PROBLEMY POLITYKI NARKOTYKOWEJ W KIRGISTANIE

PROBLEMY POLITYKI NARKOTYKOWEJ W KIRGISTANIE
NA PODSTAWIE NARODOWEGO RAPORTU NA TEMAT POLITYKI NARKOTYKOWEJ REPUBLIKI KIRGISTANU, POD REDAKCJĄ B.B. NOGOIBAEV, DYREKTORA AGENCJI KONTROLI NAD NARKOTYKAMI REPUBLIKI KIRGISTANU
Raport został przygotowany na 52 sesję Komisji ds. Narkotyków ONZ przez grupę specjalistów związanych z rządem Republiki Kirgistanu oraz z organizacjami pozarządowymi działającymi w obszarze profilaktyki oraz polityki narkotykowej.
Celem raportu było przedstawienie sytuacji panującej w Kirgistanie w zakresie: obrotu nielegalnymi narkotykami i substancjami psychoaktywnymi, nadużywania narkotyków, działań
podejmowanych przez rząd w zakresie regulacji zaopatrzenia, zapotrzebowania oraz szkód
wynikających z zażywania narkotyków.
PROBLEMY KIRGISTANU W OBSZARZE POLITYKI NARKOTYKOWEJ
Rozwiązywanie problemu nielegalnych substancji psychoaktywnych odbywa się na trzech
polach: uprawy i produkcji, przemytu oraz sprzedaży a także używania oraz nadużywania
narkotyków. Od początku lat 90. rząd Kirgistanu podejmuje też kroki związane z ograniczeniem szkód, wynikających z dożylnego zażywania narkotyków.
HISTORIA
Substancje psychoaktywne w środkowej Azji uprawiano oraz zażywano od dawna. W okresie
istnienia Związku Radzieckiego, Kirgistan był jednym z czołowych producentów wysokiej
jakości opium przeznaczonego do celów medycznych. W latach 1916-1974 na terytorium
obecnego Kirgistanu działało 98 spółdzielni oraz farm na których hodowano opium na potrzeby przemysłu farmaceutycznego. Jednak duża część wyprodukowanego opium wyciekała
na czarny rynek, czego władze ZSSR nie były w stanie kontrolować. W związku z tym w
1974 podjęto decyzję o zdelegalizowaniu hodowli maku lekarskiego. Pomimo to, nielegalny
obrót opium systematycznie rósł. Wraz z uzyskaniem w 1991 roku przez Kirgistan statusu
niepodległego państwa, na sytuację na rynku nielegalnych narkotyków oddziałały takie czynniki jak:
•
mniejsza szczelność granicy z Tadżykistanem i Uzbekistanem, czyli z państwami graniczącymi bezpośrednio z Afganistanem (czołowym światowym producentem opium),
•
zwiększenie migracji oraz zmiana sytuacji ekonomicznej po rozpadzie ZSSR.
To wszystko wpłynęło na wzrost zaangażowania części populacji w produkcję oraz handel
narkotykami oraz na zwiększenie ich używania.
W latach 1993-1996 dominowały konopie oraz ich pochodne, zaś w okresie 1996-2000
pierwsze miejsce zajęło opium. Wraz ze zmianą uprawy, produkcji, handlu oraz zażywania
narkotyków zmieniły się także strategie zwalczania tych problemów stosowane przez rząd. W
1993 roku prezydent Kirgistanu utworzył Stanową Komisję ds. Kontroli nad Narkotykami,
działającą z ramienia rządu, która w 2003 roku przekształciła się w Agencję Kontroli nad
Narkotykami. Jej zadaniem jest przede wszystkim koordynowanie działań rządowych w zakresie polityki narkotykowej, dążenie do wzrostu skuteczności wykrywania nielegalnego obrotu substancjami psychoaktywnymi oraz kontrola nad legalnym obrotem leków psychotropowych i innych legalnych substancji narkotycznych. W Kirgistanie działają też liczne organizacje pozarządowe zajmujące się problemem narkotyków oraz pomocą osobom uzależnionym.
UZALEŻNIENIE OD OPIATÓW
Zjawisko uzależnienia od heroiny jest stosunkowo nowe i pierwszy raz na terytorium Kirgistanu zostało zarejestrowane w 1998 roku. Jednak tempo wzrostu zażywania heroiny było tak
duże, że już w 1999 roku zajęła ona trzecie miejsce na liście najczęściej stosowanych nielegalnych substancji psychoaktywnych.
Ważnym zjawiskiem jest też politoksykomania, czyli uzależnienie od kilku substancji psychoaktywnych na raz. W Republice Kirgistanu politoksykomania także wykazuje tendencję
wzrostową. Od 1993 roku można zaobserwować silny wzrost zażywania substancji poprzez
ich dożylne podawanie, który wprawdzie zaczął maleć po roku 1999, jednak wciąż pozostaje
wysoki. Według badań z 2007 roku iniekcja jest wciąż najpopularniejszą metodą konsumpcji
narkotyków. Konsekwencją tego jest wysoki wskaźnik zakażeń wirusem HIV oraz Wirusowym Zapaleniem Wątroby Typu C wśród użytkowników substancji psychoaktywnych. Dużym problemem są też zgony związane z przedawkowaniem substancji należących do grupy
opioidów.
PRAWO NARKOTYKOWE W KIRGISTANIE
Republika Kirgistanu dąży do realizowania międzynarodowych standardów i wytycznych w
dziedzinie polityki narkotykowej oraz do jak najszerszej współpracy z innymi państwami.
Jako członek Organizacji Narodów Zjednoczonych podpisała wszystkie trzy antynarkotykowe konwencje ustanowione przez ONZ oraz konwencje dotyczące przestępczości zorganizowanej i korupcji.
Prawo narkotykowe jest w Kirgistanie regulowane przez 11 artykułów kodeksów karnego
oraz przez dwa artykuły kodeksu administracyjnego. Posiadanie narkotyków bez zamiaru ich
sprzedania może być uznane za przestępstwo karne lub administracyjne w zależności od ilości
posiadanej substancji. Karą za te przestępstwo może być grzywna lub pozbawienie wolności
do trzech lat. Jeśli dana osoba wcześniej popełniła przestępstwo związane z narkotykami
grozi jej kara pozbawienia wolności od 3 do 8 lat. W sytuacji kiedy ilość narkotyków jest
znacząca, kara pozbawienia wolności może sięgnąć nawet 15 lat. Produkcja, przechowywanie
oraz transport narkotyków z zamiarem ich sprzedaży są karane pozbawieniem wolności od 5
do 10 lat, lub jeśli są wynikiem działań grupy przestępczej od 15 do 20 lat.
Od 1998 roku rząd Kirgistanu zaczął stopniowo wprowadzać strategię redukcji szkód, której
celem jest zminimalizowanie negatywnych konsekwencji wynikających zarówno z produkcji
jak i przyjmowania narkotyków. Niezwykle ważnym aspektem harm reduction w Kirgistanie
jest dążenie do zmniejszania liczby zakażeń wirusem HIV oraz Wirusowym Zapaleniem Wątroby typu C, gdyż te zjawiska stanowią jeden z najpoważniejszych problemów dla użytkowników narkotyków i wciąż wykazują tendencję wzrostową. Istotne jest też zwiększenie dostępności do pomocy terapeutycznej oraz wszelkich innych form leczenia uzależnień. Choć
według konstytucji Kirgistanu wszyscy obywatele mają równy dostęp do świadczeń zdrowotnych, w praktyce jednak darmowa opieka medyczna nie jest łatwo dostępna dla całej populacji i dotyczy przede wszystkim ratownictwa oraz sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia.
LECZENIE UZALEŻNIEŃ
Leczenie uzależnień w Kirgistanie może być zarówno dobrowolne jak i nakazane przez sąd.
Oferta terapeutyczna obejmuje detoksykację, leczenie szpitalno - psychologiczne, programy
motywacyjne do podejmowania i kontynuowania leczenia oraz substytucyjne leczenie metadonem, które zostało po raz pierwszy wprowadzone w 2001 roku. Metadon wykreślono ze
spisu nielegalnych substancji i obecnie znajduje się on na liście substancji kontrolowanych
przez rząd. Leczenie w systemie drug-free odbywa się takim metodami jak psychoterapia
indywidualna i grupowa, praca w środowisku klienta oraz terapia rodzinna.