łubin wąskolistny – wyniki doświadczeń

ŁUBIN WĄSKOLISTNY – WYNIKI
DOŚWIADCZEŃ
Zainteresowanie nasionami łubinu wyraźnie wzrasta w ostatnich latach. Z racji swojego pochodzenia
łubiny mają małe wymagania cieplne przez cały okres wegetacji. Nasiona kiełkują już w temperaturze 3-4
0
C, a młode siewki znoszą przymrozki nawet do -8 0C. Dlatego należy je wysiewać z chwilą kiedy tylko można
wjechać w pole, nawet w marcu. Tak wczesny wysiew umożliwia roślinom skorzystanie z pozimowego
zapasu wody w glebie. Często występujące w maju posuchy niewiele szkodzą dobrze już ukorzenionym
roślinom. W dalszej części wegetacji łubin wytwarza silny, głęboki korzeń palowy przez co wykazuje znaczną
odporność na niedobór opadów, zwłaszcza w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków. System korzeniowy
łubinu w zależności od przepuszczalności gleby może sięgać nawet do 240cm. Grube palowe korzenie
wpływają na glebę strukturotwórczo, przyczyniając się do rozluźniania cząsteczek glebowych i poprawy
warunków glebowych dla rozwoju pożądanych w glebie bakterii brodawkowych. Najważniejszą cechą
biologiczną łubinów jest ich zdolność do wiązania azotu atmosferycznego i praktycznego samozaopatrzenia
w ten składnik. Łubin wąskolistny jest jednym z trzech gatunków łubinu uprawianych w Polsce. Cechuje się
on najkrótszym wśród nich okresem wegetacji oraz różnorodnością użytkowania i dużym zróżnicowaniem
zarejestrowanych odmian. W pracach hodowlanych nad łubinem dąży się do uzyskania odmian o
niepękających strąkach oraz odporniejszych na choroby.
Łubin może być doskonałą alternatywą dla soi. Wśród roślin bobowatych nasiona słodkich odmian
łubinu są najbogatszym źródłem białka, którego jakość odpowiada jakości białka sojowego.
Krajowy rejestr zawiera 17 odmian łubinu wąskolistnego: 14 niesamokończących, z czego 3 to formy o
wysokiej zawartości alkaloidów, a 11 niskoalkaloidowe, oraz 3 odmiany samokończące. Te ostatnie, mimo
nieco niższego potencjału plonowania, cieszą się uznaniem tych producentów, którzy cenią sobie łatwość
jednofazowego zbioru. Łubin wąskolistny jest gatunkiem stosunkowo plastycznym. Z jednej strony z
powodzeniem może być uprawiany na glebach lżejszych, dając zadowalające plony nasion, zwłaszcza
odmiany niesamokończące. Z drugiej zaś dostępne są formy samokończące, które wysiane na lepszym
stanowisku dają stabilny plon pozyskany z równomiernie i wcześnie dojrzewających roślin. W tym gatunku
postęp hodowlany jest wyraźny, zwłaszcza z punktu widzenia potencjału i stabilności plonowania, obniżenia
zawartości alkaloidów i niepękania strąków. W ostatnim dziesięcioleciu liczba odmian zarejestrowanych
zwiększyła się o 55%. Jest to szczególnie widoczne w grupie odmianach niesamokończących. Gatunek ten od
kilku lat przoduje pod względem ilości produkowanych nasion.
W 2014 roku w województwie mazowieckim doświadczenie z łubinem wąskolistnym zlokalizowane było
w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Kawęczynie, badanych było 16 odmian.
Plony uzyskiwane w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Kawęczynie były niższe niż w
latach poprzednich, i były na poziomie średnich krajowych. Najlepiej plonujące odmiany w minionym sezonie
w Kawęczynie to: Regent, Dalbor, Heros i Zeus. Najwyższe plony w kraju uzyskały odmiany: Regent, Heros,
Wars, Karo, Zeus. Rośliny były w większym stopniu porażone przez fuzariozę, większe też było wyleganie
roślin.
Tabela 1
ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Rok zbioru: 2014
Rok wpisania
Do Krajowego
Rejestru Odmian
w Polsce
3
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej –
Lp.
Odmiana
pełnomocnika w Polsce
1
2
4
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.
1
SONET*
1999
ul Kasztanowa 5, PL-63-004 Tulce
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.
2
KARO*
2001
ul Kasztanowa 5, PL-63-004 Tulce
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
3
BORUTA*
2002
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
4
ZEUS*
2002
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
5
GRAF*
2004
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
6
KALIF*
2006
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
7
BOJAR*
2007
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
8
NEPTUN*
2009
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
9
REGENT*
2009
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.
10
KADRYL*
2010
ul Kasztanowa 5, PL-63-004 Tulce
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
11
DALBOR*
2011
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
12
HEROS*
2011
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
13
OSKAR*
2012
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.
14
TANGO*
2012
ul Kasztanowa 5, PL-63-004 Tulce
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.
15
KURANT *
2014
ul Kasztanowa 5, PL-63-004 Tulce
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o.
16
WARS *
2014
Grupa IHAR,
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
„* „ – odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy
Tabela 2
ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Warunki polowe doświadczenia. Rok zbioru 2014.
Miejscowość
Kawęczyn
Powiat
Sochaczew
Kompleks rolniczej przydatności gleby
4
Klasa bonitacyjna gleby
III a
PH gleby w KCl
6,14
Przedplon
Pszenica jara
Data siewu
( dzień, m-c, rok )
01.04.2014
2
Obsada
(szt /m )
100-130
Data zbioru
( dzień, m-c, rok )
12.08.2014
Nawożenie mineralne
N
( kg / ha )
–
P2O5
( kg / ha )
45
K2O
( kg / ha )
90
Nitragina
Zastosowana doglebowo
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna
(nazwa )
Vitavax 200 FS
Herbicyd
(nazwa, dawka / ha )
Avalon Dyspersyjny
450SC – 1,5 l
Fungicyd
(nazwa, dawka / ha )
-
Tabela 3
ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Wyniki ogólne doświadczenia. Rok zbioru 2014.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Kawęczyn
Cecha
Pełnia wschodów
Ocena wschodów
Początek kwitnienia
Ocena stanu ogólnego
Wyleganie w fazie początku kwitnienia
Koniec kwitnienia
Wyleganie w fazie końca kwitnienia
Wysokość roślin
Wyleganie przed zbiorem
Porażenie przez fuzariozę
Porażenie przez antraknozę
Dojrzałość techniczna
Równomierność dojrzewania
Masa 1000 nasion
Wilgotność nasion podczas zbioru
Plon nasion
( data: dzień, m-c )
0
( skala 9 )
( dzień, m-c )
( skala 90 )
( skala 90 )
( dzień, m-c )
( skala 90 )
( cm )
( skala 90 )
( skala 90 )
( skala 90 )
( dzień, m-c )
( skala 90 )
(g)
(%)
( dt/ha )
22.04
8,5
02.06
8,9
9,0
30.06
4,8
87
5,1
7,1
9,0
28.07
9,0
148
17,7
35,2
Tabela 4
ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Plon nasion odmian ( % wzorca ) na tle średnich krajowych.
Lata zbioru 2014,2013, 2012
Średnia krajowa
2014
2013
2012
Wzorzec dt z ha
35,0
32,6
31,2
1 Sonet *
Nieb
94
74
90
103
96
107
2 Karo **
Nieb
102
98
108
102
110
107
3 Boruta *
B
99
95
95
109
94
96
4 Zeus
Bjróż
102
99
105
112
98
119
5 Graf
Jróż
96
103
92
78
101
91
6 Kalif
B
96
107
107
78
98
92
7 Bojar
Nieb
96
94
101
105
97
97
8 Neptun
Nieb
103
102
105
102
104
102
9 Regent*
Nieb
111
97
100
116
91
98
10 Kadryl
Nieb
96
97
88
87
96
95
11 Dalbor
Nieb
99
104
105
114
96
98
12 Heros
Nieb-b
104
111
105
112
112
101
13 Oskar**
Nieb-b
93
106
93
97
92
106
14 Tango
B
99
112
104
88
115
97
15 Kurant
Nieb
100
(111)
(106)
102
16 Wars
Nieb
105
(102)
(104)
95
Wzorzec w roku 2014 – średnia z odmian zarejestrowanych pastewnych, wzorzec w roku 2013,2012 –
średniaze wszystkich badanych odmian( ) – wyniki z doświadczeń rejestrowych
Barwa kwiatów: b – biała, bjróż – bardzo jasnoróżowa, jróż – jasnoróżowa, nieb- niebieska Średnia
krajowa – wg „ Wstępne wyniki plonowania odmian. Rośliny bobowate, Słupia Wielka, listopad 2014 r.
*- odmiana samokończąca, ** - odmiana o dużej zawartości alkaloidów (gorzka)
Tabela 5
ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca).
Lata zbioru: 2014, 2012-2014
Lp.
Lp.
Odmiana
Barwa
kwiatów
Odmiana
Kawęczyn
2013
40,3
2014
35,3
Liczba lat
badań
Fuzarioza
2014
7,1
90
Wzorzec, ( skala )
1 Sonet
2 Karo
3 Boruta
4 Zeus
5 Graf
6 Kalif
7 Bojar
8 Neptun
9 Regent
10 Kadryl
11 Dalbor
12 Heros
13 Oskar
14 Tango
15 Kurant
16 Wars
Liczba doświadczeń
Wzorzec: wszystkie badane odmiany
2012
32,0
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
1
1
-1,9
0,4
0,1
0,9
-0,1
-0,1
-0,4
-0,9
0,6
0,1
0,9
-0,1
0,6
-0,6
0,6
0,1
1
2012-2014
8,0
-0,9
0,2
-0,1
0,5
0,2
0,0
-0,1
-0,3
0,1
0,2
0,1
-0,1
0,1
-0,1
3
Tabela 6
ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Ważniejsze cechy użytkowe ( odchylenia od wzorca ).
Lata zbioru: 2014,2012-2014.
Nie wystąpiło w latach 2012,2013
Nie wystąpiło w latach 2012,2013
Wyleganie (skala 90)
Liczba W fazie końca Przed zbiorem
Lp.
Odmiana
Lat
kwitnienia
badań
201220122014
2014
2014
2014
Wzorzec
4,8
5,1
1
Sonet
3
2,0
2,9
2
Karo
3
3,2
2,1
3
Boruta
3
0,5
1,4
4
Zeus
3
-3,8
-1,9
5
Graf
3
-2,3
-2,6
6
Kalif
3
0,5
0,4
7
Bojar
3
3,5
1,9
8
Neptun
3
-3,8
-3,1
9
Regent
3
-2,5
-0,4
10
Kadryl
3
-3,3
-2,6
11
Dalbor
3
4,0
3,1
12 Heros
3
2,0
-0,6
13 Oskar
3
1,5
0,6
14 Tango
3
-3,3
-2,9
15 Kurant
1
-2,0
-1,9
16 Wars
1
3,7
3,4
Liczba doświadczeń
1
1
Wzorzec: wszystkie badane odmiany
Wysokość
roślin
( cm )
20122014
2014
86,7
76,3
-7,7
-8,2
5,3
1,5
3,6
1,3
-2,0
3,6
0,7
0,5
-0,7
3,9
-3,7
0,0
-7,9
-8,7
-7,7
-10,0
7,4
7,3
-5,0
-4,3
-6,2
-8,5
6,3
4,9
11,0
9,8
4,0
6,3
1
3
Masa 1000
nasion
(g)
20122014
2014
147,8 148,1
13,2
20,6
29,7
24,3
-1,4
-0,1
-0,4
-0,7
-18,1
-13,1
1,0
4,0
12,3
13,3
11,6
4,0
-9,7
-9,4
-4,8
-9,4
-16,4
-19,8
-25,3
-29,8
-4,3
-6,0
17,1
17,5
10,2
-5,3
1
3
ŁUBIN WĄSKOLISTNY
CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BĘDĄCYCH W BADANIACH PIERWSZY RAZ W ROKU
2014.
( sporządzona na podstawie List Opisowych Odmian )
1. KURANT – Odmiana niesamokończąca, niealkaloidowa przydatna do uprawy na paszę.
Plon nasion oraz białka duży. Termin kwitnienia i dojrzewania roślin średni. Okres kwitnienia i
dojrzewania średniej długości. Rośliny wysokie, o dość dużej do dużej odporności na wyleganie w fazie
kwitnienia i przed zbiorem nasion. Odporność na choroby (fuzarioza, opadzina liści, antraknoza) duża.
Dojrzewanie dość równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Masa 1000
nasion średnia. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość duża, tłuszczu surowego i włókna surowego
średnia.
Najbardziej odpowiednimi do uprawy są gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada
roślin w uprawie na nasiona około 100 szt /m2.
2. WARS - Odmiana niesamokończąca, niealkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe.
Plon nasion duży, stabilny w latach badań. Plon białka dość duży dodużego. Termin kwitnienia roślin i
dojrzewania średni. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny średnie do dość wysokich, w fazie początku
kwitnienia niewylegające. Wyleganie w fazie końca kwitnienia i przed zbiorem bardzo małe. Odporność na
choroby (fuzarioza, opadzina liści, antraknoza) duża do bardzo dużej. Dojrzewanie równomierne. Skłonność
do pękania strąków i osypywania nasion dość mała. Masa 1000 nasion dość mała. Zawartość białka ogólnego
w nasionach dość mała, tłuszczu surowego i włókna surowego średnia.
Najbardziej odpowiednimi do uprawy są gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada
roślin w uprawie na nasiona około 100 szt /m2.