Historia Szkoły Podstawowej w Szczucinie

Historia Szkoły Podstawowej w Szczucinie
1 Okres do roku 1945.
Pierwsze oficjalne, potwierdzone urzędowo, wzmianki o regularnym nauczaniu
na terenie Szczucina pochodzą z przełomu XVI i XVII wieku. Chodzi oczywiście o
szkółkę parafialną, którą prowadził z upoważnienia proboszcza bądź to tzw. rektor
szkoły, bądź - gdy takowego nie zatrudniano - organista. Pierwszy rektor szkółki w
Szczucinie, Stanisław Pastynata otrzymał od miejscowego proboszcza, Mikołaja dom
z ogródkiem i 2 złote pensji rocznie.
Do połowy XIX wieku nie było ustawodawstwa dla szkół wiejskich, więc nie
mogły być ani prowadzone, ani finansowane przez państwo. W 1854 roku w
Szczucinie otwarto szkołę, finansowaną wszakże przez gromadę Szczucin. Jednym z
nauczycieli, który pracował w tej placówce w tym okresie był niejaki Tarsiński.
Dopiero w roku 1874 roku utworzono w miasteczku 1-klasową Szkołę Ludową, a
nauczycielem i jednocześnie kierownikiem Szkoły mianowano Antoniego
Wajdowicza. Pracował w tej Szkole nieprzerwanie przez 53 lata. Wkład pracy tego
pedagoga umożliwił szybki rozwój w przechodzenie kolejnych stopni w hierarchii
organizacyjnej. Już w 1891 roku uczniowie przenieśli się do nowo wybudowanego,
murowanego budynku, położonego przy ulicy Hussarzewskich (dzisiaj Wolności).
Budynek miał 6 obszernych sal, kancelarię i mieszkanie dla kierownika, co spełniało
w zupełności wymogi szkoły 4 klasowej.
Budynek ucierpiał w czasie działań wojennych 1914-15. Sprzęt szkolny był
zdewastowany, wnętrza sal w czasie działań zamieniono na żołnierski lazaret,
najpierw przez wojska C.K., później przez wojsko carskie. Po ofensywie w kwietniu
1915 roku i wycofaniu się Rosjan, dzięki pomocy ówczesnego proboszcza i dyrektora
Zarządu Dóbr Szczucina, Antoniego Bombickiego 1 września rozpoczęto zajęcia
szkolne, mimo kłopotów i braków tak personalnych jak i materialnych.
Czasy II Rzeczypospolitej to ciągły rozwój Szkoły. W 1920 roku rozpoczęto
realizację programu 5-klasowego, a w 1922 6-klasowego w ramach Szkoły 4klasowej. Od 1924 roku zorganizowano szkołę 7-klasową, w której uczyło się 550
dzieci pod opieką13 nauczycieli.
W 1927 roku z pracy w Szkole zrezygnował Antoni Wajdowicz, nowym
kierownikiem mianowano Jana Kościńskiego. Postać Wajdowicza jest warta
osobnego opracowania. W pamięci Szczucinian zapisał się jako człowiek niespożytej
energii, wymagający pedagog, niestrudzony społecznik.
Do 1939 roku życie Szkoły nierozdzielnie łączyło się z życiem miasteczka, gdyż
wszystkie uroczystości, akademie i święta okolicznościowe organizowane były przez
tutejsze nauczycielstwo i uczniów.
1 września 1939 roku rozpoczęły się działania wojenne, które uniemożliwiły
nauczanie. Działania wojenne w okolicach Szczucina rozpoczęły się dość szybko.
Saperzy polscy, nie widząc możliwości powstrzymania wojsk hitlerowskich, wysadzili
tutejszy most na Wiśle. Wojska niemieckie szybko znalazły się na terenach
Małopolski. Zajmujące teren Małopolski wojska niemieckie zdawały sobie sprawę, że
tylko szybka odbudowa mostu będzie gwarantowała ciągłe zaopatrzenie wojsk
zajmujących Podkarpacie. W tym celu do utworzenia stałej przeprawy mostowej na
Wiśle w Szczucinie wyznaczono 123 Baukompanie pod dowództwem generała Ulexa.
Kwaterujący w Szczucinie niemieccy saperzy zebrali jeńców polskich i cywilnych
uchodźców z Poznańskiego w budynku szkoły podstawowej w Szczucinie, której
kierownikiem był Jan Kościński. Według naocznych świadków wydarzeń 12 września
oficerowie Wojska Polskiego zażądali dostarczenia żywności i opatrzenia rannych
jeńców. W wyniku sprzeczki pomiędzy polskim oficerem a dowodzącym oddziałem
żołnierzem niemieckim doszło do strzelaniny w kancelarii kierownika szkoły.
Z powodu odmowy prośbie o pomoc jeńcom oficer polski w przypływie gniewu
gwałtownie odebrał broń Niemcowi, zastrzelił najpierw oficera niemieckiego a potem
sam popełnił samobójstwo.
Reakcją Niemców było podpalenie budynku szkoły, w którym byli jeńcy i osoby
cywilne, oraz zastrzelenie kierownika szkoły. Wszystkich, którzy chcieli opuścić
szkołę, Niemcy na miejscu rozstrzeliwali. Łapano także przechodniów na ulicy.
Rozstrzelanych pochowało 25 zebranych naprędce szczucińskich Żydów, których
także rozstrzelano. Powyższa relacja pochodzi również od naocznych świadków
wydarzeń, a ich relacje w zasadzie pokrywają się ze sobą. Z pogromu zdołało się
uratować jedynie dwóch jeńców polskich, woźny szkolny oraz rodzina szczucińska,
ukrywająca się w szkolnej
piwnicy, którą wypuścił
niemiecki żołnierz.
W miejscu, gdzie
przed spaleniem stała
szkoła podstawowa w
Szczucinie, społeczeństwo
lokalne
ufundowało
pomnik
upamiętniający
tamte,
tragiczne
wydarzenia.
Budynek spalonej szkoły
2.Organizacja Szkoły po II wojnie światowej
W lutym 1945 roku rozpoczęto organizację Szkoły Powszechnej, której
kierownikiem został Jan Rutyna, kierownik jednoklasowej Szkoły w Sutkowie. Wraz
z nim rozpoczęli pracę dotychczasowi nauczyciele: ks. Walenty Klimek, Józefa
Wajdowicz, Helena Trela, Genowefa Sysło, Janina Ziętara. Do pracy nie powróciło
dwóch z byłych uczących, którzy zostali zamordowani przez okupanta, - Stanisław
Wytyczak, który zmarł w Oświęcimiu i Jerzy Dobrowolski. Z braku jakiegokolwiek
lokalu nauka prowadzona od 1 kwietnia 1945 odbywała się w czterech izbach na
terenie Szczucina. W tych izbach uczyło się 590 uczniów w 13 oddziałach. Na
polecenie Powiatowej Rady Szkolnej w dniu 22 kwietnia 1945 roku utworzona została
miejscowa Rada Szkolna, która zajęła się organizacją remontu izb na cele szkolne. W
roku szkolnym 1945/46 nauka rozpoczęła się 24 września tylko dla klas I i II a dla
reszty uczniów dopiero 19 listopada z powodu braku wyremontowanych sal. 14
grudnia zgłosił się do pracy po powrocie z niewoli niemieckiej Antoni Wajdowicz
(syn).
W dniu 25 stycznia 1947 roku drogą konkursu urzędowego kierownikiem Szkoły
Powszechnej w Szczucinie został Antoni Wajdowicz. 6 października 1947 roku został
oddany do użytku szkolnego barak, zawierający 4 izby szkole. Stanął on naprzeciw
Domu Parafialnego i stanowił dużą ulgę w kierowaniu szkołą, gdyż w ten sposób
szkoła posiadała 4 izby w baraku, 6 w Domu Parafialnym a tylko 4 rozmieszczone w
innych miejscach.
Za kadencji wójta gminy, Michała Fortuny w 1948 roku powołano Komitet
Budowy Szkoły pod przewodnictwem Jana Sieronia. Budowę zakończono w 1954
roku, a 28 listopada tegoż roku odbyło się uroczyste otwarcie nowego budynku i
oddanie go do użytku szkolnego. Do końca lat 50 – tych kierownikiem szkoły był
Antoni Wajdowicz, którego po odejściu na emeryturę zastąpił Zygmunt Schabowski.
Już w 1964 roku powołano Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły, którego
zadaniem było zorganizowanie środków na poprawę bazy szkolnej, między innymi
przez budowę sali gimnastycznej. Kierownik Szkoły, Schabowski z dniem 1 września
1966 roku zrezygnował z pełnienia tej funkcji, a stanowisko to przejął Bronisław
Adamczyk. W tymże roku szkolnym wprowadzono do nauczania klasy ósme w
związku z postanowieniami Ustawy o reformie szkolnej.
14 grudnia 1969 roku, odbyła się uroczystość nadania Szkole Podstawowej w
Szczucinie imienia Adama Mickiewicza. Szkoła otrzymała również sztandar,
ufundowany przez Komitet Rodzicielski. Na awersie sztandaru widniała maksyma
„Nauką i pracą służymy Polsce Ludowej”, na rewersie umieszczono nazwisko patrona
Szkoły. W pierwszą rocznicę nadania Szkole imienia 18 grudnia 1970 roku odbyło się
głosowanie na wybór hymnu szkolnego. W przeprowadzonym plebiscycie i
głosowaniu spośród trzech pieśni: „Pieśń Filaretów”, „Myśmy przyszłością narodu”
„Jak górskie orły” najwięcej głosów otrzymała ta ostatnia i została hymnem
szkolnym. W drugą rocnicę nadania szkole imienia odbyło się odsłonięcie popiersia
Adama Mickiewicza, ufundowanego przez Komitet Rodzicielski. Zostało ono
wykonane z gipsu przez plastyka z Dąbrowy Tarnowskiej, Stefana Koguta.
1 maja 1972 roku została wprowadzona Karta praw i obowiązków nauczyciela.
W związku z tym kierownik szkoły otrzymał tytuł Dyrektora. 1 stycznia 1973 roku
Dyrektor Szkoły Podstawowej w Szczucinie Bronisław Adamczyk powołany został na
stanowisko Gminnego Dyrektora Szkół. W 35 rocznice wybuchu II wojny światowej,
w dniu 2 września 1974 roku została odsłonięta pamiątkowa tablica ufundowana
przez młodzież, która fundusze na ten cel uzyskała ze zbiórek surowców wtórnych.
Tekst wyryty na tablicy brzmi następująco:
„Hołd pamięci
Pomordowanym w latach II wojny światowej
Kierownikom Szkoły Podstawowej w Szczucinie
Ob. Janowi Kościńskiemu,
Ob. Stanisławowi Wytyczakowi
w 30 rocznicę PRL składają nauczyciele i młodzież
Szczucin 1974”
W 1980 roku po długotrwałej budowie oddano do użytku salę gimnastyczną,
która odtąd służy społeczności szkolnej i mieszkańcom Szczucina, a trzy lata później
podjęto decyzję o rozbudowie obiektu szkolnego.
Od 1 lipca 1984 roku Bronisław Adamczyk przeszedł na stanowisko Inspektora
Oświaty i Wychowania, a nasza szkoła przestała być zbiorcza i powróciła do nazwy
„Szkoła Podstawowa”. Dyrektorem został Feliks Ciepichał, a po jego rezygnacji w
1985 roku Genowefa Kaczmarska. Od 1 września 1990 roku obowiązki Dyrektora
Szkoły Podstawowej przejął Kazimierz Żurek,
w tym roku po 30 latach nieobecności w
szkole powróciło nauczanie religii. Duże
zasługi w ówczesnej działalności dydaktycznej
i wychowawczej szkoły oddały Czesława
Noga, wicedyrektor ds. wychowawczych
i Stanisława
Tomal,
wicedyrektor
ds.
dydaktycznych.
27 października 1993 roku oddano do
użytku nowe skrzydło budynku Szkoły.
Nowe skrzydło budynku szkoły
W uroczystości uczestniczyło wielu
zaproszonych gości.
Podniosłą chwilą w tym
dniu było wręczenie nowego sztandaru szkoły. Na
sztandarze widnieje napis „Lećmy i odtąd nigdy nie
zniżajmy lotu”.
Sztandar SP w Szczucinie
W roku 1996 obok budynku
szkolnego zostało uroczyście
otwarte miasteczko komunikacyjne.
Otwarcia dokonano w związku z
obchodami Dnia Dziecka. W roku
szkolnym 1997/98 ściany
korytarzy i klatek schodowych
zostały pokryte malowidłami
przedstawiającymi naszą gminę,
województwo i inne ciekawe,
związane z nauczaniem tematy.
Widok terenu Szkoły Podstawowej i miasteczka
komunikacyjnego z lotu ptaka
Koniec roku szkolnego 1998/99 był uroczystością pożegnalną nie tylko dla
uczniów, którzy ukończyli szkołę podstawową. W związku z reformą oświaty szkoła
podstawowa kształcić będzie w cyklu sześcioletnim, a po ukończeniu tejże uczeń
przechodzi do następnego etapu kształcenia jakim jest Gimnazjum, które w
Szczucinie zostało utworzone w części budynku dotychczasowej Szkoły Podstawowej.
Jego organizatorem i pierwszym dyrektorem został Kazimierz Żurek. Do nauczania
w Gimnazjum przeszło kilku nauczycieli, którzy dotychczas pracowali w Szkole
Podstawowej. Rok 1999/2000 stał się rokiem wprowadzania reformy oświaty.
Dyrektorem 6 – klasowej Szkoły Podstawowej została Teresa Burgieł, która od roku
1997 pełniła funkcję wicedyrektora ds. dydaktycznych. Po odejściu na emeryturę
Czesławy Nogi stanowisko wicedyrektora przejęła Lucyna Rajtar.
To opracowanie zostało sporządzone na podstawie Kroniki Szkoły Podstawowej
w Szczucinie, która obejmuje trzy tomy. Pierwszą kronikę założył kierownik Antoni
Wajdowicz w roku 1875. On i jego następcy prowadzili ją przez 70 lat. W czasie
działań wojennych kronika została zniszczona. Powtórnie kronikę szkoły założył
kierownik Jan Rutyna. Odtworzenia treści dawnej kroniki dokonała z ogromną
starannością nauczycielka Julia Pudło przy pomocy ks. Walentego Klimka. Dalsze
wydarzenia z życia szkoły były spisywane systematycznie przez kolejno kierujących
szkołą. Oprócz tekstów archiwum szkolne zawiera również kronikę fotograficzną i
filmową, które obrazują pracę i życie szkoły.