Pytania i odpowiedzi w sprawie handlu emisjami oraz krajowych

Pytania i odpowiedzi w sprawie handlu emisjami
oraz krajowych planów rozdzielania
1) Jaki jest cel handlu emisjami?
System Handlu Emisjami1 stanowi kamień milowy w walce przeciwko zmianom
klimatycznym. Stanowi on pierwszy międzynarodowy system handlu emisjami CO2
na świecie. Obejmuje on około 12 000 urządzeń odpowiedzialnych za blisko połowę
emisji CO2 w Europie.
Jego celem jest wspomaganie Państw Członkowskich w osiągnięciu zgodności ze
zobowiązaniami podjętymi przez nie w ramach Protokołu z Kioto. Handel emisjami
nie zakłada realizacji nowych zadań w zakresie ochrony środowiska, lecz pozwala
na osiągnięcie tańszymi metodami zgodności z juŜ istniejącymi celami wynikającymi
z Protokołu z Kioto. UmoŜliwienie przedsiębiorstwom uczestniczącym w operacji
dokonywania kupna lub sprzedaŜy przydziałów emisji pozwali osiągnąć zakładane
cele moŜliwie najniŜszymi kosztami. Gdyby System Handlu Emisjami nie został
przyjęty, konieczne byłoby wprowadzenie innych, bardziej kosztownych środków.
2) Ile będą kosztować przydziały?
Komisja nie ma ustalonego zdania co do tego ile powinny kosztować przydziały. Ich
cena będzie funkcją podaŜy i popytu, podobnie jak na kaŜdym innym wolnym rynku.
JuŜ teraz pośrednicy rynkowi podają ceny lub składają oferty na oferowane
przydziały. Komisja nie będzie interweniować na rynku przydziałów. W razie
wystąpienia zakłóceń, zastosowanie będą miały te same zasady konkurencji jak w
przypadku kaŜdego innego rynku.
3) Jaki jest cel krajowych planów rozdzielania?
Krajowe Plany Rozdzielania (NAP) określają całkowitą ilość emisji CO2 przydzielaną
przez Państwa Członkowskie krajowym przedsiębiorstwom. Mogą być one następnie
odsprzedane lub zakupione przez te przedsiębiorstwa. Oznacza to, iŜ kaŜde
Państwo Członkowskie musi zdecydować ex-ante o całkowitej ilości przydziałów do
rozdzielenia w pierwszym okresie handlu przydziałami obejmującym lata 2005-2007,
oraz o tym, ile otrzyma kaŜdy zakład objęty Systemem Handlu Emisjami. System ten
zakłada ograniczenie przez Państwa Członkowskie emisji CO2 pochodzących z
sektora energii i przemysłu poprzez rozdzielenie przydziałów emisji, co doprowadzi
do stworzenia niedoborów, w następstwie czego powstanie funkcjonujący rynek
przydziałów. W konsekwencji, umoŜliwi to rzeczywistą redukcję całkowitej emisji.
1
Dyrektywa 2003/87/WE
KaŜde Państwo Członkowskie miało obowiązek przygotowania i opublikowania
Krajowego Planu Rozdzielania w terminie do dnia 31 marca 2004 r. (do dnia 1 maja
2004 r. w odniesieniu do dziesięciu nowych Państw Członkowskich.)
4) Jakie kryteria stosuje Komisja przy ocenie planów rozdzielania i ile
ma czasu na dokonanie oceny?
Plany oceniane są na podstawie 11 wspólnych kryteriów określonych w załączniku
III do dyrektywy w sprawie handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych.
Pierwsze kryterium stanowi, Ŝe proponowana całkowita ilość przydziałów musi być
zgodna ze zobowiązaniem podjętym przez dane Państwo Członkowskie na mocy
Protokołu z Kioto. Oznacza to, iŜ dane Państwo Członkowskie powinno upewnić się,
Ŝe przydziały udzielone krajowym zakładom pozwolą mu osiągnąć cele określone w
Porozumieniu z Kioto.
Oczywiście, Państwo Członkowskie moŜe i powinno podjąć takŜe inne środki. Inne
sektory równieŜ emitują gazy cieplarniane. W Unii Europejskiej, sektor transportu jest
odpowiedzialny za 21 % całkowitej unijnej emisji gazów cieplarnianych,
gospodarstwa domowe i małe przedsiębiorstwa za 17 %, a rolnictwo za 10 %. Z
tego względu Państwa Członkowskie mogą i powinny podejmować środki w celu
redukcji emisji pochodzących z wyŜej wymienionych sektorów. Ponadto, Państwa
Członkowskie mogą planować zakup kredytów emisyjnych przy pomocy
elastycznych instrumentów projektowych określonych w Protokole z Kioto –
Mechanizmu Czystego Rozwoju (CDM – Clean Development Mechanism) oraz
Wspólnego WdraŜania (JI – Joint Implementation), oraz poprzez międzynarodowy
handel emisjami, zgodnie z Protokołem z Kioto. CDM i JI pozwalają rządom na
wdroŜenie poza granicami kraju projektów obniŜenia emisji i na zaliczenie
osiągniętych redukcji w poczet realizacji własnych celów określonych w
Porozumieniu z Kioto. Projekty JI mogą być wdraŜane w innych państwach
uprzemysłowionych, które podjęły stosowne zobowiązania na mocy Protokołu z
Kioto, a projekty CDM mogą być realizowane w państwach rozwijających się, które
nie podjęły zobowiązań w ramach Protokołu z Kioto.
Wszystkie wspomniane wyŜej działania i ich projektowane rezultaty muszą być
wyszczególnione w planach rozdzielania. Zgodnie z kryterium 1, Komisja ocenia czy
poziomy emisji generowane przez branŜe uczestniczące w Handlu Emisjami, jak
równieŜ inne wyŜej wymienione działania, pozwolą Państwom Członkowskim
osiągnąć cele określone w Protokole z Kioto. PoniewaŜ tylko połączone działanie
róŜnych polityk i środków pozwoli Państwom Członkowskim osiągnąć swe cele, we
wspomnianej dyrektywie mowa jest o „drodze” osiągania celów z Kioto. Ponadto,
szereg kryteriów obliguje Państwa Członkowskie do oceny rozwoju sytuacji w
odniesieniu do emisji i do moŜliwości ich obniŜenia we wszystkich sektorach.
Niektóre kryteria mają na celu zapewnienie niedyskryminacji przedsiębiorstw i
róŜnych sektorów oraz zgodności z regułami UE dotyczącymi konkurencji i pomocy
państwa. Jeszcze inne kryteria odnoszą się do tych postanowień określonych w
planach rozdzielania, które dotyczą nowych operatorów, uwzględniania wczesnego
działania oraz czystych technologii.
Komisja opublikowała wskazówki dotyczące wprowadzania w Ŝycie wspomnianych
kryteriów rozdzielania na początku stycznia 2004 r. W przypadku stwierdzenia przez
Komisję, Ŝe dany plan rozdzielania jest niezgodny ze wspomnianymi kryteriami i z
Traktatem o UE, moŜe ona dany plan odrzucić, częściowo lub w całości.
2
JeŜeli Komisja nie odrzuci Ŝadnego aspektu planu, dane Państwo Członkowskie
moŜe przystąpić to podjęcia ostatecznej decyzji o rozdzieleniu przydziału. Komisja
musi podjąć decyzję w terminie trzech miesięcy od daty notyfikacji przez dane
Państwo Członkowskie krajowego planu rozdzielania.
5) Czy to oznacza, Ŝe Państwo Członkowskie nie moŜe rozdzielić tyle
przydziałów ile zechce?
Tak. Ilość przydziałów, które Państwo Członkowskie moŜe rozdzielić jest regulowana
przez wspomniane 11 kryteriów. Dyrektywa w sprawie handlu przydziałami emisji nie
przypisuje w sposób wyraźny określonej liczby przydzieleń, ale kaŜde Państwo
Członkowskie musi przy podejmowaniu decyzji uwzględnić wspomniane kryteria.
W praktyce oznacza to, Ŝe mają one ograniczoną swobodę decyzji. Gdyby dane
Państwo Członkowskie okazało się zbyt szczodre w rozdzielaniu przydziałów, jest
wielce prawdopodobne, Ŝe jego plan rozdzielania nie tylko byłby niezgodny z
niektórymi kryteriami przydzielenia, ale Państwo to nie skorzystałoby równieŜ z
moŜliwości, jakie daje System Handlu Emisjami jako narzędzie pomocnicze w
osiągnięciu celów określonych w Protokole z Kioto. W przypadku wydania zbyt duŜej
ilości przydziałów nie powstałby niedobór, a w konsekwencji nie rozwinąłby się rynek
handlu emisjami.
6) Ile planów zatwierdziła do tej pory Komisja?
Dnia 7 lipca 2004 r., Komisja zakończyła zatwierdzanie pierwszej partii ośmiu
planów. Pięć planów zostało zatwierdzonych bezwarunkowo (Dania, Irlandia,
Niderlandy, Słowenia i Szwecja), a trzy pozostałe plany zostały częściowo
odrzucone (Austria, Niemcy i Zjednoczone Królestwo).
Dnia 20 października 2004 r., Komisja zakończyła zatwierdzanie drugiej partii ośmiu
planów. Sześć planów zostało zatwierdzonych bezwarunkowo (Belgia, Estonia,
Łotwa, Luksemburg, Republika Słowacka i Portugalia), natomiast pozostałe dwa
plany zostały zatwierdzone warunkowo (Finlandia i Francja).
Pod koniec grudnia 2004 r., Komisja zakończyła ocenę trzeciej partii pięciu planów.
Cztery plany zostały zatwierdzone bezwarunkowo (Cypr, Węgry, Litwa i Malta),
natomiast plan przedstawiony przez Hiszpanię został zatwierdzony warunkowo. Po
podjęciu przez Komisję dnia 8 marca decyzji dotyczącej polskiego planu, w sumie,
Komisja oceniła do tej pory 22 plany.
W kaŜdym przypadku warunkowego zatwierdzenia, Komisja wskazała kroki, które
muszą być podjęte przez dane Państwo Członkowskie by umoŜliwić pełne
zatwierdzenie planu.
7) Dlaczego Komisja zaleciła rewizję niektórych planów?
Komisja stwierdziła problemy w trzech obszarach mających ogólne znaczenie:
- w przypadku gdy przydział rozdzielony przez Państwo Członkowskie na okres
handlu emisjami 2005-2007 zagraŜa osiągnięciu celu zgodnego ze Protokołem
z Kioto (nadmierny przydział);
- w przypadku gdy ilość przydziałów wydanych na okres handlu emisjami 20052007 jest niezgodny z oceną postępu w osiąganiu celu określonego w Protokole
z Kioto, tzn., jeŜeli przydział przekracza projektowane emisje;
3
- jeŜeli Państwo Członkowskie zamierza dokonać „korekt ex-post” przydziałów.
Oznacza to, Ŝe dane Państwo Członkowskie zamierza interweniować na rynku
po dokonaniu przydziałów, oraz przeprowadzić redystrybucję wydanych
przydziałów pomiędzy uczestniczącymi przedsiębiorstwami w okresie handlu
emisjami przypadającymi na lata 2005-2007.
Nadmierny przydział moŜe wynikać z róŜnych czynników:
po pierwsze, w przypadku, gdy Państwo Członkowskie nie zastanawia się, jak
osiągnąć cel określony w Protokole z Kioto na lata 2008-2012, lecz zostawia w tym
miejscu lukę zakładając, Ŝe kwestia ta będzie rozwiązana przy pomocy środków
określonych w późniejszym terminie;
po drugie, w przypadku, gdy Państwo Członkowskie deklaruje zamiar nabycia
kredytów osiągniętych z mechanizmów projektowych określonych w Protokole z
Kioto, lecz nie przedstawia wiarygodnych i niezawodnych środków koniecznych do
zrealizowania tego zakupu;
po trzecie, kiedy Państwo Członkowskie opiera swój plan na projekcjach (łącznie z
projektowaną stopą wzrostu gospodarczego i wzrostu emisji), które są niespójne i
zbyt wygórowane w odniesieniu do oficjalnych prognoz wzrostu przedstawianych
przez dane Państwo Członkowskie lub inne bezstronne źródła.
Korekty ex-post są niezgodne ze stosownymi ramami prawnymi i stanowią
ingerencję zakłócającą rynek i stwarzającą klimat niepewności dla przedsiębiorstw.
Dla przykładu, jeŜeli przedsiębiorstwo będzie liczyło się z moŜliwością odebrania mu
przez rząd przydziałów po dokonaniu przez to przedsiębiorstwo redukcji swych
emisji, to zawaha się, czy to uczynić.
Natomiast, jeŜeli przedsiębiorstwa będą uwaŜać, Ŝe moŜliwe jest bezpłatne
otrzymanie dodatkowych przydziałów od swego rządu, będą starały się to zrobić
zamiast zakupić przydziały na rynku.
8) Co się stanie, jeŜeli Komisja odrzuci krajowy plan rozdzielania?
Odrzucenie krajowego planu rozdzielania oznacza, Ŝe dane Państwo Członkowskie
nie moŜe przystąpić do wdroŜenia planu w takiej postaci, w jakiej został on
przedstawiony Komisji, tzn., Ŝe nie moŜe rozdzielić przydziałów w ilości, jaka została
zaproponowana w planie. W kaŜdym przypadku Komisja musi podać powody decyzji
o odrzuceniu planu. Powody te będą wskazówką dla danego Państwa
Członkowskiego jak zapewnić zgodność planu z kryteriami przydziału.
JeŜeli Państwa Członkowskie, których plany zostały częściowo odrzucone,
wprowadzą w Ŝycie proponowane korekty, nie będą musiały ponownie przedstawiać
swoich planów Komisji, lecz automatycznie zakwalifikują się do handlu emisjami.
9) Czy Państwo Członkowskie
zatwierdzeniu przez Komisję?
moŜe
zmienić
plan
po
jego
Po zatwierdzeniu planu przez Komisję Państwo Członkowskie musi przystąpić do
podjęcia ostatecznej decyzji w sprawie rozdzielenia na szczeblu krajowym. Przed
podjęciem takiej decyzji, dane Państwo moŜe wprowadzić korektę do ilości
przydziałów wydanych poszczególnym zakładom w przypadku uzyskania dostępu do
ulepszonych danych, np., jeŜeli uŜyto historycznych danych do określenia wielkości
przydziału dla poszczególnego zakładu. JednakŜe, w Ŝadnym przypadku Państwo
Członkowskie nie moŜe zwiększyć całkowitej liczby przydziałów przeznaczonych do
wprowadzenia do obrotu.
4
Po podjęciu ostatecznej decyzji w sprawie rozdzielenia na szczeblu krajowym i po
opublikowaniu ostatecznego planu, nie jest moŜliwe wprowadzenie jakichkolwiek
korekt to liczby przydziałów, zarówno do całkowitej ich liczby jak i w stosunku do
poszczególnych zakładów. Podjęcie ostatecznej decyzji w sprawie rozdzielenia
zamyka proces rozdzielenia przydziałów i formalnie otwiera rynek obrotu
przydziałami w danym Państwie Członkowskim.
10) Czy Państwa Członkowskie mają wpływ na wzajemne plany
rozdzielania?
ChociaŜ Komisja ponosi wyłączną odpowiedzialność za ocenę planów, dyrektywa w
sprawie handlu przydziałami przewiduje rozpatrzenie kaŜdego planu przez Komitet
ds. Zmian Klimatycznych złoŜony z przedstawicieli Państw Członkowskich.
Wspomniany Komitet stanowi forum debaty na temat kaŜdego planu. Komisja, w
charakterze przewodniczącego Komitetu, śledzi przebieg debaty i uwzględnia jej
wnioski w swej ocenie.
Generalnie, Komitet ds. Zmian Klimatycznych podkreśla znaczenie krajowych
planów rozdzielania dla zapewnienia funkcjonowania i skuteczności Wspólnotowego
Systemu Handlu Emisjami i dla utrzymania i wzmocnienia przywódczej roli UE na
arenie międzynarodowej oraz jej wiarygodności w odniesieniu do zmian
klimatycznych.
11) Co z pozostałymi planami?
Obecnie, Komisja jest w trakcie oceny planów przedstawionych przez Republikę
Czeską, Włochy oraz Grecję. Komisja zakończy ich ocenę tak szybko jak jest to
moŜliwe w 2005 r. Decyzje, które zostały podjęte do tej pory stworzyły stabilny i
przewidywalny klimat ze względu na fakt, Ŝe Komisja zastosuje to samo podejście i
zasady przy ocenie pozostałych planów.
W interesie wszystkich Państw Członkowskich leŜy posiadanie zatwierdzonego
planu. Brak planu zatwierdzonego przez Komisję oznacza, Ŝe przemysł danego
Państwa Członkowskiego przystąpi do wspólnotowego rynku obrotu przydziałami z
opóźnieniem, mimo konieczności osiągnięcia celów określonych w Protokole z Kioto
oraz w umowie o podziale obciąŜeń.
Ponadto, przedsiębiorstwa uczestniczące w Systemie Handlu Emisjami są
zobowiązane do odnotowywania i raportowania swych emisji CO2 począwszy od
stycznia 2005 r. Są one równieŜ zobowiązane do przekazania, po raz pierwszy w
kwietniu 2006 r., odpowiedniej liczby przydziałów by pokryć emisje generowane w
trakcie 2005 r. Wobec przedsiębiorstwa, które nie przekaŜe, bądź teŜ przekaŜe
niewystarczającą ilość przydziałów, Państwo Członkowskie nałoŜy sankcje w
wysokości 40 € za kaŜdy nieprzekazany przydział.
12) Ile urządzeń objętych jest Systemem Handlu Emisjami?
System obejmie łącznie ponad 12 000 urządzeń w EU-25 (obiekty energetycznego
spalania, rafinerie ropy, piece koksownicze, huty Ŝelaza i stali, oraz fabryki cementu,
szkła, wapna, cegieł, ceramiki, masy papierniczej i papieru).
W duŜych Państwach Członkowskich systemem objętych jest około 1 000-2 500
zakładów, a w większości pozostałych Państw Członkowskich przewaŜnie 50-400
zakładów.
5
Liczba przedsiębiorstw, do których stosuje się dyrektywa w sprawie handlu emisjami
jest oczywiście mniejsza, poniewaŜ duŜe przedsiębiorstwa posiadają wiele zakładów
uczestniczących w systemie handlu emisjami.
13)
Jaka jest rola uczestniczących przedsiębiorstw,
Członkowskich i Komisji po uruchomieniu systemu?
Państw
Począwszy od dnia 1 stycznia 2005 r., przedsiębiorstwa będą zobowiązane do
rejestrowania swych emisji i do przedstawiania na koniec kaŜdego roku
sprawozdania na temat emisji w danym roku, które będą następnie weryfikowane
przez stronę trzecią (analogicznie do weryfikacji przez rewidenta sprawozdania
finansowego przedsiębiorstwa). Jednocześnie, przedsiębiorstwa będą musiały
upewnić się, Ŝe są w posiadaniu wystarczającej ilości przydziałów przeznaczonych
do zwrotu kaŜdego roku (pierwszy termin zwrotu wyznaczono na kwiecień 2006 r.)
po to, by uniknąć sankcji finansowych.
Państwa Członkowskie będą zobowiązane do wydania przydziałów w terminie do
końca lutego kaŜdego roku zgodnie z ostateczną decyzją w sprawie przydzielenia,
jak równieŜ do zarządzania krajowym rejestrem, gromadzenia zweryfikowanych
danych dotyczących emisji oraz pilnowania, by kaŜde przedsiębiorstwo zwróciło
odpowiednią ilość przydziałów. KaŜde Państwo Członkowskie będzie równieŜ
musiało przedstawiać Komisji regularne sprawozdanie roczne.
Komisja będzie zarządzać europejską centralą systemu rejestrów oraz sporządzać
roczne sprawozdanie na podstawie sprawozdań przedłoŜonych przez Państwa
Członkowskie. Komisja będzie uwaŜnie śledzić rezultaty funkcjonowania
Wspólnotowego Systemu Handlu Emisjami oraz analizować doświadczenia stąd
płynące. Zgodnie z dyrektywą w sprawie handlu emisjami, Komisja przedstawi
sprawozdanie Radzie i Parlamentowi w terminie do dnia 30 czerwca 2006 r. Przy
sporządzaniu powyŜszego sprawozdania Komisja uwzględni wkład wniesiony przez
zainteresowane strony.
14) Ile będzie kosztowało osiągnięcie celów określonych w Protokole z
Kioto? Czy System Handlu Emisjami stanowi zagroŜenie dla
konkurencyjności Europy?
To zaleŜy od tego, jakie środki zostaną podjęte. Jedną z podstawowych zasad
Europejskiego Programu Zmian Klimatycznych jest konsekwentne określanie
najbardziej efektywnych pod względem kosztów środków osiągania celów
określonych w Protokole z Kioto. Z ostatnich badań przeprowadzonych przez
Komisję wynika, Ŝe powyŜsze cele mogą być osiągnięte przy rocznych kosztach
wynoszących 2,9 - 3,7 miliardów €, co stanowi poniŜej 0,1 % unijnego PKB. Według
jednego z badań, brak Systemu Handlu Emisjami mógłby podnieść koszty nawet do
wysokości 6,8 miliardów €. Tak więc handel emisjami pozwala w jeszcze większym
stopniu obniŜyć koszty wdraŜania Protokołu z Kioto.
Rozdzielenie tych kosztów zaleŜeć będzie od decyzji podjętych w ramach planów
rozdzielania i od dalszych środków przyjętych w celu kontroli emisji w sektorach nie
objętych Systemem Handlu Emisjami. PowyŜszy system nie stanowi zagroŜenia dla
konkurencyjności gospodarki unijnej, lecz raczej chroni ową konkurencyjność,
poniewaŜ wszelkie środki alternatywne oznaczałyby nałoŜenie kosztów wyŜszych niŜ
konieczne na przedsiębiorstwa UE. JednakŜe, wprowadzanie z Ŝycie postanowień
Protokołu z Kioto oznaczać będzie nie tylko nowe moŜliwości gospodarcze, ale
równieŜ koszty dla przedsiębiorstw UE. PowyŜszych kosztów nie da się uniknąć –
nie moŜna mieć czegoś (np. zgodności z postanowieniami Protokołu z Kioto) za nic.
6
System Handlu Emisjami gwarantuje Europie największą optymalizację wyłoŜonych
środków. JeŜeli rządy nie wykorzystają Systemu Handlu Emisjami do osiągnięcia
celów określonych w Protokole z Kioto, konieczne będzie nałoŜenie bardziej
kosztownych środków na inne sektory. Koszty trzeba oceniać przez pryzmat
moŜliwości powstających dla dostawców czystych technologii węglowych w Europie i
poza jej granicami oraz średniookresowych korzyści, które odniesie przemysł
europejski w wyniku przestawienia się na globalną gospodarkę charakteryzującą się
niskim zuŜyciem węgla.
Niedawno przyjęta „dyrektywa łącząca”, zapewniająca powiązanie mechanizmów
projektowych z Kioto z systemem wspólnotowym2, przyczyni się do dalszego
obniŜenia kosztów i do ochrony konkurencyjności przedsiębiorstw działających w
UE. Jak sugeruje jej nazwa, dyrektywa ta powiąŜe Elastyczne Mechanizmy
określone w Protokole z Kioto - Wspólne WdraŜanie (JI) i Mechanizm Czystego
Rozwoju, ze wspólnotowym systemem handlu emisjami.
Co do zasady, przedsiębiorstwa realizujące projekty redukcji emisji poza granicami
UE przy pomocy Mechanizmów JI lub CDM będą mogły zamieniać kredyty
osiągnięte z mechanizmów projektowych na przydziały, w celu osiągnięcia
zgodności z celami określonymi we wspólnotowym Systemie Handlu Emisjami. A
zatem „dyrektywa łącząca” jeszcze bardziej obniŜy koszty ponoszone przez
przemysł wspólnotowy poprzez oferowanie więcej moŜliwości osiągania zgodności z
wymogami Systemu Handlu Emisjami.
15) Czy handel emisjami doprowadzi do podwyŜek cen elektryczności?
W ramach niniejszej debaty istotne jest rozróŜnienie między celem a narzędziem.
Ceny elektryczności nie zmienią się w rezultacie handlu emisjami, lecz w
następstwie wdraŜania Protokołu z Kioto. Protokół ustanawia limit na dozwolone
emisje gazów cieplarnianych, co oznacza, Ŝe gospodarka UE w przyszłości stanie
się gospodarką o ograniczonym zuŜyciu węgla. Ograniczenie to oznacza
zwiększenie wartości przydziałów i prowadzi do zmian w cenach względnych
stosowanych w gospodarce UE. Towary zawierające więcej węgla będą stosunkowo
droŜsze od towarów o mniejszej ich zawartości.
PoniewaŜ system handlu emisjami jest najtańszym sposobem wdraŜania Protokołu z
Kioto, jakakolwiek zmiana cen będzie najmniejsza z moŜliwych. Przedstawiono wiele
badań i szacunków dotyczących prawdopodobnych korekt cen energii.
Decyzje dotyczące cen na zliberalizowanym rynku energii stają się coraz bardziej
złoŜone i trudne do przewidzenia. Wiele czynników wywiera bezpośredni wpływ na
cenę elektryczności, a handel emisjami jest tylko jednym z takich czynników. Pewne
aspekty strukturalne, takie jak liberalizacja rynku energii i zmiany na wewnętrznym
rynku energii, mają bardzo dalekosięŜne skutki. Komisja będzie uwaŜnie śledzić
rozwój cen energii i wszelkie inne aspekty związane z Systemem Handlu Emisjami.
2
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/101/WE z dnia 27 października 2004 r. zmieniająca
dyrektywę 2003/87/WE
7
16) Jakie korzyści odniosą przedsiębiorstwa z handlu emisjami?
ZałóŜmy, Ŝe przedsiębiorstwa A i B emitują kaŜde po 100 000 ton CO2 na rok. Rząd
przydziela kaŜdemu z nich 95 000 przydziałów emisyjnych. Jeden przydział oznacza
prawo do emisji 1 tony CO2. A więc w obu przypadkach przydziały nie pokrywają
całkowitej ilości emisji. Pod koniec kaŜdego roku, wspomniane przedsiębiorstwa
muszą zrzec się pewnej liczby przydziałów odpowiadających ilości emisji
wygenerowanych w trakcie danego roku. Zatem, przedsiębiorstwa A i B muszą
pokryć 5 000 ton wyemitowanego CO2. i mogą to zrobić w dwojaki sposób. Mogą
albo obniŜyć swoje emisje o 5 000 ton albo nabyć 5 000 przydziałów na rynku. Aby
podjąć stosowną decyzję, przedsiębiorstwa te porównają koszty redukcji swych
emisji o 5 000 ton z ceną rynkową przydziałów.
Dla przykładu, przyjmijmy, Ŝe rynkowa cena przydziału wynosi 10 € za tonę CO2.
Koszty redukcji dla przedsiębiorstwa A wynoszą 5 € za tonę (tzn. są niŜsze od ceny
rynkowej). Wobec tego, przedsiębiorstwo A zredukuje swoją emisję, poniewaŜ jest to
tańsze niŜ zakup przydziałów. Przedsiębiorstwo A moŜe nawet obniŜyć swoje emisje
o więcej niŜ 5 000 ton, załóŜmy, Ŝe o 10 000 ton. Natomiast przedsiębiorstwo B
moŜe znajdować się w odwrotnej sytuacji: w jego przypadku koszty redukcji wynoszą
15 € za tonę (tzn. są wyŜsze od ceny rynkowej), a więc będzie ono wolało nabyć
przydziały zamiast obniŜyć emisje.
Przedsiębiorstwo A wyda 50 000 € na redukcję 10 000 ton przy koszcie 5 € za tonę
a otrzyma 50 000 € ze sprzedaŜy 5 000 ton po cenie 10 € za tonę. Tak więc
przedsiębiorstwo A w pełni zrekompensuje swoje koszty redukcji emisji poprzez
sprzedaŜ przydziałów, podczas gdy bez Systemu Handlu Emisjami,
przedsiębiorstwo to poniosłoby koszt netto w wysokości 25 000 €. Przedsiębiorstwo
B wyda 50 000 € na zakup 5 000 ton w cenie 10 € /tonę. W przypadku braku
elastyczności zapewnionej przez System Handlu Emisjami, przedsiębiorstwo B
musiałoby wydać 75 000 €.
PoniewaŜ tylko przedsiębiorstwo, które ma niskie koszty redukcji i w związku z tym
decyduje się na obniŜenie swych emisji, tak jak przedsiębiorstwo A, jest w stanie
sprzedać swe przydziały, przydziały nabyte przez przedsiębiorstwo B oznaczają
obniŜkę emisji, nawet jeśli samo przedsiębiorstwo B nie przeprowadza redukcji.
Fakt ten ma istotne znaczenie i naleŜy o nim pamiętać. Mechanizm ten zapewnia, Ŝe
w pierwszym rzędzie dokonywane są najtańsze redukcje. PoniewaŜ system
obejmuje swym zasięgiem całą UE, przedsiębiorstwa będą wybierać najtańsze
redukcje na terytorium całej UE i będą dąŜyły do przeprowadzenia tych transakcji w
pierwszej kolejności. Ta elastyczność systemu sprawia, Ŝe handel emisjami jest
najbardziej efektywnym pod względem kosztów sposobem osiągania danego celu w
dziedzinie środowiska. Całkowity koszt poniesiony przez przemysł byłby wyŜszy
gdyby przedsiębiorstwo B było zmuszone zredukować emisje we własnym zakładzie
po wyŜszych kosztach.
17) Jak handel przydziałami będzie działał w praktyce?
Ramy prawne systemu handlu emisjami nie regulują sposobu i miejsca
funkcjonowania rynku handlu przydziałami. Przedsiębiorstwa, które zaciągnęły
stosowne zobowiązania, mogą handlować przydziałami bezpośrednio między sobą,
lub teŜ mogą nabywać lub sprzedawać przydziały poprzez maklera giełdowego,
bank lub innego pośrednika działającego na rynku przydziałów.
8
MoŜe się równieŜ zdarzyć, Ŝe przedsiębiorstwu nabywającemu paliwo kopalne
(węgiel lub gaz) zaoferuje się przydziały w połączeniu z paliwem. Wreszcie, mogą
rozwinąć się zorganizowane rynki (giełdy przydziałów).
Powstanie równieŜ elektroniczny system rejestrów. System ten jest niezaleŜny od
działalności handlowej – nie kaŜda działalność handlowa prowadzi do zmian
własnościowych przydziałów, ale gdy działalność ta zwieńczona jest zmianą
własności, następuje przeniesienie przydziałów pomiędzy rachunkami w systemie
rejestrów.
Pod tym względem, system rejestrów jest podobny do systemu bankowego, który
monitoruje własność pieniądza ulokowanego na kontach, ale nie rejestruje transakcji
dokonywanych na rynkach towarów i usług za przyczyną których pieniądz ten
zmienił właściciela. System rejestrów nie jest więc rynkiem, a decyzja co do sposobu
handlowania przydziałami naleŜy do uczestników rynku.
System ten będzie w całości elektroniczny, tak więc przydziały nie będą drukowane
w formie papierowej a jedynie rejestrowane on-line na koncie w rejestrze. KaŜde
przedsiębiorstwo, które zaciągnęło stosowne zobowiązanie oraz kaŜda osoba
zainteresowana kupnem lub sprzedaŜą przydziałów, będzie musiała posiadać konto.
System rejestrów składać się będzie z części krajowej zlokalizowanej w kaŜdym
Państwie Członkowskim, w którym wydawane są przydziały oraz z centrali
działającej na szczeblu unijnym, która będzie przeprowadzać zautomatyzowane
kontrole kaŜdego przeniesienia przydziałów, by zapewnić zgodność z przepisami
dyrektywy w sprawie handlu emisjami. Niektóre dane przechowywane w rejestrze
będą okresowo udostępniane zgodnie z zasadami ONZ oraz przepisami
rozporządzenia, które ma zostać przyjęte w najbliŜszym czasie. Będzie się dąŜyć do
osiągnięcia równowagi pomiędzy wymogami przejrzystości w dziedzinie środowiska
a zasadami tajemnicy handlowej.
Patrz równieŜ:
http://europa.eu.int/comm/environment/climat/emission.htm
http://europa.eu.int/comm/environment/climat/emission_plans.htm
9