Analiza umieralności - E-SGH

WYKŁAD 3 (21.10.2015)
Stan zdrowia ludności i
umieralność.
Przegląd podstawowych
zagadnień współczesnych
Umieralność – miary
1. Ogólny współczynnik zgonów (ang. crude death rate) obliczany
na podstawie poniższego wzoru:
Dt
CDRt 
C
Lt
2.
Cząstkowe
współczynniki
(ang. age-specific death rates)
DRx ,t 
Dx ,t
Lx ,t
zgonów
1000
według
wieku
Umieralność – miary cd
Tablice trwania życia (Laboratorium 2): statystyki:
1. prawdopodobieństwo zgonu (qx)
2.oczekiwane dalsze trwanie życia (ex), w tym
oczekiwana długość trwania życia (e0)
2. funkcja przeżycia (Sx)
Umieralność – miary cd
Współczynnik zgonów niemowląt
Współczynnik
zgonów
=
niemowląt
Liczba zgonów niemowląt
poniżej 1 roku życia
Liczba urodzeń żywych
1000
Przejście epidemiologiczne
(Omran 1971; Olshansky, Ault, 1986,1998) za: Okólski, 2004
Przemiany umieralności wynikające ze zmian zachorowalności i
przyczyn zgonów, fazy zmian:
Era plag do około połowy XVII wieku – cykliczne występowanie
ostrych epidemii, natężenie zgonów podlegających silnym
wahaniom cyklicznym z powodu epidemii i głodu; e0 (20,40) lat
Era chorób zakaźnych i pasożytniczych do pierwszej połowy wieku
XIX: dominowały choroby zakaźne, pasożytnicze i infekcje, stopniowe
wygasanie pandemii chorób zakaźnych; systematyczny spadek wahań
cyklicznych; e0 wzrasta do 50 lat,
Era chorób zwyrodnieniowych do połowy XX wieku: choroby
układu krążenia, nowotworowe, e0 powyżej 50 lat; dalszy spadek
natężenia zgonów,
Era chorób związanych z wiekiem podeszłym – druga połowa XX
wieku (Olshansky, Ault, 1986)
Trzy etapy przejścia epidemiologicznego
Udział zgonów
Choroby
zakaźne, głód i
wojny
Wycofywanie się
pandemii
III i IV
Choroby
niezakaźne
Choroby
zakaźne
e0 =około 30 lat
Dominacja chorób
zwyrodnieniowych i starczych
e0 wzrosło z
poniżej 30 lat do
ponad 50 lat
umieralność
stabilizuje się na
bardzo niskim
poziomie
Przyczyny spadku umieralności i przejścia
epidemiologicznego
1. Poprawa warunków:
• żywnościowych
• odzieżowych
• mieszkaniowych (w tym ogrzewania)
2. Poprawa warunków sanitarnych w miastach:
• systemu kanalizacji,
• dystrybucji wody pitnej
• usuwania odpadów
3. Rozwój opieki medycznej:
• w okresie przedporodowym, poporodowym i prenatalnym
• środki zapobiegawcze epidemiom (kwarantanny, szczepienia, izolacja
pacjentów w szpitalach)
4. Stosowanie nowych lekarstw
• Antybiotyków od lat 1940.
• Insektycydów (DDT) od lat 1950.
5. Rozprzestrzenianie się zaawansowanych technologii medycznych do leczenia
chorób układu krążenia i nowotworów.
Ewolucja związana z rolnictwem (tzw.technophysioevolution)
1986
Nagroda Nobla w 1993 roku
Hipotezy dotyczące przemian zdrowia związana ze
wzrostem oczekiwanej długości trwania życia
Hipoteza kompresji zachorowalności/chorobowości (compression of
morbidity) zakłada, iż czas choroby i występowania niepełnosprawności przed
śmiercią ulega skróceniu.
Teoria ekspansji zachorowalności (expansion of morbidity) zakłada, że
odsetek osób niepełnosprawnych (w złym stanie zdrowia) pozostanie na
stałym poziomie lub wzrośnie.
Hipoteza równowagi (dynamic equilibrium) zakłada, że wzrost oczekiwanego
trwania życia może pociągać za sobą spadek trwania życia z poważną
niepełnosprawnością na rzecz wydłużenia trwania życia z umiarkowaną i lekką
niepełnosprawnością.
Przegląd współczesnych zagadnień w
badaniach umieralności
1. Różnice w umieralności i stanie
zdrowia między płciami
2. Zachorowalność w całym cyklu życia
jednostki
3. Czy istnieje maksymalna długość
trwania życia?
Literatura
1. J.Z.Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003, podrozdział 7.4
2. J. Kurkiewicz, 2010, Procesy demograficzne i metody ich analizy. Uniwersytet
Ekonomiczny w Krakowie, Kraków (rozdział 5)
3. I.E.Kotowska, W.Wróblewska, Zmiany demograficzne – pomiar procesów i
ocena skutków społeczno-ekonomicznych, w: T.Panek (red.), 2007, Statystyka
społeczna, PWE, Warszawa
4. Wróblewska W., 2009, Sumaryczne miary stanu zdrowia populacji, Studia
Demograficzne 1-2(153-154).
5. Caselli, G., J. Vallin, G. Wunsch, 2006, Demography. Analysis and Synthesis.
Elsevier, vol. 2, rozdział 57
6. Trwanie życia w 2009, GUS, 2010.
7. Rocznik Demograficzny 2009, GUS, 2010.
8. Eurostat, 2009, Health statistics – Atlas on mortality in the European Union
9. Pison G., 2010, Child mortality reduction: a contrasting picture across the
world, Population& Societies No. 463
10. Oeppen J. i J. W. Vaupel, 2002, Broken limits to life expectancy, Science,
296(5570)
11. Meslé F., 2004, Life expectancy: a female advantage under threat?,
Population& Societies No. 402