Wiadomości gospodarcze z Litwy Nr 20/2016 (16 – 22.05.2016)

Wiadomości gospodarcze z Litwy
Nr 20/2016 (16 – 22.05.2016)
MAKROEKONOMIA
KE przedstawiła nowe rekomendacje dla Litwy
W swych najnowszych rekomendacjach Komisja Europejska (KE) podkreśliła konieczność poprawy
sytuacji w zakresie innowacji. Pomoże to rozwiązać problem braku pracowników z odpowiednimi
kwalifikacjami oraz przyczyni się do szybszego rozwoju gospodarki. „Ważne jest, by Litwa zwiększała
inwestycje w kapitał ludzki w celu przezwyciężenia negatywnego wpływu spadku liczny ludzi w wieku
produkcyjnym oraz w celu stymulowania przejścia Litwy na gospodarkę o wyższej wartości dodanej” –
wskazała KE. Komisja podkreśliła, że na Litwie jest nie tylko niski poziom inwestycji w badania
naukowe i rozwój, ale też wolno są wdrażane już istniejące innowacje, wolno jest modernizowana
gospodarka. Wszystko to uderza w produktywność Litwy, także ma wpływ na wysokość wynagrodzeń.
Jak zauważył ekonomista przedstawicielstwa KE na Litwie Jonas Rasimas, tylko przejście na
wytwarzanie produktów o wyższej wartości dodanej oraz wyższa efektywność pozwolą zapewnić
zrównoważony wzrost wynagrodzeń. Wiele uwagi KE zwróciła na sytuację demograficzną i przestrzega,
że liczba osób w wieku produkcyjnym na Litwie spada tak szybko, że to stwarza zagrożenie dla trwałości
systemu emerytalnego oraz może zaszkodzić dla potencjału wzrostu gospodarki. Komisja wskazuje, że do
2030 r. Litwa straci 35 % osób w wieku produkcyjnym. Także KE wytknęła luki w systemie ochrony
zdrowia: wskaźniki stanu zdrowia oraz śmiertelności na Litwie są jednymi z najgorszych wśród krajów
UE. W opinii KE słabym punktem systemu ochrony zdrowia jest to, że najbardziej polega na leczeniu
stacjonarnym i o wiele mniej uwagi i środków przeznacza się na prewencję chorób oraz leczenie
ambulatoryjne. KE zwróciła uwagę również na system podatkowy i zachęciła Litwę przerzucić
obciążenia podatkowe z ramion osób pracujących i otrzymujących niższe dochody na inne źródła,
którymi mogą być np. podatek od nieruchomości lub samochodów. Obok innych rekomendacji KE
zachęciła również Litwę, by nie oddalała się od celów dyscypliny fiskalnej w średnim okresie.
Ekonomiści pozytywnie przyjęli nowe rekomendacje KE. W ich opinii KE dokładnie wskazała problemy,
które Litwa powinna rozwiązać, jednak zwleka. Rekomendacje KE są częścią procesu koordynowania
gospodarki. Kraje UE powinny je zrealizować w trakcie najbliższych 12 – 18 miesięcy. KE wskazała, że
w kwestii wdrażania ubiegłorocznych rekomendacji Litwa poczyniła tylko średni lub słaby postęp.
„Litwa powinna być wśród tych krajów, które całkowicie realizują rekomendacje KE, by nie było co
wytknąć. Tylko w takim wypadku możemy mieć nadzieję na dogonienie średniej unijnej.” – powiedział
Žygimantas Mauricas, główny ekonomista banku „Nordea Bank Lietuva”. (Verslo žinios, 19.05.2016)
Czy będzie kolejny wzrost minimalnego wynagrodzenia?
Podczas posiedzenia Rady Trójstronnej propozycję zwiększenia minimalnego miesięcznego
wynagrodzenia brutto o 30 EUR do 380 EUR poparli przedstawiciele związków zawodowych oraz rządu.
Jednak w przypadku organizacji zrzeszających pracodawców taką decyzję poparły tylko 2 z 4. Za
zwiększeniem wynagrodzenia minimalnego opowiedzieli się przedstawiciele Litewskiej Konfederacji
Przemysłowców oraz Litewskiej Izby Rolnej, natomiast przeciwko wzrostowi opowiedziały się Litewska
Konfederacja Pracodawców oraz Zrzeszenie Izb Handlu, Przemysłu i Rzemiosła. Mimo to, Ministerstwo
Opieki Społecznej i Pracy poinformowało, że Rada Trójstronna postanowiła zaproponować rządowi
zwiększenie wynagrodzenia minimalnego. Jak zaznaczył Jonas Guzavičius, przewodniczący Rady
Trójstronnej oraz wiceprezydent Litewskiej Konfederacji Przemysłowców, ministerstwo może
przedstawić rządowi decyzję z różnymi zdaniami pracodawców. Uwzględniając pozycję Rady
Trójstronnej rząd podejmie właściwą decyzję. „Dwóch pracodawców jest za, dwóch – przeciw. Powinni
będą znaleźć wspólną pozycję i ją przedstawić. Nie zważając na to, propozycja rządowi zostanie złożona,
gdyż dwóch z trzech partnerów społecznych jest za.” – stwierdził doradca minister opieki społecznej i
pracy. (Lietuvos rytas, 19.05.2016)
1
W I kwartale wzrost eksportu tylko na Litwie
Według danych Eurostatu, w I kwartale br. wzrost eksportu w krajach bałtyckich odnotowano tylko na
Litwie, natomiast na Łotwie i w Estonii odnotowano spadek. W przypadku Litwy w I kwartale br., w
porównaniu z I kwartałem poprzedniego roku, eksport zwiększył się o 1 % i wyniósł 5,2 mld EUR. Na
Łotwie w ciągu roku wartość eksportu zmniejszyła się o 5 % i wyniosła 2,4 mld EUR, natomiast w
Estonii odnotowano spadek o 2 % do 2,8 mld EUR. Wartość importu na Litwie w ciągu roku zmniejszyła
się o 3 % (do 5,6 mld EUR), na Łotwie – o 5 % (do 2,9 mld EUR), a w Estonii odnotowano wzrost o 1 %,
do poziomu 3,2 mld EUR. (Lietuvos žinios, 18.05.2016)
Wzrost obciążeń podatkowych
W bieżącym roku Dzień wolności podatkowej nastąpił później niż w roku poprzednim – w dniu 18 maja.
Jest to symboliczna data, gdy średni płatnik podatków przestaje pracować na to, by mógł zapłacić podatki
i zaczyna zarabiać dla siebie. Późniejsze nastąpienie Dnia wolności podatkowej oznacza, że w bieżącym
roku wydatki budżetowe wzrosły bardziej niż gospodarka kraju. Według obliczeń Litewskiego Instytutu
Wolnego Rynku, w bieżącym roku na zapłacenie podatków trzeba było średnio odpracować 139 dni, gdy
w poprzednim roku wystarczyło 135 dni. Instytut oszacował, że w br. wartość wszystkich wydatków
sektora publicznego w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi 4355 EUR i w ciągu roku wzrosła o
317 EUR. Ogółem wydatki sektora publicznego (bez funduszy UE) w br. wyniosą 12,581 mld EUR, czyli
o 783 mln EUR więcej niż przed rokiem. (Lietuvos rytas, 18.05.2016)
ENERGETYKA
Mniej rosyjskiego gazu na Litwie i w Estonii, więcej na Łotwie
Eksport rosyjskiego gazu na Litwę i do Estonii w I kwartale br. znacznie się zmniejszył, natomiast
zwiększył się w przypadku Łotwy, której rynek gazowy zostanie zliberalizowany dopiero w przyszłym
roku. W sprawozdaniu „Gazpromu” dot. eksportu gazu wskazano, że Litwa import rosyjskiego gazu w
ciągu I kwartału br., w porównaniu z identycznym okresem poprzedniego roku, zmniejszyła o 63,2 % do
255 mln m3 gazu, a Estonia zmniejszyła import o 73,6 % do 70 mln m3 gazu. Natomiast Łotwa w ciągu
trzech pierwszych miesięcy br. sprowadziła z Rosji 271 mln m3 gazu, czyli o 68,3 % więcej niż przed
rokiem. (Lietuvos rytas, 18.05.2016)
PRZEMYSŁ, HANDEL
Informacje o promocjach napojów alkoholowych zostaną zakazane
Sejm uchwalił restrykcyjną nowelizację ustawy o kontroli alkoholu, zgodnie z którą od listopada br.
zakazane zostanie informowanie o zmniejszonych cenach napojów alkoholowych czy promocjach,
chociaż promocje można będzie stosować. Nie będzie można w żaden sposób informować nabywców w
przypadku jakich napojów i jakiej wielkości są stosowane zniżki. Poza tym, zgodnie z nowelizacją, osoba
nabywająca napoje alkoholowe nie będzie mogła otrzymywać żadnych nagród czy dodatków. Jednak na
razie nie wiadomo, na ile ten przepis będzie zgodny z obowiązującymi w UE zasadami swobody
wymiany towarów, gdyż w innych krajach nie ma zakazu sprzedaży napojów alkoholowych z prezentami
(np. pucharami), a sprowadzanie na Litwę takich towarów nie będzie możliwe. Także nowelizacja
zakazuje organizowanie różnych gier, loterii czy konkursów, które zachęcałyby do kupna napojów
alkoholowych. Zaostrzone zasady będą obowiązywały wszystkie placówki handlowe. Wg autorów
nowelizacji, powinna ona ograniczyć spożycie alkoholu. Jednak przedstawiciele branży są sceptyczni.
„W moim przekonaniu, to jest zakaz dla zakazu. Takich zabezpieczeń jest pełno, podaż napojów
alkoholowych jest naprawdę mocno ograniczana, jednak nie wiadomo dlaczego nikt nie bierze się za
ograniczanie popytu. Zapytajcie u młodzieży, dlaczego po raz pierwszy skosztowali napojów
alkoholowych. Jestem przekonany, że wskażą na przykład rodziców lub przyjaciół, jednak wątpię, by
ktoś odpowiedział, iż kupił butelkę napoju dlatego, że chciał za darmo otrzymać puchar czy coś wygrać.”
– rozważał Saulius Galadauskas, prezes Litewskiej Gildii Browarów. (Lietuvos rytas, Lietuvos žinios,
18.05.2016)
2
Opracowanie
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Wilnie
na podstawie litewskiej prasy ekonomicznej
3