Pieczęcie - Muzeum Archeologiczno

Pieczęcie
PIECZĘĆ – to znak rozpoznawczo – własnościowy
osoby fizycznej lub prawnej (urzędowej), wyciśnięty za
pomocą twardego stempla w masie plastycznej lub
farbie. Pełni rolę świadectwa wiarygodności,
autentyczności i mocy prawnej właściciela pieczęci
oraz gwarantuje i kontroluje nienaruszalność
opatrzonego nią pisma lub przedmiotu. Pieczęć
zamykająca list lub dokument prawny zabezpieczała
przed jego otwarciem przez niepowołane osoby,
chroniąc tajemnicę aktu i uniemożliwiając sfałszowanie
jego treści.
Pieczęć Komtura Elbląskiego 1310 r.
Napis na otoku: S ’ CONMENDATORIS
DE ELBINGO
Zamykanie pism oraz przedmiotów odciskiem pieczęci
zaczęto stosować już od okresu starożytności. Wraz z
rozpowszechnieniem się w życiu codziennym od XV wieku
pisma oraz zastąpieniem pergaminu tańszym papierem pieczęć coraz częściej stosowano w korespondencji
prywatnej. Dawną pieczęć woskową (wymagającą
specjalnych wiązadeł), zastępowano wyciskaną wprost na
papierze pieczęcią papierowo – woskową, lakową lub
opłatkową. Jednocześnie, od XV w. z pieczęcią zaczyna
konkurować podpis własnoręczny, stając się równorzędnym
środkiem dowodowym autentyczności i mocy prawnej.
Pojęcie pieczęci dotyczy zarówno odcisku w masie
plastycznej, jak i tłoku pieczętnego, z utrwalonym na jego
powierzchni znakiem pieczętnym.
Pieczęcie dzieli się na zasadnicze, czyli wielkie (sigillum
maius), stosowane do uwierzytelniania szczególnie ważnych
dokumentów oraz mniejsze (sigillum minus) - pieczęcie
sekretne oraz sygnetowe - używane częściej do
korespondencji.
Tłoki pieczętne przechowywano zwykle w skarbcach,
skrzyniach żelaznych i kasetach, przeznaczanych na
najcenniejsze klejnoty i pieniądze. Opiekę nad nimi na
dworach panujących sprawowali najwyżsi urzędnicy:
kanclerze i podkanclerze, w miastach zaś specjalnie
wyznaczeni urzędnicy lub burmistrzowie. Bardzo często
obowiązywała w tym względzie współodpowiedzialność
kilku a nawet kilkunastu osób dysponujących kluczami
zabezpieczającymi
pomieszczenia,
w
których
przechowywano pieczęcie a za zagubienie tłoku pieczętnego
grozić mogła nawet kara śmierci. Np. pieczęć wielkiego
mistrza Konrada von Jungingen (1393 – 1407) strzeżona
była w skrzyni o trzech zamkach, do której klucze mieli:
wielki mistrz, komtur i skarbnik Zakonu i jedynie za ich
wspólną wiedzą pieczęć mogła być wyjęta ze skrzyni i użyta.
Pieczęć Komtura Elbląskiego 1349 r.
Napis na otoku: S ‘ CONMENDATORIS DE
ELBINGO
Pieczęć Wielkiego Szpitalnika z 1430 r.
Napis na otoku: S ’ PROVISORIS
HOSPITALIS
Rys. za: Pfau H., Siegel, Wappen und Fahnen der Hansestadt
Elbing, München 1999, s. 18.
®2009-2011 Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu
Dział Edukacji i Promocji
www.muzeum.elblag.pl/edukacja
MUZEALNA
SKRZYNIA