociągowa, zarówno na terenach miejskich, jak i wiejskich. 3. Rozbudowa kapitałochłonnej sieci kanalizacyjnej nie nadąża za rozwojem sieci wodociągowej. 8 4. Na terenach wiejskich o niskiej koncentracji ludności budowę sieci kanalizacyjnej zastępuje się systemami rozproszonymi w postaci przydomowych oczyszczalni ścieków. 5. Rozwój infrastruktury kanalizacyjnej utrudnia brak wystarczających własnych zasobów finansowych gminnych jednostek komunalnych, co uniemożliwia pozyskiwanie przez nie środków z funduszy strukturalnych. 6. Brak sieci kanalizacji sanitarnej w gminach wiejskich wpływa na zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych. 7. Pozyskana woda na cele bytowe pochodzi z głębinowych ujęć wody. Opracowanie: Ilona Wnuk – Ośrodek Statystyki Gospodarki Mieszkaniowej i Komunalnej Prosimy o podanie źródła przy publikowaniu danych Urzędu Statystycznego w Lublinie 9