dostępny dla regionalnych instytucji finans

Program ramowy na rzecz
konkurencyjności i innowacji
na lata 2007–2013 (cip)
dostępny dla regionalnych
instytucji finansowych!
arkadiusz lewicki
Program popularnie nazywany „CIP-em”, chociaż
ramowy, oferuje wsparcie także regionalnym
instytucjom finansowym. Regionalne fundusze
poręczeniowe, pożyczkowe lokalne czy też banki będą
mogły bowiem sięgnąć do puli ponad miliarda euro
dystrybuowanych w latach 2007–2013 przez Europejski
Fundusz Inwestycyjny. Będzie to jednak konkurencja
niełatwa, bo z podobnymi instytucjami z całej Unii.
W
środowiskach
gospodarczych trwa ożywiona dyskusja na temat sposobu wykorzystania nowych środków unijnych.
Obfite wsparcie w okresie 2007–2015,
będzie zasadniczo dostępne nie w jednym, a w trzech systemach – spójności,
rolnym i rybackim. I na trzech poziomach: unijnym (programy ramowe), krajowym (programy operacyjne), regionalnym (regionalne programy operacyjne).
Przygotowanie tych systemów nie zostało
jednak jeszcze zakończone. Dla instytucji
finansowych najważniejszym klientem
pośród środowisk beneficjentów będą
przedsiębiorcy. W nowym okresie właściwie we wszystkich programach przewidziano fundusze na rozwój firm. Na
pewno staną się one znaczącym motywatorem aktywności innowacyjnej w naszym kraju. To zresztą jeden z głównych
celów wsparcia – przepływ technologii
do sfery gospodarki realnej.
Wśród wielu programów przygotowywanych na lata 2007–2015 polskie instytucje finansowe winny zwrócić uwagę na
wspólnotowe programy ramowe. Często
są one pomijane w oficjalnych zestawieniach mechanizmów wsparcia dostępnych polskim przedsiębiorcom od 2007 r.
Należy do nich także „Program ramowy
na rzecz konkurencyjności i innowacji na
lata 2007–2013” (CIP).
CIP został przygotowany w ramach uaktualnionej strategii lizbońskiej. Łączy działania zlokalizowane dotychczas w kilku
odrębnych aktach prawnych i ma charakter komplementarny w stosunku do
innego wspólnotowego programu ramowego – aktualnej edycji na rzecz badań,
rozwoju technologicznego i demonstracji
(FP7). W programie nie ma kwot przypisanych na dany kraj lub region. Oznacza
to, że wygrywają najlepsze oferty złożone
w konkursach organizowanych na poziomie wspólnotowym.
Dostępne Polsce fundusze Unii Europejskiej w mld euro (bez płatności
bezpośrednich – ok. 20 mld euro)
Fundusze UE
Budżet UE
EFRR, EFS, FS
67,3
EFR – ROW
13,2
3,9
17,1
EF Rybacki
0,7
0,1
0,8
x
4,3
Tzw. polityki lizbońskie
(7 Program ramowy, CIP, TENs, program
4,3
edukacyjny i in.) oraz dot. bezpieczeństwa
i obywatelstwa UE
RAZEM
85,5
Współfinansowanie krajowe
Środki publiczne
11,9
Środki prywatne
6,4
RAZEM
85,6
108
Dodatkowo na realizację SRK przeznaczone będą również związane z UE środki z mechanizmu finansowego
EOG, Norweskiego Mechanizmu Finansowego (250 mln euro w latach 2004–2009)
Źródło: MRR, wrzesień 2007 r.
EDS 03/2007
49
Regiony
nowy system absorpcji 2007–2015, opracowanie własne ZBP na bazie danych MRR
Zintegrowany Pakiet Wytycznych
Rada Europejska
Komisja Europejska
Wspólna Polityka Rybacka
Polityka Spójności
Wspólna Polityka Rolna
Strategiczne
Wytyczne
Wspólnoty
Strategiczne Wytyczne UE
dla Polityki Rozwoju
Obszarów Wiejskich
państwa członkowskie
Krajowy Program Reform
Strategia Rozwoju Kraju 2007–2015
Narodowe
Strategiczne
Ramy Odniesienia
Narodowa Strategia
Rozwoju Obszarów
Wiejskich
Narodowy Plan
Strategiczny
dla Rybołówstwa
PO/RPO 07-13
PROW 07-13
PO „Rybacki” 07-13
EDS 03/2007
5
5
ności i innowacji, fundusze strukturalne
nistracyjnych i gospodarczych zwią- mają pomóc w dogonieniu jakościowezanych z przedsiębiorczością i inno- go peletonu innowacyjnego, wzmacniawacyjnością.
jąc regionalną konkurencyjność, a poCele te realizowane będą przy wykorzy- przez to zmniejszając zróżnicowanie
staniu następujących instrumentów:
na poziomie krajowym. CIP ma zachęl wspólnotowych instrumentów financić i wspomóc państwa członkowskie
sowych dla MSP,
i władze regionalne do wykorzystania
l usług wspierających działalność gow procesie wdrażania środków funduspodarczą i innowacje,
szy strukturalnych najlepszych praktyk
l systemu wsparcia dla
innowacji w biznesie,
l innowacji ekologiczDla środowiska finansowego
nych,
l analizy polityki, roznajważniejszą częścią będzie
woju i koordynacji
z państwami uczest- komponent „Instrumenty finansowe
niczącymi.
dla MSP”. Mają one ułatwić
Wodróżnieniuodpolskich
innowacyjnym przedsiębiorstwom
programów operacyjnych
na lata 2007–2015, CIP,
rozpoczynającym działalność
choć adresowany jest do
i młodym firmom zdobycie
biznesu, nie zawiera twardych działań o charakterze
kapitału inwestycyjnego i kapitału
dotacji inwestycyjnych,
dla wczesnej fazy tworzenia
ale wiele instrumentów
miękkich, wspierających
przedsiębiorstw.
przedsiębiorców pośrednio. Najbliższe mu będą
niektóre działania PO IG
oraz wybrane działania RPO ukierun- w zakresie konkurencyjności i innowakowane na wsparcie otoczenia biznesu, cji określonych w ramach CIP. Programu
w tym przede wszystkim dla MSP. Podczas tego nie należy także utożsamiać z inigdy CIP ma propagować najlepsze prakty- cjatywą wspólnotową JEREMIE, realizoki i doskonałość w zakresie konkurencyj- waną ze środków RPO, przez tę samą
5
50
l promocja i wspieranie reform admi-
5
Siedmioletni budżet CIP wynosi 3,62
mld euro. Składa się z trzech programów szczegółowych:
l na rzecz przedsiębiorczości i innowacji (EIP) – 2,17 mld euro, z czego 430
mln na ekoinnowacje,
l na rzecz wspierania polityki w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) – 728 mln euro,
l „Inteligentna Energia – Program dla
Europy” (IEE) – 727 mln euro.
Dla przedsiębiorstw i instytucji finansowych najważniejszym elementem CIP,
będzie Program na rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji (Entrepreneurship and
Innovation Programme – EIP). Obejmuje
on działania na rzecz przedsiębiorczości, małych i średnich przedsiębiorstw,
konkurencyjności i innowacji.
Celem EIP jest wsparcie innowacji i sektora MSP, zwłaszcza zaś:
l ułatwienie dostępu do finansowania
przeznaczonego na rozpoczęcie i rozwój działalności MSP i zachęcanie do
inwestycji w innowacyjne przedsięwzięcia, w tym przedsięwzięcia ekoinnowacyjne,
l tworzenie środowiska sprzyjającego kooperacji wśród MSP, zwłaszcza
w obszarze współpracy zagranicznej
wspieranie innowacji w przedsiębiorstwach, w tym innowacji ekologicznych,
l promocja kultury przedsiębiorczości
i innowacji,
Przedstawiciele Krajowego Punktu Kontaktowego CIP przy ZBP pomogą instytucji finansowej w uzyskaniu informacji niezbędnych do
przygotowania wniosku do EFI. Na zdjęciu od lewej: Robert Gruszka, Wojciech Golicz, Barbara Kaśnikowska (dyrektor KPK), Arkadiusz Lewicki.
agencję wykonawczą (tj. Europejski Fundusz Inwestycyjny). Warto też odróżnić
propozycje CIP od oferty krajowych
(np. Funduszu Poręczeń Unijnych) i regionalnych funduszy poręczeniowych.
Dla środowiska finansowego najważniejszą częścią będzie komponent „Instrumenty finansowe dla MSP”. Mają
one ułatwić innowacyjnym przedsiębiorstwom rozpoczynającym działalność
i młodym firmom, zdobycie kapitału inwestycyjnego i kapitału dla wczesnej fazy
tworzenia przedsiębiorstw. Należy pamiętać, iż programy ramowe nie zapewniają MSP bezpośredniego finansowania
– tym zajmują się instytucje finansowe.
Czyli banki, instytucje kredytowe lub
fundusze inwestycyjne. Stopień wykorzystania służących temu instrumentów
uzależniony jest od zdolności polskich
pośredników finansowych w aplikowaniu o wsparcie do Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego. Program ma na celu
zwiększenie liczby kredytów dostępnych
dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Ma też zachęcić instytucje pośredniczące do rozwijania ich zdolności kredytowych wobec MSP. W ramach programu
przeznaczono 1,13 mld euro na instrumenty finansowe.
Mowa o trzech rodzajach instrumentów, których zarządzaniem zajmuje się,
w imieniu Komisji Europejskiej, Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI):
1. Instrument na rzecz wysokiego wzrostu i innowacji w MSP (GIF) – ma na
celu zwiększanie dostępności kapitału własnego innowacyjnych MSP,
SCHEMAT OBIEGU I OCENY WNIOSKU
wniosek
Pośrednik
finansowy
NP. BANK
wstępna selekcja
Agencja
wykonawcza
EFI
ostateczny
wybór pośrednika
Instytucja
zarządzająca
KE
zarówno w początkowej fazie ich
rozwoju (GIF1), jak i w fazie ekspansji
(GIF2). GIF dzieli ryzyko i zyski z prywatnymi udziałowcami, zapewniając
ważny wpływ na dostępność kapitału
własnego innowacyjnych przedsiębiorstw.
2. System poręczeń dla MSP (SMEG)
– zapewnia gwarancje dla funduszy
poręczeniowych lub bezpośrednio dla instytucji kredytowych. Ma
to zwiększyć dostępność funduszy
zewnętrznych dla MSP i ułatwić
im pozyskiwanie finansowania zewnętrznego. Wiadomo bowiem, że
podmioty finansujące uznają za bardziej ryzykowne inwestycje w działania związane z wie­dzą, choćby w
rozwój technologiczny czy transfer
technologii. SMEG ma też ułatwić
dostęp do funduszy, gdy zabraknie
dostatecznych zabez­pieczeń. SMEG
będzie realizowany poprzez:
l gwarancje dla kredytów, pożyczek,
leasin­gu dla MSP o wysokim potencjale wzrostu;
l gwarancje i dotacje dla mikrokre­
dytów;
l gwarancje dla kapitału typu „quasiequity”;
EDS 03/2007
51
Regiony
Schemat udziału polskich instytucji finansowych w CIP
Komisja
Europejska
Budżet UE
zapewnia środki/
decyduje o wyborze
pośrednika
European
Investment
Fund
regwarancje/gwarancje
inwestuje
fundusz poręczeniowy
fundusz
venture capital
bank/
bank/
firma leasingowa/ firma leasingowa/
fundusz pożyczkowy fundusz pożyczkowy
inwestuje
pożycza
MSP
MSP
l gwarancje dla kredytów w procesie
sekurytyzacji portfeli dłużnych MSP.
Oprócz gwarancji pośrednicy finansowi mogą otrzymywać dotację częściowo kompensującą wysokie koszty
administracyjne
charakterystyczne
dla finansowania za pomocą mikrokredytów.
3. Wspieranie rozwoju zdolności instytucji finansowych (CBS) – ma na
celu poprawę specjalistycznej wiedzy w instytucjach finansowych inwestujących w innowacyjne MSP
lub wykazujące znaczny potencjał
wzrostu. Celem jest ulepszenie procedur oceny wiarygodności finanso-
wej w ramach kredytowania małych
i średnich przedsiębiorstw. W ramach
tego działania, w zakresie opcji „partnerstwo”, pośrednicy finan­sowi CIP
otrzymują dotacje na pokry­cie kosztów pomocy technicznej (doradztwa,
szkolenia). Wszystko po to, by poprawić procedury oceny wiarygodności
kredytowej MSP i ułatwić finansowanie tych firm.
CBS realizowany będzie tylko w państwach o niskim poziomie pośrednictwa kredytowego. A do takich zaliczono także Polskę. Niski poziom
pośrednictwa oznacza, że kredyt
wewnętrzny jako procent produk-
Budżet programu wynosi 3,62 mld euro i jest podzielony pomiędzy
programy szczegółowe w następujących proporcjach
Publikację sfinansowano ze środków Ministerstwa Gospodarki
20%
31% instrumenty
finansowe
20%
60%
EIP (w tym 1/5 na ekoinnowacje)
52
EDS 03/2007
tu krajowego brutto znajduje się
– zgodnie z właściwymi danymi Europejskiego Banku Centralnego lub
Międzynarodowego Funduszu Walutowego – znacznie poniżej średniej
we Wspólnocie. Działania w zakresie
partnerstwa mają towarzyszyć liniom
kredytowym lub podziałowi ryzyka,
jakie międzynarodowe instytucje finansowe zapewniają bankom partnerskim lub instytucjom finansowym
z państw kwalifikujących się. Znaczna
część działania będzie dotyczyć ulepszenia zdolności banków i innych instytucji finansowych do oszacowania
ekonomicznej żywotności projektów,
w których znaczącą rolę odgrywają
innowacje ekologiczne.
CIP jest programem ramowym, wdrażanym przez unijne agencje wykonawcze. Działania adresowane do instytucji finansowych, w tym regionalnych,
będą wdrażane przez EFI. Tam też beneficjenci będą aplikowali o wsparcie.
Pierwszy nabór wniosków dla instytucji
finansowych już ogłoszono, ale program w całości zostanie uruchomiony
w 2008 r. Informacje o programie CIP
dla polskich beneficjentów zapewniają krajowe punkty kontaktowe (KPK)
finansowane przez Ministerstwo Gospodarki i koordynowane przez Polską
Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości.
KPK mają inspirować beneficjentów
poszczególnych programów do aktywnego uczestnictwa w CIP – prowadzić
będą nieodpłatną działalność usługową
dla podmiotów, które zwrócą się o pomoc i konsultacje w zakresie merytorycznym, właściwym dla programów
szczegółowych. A także działalność
informacyjną, promocyjną oraz doradczo-konsultacyjną. Takim punktem
kontaktowym dla polskich instytucji
finansowych jest Związek Banków Polskich (kontakt: [email protected]; tel./faks
022 696 64 95). n
ICT
IEE
Źródło: MG, 2007 r.
arkadiusz lewicki
Autor jest doradcą
prezesa ZBP, koordynującym prace izby w
zakresie problematyki
absorpcji środków UE
oraz współpracy sektora z JST, w tym Forum
Samorządowego „BANKI i JST” .
Uczestnik komitetów monitorujących procesy absorpcyjne w Polsce 2004–2013.
Autor koncepcji Koalicji Polskich Środowisk
Finansowych na rzecz Absorpcji UE.