Jakie są skutki niewniesienia agio przed rejestracją spółki

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 06.08.2014
Jakie są skutki niewniesienia agio przed rejestracją spółki
Wpisanie do KRS spółki z o.o., pomimo braku wniesienia agio przed jej rejestracją, nie uprawnia jej do
dochodzenia od wspólnika zapłaty ceny wyższej od wartości nominalnej objętych przez niego udziałów. Ze
względu na niewniesienie agio przed rejestracją spółki, jej powstanie naruszyło prawo, co stanowi przyczynę jej
rozwiązania.
Tak orzekł Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 23 kwietnia 2014 r. (I ACa 26/14).
W lipcu 2012 r. została zawarta umowa powodowej spółki z o.o., na mocy której jednym z jej wspólników został
pozwany. Objął on w spółce 48 udziałów o wartości 2,4 tys. zł, które zobowiązał się pokryć kwotą 760 tys zł. Spółka
została wpisana do KRS 16 października 2012 r. W okresie od 6 sierpnia 2012 r. do 20 grudnia 2012 r. pozwany dokonał
wpłat tytułem częściowego pokrycia kapitału na kwotę 71 370 zł.
Powódka (spółka z o.o.) wniosła o zasądzenie od pozwanego pozostałej kwoty nadwyżki wraz z odsetkami. Sąd
okręgowy oddalił powództwo, wskazując, że w świetle art. 163 pkt 2 kodeksu spółek handlowych przy objęciu udziałów
w spółce za cenę wyższą od wartości nominalnej nadwyżka powinna być pokryta przed rejestracją spółki. Pokrycie
nadwyżki może nastąpić wyłącznie przez zapłatę określonej kwoty, a nie przez zobowiązanie do świadczenia w
przyszłości określonej sumy pieniężnej. Po zarejestrowaniu spółki wspólnik nie ma obowiązku wniesienia wkładu, stąd
roszczenie spółki nie ma podstaw prawnych.
Wyrok zaskarżyła powódka, wskazując, że agio może być wniesione także po rejestracji spółki, skoro w art. 167 § 1 pkt 2
k.s.h. wskazano, iż do zgłoszenia spółki należy dołączyć oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na
pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione, a nie przewidziano obowiązku
dołączenia oświadczenia wszystkich członków zarządu, iż zobowiązani do tego wspólnicy wnieśli w całości agio.
Sąd apelacyjny uznał apelację za niezasadną. Artykuł 167 k.s.h., który jedynie wymienia dokumenty podlegające złożeniu
przy zgłoszeniu spółki do KRS, ma charakter czysto techniczny. Na jego podstawie nie można uznać, że agio może być
wniesione także po rejestracji spółki. Taka interpretacja byłaby sprzeczna z art. 163 k.s.h. Wobec tego słuszna jest teza,
że do zgłoszenia spółki należy dołączyć oświadczenie wszystkich członków zarządu, że agio zostało przez wszystkich
wspólników w całości wniesione. Skoro przy braku wniesienia przed rejestracją spółki agio, spółka nie może powstać, to
nie sposób uznać, że mimo wpisania do KRS może ona domagać się od wspólnika jego zapłaty. Ze względu na
niewniesienie przed rejestracją spółki agio jej powstanie naruszyło prawo, co stanowi przyczynę jej rozwiązania.
Zdaniem eksperta
Grzegorz Stachyra, radca prawny Warszawa, Rödl & Partner
Niewątpliwie objęcie udziału w spółce z o.o. po cenie wyższej od wartości nominalnej jest dopuszczalne, co wynika z art.
154 § 3 k.s.h., zgodnie z którym nadwyżkę (agio) przelewa się w takiej sytuacji do kapitału zapasowego. Przy tym cena
ponoszona przez wspólników nie musi być równa. Wiele czynników decydować może o tym, że z perspektywy danego
wspólnika udział będzie mieć wartość przewyższającą jego wartość nominalną. Taka możliwość nie została przez sąd
wydający komentowany wyrok zanegowana. Zakwestionowane zostało jednak prawo dochodzenia przez zarejestrowaną
spółkę zapłaty kwoty, która miała być wniesiona jako agio.
Esencję uzasadnienia wyroku można zawrzeć w tezie, że skoro wskutek niewniesienia przed rejestracją spółki agio spółka
ta nie może powstać, to po dokonaniu wpisu do KRS nie może się ona domagać od wspólnika jego zapłaty.
Stanowisko to może być pożyteczne dla obrotu, służąc swoistej prewencji generalnej wobec przypadków naruszania
przepisów dotyczących powstania spółki z o.o. Nie negując tego, że za przyjętym rozstrzygnięciem przemawiać mogą
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
pewne racje, wątpliwość budzi ocena prawna przyjęta w uzasadnieniu wyroku. Mimo bowiem wadliwości procedury
stosowanej przy tworzeniu spółki powstaje ona – zgodnie z art. 12 k.s.h. – z mocy samego konstytutywnego wpisu w
rejestrze i zachowuje byt prawny do czasu wykreślenia z rejestru. Nie ulega wątpliwości, że w następstwie wpisu
dochodzi mimo wszystko do powstania spółki z o.o. wyposażonej w osobowość prawną. Co więcej, wadliwość procedury
tworzenia spółki polegająca na braku wniesienia wkładów nie jest przyczyną, z powodu której sąd mógłby orzec o jej
rozwiązaniu, działając z urzędu. Z tego powodu zawarty w tezie wyroku argument, że wobec niewniesienia przed
rejestracją spółki agio spółka ta powinna być rozwiązana, budzi sprzeciw. Katalog przypadków, w których istnieje
możliwość rozwiązania spółki przez sąd z urzędu, został wymieniony w art. 21 § 1 k.s.h., który nie obejmuje przypadku
niewniesienia wkładu. Dalsze przypadki przewidziane w art. 271 k.s.h. pozwalają na rozwiązanie spółki przez sąd jedynie
z inicjatywy uprawnionego wnioskodawcy. Wśród nich wymieniono sytuację, w której osiągnięcie celu spółki stało się
niemożliwe – co dałoby się rozważyć jako podstawa takiego wniosku w stanie faktycznym leżącym u podstaw
komentowanego wyroku. Rozwiązania spółki mógłby żądać jednak jedynie wspólnik lub członek organu spółki, a
orzeczenie rozwiązania spółki przez sąd nie byłoby obligatoryjne.
Reasumując, spółka zarejestrowana pomimo niewniesienia agio może istnieć i wbrew ocenie dokonanej przez sąd nie
musi zostać rozwiązana. Dlatego podstawą wyroku oddalającego powództwo nie powinien być pogląd wyrażony w tej
mierze przez sąd. Niezależnie od tego należało rozstrzygnąć o losie zobowiązania do wniesienia wkładów.
Przepisy k.s.h. nie przewidują w sposób wyraźny, że w razie wadliwie dokonanego wpisu następuje wygaśnięcie
zobowiązania wspólnika do wniesienia wkładu, czy też choćby jego konwersja na zobowiązanie naturalne, które mogłoby
zostać spełnione jedynie dobrowolnie. Takiej tezy nie przedstawiono także w uzasadnieniu wyroku. Warto zaznaczyć, że
zobowiązanie do wniesienia wkładu wyrażane jest w treści aktu notarialnego oraz że zawarta w tej formie umowa spółki
jest źródłem zobowiązania o charakterze cywilnoprawnym. Jest ono na gruncie k.s.h. świadczeniem związanym z
udziałem, za które – zgodnie z art. 186 k.s.h. – odpowiadać będą także następcy prawni wspólnika. Ponadto zdarzyć się
może, że w wyniku zawyżenia wartości wkładu niepieniężnego kapitał zakładowy nie zostanie pokryty przed rejestracją
spółki, co obok odpowiedzialności wspólnika powodować może także solidarną odpowiedzialność działającego w złej
wierze zarządu (art. 175 k.s.h.). Stąd obowiązku wniesienia wkładu nie można traktować tak, jakby jego źródłem był
jedynie wymóg formalny związany z rejestracją spółki, który przestaje mieć znaczenie po jej dokonaniu. Zawarta w
ważny sposób umowa spółki stanowi samoistne źródło zobowiązania wspólnika, którego spełnienia spółka może się
domagać zgodnie z art. 393 kodeksu cywilnego. Dlatego też odmowa zasądzenia świadczenia nie może być uzasadniona
jedynie tym, że wniesienie wkładu jest tym poprzedzającym powstanie spółki, szczególnie mając na uwadze, iż wbrew
ocenie wyrażonej przez sąd uchybienie temu wymogowi nie skutkuje obowiązkiem rozwiązania spółki.
Źródło: http://archiwum.rp.pl/artykul/1250455-Jakie-sa-skutki-niewniesienia-agio--przed-rejestracja-spolki.html
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]