Jak młodzież rozumie rynek pracy? Od systemu edukacji w kierunku

Jak młodzież rozumie rynek
pracy?
Dr hab. Bohdan Rożnowski, prof.
KUL
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Jana Pawła II.
Plan prezentacji
• Skąd się biorą wyobrażenia rynku pracy
• Jaka jest treść wiedzy o rynku pracy
• Jakie są skutki dla młodzieży wiedzy o rynku
pracy
Formowanie się obrazu rynku pracy
W dzieciństwie
Doświadczenia rodzinne
(czasem z pokoleń poprzednich w postaci mitów
rodzinnych)
Treści obecne w kulturze (film)
W młodości
Dostępne informacje o rynku pracy
Źródła informacji
Młodzież często korzysta z informacji:
• swoich bliskich,
• kolegów,
• mass-mediów,
Młodzież rzadko korzysta z informacji:
• od doradców zawodowych,
• obiektywnych danych
Wykorzystanie różnych źródeł informacji przez
młodzież kończącą szkoły
70
pracodawcy
poziom wykorzystania źródła
informacji
60
koledzy
50
rodzina
40
TV lokalna
30
TV ogólnopolska
20
prasa lokalna
10
prasa ogólnopolska
0
LO
LP
Tech
ZSZ
SP
typ szkoły
SM
SL
Negatywny obraz rynku pracy
• Przeceniana jest subiektywnie skala bezrobocia
(młodzież szacuje poziom bezrobocia prawie dwa
razy wyżej niż wynosi oficjalny wskaźnik)
• Warunkiem koniecznym otrzymania
zatrudnienia są znajomości,
• Pracodawcy są nieuczciwi,
• Perspektywy rozwoju zawodowego są małe,
Subiektywne oceny stopy bezrobocia uczniów różnych typów szkół w Lublinie a dane
Miejskiego Urzędu Pracy
45
40
35
30
25
20
15
10
5
udział młodziży
do 25 r.ż wśród
bezrobotnych
Dane UP
SM
SL
SP
LO
LP
Tech
ZSZ
0
Wyniki badania Sedlak i Sedlak (2013)
• Opracowanie Sedlak & Sedlak
Od czego zależy znalezienie pracy
•
•
•
•
Układy i znajomości
Aktywność własna
Umiejętności i wiedza
Stan gospodarki
42,72
ogłaszanie się w
internecie
45,34
ogłaszanie się w
prasie
46,87
telefon do
pracodawców
60
odwiedzanie
pracodawaców
46,38
wykorzystanie
znajomości
50
prywatne agencje
pośrednictwa pracy
45,72
odp. na ogłoszenia
internetowe
40
odpowiedź na
ogłoszenia prasowe
urzędy pracy
Prawdopodobieństwo znalezienia pracy za pomocą różnych sposobów
F(8, 21064)=600,8, p<,00001
90
80
75,45
70
59,67
44,87
37,77
30
20
10
35
30
25
20
15
10
5
0
załamanie
bezradność
zdenerwowanie
umiarkowana
nadzieja
duża nadzieja
radość
Uczucia przeżywane przez młodzież
wchodzącą na rynek pracy (n=2100)
Emocje ZWIĄZANE Z RYNKIEM PRACY
Wynagrodzenie netto, jakie chcieliby otrzymywać
absolwenci uczelni wyższych w momencie podjęcia pracy,
po roku i po 3 latach zatrudnienia (w PLN)
Konsekwencje przekonań o rynku
pracy
• Trudności decyzyjne ,
• Negatywne emocje i nastawienia do rynku pracy,
• Problemy z satysfakcją z pracy (39%
usatysfakcjonowanych z wynagrodzeń, Węgry
17% a Dania 63%),
Bariery podejmowania decyzji
zawodowych (1)
• Trudności wynikające z ograniczeń dotyczących przesłanek wyboru
dotyczących zarówno braków informacji jak i niemożności
uzyskania brakujących danych. Chodzi tu zarówno o informacje o
sobie samym, jako podmiocie decyzji ale też o otoczeniu, w którym
decyzja jest podejmowana. Młodym ludziom generalnie brak
rzetelnej wiedzy o sobie , o zawodach. Trudności w ramach tego
czynnika w dużym stopniu mogą być powiązane z negatywnymi
emocjami, które przeżywa młodzież wchodząca na rynek pracy
(Rożnowski i inni, 2007). Wiedza o sytuacji na tym rynku i o sobie
samym w aspekcie poszukiwania pracy staje się w ten sposób treścią
negatywną i zamiast jej poszukiwać młodzi ludzie mogą jej unikać.
Bariery podejmowania decyzji
zawodowych (2)
• Trudności związane z niepewnością skutków wyboru. Można mówić
o niepewności decyzyjnej podmiotu, którego nie da się uniknąć, bo
przyszłość zawsze pozostaje tajemnicą. Rynek pracy ulega
gwałtownym zmianom w ciągu roku z rynku pracodawcy stał się
rynkiem pracownika by w kolejnym powrócić do stanu
poprzedniego (lata 2007-2009). Co powoduje poczucie niepewności
decyzyjnej. Kahneman i Tverski (1973) wskazali na doszukiwanie się
przyczyn nawet w faktach o zerowym związku pomiędzy
przesłankami a wnioskiem. M. Lewicka (2001) sugeruje, że w
przypadku decyzji złożonych, a takimi są decyzje zawodowe,
racjonalność podmiotu drastycznie maleje i możliwość
wykorzystania przesłanek do sformułowania predykcji również.
Bariery podejmowania decyzji
zawodowych (3)
• Trudności związane z efektywnym wykorzystaniem czasu. Podejmowanie decyzji
zawodowych jest bardzo ściśle wyznaczone przez zdarzenia normatywne takie jak
ukończenie edukacji czy termin przyjmowania aplikacji do szkoły wyższego stopnia.
Trzeba podjąć decyzję zawodową, zanim przepadnie szansa na złożenie dokumentów
do szkoły dającej dobry zawód, czy upłynie termin pracodawcy poszukującego
pracownika w atrakcyjnym zawodzie. Można dopatrzeć się związku tego czynnika z
barierą wskazaną przez Gatiego – brak nieumiejętności podejmowania decyzji. Bolles
(1993) twierdzi, że ludzie planujący wejście na rynek pracy w każdym wieku (również
powrót po okresie bezrobocia) niedoszacowują potrzebnego na to czasu. Z jednej
strony poczucie, że jeszcze zdążę podjąć decyzję i wcielić ją w życie, a z drugiej
poczucie, że już jest za późno osłabiają motywację do podjęcia konkretnych działań
przez młodzież. Można traktować to kategoriach barier według społeczno-poznawczej
teorii kariery (Lent, Brown i Hackett, 1996, 2000, Lent, Hackett i Brown, 1999).
Może to też wiązać się z prokrastynacją (Steel, 2007) trudnej decyzji o odroczonej
gratyfikacji. Jednak Sprawdzenie przedstawionych interpretacji wymaga
dokładniejszego zbadania w kolejnych badaniach.
Wpływ czynników na poziom trudności
w podjęciu decyzji zawodowej
• W różnych segmentach młodzieży inne czynniki
okazują się istotne dla trudności decyzyjnych.
Bezrobotny ojciec
(Stała)
nieprzewidywalność własnego
rozwoju w przyszłości (jak się
zmienię)
nieodpowiedni moment życiowy
na podejmowanie decyzji co do
przyszłości
brak pewności co do
opłacalności danego zwodu
Bezrobotna matka
(Stała)
zbyt mało czasu na podjęcie
decyzji
nieprzewidywalność własnego
rozwoju w przyszłości (jak się
zmienię)
nieodpowiedni moment życiowy
na podejmowanie decyzji co do
przyszłości
Współczynniki
niestandaryzowane
Błąd
B
standardowy
20,633
5,055
0,229
0,077
0,202
0,191
Współczynniki
standaryzowane
Istotność
t
Beta
4,08
0,000
0,224
2,96
0,003
0,072
0,204
2,81
0,005
0,071
0,195
2,70
0,008
Współczynniki
niestandaryzowane
Błąd
B
standardowy
29,499
2,806
0,205
0,060
0,210
0,147
Współczynniki
standaryzowane
Beta
t
Istotność
10,51
0,000
0,206
3,41
0,001
0,056
0,196
3,78
0,000
0,064
0,140
2,29
0,023
Oboje pracują
(Stała)
nieprzewidywalność własnego
rozwoju w przyszłości (jak się
zmienię)
zbyt mało czasu na podjęcie
decyzji
nieodpowiedni moment życiowy
na podejmowanie decyzji co do
przyszłości
Współczynniki
niestandaryzowane
Błąd
B
standardowy
28,487
1,709
0,201
0,030
0,174
0,164
Współczynniki
standaryzowane
Beta
t
Istotność
16,67
0,000
0,203
6,71
0,000
0,033
0,180
5,25
0,000
0,034
0,162
4,82
0,000
• dziękuję