referat - Liceum Ogólnokształcące ADEPT

REFERAT
ROZPRAWKA - forma wypowiedzi będąca przemyśliwaniem, rozwaŜaniem, udowadnianiem,
dokumentowaniem jakiegoś zagadnienia. Temat zawiera twierdzenie albo problem. Rozprawka jest
ustosunkowaniem się do tematu poprzez prezentację dowodów, argumentów.
Schemat:
1. TEZA - wstęp (postawienie tezy).
2. ARGUMENTACJA - rozwinięcie (dowody, przykłady).
3. PODSUMOWANIE.
Ze względu na rzeczowy charakter wypowiedzi w rozprawce niech ten skrót wiadomości na jej
temat będzie dla nas punktem wyjścia. Referat jednak ma pewne własne zasady i na nich się
skupimy.
Referat powinien zawierać:
1. Temat
Jest waŜną częścią referatu. Powinien zachęcać do przeczytania, a takŜe mówić o czym przeczytamy
w treści.
Przykłady:
„Człowiek” - takiego tytułu zazwyczaj nie noszą nawet ksiąŜki. Wymaga on bardzo duŜej zręczności,
aby zaskoczyć czytelnika podejściem syntetycznym. Niewprawnym referentom szczerze odradzam.
„Niektóre waŜniejsze aspekty procesu retardacji prezentacji publikacyjnej indywidualnego outputu
naukowego. Esej zapobiegawczy.” - Tytuł za długi i napisany zbyt trudnym językiem. Przeciętny
czytelnik nie wie, o co autorowi chodzi. Zamiast wprowadzać w temat tytuł ten zniechęca do czytania
w ogóle. Natomiast podtytuł jest jasny i wnosi konkretne informacje.
Dobrze jest uŜyć (zgodnie z prawdą) pojęć: zastosowanie, znaczenie, budowa, zasada działania itp.
2. Wstęp
Powinien zawierać podstawowe informacje o obiekcie naszego zainteresowania dla czytelnika
niezorientowanego lub muszącego sobie przypomnieć garść wiadomości, z których będziemy
korzystali. Jeśli referat zatytułowany jest: „Szkielet kręgowców” dobrze będzie przypomnieć co to za
zwierzęta te kręgowce (cechy) lub wyjaśnić co to jest szkielet, jakie typy występują w przyrodzie
oŜywionej (szkielet u roślin i u zwierząt, szkielet zewnętrzny i wewnętrzny u zwierząt - u jakich grup
występuje).
Wstęp nie powinien być długi; korzystając z poprzedniego przykładu - nie powinniśmy rozwijać obu
zagadnień, a jedynie wybrać to, które lepiej wprowadzi czytelnika w treść. Nie powinien teŜ zawierać
oczywistości (np. Kręgowce są zwierzętami.) i powtórzeń tytułu.
3. Teza (niekoniecznie)
JeŜeli piszemy referat polemiczny lub problemowy, musimy krótko pokazać czytelnikowi, jakim
zagadnieniem się zajmiemy. Postawienie tezy musi być wyraźne. W przypadku przedstawienia np.
budowy teza jest niekonieczna. Trzeba jednak wówczas poinformować czytelnika, co będzie naszym
celem (np. poznanie budowy szkieletu ssaków).
4. Rozwinięcie
To jest zasadnicza część referatu - zarówno co do objętości, jak i argumentacji, nierzadko popartej
przykładami.
a) Dowody
W referacie nie ma miejsca na tzw. lanie wody. Trzeba oprzeć się na rzetelnych danych,
zaczerpniętych z literatury (nie z podręcznika!). Dopuszczalne jest korzystanie z własnych
obserwacji i eksperymentów (nie powinno się jednak rozpisywać o tym - zachowujemy
dystans do informacji i wszystkie traktujemy równo).
Przykłady:
Malowniczo lecące ptaki dają nam okazje do zadzierania z tęsknotą głową. Same zaś ptaki
muszą pokonać m. in. siły oporu aerodynamicznego (czyli opór powietrza), gdzie
współczynnik tarcia moŜe być znaczny. Te dwa zdania zupełnie do siebie nie pasują, oba są
przesadzone co do formy (pierwsze jest zbyt gawędziarskie, drugie - zbyt suche).
Dobrze jest natomiast poprzeć tezę cytowaną swoimi obserwacjami, np.: JuŜ w lutym dzikie
gęsi przylatują nad nasze jeziora. W tym roku po raz pierwszy słyszałem je przelatujące 12
lutego około godziny 22.30.
b) Wnioski
Z danych, szczególnie zbieranych z róŜnej literatury, trzeba wyciągnąć wnioski. Dotyczy to
szczególnie problemów, o których moŜemy przeczytać sprzeczne opisy lub interpretacje.
Autor referatu powinien powiedzieć czytelnikowi, które zdanie uwaŜa za prawdziwe albo
zwrócić uwagę na niejednoznaczność, np. jeŜeli w tekście wspominamy o teorii powstania
świata przez ewolucjonistów (organizmy Ŝywe wytworzyły się poprzez coraz bardziej
skomplikowane reakcje najpierw biochemiczne a potem równieŜ dąŜność do łączenia się) i
kreacjonistów (świat stworzył Bóg) trzeba się opowiedzieć za którąś teorią lub wyraźnie
napisać: „Nie potrafię ocenić, która teoria bliŜsza jest prawdy.”
5. Podsumowanie
Tak autor pracy, jak i czytający powinni zdać sobie sprawę z tego, czy został osiągnięty cel pracy.
Trzeba tu odnieść się do tytułu, postawionej tezy, czasem przytoczyć niektóre, wcześniej
wytłumaczone, dowody (nie opisywać drugi raz!). Nie wprowadzamy nowych danych!
6. Literatura
NaleŜy podać z jakich źródeł korzystał autor. Zawsze naleŜy podać imię i nazwisko autora, tytuł a
takŜe z jakiego czasopisma pochodzi artykuł (tytuł, numer i rok wydania), tytuł i autor ksiąŜki, z której
pochodzi publikacja itd. Zasadą podstawową jest to, aby moŜna było bez trudu znaleźć daną pracę.
UWAGI
NajwaŜniejszym celem referatu jest zaciekawić czytelnika. Często waŜnym jego elementem jest jego
sprzedanie (odczytanie w taki sposób, aby nie zanudzić). To bardzo waŜne - w tym momencie moŜna
zniszczyć najlepszą pracę!
Bardzo ciekawą formą jest tzw. koreferat (referat polemiczny, prezentujący zdanie przeciwne), ale
daje zamierzony efekt, jeśli jedna i druga forma jest odczytana i poddana dyskusji.
Skrót zasad dotyczących wypowiedzi rzeczowych:
A.
1. Zebranie problemów.
2. Uzasadnienie, argumentacja.
3. Ustalenie ostatecznego stosunku do zagadnienia (stosujemy, gdy mamy wątpliwości co do
słuszności tezy).
B.
1. Postawienie twierdzenia.
2. Prezentacja argumentów, dowodów.
3. Krótkie podsumowanie udokumentowanego stanowiska (moŜe to być obrona lub zbijanie
twierdzenia ze wstępu).
Argumenty, które przedstawiamy, moŜemy ujawniać w następujące sposoby:
1. od najwaŜniejszego do najmniej istotnego
2. narastająco - wówczas ostatni argument to koronny dowód na korzyść naszej opinii.
Niezbędny jest plan.
Nie zapominaj o akapitach, stosuj cytaty, odwołuj się do źródeł, do autorytetów.
opracował Radosław Dzięciołowski