366 STAMBUŁ W CZASACH SULE]MANA WSPANIAŁECO

Transkrypt

Fragment książki:
http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
366
STAMBUŁ W CZASACH SULE]MANA WSPANIAŁECO
PervinJaper 183
Penin John 183
PosteiGuillame 175
Quiclet37.156
ReisAliM;u;ar262
Reis Piri 262
Reis Sevdi Ali 262
Revani: poda 260
Rin,on Antoine o:k liS
Robolv 181
Roksoiana 100, 21·1. 281
Rolland. chirurg 182
Riistem Pas;r.a 100
Rycaut J>aul129
Sa'd ad.Jin. kronikan 261
Sa'di. kronikan261
Saint·Maurice 163
Sandys Gcorgt" 67
Saussev Edmond 317
Sauve~r Claude Ul\
Seignelay 190
SulejmanWspanialy6. 7.19.26.
38.57-59,66,61.76,83-86.
89, 90. 93, %. 91, 9'),100, 104
ll3.1H.ll9,138.166.115,
liR,2H.216,251.255.256
258.259,263.266.269-271.
277,281.296.298.307
309.325
Suitan Hiirrem P- Robolam
Sult.1n Kii~m 214.280
Sult.1n Safirc 281
Tak>\"UJJin. uaonv 266
Tamerlan (T>mur) lO
T~rkh.an 280
Toodozju,z 11 lO
Th(-venot Jean de 3-1. 36.-16. li.!
288.289
Toffereau Michd 182
Toumefon Jo~eph Piuon ,Ie
31.H.36.58.6i'.l2'J.
](>_l, 203.286
Selimll6,66,87,89,96,101.lłJ.ł.
VallcPietroddla23.36,-15.-l"i.-l'ol.
166, 192,255,259,261.270,
277.309
Selim 1157,59,83, 85. 90, 104.
266,267,278.297,307, 309.
311.313
Septymiusz Sewer9
Sinan Hoca Mirnar 55, 1\ol, 255,
269.307
Sinan Pasza 67
Solahatle, kronikarz 262
Spandugino Thkldol\" 279
232.216. ~<l[( 321
Veli Haci ł\ekta~ 120. 121. 127
WarJi Ibn -al2ó2
WhclerG<"•I):t'"ol6,-li.22-1.23.1
Yahya. poeta 2t.U
Yaku~J.h,
an·hitekt 269
Zapmo.>, rotłzina216
lati, poeta 259, 260
Książki historyczne
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Fragment książki:
SPIS TREŚCI
Rozdział
l. RYS HISTORYCZNY .
Od Bizancjum po Konstantynopol .
Konstantynopol osmański
Wzrostpotęgitun:ckiej................
"""""';......,..
Stambuł - oirodek intelektualny i gospodarczy .
Rozdział
14
14
IS
18
11. MIASTO .
wygJ,.da&óJny.
23
23
Wszyslkir tny miasta .
Układ wielkich strd' miejskich .
26
37
Ulice i domy.
. . .. . . . . . .. . . .. . .
Glównc.-zabytkiibudowle.
45
SI
SS
l'on
Rozdział III. SPOł.ECZNośt MIEJSKA
Demografia.
Pochod.zenie ludnoici i jej
liczebność
65
65
. . . . . . . . . . . . . 65
69
Podział~nicznyireligijny-mniejszoici
Karqoril'
Sułtan
społi!ICzne
.
i wielcy przywóW:y.
81
84
Fragment książki:
368
srAMBUŁ W CZASACH SULE)MANA WSPANIAŁEGO
Służby
miejskie
Żołniem w miricie .
Osobistcrici
życia
religijnego.
Rozdział V. MIESZKAŃCY
:!10
:!li
Rodzina.
Dom
Religia
224
Wychowanie
Życir- intelektualne i anysty(zm.• .
Mirjs« wyjątkowe: pałac .
2-1-1
255
2;":!
Rozdział VI. DZIEN Z ŻYCIA MIESZKAŃCA STAMBUŁU
Codzienne czynno.ki .
Rozrywki
Widowiska.
2J.ł
283
. 183
305
315
lakonezenie
3:!5
Przypisy.
Glosariusz.
Indeks osób..
358
3t>3
328
Fragment książki:
GLOSARIUSZ
actmi oglan: braniec, przymusowo powołan~· z krajów bałkarlski..:h
na mocy systemu dev#nnt•
aga/aga: tytuł oznaczający przywór.kot wojskowego .!lbo niektón·(h
dygnitarzy cywilnych
akft: akcza. drobna srebrna moneta
akfam: wieczór
altyn:
złoto. złota moneta
arabad: wożnica
al'fill: miara długoki,
arzuhald: skrvb.a
łokieć
~~:~:;:~:er straż~· nc.:nej
dzien miesią.:a 11wlwmml, ....nJług muzuhnanr.•"
sunniekil-h upamiętniająry wyjśde z Arki N~\ a wn.l.ług muzul
manów szyickich - śmierć Husajna. syna kalifa Alq:tl
lł.fllnl: dziesiąty
hah<1d: janrzar
nosząry
toport'k,
W't'hodzą.:y w
.'\k.lad straiy suh.an.a
hantth,mr: wytwómia proo:hu
szef
baslla1~ sklep. w którym nwżna kupi•'
~/ił.: chusta pnykrywa~1ca ~owę
hfk(i: suói nocny
b,u:
j;low;~,
głowy
b.aranó11
Fragment książki:
GLOSARIUSZ
/tqrk: kolvska
binm: część Zt'\\1lętrzna pałacu
/J(Jswui: janczar, str.LŻnik ogrodów pałacu
/tilc(k /t~qi: szef policji Mpo ll"\ilnemu"
btirrk: rodzaj nadziewanego ciasta
,·u.ddr: aleja
<<Jmii: duży meczet
<driJ't': niewolnica
.-rłt~ti: rusznikarz, żołnierz zajmujący się uzbrojeniem
,·r/(b kc~mr: kupiec, hurtownik
crmaat: zgromadzenie, d)""izjon korpusu janczarów
CL}'i/dżizja: podatek pogłówny, obowiązujący niemuzułmanów
cunwrttsi: sobota
(a'1ambd: środa
(dl"j'i: targm\isko, bazar
(al'Uf ocl;bo.iemy pałacowy
(rpnr: fontanna dzielnicowa
(ir11ł: uczeri.. tenninator
(i:mt: but z niską cholewką
(orbaci: komendant regimentu janczarów
(Orek: rodzaj drożdżówki
<;~~baJ.:: fajka
(ULidar. inspektor policji
devj"inne: branka, przymusowy pobór młodych chrześcijan do annii
muzulmari.skiej lub szkoły paziów
do/111Uf. wypełniony, nafaszerowany (dosłownie); zbiorowa taksówka
kursująca po wyznaczonej trasie
dOnmt: żyd nawrócony na islam
duaci: przoor
ebe Lldin: położna, akuszerka
mderun: częSć wewnętrzna pałacu
frrecr/ferezja: wierzchnie ubranie kobiece
Fragment książki:
STAMBUt W CZASACH SULEJMANA WSPANIAŁEGO
360
gijmlek: koszula
gurus: piastr
gusitlhane: pomieszczenie na ablucje
giirtJ: walka, zapasy
gedik: przywilej mistrza cechowego
goriicU: pośredniczka, swatka, odwiedzająca
han: skład
havuz: miednica, misa, basen, zbiornik
hizmttfi kiz: służąca
hutbt'/chutba: kazani.:. morały
hiinu1yu11: cesarski, suitaiiski
if ogldn: pai w służbie sułtana, wcidonrdo służby w rama.L·h ,(.,•finm·
ihtisab agasi: zarządzający targowiskami
ąkemb«i:
sprudawca flaków i zupy z flaków
IVIdir Gect"si: Noc Przeznaczenia
kaiJirimcilar. brukarz, zafrudniony przy hudowit' dróg
łanu11: prawo
lralflflllltlllf('; kodeks przepisów prawny.;h
kapi k.ullari: "niewoJnio:y Porty'', ~rsonel ··rw:ilny i wujskowy w
bioc> sułtana
kapit:i: odżwierny. Jozorca
służ·
karagiiz: rodzaj t.:-atn1 delii
Km>uklu: •• ren, który nosi .hnmJ.:. ogromny rurh.1n '': ł>oharerspduaklu
m1<<<!)1111m
długa. wądca hM.Ika lum,:ka z l~kkic.-s<• drewna
~prn..b•.-.::1 kajm;•ku (A"5Iej .<mil'lanyl
wprowadzaj.,:<~. f><"1K"\Ini.:zka
ltlrloi•IJ{i!.·: lyp•lalku. j:ulu>lk"
ltlzlol~ ,,g.u/· zwic.·rzd•nik ,.z,.rnn•kóry.·h eunu.·h.;.~. ~lr:lżnik<i"· h:•remu 5uhm>a
lwyik:
A4)1molkfi:
kllavu::
IIII>I<>NaHiari:
a.,no:-i,
,...";,-~,.,,.;
pnd J<>Wt>.l:n...,.-n, -'tttui/1
łDirNł:•kll'pik,krnmik,h.,.JJr.a
l:,ł/ł,,kulkami."snOI.klnf'-"ik
Fragment książki:
GLOSARIUSZ
361
lii~k:
kiosk. pawilon
kubbc,rltl: sala zebrań Dywanu, czyli Rady p.ailstwa
kr1/: nit.'wolnik, osoba w służbit.' sułtana
kur,rh!Vt': rodzaj biszkoptu
Kmban Bayrami: Swięto Ofiarowania
m,·s,id: ml'<:ut dzidniCO\\'Y, oratorium
mimar bi.!.j'i: naczelny archiukt
111J1allim: nauczvcid
lllllhal/chici: sp~edawca dt.'st.'rów na bazie mleka lub śmietany
rm1htasib: nadzorca targowisk
muh:ir aga: szd policji wojskowej
IIDI.-l"'\':t: rodzaj turbanu
ono1 oyu1U1:
rodzaj widowiska ludowego
papli(: babusz, rodzaj obuwia
Mmak: but z 11"Ysoką cholewką
p<Uar/ik: targowanie się
fKT1t.'mbe: czwartek
PiJrkdr: ~ten, który gra najpierw"; bohater spektaklu orta oyunu
samsunru btąi: trest.'r psów
satTarl(: gra w szachy
saundr b~qi: szef muzyków, naczelny muzyk
ltcwdr/stdżade: dywanik do modlitwy
~il kebab: szaszłyk barani
su naziri: intendent odpowiedzialny za wodę w mieście
su yolu: akwedukt, wodociąg
)Ubtlli: szef janczarów odpowiedzialny za porządek w mil'icie za dnia
sUhyau mekfebi: szkoła podstawowa
siinnrtri: owba dokonująca obrzezania
JahatUI: muzułrnaiaskit: wyznanie wiary
}ahi: złota moneta
Fragment książki:
362
STAMBUŁ W CZASACH SULEJMANA WSPANIAŁEGO
sehremini: prefekt miasta
~ker Bayrami: święto celebrujące koniec postu ramadanu
serefi: sztuka złota, złota moneta
tahir mbafi, fiipliik sub~isi: szef służb oczyszczania miasta
topru: kanonier, artylerzysta
tuąu:
korniszon
tiirbr/kubba: rodzaj grobowca
mta: mistrz cechu
1ąak: służący
yatsi: modlitwa wi.xzoma
yazici: pisarz publiczny
Fragment książki:
INDEKS OSÓB
Indeks nie obejmuje przypisów
Ahdurr.~hman Nadajli Sari 267
Banii NUr281
Accmi Kabiz-• 267
Ap Findiklili Mehme.J 262
Bekta~
BaudierMichel85, 157
Ahmed 121.85.251.256.
Haci p. Veli Haci
Belon Pierre 162,213
268-270.277
Ahmed III 169.267.277
Bouchet Jean 182
Ahm.:d.
k5iąż<;. §'o'n
Mehmeda IV
H2. 324
.
AhmeJ Melek Pasza p. Melek
Ahm.:d Pasza
Ali ibn Abi Talib 240
AliMunafa261
Amoinc. krawiec 182
Arvieux Louis-Laun:nt de JO, 46.
48.186.210
Atatiirk Mustafa Kerna! 16
Bafro Sofia p. Suitan Safiy.:
Bajazyt. syn Sul~jm~na
Wspa.ni31tgo89
lb.ja.<ytliU,Il.278,279
K..jazytll66.8'J,l31
RajramH<~~:LI27
&ki M:.ohmud 258-2611, 297
Balilłus..,in271
RallarinoGiovanni Banista 188
Beklał
BeyK~i261
Boullaye
Fran~ois
de la 201,102
Broquii:re Bertrandon de la 173
Bruyn Comelis dc -ł8
Busbecq OgierGhislain de 85,
100.292
Canaye Philippe de Ja 162
C;indarli, rodzina 212.216
Caullet 181
Cem,ksi~89
Cemali.kronikan261
C.:$yd~: 185
Chabert Pierre 182
Chan0guz3J6
CivranoPielro67
Contarini Ah•is~ 67
Counnenin louis Ot:shayes Je 17J
Croix l'.;tis Je la 47,229,295, 32~
Cwi Sab.itaj 7~
Czel~:bi Mehm....J p. Mehm....l l
Fragment książki:
364
STAM8Ul WCZASACH SULEJMANA WSPANIAlEGO
Czelebi Eremja ·U. 59. 70, l 57.
305,308. 324
Czelcbi Ewlija 29. -41-H, 53. 5i.
68. 70.110.115.122.124.132.
141. ]44, 148-151. 159-161.
166-171.251.252.263.264,
266. 271. 276. 283. 297. 305.
310.312,313,315.322.324
Czelebi K.:itib (Haci Kalfa) 263.271
Czelebi UskUdarli Mehmcd 170. 324
DulardJean·Baptiste 181
Duquesne Abraham 177. 181
Dżalal ad-Din ar-Rumi 126
Efendi Mustafa 127
Emrejunus 264
Ensari Abu Eyiip Zi
Evrenos, rodzina 212.216
Fabrcjacqucs 181. ]90
Fabre Jean-Bapti~te 68. IIII.
190. 195
Fabrc Joseph IIII, 190
Fabre. wytwórc~ sprężyn 182
FabreMathieu 190.195
Feb\'reMichel73
FerJynand l Habsburg SS
FemJ;mdGiles47. 57.155. 157
Fida Ahu ·<11262
For\,t Jean de b 175
FrmKisn·k l 175
Fram:<\ roJzina 179
Franj!;ipani Jean 175
Fululi{Mchm,-J ihn.'iiilejman) 259
GallanJ:\ntmne261
GaziSajjid Baual 3\6
Gentil Piem 182
GeuffroyAntoine86
Grtasqu~ Barthl'lemy 181
Grćasque Julio 181
Grelot Guillaume-Joseph. 23
57,\H
Guil!eragues Gabrid delii. 185
Hali1Pas!.l39.99,!27
Ham!.l26J
Harlay Phdippe Je 180
Ha!oan ibn Alin ibn Abi Talib 240
Havati.j"Xta 260
Hon·•· j.>an de b 180. 185. ].~i. 19ll
194.257
Hal'l'·\'antdet La 98
H... nryk 1\'. król Fran.;ji ISO
Hl'nnittc, krawi~ 182
Hl'zarfen. kromkarz 261
Hitai Ali Ekb.:r 262
Hon,husjodo.:us 263
Hu<ain ihn Alin ibn Ah1 T:Uib 240
Hussn\\'illiam.sir 183
lbrahiml83. 115.88.90, 12<:>.153
171. 21-ł. 278-280.309, 313
Ibrahim Pasza 29. 93.281
[~mail Szach 316
)an Vllt (l'~lrl h1zantvisk1 11
jesurum.ro.lzinali'l
Justvnian 6. lll
l<arJ Must.tf.ll'asl;t 9S. 185. .!Nl
K;uarz,,la M,.,J,·n·j,ka 2Sl
Kaluini (Al·Zakariiia ibn
Muh.lmmad\262
Konst;mtynXI\1.12
Komtantvn \\'ielk1 <:>. 9
KOprlilii Falil Ahm,."IS-4. 92. 127.
\fo'l. ISI
KiipriiiU ,\11-hm"...\ !H
KOpriiiU. nxltina 212
KU~l"ri$t•rhW)
Fragment książki:
INDEKSOSOB
Lfuret)canJe 175
l..a!tuna.lekan67
Lwa\. aptcbn 181
Li~'\'TiiU>Z
9
Lithgow\\'illi:om 157
Lmrdu 112. l 'i-l. 237.273.292
LiitfiÓmt"rBarkan 261
Lud";}; X Bawarski 72
Mahomt"t 11.211,313
Mamduc;· \6, 66
Mar.::ht"li1k ambas.ador 177
Marioni Claud<' 181
M;.\TOCOrdato Aleksand<'r 71
Maz.arin Jules (Giulio Raimondo
Mazzarini) 2S7
Mehmc:d l (Mehmed Czelebil \S
Mchmed 11 Zdobvwca S. 6,
12. 1-ł-16, 19:16.18.38.
53, 54, 57. 65, 66, 70,
71, 74, 80, 82. 88. 89,
96, 97. 113. ll4, 120, 131,
1-15. 159. 175, 2Sl. 266,
273.275
Mchmed 11185,89,90,241,261.
27&. 281.298.313
Mehmed IV 39, 83, 85, 90,
242.278,280.297,299,
309,314
Mdek Ahmed Pa~za 146. 263
Merkator Gerard (Gerhard Klemer)
263
Michał VIII Paleolog 6. 10
Mihaloglu. rodzina 212,216
Mina:., kupia: 202
Moli~r(Jean Bapti~te Poquelin) 210
Motravc de la 214
Mouton, krawie<: 182
Mulk Nizam -al 250
365
Murnd III 89,242,26\,266,278,
18ł,
198,309,323
Murnd IV 75, 84, 85, 89, 90,
93, 94, 97, 104, 110, 121.
132,156,160,161,177-180,
197,199,312
Mustafa, ksią:i:.,, syn Mehmeda IV
2-12, 32-ł
MusułaSełaniki 262
Mustafa. syn Sulejmana
Wspaniałego 86, 89
Mutawakkillll 16
Nabi.poetal60
Naim, kronikan 161
Nakka~ Baba 271
Naon, rodzina 179
Nasreddin Hodża 316,317
Nefi.poetal60
Nicołay Nicolas de 173
Nicosias Panayotis 7ł
Nipri271
Nointd Charles M. de 98, 181,
185-187, 190
Nointel, ksiądz 187
Oguz, bratanek Bajazyta 11 89
Oguzowie 212
Orhan, suitan 14, 127
Osman 1188, 121,278
Osmanowie 14, 22, 26, 38,
74, 77, 78, 92, 104, 107,
117, 149, !SS, 169, 171,
183, 185, 186, 192,200,
207,212,234,251
Osman, sułtan 117
Paleologowic 14. 175
Palem~ J~3n
213, 323
Murad 1120
Pa~azade Kerna\ 260
Murad U 11, 15
~vi Ibrahim
262
Fragment książki:
~TAMBUŁ
W CZASACH SULEJMANA
WSPANIAŁEGO
Pasza, zdobywca Nauplionu, i nadał swoje imię po1,·~ułer
w ten sposób dzielnicy. skupiającej ludność bezpośrednio lub
pośrednio żyjącą z pracy dla arsenału: wojskowych, straż
ników, pilotów portowych, cieśli, stolarzy. uszczdniaczy.
kowali, handlarzy. ogrodników i im podobnych. Zasadniczą
część dzielnicy stanowił jednak ~am arsenał: bvło to niemal
odrębne miasto, oddzielone od reszty zabudo;,·ań wvsokim
murem, za któnrm. w bardzo zróżnicowam·ch warunkach.
żyli wielki admi.rał i podlegli mu oficerowie. wofsk011i róż
nych stopni, Turcy albo odszczepieńcy wyspecjalizowani
w konstrukcfach morskich, a pw:de wszystkim nie1mlni..::~·:
chrześcijańscy niewolnicy z Zachodu, Moskwiczanie. Tata
rzy. których liczba (bez możliwości dokładnego jej spraw
dzenia) wynosiła 30 000 pod rządami Sulejmana \\'spania
łego i 46 000 sto lat później. Niewolnic~· żyli w cieszącym
się ponurą sławą więzieniu, którego opisów dostarczvli t"uro
pejscy podróżnicy na podstawie opowit"ści dawnych 11ięż
niów. Był to koszmar - cóż jt"dnak można by powiedzin'
o więzieniach na Zachodzie w tym samym okresit"? Niech
notatka Tourneforta posłuży za streszcunit" tych wrażt"ń:
"Jedno z najstraszniejszych więzit"ń na Ś11iecie"' 1 - wypo
wiedź to w najwyższym stopniu niewyst:m:zaj:JCa. feśli oJ
nieSć i•l do owej strasznej rzeo.:zywistości"~. Znajduj:1cy si\·
tam nieszczęśnicy nit" mieli właściwit" żadnt·j szamy na
ucieczkę - zarówno ze wz~lędu na Ol!b~'Wająct" się Jnit"m
i nocą obo.:hodv strażv \l't"wnątrz i na Zt'111l<Jtrz ar~enatu.
jak i z uwagi ~a .. star~mnoś0" wykonania . .,\Vięzienit" {... ]
zbudowane jt•st tak, Żl' żadl·n ..:złowit"k nie zdoła się stamt.Jll
wymkn:1l'. Gdyby ptak tam wleciał, mó~hv iuż nit" :.:należ(
~porohu, Żt'hy wyJostać się na zewnątrz. Podło~ę wyłożono
nawet płytami marmuwwymi, tak że nit' można ~xł nimi
""'Ykopać tunelu"~ 1 • Jedyną możliwnSd:j wydostania si\' z te
~o piekła hył okup, a i do niego udekano się rzallko. t\'m
Fragment książki:
MIASRJ
bardziej że padyszach bynajmniej nie chciał uwalniać taniej
siły roboczej. bardzo użytecznej zarówno przy różnych pra·
cach w samym arsenale, jak i w charakterze siły napędowej
na sułtańskich galerach.
Arsenał Kasima Paszy był ogromny; Na jego terenie znaj
dowała się stocznia morska, niewątpliwie jedna z najbardziej
znaczących w Europie w XVI i XVII wieku. Zagraniczni
podróżni,
którzy \\idywali ją jedynie z zewnątrz, a roz·
ma"'iając o niej, opierali się na tym, co zasłyszane, zdumiewa1i
)ię
jednak jej wielkością i wyposażeniem. Zależnie od autorów
liczba .. łuków", ..arkad", .. remiz", "wolt", to znaczy form
przeznaczonych do budowy galer, wahała się- od 110 do 150.
O iJe jednak w okresie rządów Sulejmana Wspaniałego
i Selima 11 osmańska marynarka rozwijała się bardzo prężnie,
o tyle w wieku XVII sytuacja uległa zmianie i, jak twierdził
ormiailski autor Eremja Cttlebi, polowa form konstrukcyj
nych uległa zniszczeniu. Podobno zdarzały się lata, kiedy
budowano nie więcej niż dziesięć okrętów, a to ze względu
na brak Srodków finansowych, materiałów budowlanych i siły
roboczej >H, podczas gdy wczeSniejsze regulaminy pnewidy·
wały coroczną budowę co najmniej czterdziestu galer.
Warsenale znajdował się również Dywan kapudana paszy,
czyli odpowiednik Ministerstwa Spraw Morskich. Wielki
admirał miał tam swoje biura, zwoływał swoją radę i decy
dował o wszystkim, co dotyczyło tureckiej marynarki wojen
nej. Podlegało mu wielu oficerów, inżynierów i marynarzy,
których zasadniczą częSć stanowili galernicy. Kapudan pasza
byl po wielkim wezyrze dowódcą sił zbrojnych i wraz z agą
janczarów jedną z najważniejszych wojskowych osobistości
imperium.
W arsenale wreszcie znajdował się olbrzymi skład ma
teriałów przeznaczonych do budowy okrętów i z tego tytułu
wspierał on działalnoSć portową Konstantynopola: tam zwn-
Fragment książki:
60
STAMBUl W CZASACH SULEJMANA
WSPANIAŁEGO
żono drewno z wybrzeży Morza Czarnego i z Zatoki lzmi.:
kiej, smołę, żywicę i dziegieć z Albanii, Mityleny i Smymy.
żelazo z Salonik i regionów naddunajskich, łój z Kaffy.
Warny i Chios, konopie z Egiptu i zachodniej Anatolii. linv
z Trapezuntu, płótno na żagle z Anatolii, Egiptu i Samei
relo, miedź z anatolijskich kopalni, żelazo i .:vmt z krajów
chrześcijańskich Zachodu, zwłaszcza z Anglii. \v XYII \\ie
ku nie wystarczało jednak mieć port. arsenał. siłt; robot.:zą
i surowce, potrzebna była tt!Ż wola tworzenia i troska o koor
dynację. których brak odczuwało się w bardzo silnym stop
niu, podobnie jak brak zasobów finansowy...-h. W tt'n sposób
rozpoczął się schyłek marynarki osmańskiej w t~'Tll okresie.
utrata supremacji na Morzu Śródziemnym i dominacja za
granicy nad morskimi szlakami handlm\')'Tlli, .:o dawało si~
zauważyć nawet w samym Stambule, gdzie żegluga z obcych
krajów nie przestawała się rozwijać i dokąd za jej pośrednic
twem napływały do miasta towary europejskie.
Port handlowy, którego pe\me korzyści mieliśmy juź okazj~
przeanalizować, umiejscowiony był na dw&:h brzegach Zlo
tego Rogu i podzielony na ściSle okreSlane przystanie. Naj
bardziej znaną była oczywiście Galata. jej nadmorskie dzid
nice KarakOy i Tophane stanm,ił)• punkt wejś(ia i "')'iścia
europejskich statków: genueńscy, \n•neccr. angielKy. fran
cuscy i holenderscy. a czasami także gro.·.:~· handbrzl' b~·li
tam codzil'nnymi gośćmi, natomiast okn;tów ture ...·kich pra
wil' sh: nie ,,;Jywało: odkąd pod konief XIII wieku GenueJl
czycy uczynili z przys1:1ni promowej Galaty swoj:1 bazę
hanJlow;l, ustaliła sifi pt•wna trady~·ja. Zaraz po zaiędu
Konstantynopola Turcy potwil'rdzili prąwileje Genueitezv
ków w Galacil' i miasto to stał() się o~rodkkm międzynan.l
dowego h;mdlu morskie~() stolky. w wiązało sil,' z ciągłym
rozwojem działalności- przede wszystkkh W-:nt"'.:jan. a na
stępnie innyl'h ohcokrajowców z Zal'hodu. sz.:zeg..llnit' l'll.l
Fragment książki:
Jrugiej połowy XVI wieku. Zagraniczny handel morski spo
wodował, że oł:k.-y kupcy wybudowali tam składy i magazyny,
administracja turecka zaś osadziła swoich przedstawicieli tum:kich. a jeszcze częściej żydowskich - którzy pobierali
opłaty z t)1ułu praw L-elnych. taks pobytowych czy od pil
nowania towar<mc Żydzi. którzy coraz częściej pośredniczyli
między obcokrajowcami a Osmanami, wyspecjalizowali się
w ułatwianiu przybyszom z Zachodu fonnalności niezbęd
nych przy otrzymywaniu zezwoleń nawigacyjnych, pozwoleń
na rozładunek i załadunek towarów i tym podobnych. W nad
morskiej Galacie WZ\\inęły się handel i drobna przedsiębior
czoSC. Z\\iązane z nawigacją. jak również znane na całym
Wschodzie szynki. Tam spotykał się określony światek bez
pośrednio lub pośrednio żyjący z morza: marynarze. komis
jonerzy. urzędnicy. pisarze, pośrednicy, agenci kupców i po
selstw. tragarze, janczarowie wykorzystywani do ochrony
statków, szynkarze. wszelkiego rodzaju handlarze i cały ludek
żyjący wzajemnie na swój koszt. Wszystko to spowodowało,
że Galata stała się jednym z najbardziej ruchliwych miejsc
w Stambule, lecz element turecki zdecydowanie stanowił tu
mniejszość. W rzeczywistości Galata była portem obcokrajow
cÓ\\; portem handlu międzynarodowego. portem zagranicz
nego importu i eksportu, lecz nie portem zaopatrzenia
stolicy~~.
Na południowym brzegu Złotego Rogu, od Bah~kapi do
Balatu, znajdowały się przystanie promowe, do których
przybijały głównie statki tureckie i greckie, wyspecjalizowane
albo w kabotażu po morzu Mannara, albo w odleglejszej
i:c=gluJze po Morzu Egejskim, Morzu Czarnym czy wschod
nich wodach Morza Sródziemnego- statki te przede wszyst
kim zaopatrywały stolic~; w artykuły spożywcze i w surowce
pochodzące z różnych regionów imperium osmańskiego.
Wszystko wskazuje na to, Że tamtejsze pnystanie równiei

366 STAMBUŁ W CZASACH SULE]MANA WSPANIAŁECO

Transkrypt

Podobne dokumenty

Spis treści Wstęp ................................................ 7 Francja stawia na

http://grzbiet.pl/ksiazki/tajne-akcje-snajperow

http://grzbiet.pl/ksiazki/wytrzymalosc-psychiczna-przewodnik

Droga Hyacintha grafa Strachwitza do kariery wojskowej

Page 1 Bibliopafia ANDf.JtSEN Ol. ,.. Ił,., ,.. . . . . ,.,.,...,, - - , . ,.,. `""

spis treści - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

Od autora (7) - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

D o rotct (oMbr[)ŃS I<a-No/alct - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

SPIS - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

Spis - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl