Klastry – geograficzne skupiska wzajemnie powiązanych

Problemy zarządzania, 3/2006 (13): 180–202
ISSN 1644-9584, © Wydział Zarządzania UW
Klastry – geograficzne skupiska
wzajemnie powiązanych podmiotów
jako narzędzie zarządzania rozwojem
regionalnym i lokalnym
Łukasz Kalupa
Koncepcja klastrów i inicjatyw klastrowych, spopularyzowana na całym
niemal świecie dzięki M.E. Porterowi, jest w Polsce nadal dość nowym zagadnieniem. Nie wdrożyliśmy bowiem dotąd, na co zresztą zwróciła nam uwagę
Komisja Europejska i OECD, polityki rozwoju opartej na klastry, prowadzącej
w ich opinii do zwiększania konkurencyjności regionów, tak ważnej w globalnej gospodarce. Artykuł stanowi próbę zaprezentowania potencjału klastrów
i opartej na nich polityki jako narzędzia zarządzania rozwojem regionalnym
i lokalnym. Opisywany przykład prowadzonej aktualnie w Polsce inicjatywy
klastrowej „Wsparcie dla rozwoju Wielkopolskiego Klastra Meblarskiego”
(współfinansowanej ze środków Unii Europejskiej) stanowi ilustrację dla przedstawianych ram teoretycznych polityki wspierania klastrów na poziomie regionalnym i lokalnym. Celem artykułu jest również znalezienie odpowiedzi na
pytanie, na ile przydatny w Polsce może okazać się zestaw narzędzi promowania rozwoju klastrów, sprawdzony już w Wielkiej Brytanii, przodującej pod tym
względem w Europie.
1. Wstęp
W przedmowie do „Praktycznego przewodnika rozwoju klastrów” brytyjski minister Lord Sainsbury stwierdził, iż „w globalnym i technologicznie
zaawansowanym świecie firmy częściej podejmują wspólne działania dla
zdobycia przewagi konkurencyjnej” (DTI 2003: 3). M.E. Porter dodaje do
tej myśli, że „wyłaniające się przewagi konkurencyjne w globalnej gospodarce
są często bardzo lokalne, wyrastające z koncentracji bardzo wyspecjalizowanych umiejętności, wiedzy, instytucji, rywali, powiązanych przedsiębiorstw
i wymagających konsumentów” (Porter 1998: 90).
Na tle tych wypowiedzi nie może dziwić rosnące zainteresowanie problematyką klastrów (clusters) jako „geograficznych skupisk wzajemnie powiązanych firm, konkurujących i współpracujących” (Porter 2001: 246), obserwowane obecnie tak w poszczególnych państwach Unii Europejskiej, jak
i niemal już na całym świecie. W literaturze szeroko opisuje się bowiem
180
Problemy zarządzania