pdf

.
13
1(47)
1, 2011
Stanislaw Kami ski
Prezes Agencji Rynku Rolnego, Poland
ROZWOJ
WIATOWEGO RYNKU ZBO
Prognoza sytuacji na rynku zbó jest uzale niona od przewidywanej wzajemnej
relacji popytu i poda y zarówno na krajowym, jak i wiatowym rynku zbó . Wzrost
znaczenia sektora biopaliw oraz poziomu ycia w sezonie 2007/2008 mo e
spowodowa
zwi kszone zapotrzebowanie na surowce rolne, w tym na zbó a.
Utrzymanie na zadowalaj cym poziomie bezpiecze stwa ywno cio-wego na wiecie
dzie wymaga o redukcji zapasów, mo e mie wp yw na utrzymywanie si cen zbó na
relatywnie wysokim poziomie.
wiatowy rynek zbó w sezonie 2007/2008 spodziewany jest wzrost
produkcji zbó , zw aszcza paszowych. Ocenia si , e wiatowa produkcja pszenicy
mo e osi gnac poziom 610 mln t, o ok 3% wy szy ni w poprzednim sezonie.
Zbiory zbó paszowych mog powiekszy s o ponad 8% w porównaniu do 2006
roku i wynios 1056 mln t. Najbardziej wzro nie produkcja yta (o blisko 18%),
kukurydzy (o ok. 10%) oraz owsa (o ok. 9%). Prognozy te mog zosta nieznacznie
obni one ze wzgl du na niekorzystne warunki pogodowe, jak d u-gotrwa a susza w
Europie Po udniowej oraz Wschodniej (w tym na Ukrai-nie i w Rosji) czy opady
deszczu podczas zbiorów w USA (tab. 1).
W ostatnich dwóch sezonach produkcja zbó nie pokrywa a zapotrzebowania, przez zapasy ziarna uleg y znacznemu obni eniu. W sezonie 2007/2008
wiatowe zu ycie pszenicy b dzie prawdopodobnie na poziomie zbli onym do
poziomu z poprzedniego sezonu i wyniesie 620 mln t. Wzro nie natomiast zu ycie
zbó paszowych (o 4,5%) i ukszta tuje si na poziomie 1060 mln t. Oznacza to, e
zapotrzebowanie na zbó a b dzie wy sze ni przyrost ich zbiorów. Poci ga to za
sob dalszy spadek wiatowych zapasów zbó , które osi gn poziom najni szy od
wielu lat. Zapasy pszenicy mog obnizyc si do 112 mln t i b
8% mniejsze ni w
sezonie 2006/2007, a stan zapasów zbó paszowych zmniejszy si 3%, do poziomu
122 mln t.
W sezonie 2007/2008 nie przewiduje si wi kszych zmian w obrotach zbo ami
w handlu mi dzynarodowym. Ocenia si , ze obroty pszenic obniz si o 2%, do 105
mln t, ich redukcji przes dzi spadek potrzeb importowych w Azji Po udniowej, a tak e
w Rosji i w obydwu Amerykach.
Przewidywany jest wzrost zapotrzebowania na to ziarno krajów UE-27 oraz
pa stw Afryki Pó nocnej i Bliskiego Wschodu. Jednocze nie wiatowe obroty bozami
paszowymi b
nieznacznie wy sze (0,8%) n i w sezonie 2006/2007 i uksta tuj si na
poziomie 106 mln t. Przewiduje si równie wzrost importu ziarna paszowego w
Ameryce Pó nocnej (o 17%), g ownie w USA, ze wzgl du na wzrost zu ycia
kukurydzy w sektorze biopaliw oraz na Bliskim Wschodzie (o 2%), przy znacznym
S.Kami ski , 2011
455
.
13
1(47)
1, 2011
spadku w UE-27 (o 31%) oraz w krajach WNP, m.in. w Rosji, na Ukrainie i w
Kazachstanie (o 25%).
Zbo aw UE ocenia si , e w sezonie 2007/2008 produkcja zbó ogó em w UE27 mo e by e wi ksza o ok 4% w porównaniu do 2006 roku i wyniesie 273 mln t.
Wynika to z nieco wi kszego (o ok. 2%) area u uprawy zbó
oraz dobrego
przezimowania ro lin, chocia wiosenna susza na po udniu Europy mo e wplyn na
obni enie plonów.
Tabela 1
Swiatowy bilans produkcji i zu ycie pszenicy i zbó paszowych (mln ton)
Wyszczególnienie
2004/2005
2005/2006
Pszenica
Zbo a paszowe
629,1
1016,9
622,3
978,6
Pszenica
Zbo a paszowe
609,8
979,3
Pszenica
Zbo a paszowe
151,2
177,9
2006/2007
Produkcja
594,1
976,0
Zu ycie
624,5
621,1
993,1
1014,1
Zapasy ko cowe
149,0
122,0
163,4
125,4
2007/2008
Zmiana (w%)
610,2
1056,4
2,7
8,2
620,1
1060,2
-0,2
4,5
112,0
121,5
-8,2
-3,1
ród o: FAS USDA: Grain: World Markets and Trade, czerwiec 2007.
Przewiduje si niewielki (o 2%) wzrost zbiorów pszenicy do 127 mln t. Mimo
to, jej unijne zasoby ulegna - z powodu znacznie ni szych (o blisko 9 mln t) zapasów
- obni eniu o ok 4% w porównaniu do poprzedniego sezonu. Szacuje si równie
mniejsze zapotrzebowanie na to ziarno 2%, w efekcie pokryj zasoby wewn trzne, ale
zmniejsz si mo liwos i eksportowe tego ziar-na, a zapasy pszenicy ponownie obni
si do 13 mln t (tab. 2).
Na rynku zbó paszowych zbiory mog by wy sze blisko 5% i ukszta to-wa
si na poziomie 145 mln t. Jednak ni sze ni przed rokiem (o 19%) zapasy pocz tkowe
sprawi ., e zasoby zbó paszowych wzrosn tylko w niewielkim stopniu (o ok. 1%).
Przewiduje si natomiast wzrost zu ycia na rynku unijnym o ok 2%, co pog bi spadek
zapasów o ok. 7 %.
W obrotach handlu zagranicznego g ównymi zbo ami paszowymi s
kukurydza i j czmie . Ocenia si , e zbiory kukurydzy w 2007 roku mog osi gn 56
mln t i uksztaftowa si na poziomie nieznacznie wy szym (o ok. 1%) ni przed rokiem.
UE zawsze by a importerem netto ziarna kukurydzy. Szacuje si , e w sezonie
2007/2008, przy wi kszych zapasach pocz atkowych kukurydzy (o 8%), dla
zrównowa enia wzrastaj cego ponad 3% (do poziomu 61 mln t) zapotrzebowania na
ziarno, niezb dny b dzie import w wysoko ci ok. 3,5 mln t.
456
.
13
1(47)
1, 2011
Tabela 2
Bilans zbó w krajach UE-27 (mln ton)
Wyszczególnienie 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008
Zmiana
(w %)
Pszenica
Zapas pocz tkowy
Zbiory
Zasoby ogó em
Zu ycie ogó em
Nadwy ki
-eksport netto
-zapasy ko cowe
11,5
146,9
158,4
123,2
35,2
7,6
27,5
27,5
132,4
159,9
127,5
32,4
8,9
23,4
23,4
124,8
148,2
125,7
22,5
8,0
14,5
Zbo a paszowe
22,6
138,7
161,3
144,3
17,0
-1,2
18,3
Zapas pocz tkowy
13,0
25,0
Zbiory
166,5
146,7
Zasoby ogó em
179,5
171,7
Zu ycie ogó em
152,6
147,5
Nadwy ki
26,9
24,2
-eksport netto
1,9
1,6
-zapasy ko cowe
25,0
22,6
ród o: FAS USDA: Grain: World Markets and Trade, czerwiec 2007.
14,5
127,3
141,8
123,0
18,8
6,0
12,8
-38,0
2,0
-4,3
-2,1
-16,4
-25,0
-11,7
18,3
145,3
163,6
147,0
16,6
-0,4
17,0
-19,0
4,8
1,4
1,9
-2,4
-66,7
-7,1
Zapasy b
si ga tylko okolo 9 mln t. W przypadku j czmienia przewiduje
si wzrost produkcji do 58 mln t, o 3% wi cej ni w 2006 roku. Mniejsza (w porównaniu
do poprzedniego sezonu) poda tego ziarna, spowodowana znacznie niz zym
poziomem zapasów (o ok. 3 mln t), b dzie równowa ona mniejszym
zapotrzebowaniem, a tak e mniejszym eksportem (tab. 3).
Na unijny rynek zbo w sezonie 2007/2008 b dzie mia la wp yw sytuacja w
krajach WNP. Niekorzystne warunki pogodowe w tych krajach mog ukszta towac zbiory
pszenicy na poziomie zbli onym do poziomu roku ubieg ego. Jedynie w Kazachstanie ulegn
one obni eniu o ok. 7 %. Produkcja zbó paszowych wzro nie natomiast w Kazachstanie (o
17%) i Rosji (o ok. 4%), aobnizy na Ukrainie ( o ok 6 %). Szacuje si , e czna produkcja zbó
w krajach WNP wyniesie 84,6 mln t i b dzie 1,6 % mniejsza ni w 2006 roku. Taka sytuacja
wp ynie na obni enie poda y pszenicy oraz zbó paszowych z tego kierunku, mo e mie
wp yw na sytuacj cenow w Europie.
Rynek zboz w Polsce w sezonie 2007/2008 kszta towal si pod wp ywem
przewagi popytu nad spowodowan niskimi zbiorami (21,8 mln t) poda . Do obrotu
rynkowego wprowadzono ok. 25% mniej zboza ni w poprzednim sezonie, zw aszcza
pszenicy i kukurydzy. Ma a poda ziarna ze zbiorów w 2006 roku przyczyni la si do
bokiego spadku zapasów.
Wedhig
IERiGZ,
przy
za eniu
przeci tnych
warunków
agrometeorologicznych utrzymuj cych si w kolejnych tygodniach, produkcja zbó w
2007 roku mo e ukszta towa si na poziomie 27,6 mln t, 27% wyzszym ni w
poprzednim roku, ale 7% ni szym ni w rekordowym 2004 roku (29,6 mln t). Mimo
spodziewanego znacznego wzrostu zbiorow zbó , krajowe zasoby mog zwi kszy si
457
.
13
1(47)
1, 2011
tylko ok. 11% (ze wzgl du na niski stan zapasów ziarna) i wynios ok. 28,0 mint (tab.
3).
Jak ocenia IERiGZ, krajowe zbó zu ycie sezonie 2007/2008 mo e by
mniejsze o ok. 2% ni w poprzednim sezonie i wynie 26,4 mln t. Tradycyjnie,
najwi ksz pozycj po stronie rozchodów jest zu ycie zbó a na cele paszowe, które
mo e zmniejszy si 0,8 mln t, do poziomu 16,6 mln t. Skala spadku krajowego zu ycia
zdeterminowana b dzie glównie poprzez: 1)spadek poglowia trzody chlewnej.
2)spadek poglowia byd a.
Tabela 3
Bilans zbó w Polsce ogol m (mln ton)
Wyszczególnienie 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 Zmiana
(w %)
Zapas pocz tkowy
743
4400
3430
448
-86.9
Produkcja*
29561
26846
21714
27599
27.1
Zasoby krajowe
30305
31245
25144
28047
11.5
Import
1027
979
3223
1410
-56.3
Ogó em zasoby
31331
32224
28366
29457
3.8
Zu ycie krajowe
25940
27053
27048
26358
-2.6
Eksport
992
1741
871
1110
27.4
Zapasy ko cowe
4400
3430
448
1989
345.0
* bez prosa i gryki
ród o: GUS. Szacunki i prognozy IERIGZ- PIB
Bior c pod uwag przewidywane dobre zbiory zbó , które b
wy sze od
krajowego zu ycia, nale y przypuszcza , e krajowy rynek zbó w sezonie 2007/2008
dzie w miar ustabilizowany. Niedobory w poda y zbó , g ownie konsumpcyjnych,
uzupe nione importem. Eksport b dzie natomiast ograniczany ze wzgl du na
wysokie koszty transportu i ubezpieczenia towarów. Nast pi cz ciowa odbudowa
zapasów ziarna, których poziom cznie z zapasami interwencyjnymi mo e wynosi
ok. 2 mln t, stanowi c ok. 7,5% zu ycia krajowego.
Summary
Kaminsky S.
Agency of Agricultural Market, Poland
THE DEVELOPMENT OF WORLD GRAIN’S MARKET
The main tendencies of development of world grain’s market in 2007-2008
marketing year are explored. The future prognoses of Poland grain’s market are
considered.
14.04.2011 .
458