Handel emisjami gazów cieplarnianych i jego wpływ na elektrownie

Polskie Elektrownie
Handel emisjami gazów
cieplarnianych i jego wpływ
na elektrownie w Polsce
Unijny system handlu emisjami CO2 obejmuje wszystkie kraje Unii Europejskiej (EU). Jego celem jest ułatwienie wypełnienia zobowiązań Protokołu z Kioto,
dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych
w latach 2008–2012.
System pierwotnie projektowany był dla piętnastu krajów
unijnych, które zobowiązały się do wspólnej redukcji emisji gazów cieplarnianych o 8% w stosunku do roku 1990.
Po rozszerzeniu UE o dziesięć nowych krajów również one
zostały objęte obowiązkiem uczestniczenia w handlu emisjami. W pierwszym okresie rozliczeniowym unijny system
obejmuje dwutlenek węgla, który jest najważniejszym gazem cieplarnianym.
wykonawczych oraz w wydanym zezwoleniu. Na podstawie wyników monitoringu na koniec roku sporządzany jest
raport określający wielkość rocznej emisji CO2 z danej instalacji. Po zatwierdzeniu przez weryfikatora raport ten jest
podstawą rozliczenia uprawnień. W przypadku gdy liczba
posiadanych uprawnień jest mniejsza od wielkości emisji
w danym roku, prowadzący instalację musi zapłacić karę
za każdą tonę emisji niemającą pokrycia w posiadanych
uprawnieniach. Nadwyżka uprawnień po rozliczeniu danego roku może być przeniesiona na kolejny rok w ramach
tego samego okresu rozliczeniowego.
Bieżącym zarządzaniem systemem zajmuje się Krajowy
Administrator. Do zapisywania przydzielonych uprawnień
oraz wszelkich zmian wynikających z transakcji ich sprzedaży stosowany jest specjalny rejestr uprawnień emisyjnych.
Regulacje na poziomie UE
Podstawowym dokumentem prawnym, regulującym działanie unijnego systemu handlu emisjami, jest Dyrektywa
2003/87/WE z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca
system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych
we Wspólnocie oraz zmieniająca Dyrektywę 96/61/WE. Określa ona podstawowe elementy niezbędne do działania systemu, instalacje w nim uczestniczące oraz sposób alokacji
uprawnień.
Komisja Europejska (KE) opracowała najważniejsze szczegółowe regulacje obowiązujące wszystkie kraje członkowskie.
Dotyczą one kryteriów, jakie muszą spełniać krajowe plany
rozdziału uprawnień, zasad monitoringu i raportowania emisji oraz zasad funkcjonowania rejestrów uprawnień.
Najważniejsze zasady
handlu emisjami
W handlu emisjami CO2 uczestniczą instalacje wymienione w Załączniku I wspomnianej dyrektywy. Największą pod
względem emisji grupę stanowią instalacje energetycznego
spalania paliw o mocy cieplnej powyżej 20 MW. Inne rodzaje instalacji obejmowane handlem emisjami to: rafinerie
ropy naftowej, baterie koksownicze, instalacje hutnicze, instalacje do produkcji cementu, wapna, szkła, ceramiki oraz
papieru. Warunkiem uczestnictwa w systemie jest uzyskanie zezwolenia na emisję, które określa m.in. zasady monitorowania emisji z danej instalacji.
W ramach tzw. Krajowego Planu Rozdziału Uprawnień
(KPRU) każda instalacja uzyskuje przydział uprawnień na
pokrycie emisji powstających w trakcie produkcji. Pierwszy
plan obejmuje lata 2005–2007. Kraje członkowskie przygotowują projekt planu rozdziału uprawnień, który przed
wprowadzeniem w życie musi być zatwierdzony przez KE.
Uprawnienia emisyjne są zbywalne, tzn. mogą być przedmiotem kupna lub sprzedaży.
Emisje CO2 z każdej instalacji muszą być monitorowane
w ciągu roku zgodnie z zasadami określonymi w przepisach
P
O
L
S
K
I
E
E
L
E
K T
Wdrażanie handlu emisjami
w Polsce
Instytucją odpowiedzialną za wdrożenie i prawidłowe
funkcjonowanie handlu emisjami w Polsce jest Ministerstwo Środowiska (MŚ). Do jego zadań należy m.in. przygotowanie KPRU oraz ustawy, wydanie większości rozporządzeń, nadzór nad działaniem systemu, w tym bezpośredni
nadzór nad Krajowym Administratorem.
Projekt polskiego KPRU na lata 2005–2007 został opracowany przez MŚ przy wsparciu firmy Badania Systemowe „EnergSys” i przekazany Komisji 1 września 2005 roku.
W dokumencie tym wnioskowano o przydzielenie uprawnień na poziomie 286 mln t średnio rocznie. KE w decyzji
z 8 marca 2005 wyraziła zgodę na przydział uprawnień na
poziomie 239 mln średniorocznie, czyli ok. 16,5% mniej,
niż wnioskował rząd polski. Po długich wahaniach rząd
polski zaakceptował tę decyzję i przygotował odpowiednie
modyfikacje KPRU.
Podstawę prawną funkcjonowania handlu emisjami
w Polsce stanowi Ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji. Dokonuje ona implementacji
Dyrektywy 2003/87/WE do prawa polskiego oraz stwarza
podstawy prawne do wdrożenia podsystemów handlu
emisjami SO2 i NOx.
Ustawa przewiduje wydanie przepisów wykonawczych
w postaci dziesięciu rozporządzeń. Będą one określać m.in.
przydział uprawnień dla wszystkich instalacji, zasady monitoringu i raportowania emisji, zasady przenoszenia uprawnień. Wprowadzone przez KE przepisy dotyczące rejestrów
będą obowiązywały w Polsce bezpośrednio.
Funkcję Krajowego Administratora w Polsce będzie pełnił
Instytut Ochrony Środowiska. Ważną rolę w systemie odgrywają także starosta i wojewoda, posiadający uprawnienia
do wydawania zezwoleń oraz niektórych innych decyzji. Finansowanie systemu będzie realizowane przez Narodowy
R
O
W
N
I
E
2
0
0
5
13