o jeżach - Nasze Jeże

Pomoc
noworodkom
iin
nffo
orrm
ma
accjje
ep
po
od
dsstta
aw
wo
ow
we
e ii n
niie
e tty
yllk
ko
o
Jeże w Polsce przychodzą na świat w czerwcu i sierpniu. Przez pierwsze 45 tygodni ich życia, często mamy do czynienia z przypadkami wymagającymi
pilnej akcji ratowania osieroconych noworodków. Dzieje się tak, gdy karmiąca
matka zostaje ciężko ranna, spłoszona lub zginie. W okresie karmienia osesków,
życie matki jest szczególnie zagrożone, gdyż mając zwiększone potrzeby energetyczne, musi ona często wychodzić z legowiska i szukać pożywienia nie tylko
w nocy, ale i w dzień. Narażona jest wtedy na ataki psów, chuliganów, śmiertelny kontakt z kosiarkami czy przejechanie przez auta. Jeśli matka zostanie spłoszona lub zginie i nie wróci do legowiska, jej potomstwo po kilku godzinach bezskutecznego czekania, z głodu wychodzi z legowiska i szuka rozpaczliwie matki.
Jeśli uda się nam trafić na taki
właśnie przypadek, możemy je z
powodzeniem uratować. Akcja
ratowania nie jest łatwa i aby
była skuteczna, muszą być przestrzegane poniższe zasady.
Pierwsza pomoc
Æ W pierwszej kolejności, należy dokładnie przeszukać
teren, by pozbierać całe żyjące
jeszcze
rodzeństwo.
Zwykle nie są to duże
odległości, gdyż noworodki
krążą bezładnie wokół lego„Ratunkowe” ogrzewanie osesków w dłoni znalazczyni.
strona 2/8
wiska - oddalając się zaledwie na kilka metrów. Należy przy tym stąpać
ostrożnie, by nie nadepnąć na maluszki, bowiem one nie uciekają lecz zamierają w bezruchu słysząc kroki. Szukanie może być wspomagane z użyciem
łagodnego psa, ale należy uważać, by nie brał on jeżyków w pysk, a jedynie
węchem wskazał ich położenie. Trzeba wiedzieć, że rodzi się zwykle 4 do 7
jeży, ale najczęściej 6.
Æ
Jeżyki należy zebrać do czystego i suchego pojemnika - najlepiej kartonu
wysłanego szmatkami lub kuchennym ręcznikiem papierowym i przykryć zaraz ręcznikiem. Jest to ważna czynność, gdyż pierwszą pomocą jest zabezpieczenie ich przed wyziębieniem. Jeśli trzymany w ręce jeżyk jest wyraźnie zimniejszy niż nasza dłoń, wówczas przed włożeniem jeżyka do kartonu, trzeba najpierw potrzymać go w obu dłoniach przez kilka minut, aż się
nieco rozgrzeje. Dobrze jest, jeśli tę czynność wykonuje kilka osób, aby
wszystkim jeżykom zapewnić
ciepło. Jeśli ratuje tylko jedna
osoba, sprawdzonym rozwiązaniem jest umieszczenie
wszystkich
jeżyków
za
koszulę na brzuchu i w ten
sposób rozgrzewanie wszystkich na raz. Dopiero po rozgrzaniu trzeba je ułożyć
razem do kartonu i przykryć.
Od tej chwili czas życia
maluszków często liczy się w
minutach. Trzeba więc, jak
najszybciej dostarczyć jeżyki
do ciepłego pomieszczenia i
realizować dalej pomoc.
Trzy jeżyki w kartonie z ciepłą butelką w skarpecie.
Usuwanie jaj i larw much
Æ Karton z jeżykami zabrać do domu i tam każdego dokładnie obejrzeć w dobrym świetle. Zwrócić uwagę, na uszka, brzuszek, wokół pyszczka i przy odbycie, czy nie są złożone jaja much. Są one w kształcie cienkich ziarenek ryżu, długości kilku mm i są bardzo lepkie oraz przyczepione do ciałka i igieł
jeża. Jeśli są, należy je usunąć za pomocą patyczka higienicznego z wacikiem
lub szczoteczki do zębów. Czynność ta jest żmudna i wymaga dużej staranności i cierpliwości, gdyż często ilość złożonych jaj much jest wręcz niezliczona! Pozostawienie choć jednego jaja będzie skutkować wylęgnięciem larwy
już następnego dnia po złożeniu jaja, co zwykle kończy się śmiercią jeżyka!
Æ
Jeśli jaja zostały złożone przez muchy przynajmniej dzień wcześniej, na jeżyku będą nie tylko jaja, ale i larwy średnicy 1 mm i długości 5-8 mm. Należy je usuwać pęsetką równie starannie, co cierpliwie. W pierwszej kolejności
usuwamy larwy z miejsc widocznych i ran. Najtrudniejsze jest usunięcie larw
z ran oraz z uszu. Najpierw usuwamy larwy widoczne, ale najtrudniejsze jest
strona 3/8
usunięcie larw, które już wniknęły w ciałko jeża i ich nie widać. Na ranę lub
do uszka (jeśli mamy pewność, że larwy tam są) trzeba wpuścić tyle kropel
oliwki dla niemowląt, aby zatopić te miejsca i ... poczekać kilka minut w bezruchu trzymając jeżyka w dłoni. Z braku tlenu, larwy będą jedna po drugiej
wydostawać się na powierzchnię oliwki, a wtedy należy je wyławiać pęsetką
lub patyczkiem higienicznym. Następnie zalewamy ponownie oliwką i czekamy na kolejne larwy. Czynność ta wymaga cierpliwości. Zdarza się, że z jednej rany wielkości kilku milimetrów - w ciągu godziny wyławia się kilkadziesiąt lub więcej larw, które na żywca zjadają jeżyka. Jeśli larw nie usuniemy,
jeżyk zginie! Jeśli larw lub
jaj much jest na tyle dużo,
że proces ich usuwania
trwałby zbyt długo, można
jeżyka zanurzyć w ciepłej
soli fizjologicznej o temperaturze 37-38 oC trzymając
na dłoni i uważając by nie
dostała się ona do noska,
oczu i uszu, ale reszta ciała
powinna być zanurzona na
kilka minut. Potem należy
jeżyka starannie osuszyć w
kilku ręcznikach i zająć się
usuwaniem
pozostałych
pojedynczych już jaj i larw.
Z tej rany wyłowiono 23 larwy much!
Æ
Miejsca, gdzie żerowały larwy należy odkazić wacikiem namoczonym w wodzie utlenionej. Uszka można przetrzeć wacikiem namoczonym w 30% alkoholu, a potem otwór uszny zakropić tym alkoholem.
Æ
Po operacji usuwania jaj i larw much, jeżyka należy ponownie ogrzać w dłoniach przez kilka minut, a następnie włożyć do kartonu wyściełanego papierowym ręcznikiem kuchennym i włożoną tam szklaną butelką z ciepłą wodą włożoną w skarpetę. Jeżyki powinny być przykryte ręcznikiem i się wygrzewać przez 1-2 godziny pozostawione w spokoju. Po tym czasie każdego jeżyka należy jeszcze raz dokładnie obejrzeć i ewentualnie usunąć pojawiające
się jaja czy larwy i dopiero wtedy nakarmić.
Pierwsze karmienie
Æ Jeśli jeżyki są jeszcze ślepe, karmić trzeba każdego oddzielnie strzykawką
pojemności 2 ml - wyłącznie specjalnym mleczkiem Royal Canin Baby Dog
Milk w proszku - rozrobionym gorącą przegotowaną wodą w proporcji 1:2
lub Royal Canin Convalescence Support Instant - także w proszku - rozrobionym taką samą wodą, ale w proporcji 1:3. Po przygotowaniu mleczka
odczekać, by ostygło do temperatury człowieka ok. 36 oC. Ilość mleczka, jaką należy podać jeżykowi ma wynosić 1-2 ml (jeśli maleństwa są jeszcze ślepe) oraz 2-3 ml (jeśli już widzą). Zabronione jest karmienie mlekiem krowim
lub jakimkolwiek preparatem mlekozastępczym!
strona 4/8
Æ
Podczas karmienia jeżyka trzymać w dłoni w pozycji „na pingwina”, a mleczko podawać powoli z boku pyszczka - uważając, by się jeżyk nie zachłysnął.
Bezpośrednio po nakarmieniu, należy trzymając jeżyka w tej samej pozycji,
delikatnie
pocierać
dolną
strefę brzuszka przy odbycie
wacikiem namoczonym w
oliwce dla niemowląt lub w
ciepłej wodzie - aż wydzieli
mocz i kał koloru zielonkawego. Trwa to zwykle kilka
minut. Czynność ta nie może
być pominięta pod żadnym
pozorem, gdyż zabezpiecza
jeża przed wzdęciem, które
powoduje jego śmierć. Potem
jeżyka umieścić w kartonie, a
wodę w butelce wymienić na
nową i ciepłą. Kolejne karmienie za 2-3 godziny.
Poprawny sposób karmienia noworodka.
Pierwsze lokum dla jeżyków
Æ W ciepłym pomieszczeniu z oknem ustawić większy karton tekturowy (np. po
komputerze czy większym sprzęcie AGD) i wyścielić papierowymi ręcznikami
kuchennymi - to będzie
wybieg.
W nim
ustawić
karton z jeżykami i butelką w
skarpecie.
Karton
nakryć
pokrywką, by jeżyki miały
ciemno, ale zapewnić wlot
powietrza. Po każdym karmieniu,
wymienić
mokrą
ściółkę w kartonie. Pamiętajmy o wymianie wody na
ciepłą po każdym karmieniu i
wkładaniu butelki w skarpetę,
gdyż to ona właśnie przypomina jeżykom ciepły brzuszek matki.
Poprawne masowanie brzuszka noworodka po karmieniu.
Karmienie codzienne
Æ Częstość karmienia i ilość podawanej za każdym razem karmy jest ściśle
uzależniona od wagi i stanu zdrowia każdego jeżyka. Zatem, przed karmieniem należy jeżyki zważyć na wadze kuchennej w gramach i stosować się do
zapisów poniższej tabeli:
strona 5/8
tabela
wiek jeża
waga
ilość karmy
częstotliwość karmienia
1 do 3 dni
20-25 G
1 - 2 ml mleka
co 2 godziny (także w nocy)
4 do 7 dni
30-50 G
1 - 2 ml mleka
co 3 godziny
8 do 14 dni
55-60 G
2 - 3 ml mleka
co 3 godziny
15 do 21 dni
65-80 G
3 - 5 ml mleka
co 4 godziny
22 do 28 dni
85-100 G
5 - 7 ml mleka
co 4 godziny
4 do 5 tygodni
110-150 G
5 do 6 tygodni
160-250 G
3 ml mleka +
co 5 godzin
10 g Whiskas Junior
30 g Whiskas Junior co 5 godzin
30 g Whiskas Junior
rano, w południe i wieczorem
+ 30 g RC BabyCat
30 g Whiskas Junior
7 do 8 tygodni
350-450 G
rano, w południe i wieczorem
+ 40 g RC BabyCat
40 g Whiskas Junior
8 do 10 tygodni
450-550 G
wieczorem i przed nocą
+ 40 g RC Kitten
50 g Whiskas Junior
> 10 tygodni
> 600 G
wieczorem i przed nocą
+ 50 g RC BabyCat
Uwaga: Nie wolno wystawiać jeżom więcej karmy na jedno karmienie niż podano w
tabeli! „mleko” - oznacza podane na str.3, „Whiskas Junior” - oznacza mokrą karmę,
„RC” - oznacza produkty firmy Royal Canin.
6 do 7 tygodni
250-350 G
Lokum dla jeżyków od wagi 80 G
Æ Jeśli jeżyki już widzą, wybieg może pozostać, zaś karton należy zamienić na
nowy
o
wymiarach
ok.
25x25x20 cm i zamykany od
góry
lub
mały
domek
drewniany z wyciętym przy
narożu otworem wejściowym
10x10 cm. Wnętrze domku
wyłożyć kilkoma warstwami
kuchennego ręcznika papierowego oraz kawałkami tego
ręcznika porwanego na płatki
4-5 cm w takiej ilości, by
jeżyki mogły się w nich
całkowicie
zagrzebać.
Do
domku nadal włożyć opisaną
szklaną butelkę w skarpecie i
z ciepłą wodą.
Przykład wzorowego kojca i domku dla małych jeży.
Æ
Kiedy jeż osiągnie wagę 80 G, można już nauczyć jedzenia samodzielnego z
wyparzonej pokrywki po słoiku - wlewając mleczko małymi porcjami na grubość zaledwie 2-3 mm (nie więcej), gdyż jeżyki nie umieją pić języczkiem i
łatwo mogą namoczyć nosek, którym oddychają.
strona 6/8
Æ
Od wagi 110 G można zrezygnować już z masowania brzuszków i należy z
każdym karmieniem stopniowo zmniejszać dawkę mleczka, a zwiększać dawkę (najpierw rozdrobnionej)
karmy
mokrej
Whiskas
Junior o dowolnym smaku.
Mleczkiem polewać karmę
mokrą - nie mieszać.
Æ
Od czasu podawania karmy
suchej, na wybiegu musi
stale stać płaskie naczynie z
wodą, którą należy wymieniać na świeżą po każdym
karmieniu. Od wagi 400 G do
karmy mokrej należy domieszać ¼ łyżeczki płatków
owsianych oraz 2-3 przekrojone na pół rodzynki.
Nauczanie jeżyka samodzielnego jedzenia.
Utrzymanie kojca i domku
Æ Kojec i domek należy sprzątać kilka razy dziennie do wagi jeży 250 G, a potem już raz dziennie. Do zmywania podłogi kojca nie stosować detergentów a
wyłącznie ciepłą wodę z mydłem. Kojec sprzątać tylko wtedy, gdy jeże śpią w
domku - czyli w dzień, najlepiej z rana. Domek sprzątać, gdy jeże z niego wyjdą
do jedzenia. Spód kojca zasłać gazetami lub miękką tekturą falistą - nie stosować
trocin. Do pomieszczenia z
jeżami pod żadnym pozorem
nie wprowadzać psów, kotów,
dzieci ani osób postronnych.
W pomieszczeniu nie używać
muzyki, głośnych rozmów ani
nie palić papierosów.
Karma Whiskas Junior polana RC Baby Dog Milk.
Kojec w ogrodzie
Æ Od wagi 450 G jeżyki powinny być przeniesione do kojca w ogrodzie, gdzie
należy im postawić domek z desek z kanałem wejściowym 10x10 cm. Plan
budowy domku znajduje się na naszej stronie w poradniku. Do domku włożyć
sporą garść siana pociętego na kawałki długości 4-5 cm.
Æ
Od tego czasu, po wystawieniu karmy w kojcu, należy natychmiast się oddalić (nie stać obok), gdyż jeże wykazywać muszą naturalne dzikie zachowania,
a człowieka muszą traktować jak wroga. Karmę wystawiać za każdym razem
w innym miejscu kojca i nie rozmawiać z jeżami. Nie wyjmować jeży z domku bez potrzeby. Ważenie kontrolne wykonywać raz na tydzień na wadze ku-
strona 7/8
chennej - stale o tej samej porze, a jeże brać do ważenia wyłącznie w rękawicach. Jeży nie głaskać, nie przytulać i z nimi nie rozmawiać. Jeże nie mogą
kojarzyć człowieka z przyjemnością lub dostawą karmy.
Uwolnienie jeży
Æ Gdy jeże osiągną wagę 550-600 G, domek wraz z jeżami w środku - po karmieniu
o
zmierzchu
przenieść
jak
najbliżej
miejsca znalezienia jeży, ale
w okolicy bezpiecznej. Nie
może to być: las, teren
podmokły, łąka, pole orne ani
otoczenie z hałasem lub
zapachami
chemicznymi,
lecz: obrzeża lasów i parków,
stare
ogrody,
nieużytki,
zarośla i zakrzaczenia oraz
sąsiedztwo
zabudowań
wiejskich - jak najdalej od
ruchliwych
szos,
ulic
i
agresywnych psów. Po kilku
dniach domek można zabrać.
Jeże w kojcu ogrodowym.
Æ
Podczas opieki, codziennie uważnie przyjrzyj się odchodom jeża. Zdrowy jeż
powinien mieć odchody ciemne w odcieniu brązowym, granatowym, zielonym
lub czarne, zwarte i w jednolitym kolorze. Jeśli w odchodach zauważy się jaśniejsze wtrącenia podobne do ryżu, makaronu lub płatków owsianych, będzie to oznaka, że jeż ma pasożyty wewnętrzne. Wówczas, należy pokruszyć
¼ tabletki Dehinel Plus lub ¼ tabletki Pratel i po zmieszaniu proszku z
przegotowaną wodą, trzeba za pomocą strzykawki podać jeżowi do pyszczka
do połknięcia. Po 12-14 dniach dawkę powtórzyć mimo, iż odchody nie będą
budzić zastrzeżeń.
Gdyby jeż odmawiał połknięcia preparatu, jedynym
wyjściem jest zakropić na
grzbiet jeża pomiędzy igły na
skórę jedną dawkę prepapreparatu Profender SpotOn „dla małych kotów” pojemności 0,35 ml. W takim
przypadku, drugiej dawki tego preparatu już nie należy
stosować!
Człony tasiemca w odchodach jeżowych.
strona 8/8
Æ
Jeże nie roznoszą wścieklizny, więc jeśli zauważysz
na kolcach jeża spienioną
ślinę lub zauważysz jak jeż
obrzuca się pienistą śliną,
nie martw się - to jest
normalny objaw u jeży,
które w ten sposób reagują,
gdy napotkają nowy dla
nich zapach lub smak.
Barwa śliny bywa różna:
biała
(dotyczy
nowego
zapachu) lub kolorowa zgodnie
z
kolorem
spotkanego smaku.
Jeż obrzucający się śliną po poznaniu nowego zapachu.
Æ
Jeże mogą mieć na sobie kleszcze lub pchły, ale te pasożyty nie przechodzą
ani na człowieka, ani na zwierzęta domowe i żywią się wyłącznie na jeżach.
Jeśli trafisz na pojedyncze kleszcze, możesz je usunąć pęsetą - jeśli jeż pozwoli. Przy większej ilości - zwłaszcza pcheł - można na skórę jeża na
grzbiecie nanieść 2-3 kropelki Frontline, ale nie więcej (jeśli jeż waży przynajmniej 400 G). Dawkując preparat, należy igły rozchylić, aby kropelki trafiły na skórę jeża.
Uwaga: Jeże objęte są ochroną ścisłą i zabronione jest przetrzymywanie
jeży bez uzasadnionego powodu oraz bez zezwolenia. Dlatego, jeśli ratowałeś
jeża latem, to gdy tylko zajdą podane wyżej okoliczności, jeża należy niezwłocznie wypuścić do środowiska naturalnego. Zabronione jest sprzedawanie, darowanie lub przekazywanie jeży.
Opracowanie i fotografie:
Polskie Stowarzyszenie Ochrony Jeży „Nasze Jeże”
Białystok, grudzień 2014 r.
________________________________________________________________
W przypadkach potrzeby przekazania jeży do opieki i rehabilitacji - kontaktować
się z naszym ogólnopolskim Pogotowiem Jeżowym nr tel. 505-140-960 lub
zgłaszać bezpośrednio do Opiekunów Jeży Polskiego Stowarzyszenia
Ochrony Jeży „Nasze Jeże” albo do Ośrodków Rehabilitacji Zwierząt (wykaz znajduje się na stronie www.naszejeze.org).
________________________________________________________________