cholera 2010

Informacja dotycząca bieŜącego zagroŜenia cholerą i zalecane przez WHO i ECDC
środki zaradcze
INFORMACJE OGÓLNE
Cholera jest ostrą zakaźną chorobą biegunkową, której przyczyną są bakterie - przecinkowce
cholery (Vibrio cholerae), naleŜące do dwóch grup serologicznych: 01 i 0139. Grupa 01
dzieli się na dwa biotypy: klasyczny i El Tor, z których kaŜdy obejmuje serotypy: Inaba i
Ogawa. Śmiertelność w przypadku cholery wśród nieleczonych osób sięga 50%, wśród
prawidłowo leczonych około 1%.
Znacznie częściej niŜ zachorowania objawowe występują zakaŜenia bezobjawowe (3 – 100
razy częściej). Nosicielstwo pochorobowe jest zazwyczaj krótkotrwałe, a zakaŜone osoby,
które nie wykazują objawów, mogą wydalać bakterie w kale do 7-14 dni od momentu
zakaŜenia.
Chorobę charakteryzuje nagły początek i gwałtowny przebieg: biegunka (wodnisto-ryŜowate
stolce) i obfite wymioty prowadzące często do odwodnienia oraz bolesne skurcze mięśni.
Źródłem przecinkowców cholery są ludzie oraz ujęcia wodne zanieczyszczone ludzkimi
odchodami. Człowiek zakaŜa się najczęściej przez wypicie skaŜonej bakteriami wody lub
spoŜycie Ŝywności zanieczyszczonej kałem albo wymiocinami osób zakaŜonych, chorych lub
nosicieli.
Szerzące się epidemicznie ogniska cholery zdarzają się dość często w krajach rozwijających
w klimacie zwrotnikowym i podzwrotnikowym w środkowej Afryce, południowo-wschodniej
Azji i Ameryki Środkowej. Niekorzystne warunki społeczno-ekonomiczne w danym kraju,
słaba infrastruktura wodna i sanitarna, kataklizmy oraz klęski Ŝywiołowe, sprzyjają
powstawaniu warunków korzystnych do wystąpienia ognisk cholery.
W ciągu ostatnich 3 lat do WHO rocznie zgłaszano od 178 000 do 237 000 przypadków
zakaŜenia cholerą, w tym od 4 000 do 6 300 przypadków śmiertelnych.
W 2010 roku ogniska cholery wystąpiły:
• Na terenie Afryki Środkowej (Kamerun, Czad, Niger i Nigeria) - do dnia
3.10.2010 r. odnotowano 40 468 przypadków zakaŜenia Vibrio cholerae, w tym 1
879 przypadków śmiertelnych.
•
W Pakistanie - do dnia 12.10.2010 r. potwierdzono 99 przypadków cholery Vibrio
cholerae 01. Przypadki zakaŜeń zostały zgłoszone z terenów dotkniętych
powodzią (Sindh, Punjab i Khyber Pakhtunkhwa).
•
Na Haiti (szczegóły poniŜej),
•
na Dominikanie – po wystąpieniu epidemii na Haiti, do dnia 22.11.2010 r.
odnotowano 3 potwierdzone przypadki zakaŜeń Vibrio cholerae, w tym 2 rodzime
i 1 przypadek importowany z Haiti. Ponadto odnotowano 27 przypadków
prawdopodobnych.
Opracowano na podstawie:
1.
ECDC Threat Assessment - Cholera outbreak in Haiti. ECDC, 24 November 2010
2.
WHO statement relating to international travel and trade to and from countries experiencing outbreaks of
cholera. WHO, 2007.
3.
Cholera in Central Africa: http://www.who.int/csr/don/2010_10_08/en/index.html
4.
Weekly epidemiological record, No. 2010, 85, 117–128: http://www.who.int/wer/2010/wer8513.pdf - „”
SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA NA HAITI
W dniu 21.10.2010 r. władze Haiti potwierdziły epidemię cholery (pierwsze niepotwierdzone
przypadki miały miejsce w dniach 16-17.10.2010 w prowincji Artibonite, w rejonie PetiteRivière). Szczegółowe badania przypadków zachorowań w tych ogniskach wykazały
obecność przecinkowców cholery (Vibrio cholerae) z grupy serologicznej O1, biotypu El Tor
i serotypu Ogawa.
Bakterie te były oporne na na kwas nalidyksowy, sulfonamidy, kotrimoksazol,
streptomycynę i furazolidon, średnio wraŜliwe na ampicylinę i chloramfenikol, słabo
wraŜliwe na ciprofloksacynę oraz wraŜliwe na tetracyklinę i kanamycynę.
Do dnia 20.11.2010 r. na terenie Haiti, odnotowano ponad 60 000 przypadków zakaŜeń, w
tym 1 415 przypadków śmiertelnych. AŜ 19 000 spośród zakaŜonych wymagało
hospitalizacji. MoŜna przypuszczać, Ŝe rzeczywista liczba przypadków moŜe być dwa razy
większa, niŜ ta odnotowana do tej pory na podstawie zgłoszeń przypadków. Zachorowania
raportowane były z opóźnieniem w związku z ograniczonym dostępem do opieki medycznej
w niektórych częściach kraju.
DuŜe ogniska zachorowań, ponad 1000 przypadków, odnotowano w 6 prowincjach
Haiti:Atribonite, Centre, Nord, Nord-Ouest, Ouest, Port-as-Prince.
W prowincjach, w których wystąpiły ogniska zachorowań, odsetek osób wymagających
hospitalizacji wahał się od 30 - 100%, a wskaźnik śmiertelności wśród hospitalizowanych
osób wynosił 2,5% do 7,8%. będąc znacznie wyŜszym niŜ zwykle (1%). Na wysoką
śmiertelność wśród hospitalizowanych osób mogły mieć wpływ takie czynniki jak późne
przyjęcie do szpitala oraz niewystarczający i niewłaściwy poziom opieki medycznej.
Obecnie szacuje się, Ŝe w ciągu głównej fali epidemii (najbliŜsze 6 miesięcy) moŜe
zachorować nawet 5% do 7% ludności Haiti, co odpowiada 500 tys. – 721 tys. zachorowań i
100tys. – 144tys. cięŜkich przypadków.
Szacuje się, Ŝe epidemia cholery na terenie Haiti, prawdopodobnie utrzyma się przez kilka
miesięcy i pomimo intensywnych działań prowadzonych przez Ministerstwo Zdrowia na Haiti
oraz organizacje humanitarne, moŜe rozprzestrzeniać się poza obszary, na jakich wystąpiła do
tej pory.
Działania przeciepidemiczne na Haiti:
Działania podjęte w celu ograniczenia liczby przypadków śmiertelnych, powinny opierać się
na dostarczeniu opieki medycznej zakaŜonym osobom i przerwaniu drogi transmisji zakaŜeń
przez zapewnienie dostępu do czystej wody. Zalecane jest prowadzenie bieŜącego
monitoringu podjętych działań i ich skutków, co pozwoli na dalsze prognozowanie rozwoju
sytuacji epidemiologicznej cholery.
Zarówno ECDC jaki i WHO nie zalecają masowych szczepień przeciwko cholerze jako
środka kontroli epidemii na Haiti ze względu na trudności logistyczne (w szczególności
konieczność dwukrotnego dotarcia do tej samej populacji w celu podania 2 dawek
szczepienia, zachowania łańcucha chłodniczego). Ponadto nie jest wskazana
chemioprofilaktyka, której stosowanie moŜe sprzyjać powstawaniu antybiotykooporności.
Opracowano na podstawie:
1.
ECDC Threat Assessment - Cholera outbreak in Haiti. ECDC, 24 November 2010
2.
WHO statement relating to international travel and trade to and from countries experiencing outbreaks of
cholera. WHO, 2007.
3.
Cholera in Central Africa: http://www.who.int/csr/don/2010_10_08/en/index.html
4.
Weekly epidemiological record, No. 2010, 85, 117–128: http://www.who.int/wer/2010/wer8513.pdf - „”
Szczepienie (preparatem Dukoral) jest zalecane tylko w przypadku pracowników słuŜby
zdrowia i pracowników organizacji humanitarnych, którzy mogą mieć bezpośredni kontakt z
zakaŜonym lub chorym pacjentem, ale naleŜy zaznaczyć, Ŝe jest ono skuteczne tylko po
okresie 10 dni od momentu przyjęcia drugiej dawki preparatu.
ZALECENIA ECDC DLA TURYSTÓW LUB MIESZKAJĄCYCH NA STAŁE NA
HAITI OBYWATELI UE
Pomimo szybkiego rozprzestrzeniania się ognisk cholery, ryzyko zakaŜenia dla pochodzących
z UE osób, przebywających na terenie Haiti, jest niskie, pod warunkiem zachowania
podstawowych zasad higieny dotyczących zaopatrzenia w wodę, Ŝywność oraz przy usuwaniu
nieczystości.
Wskazane jest:
• picie tylko butelkowanej lub filtrowanej (Culligan) wody lub jeśli to niemoŜliwe –
przegotowanej bądź chlorowanej;
• nieuŜywanie lodu do napojów;
• spoŜywanie dokładnie ugotowanych produktów, gorących jeszcze w trakcie posiłku;
• spoŜywanie owoców obranych przez samego siebie;
• unikanie jedzenia surowych bądź niedogotowanych ryb, skorupiaków i owoców
morza;
• unikanie posiłków przygotowanych z niegotowanych warzyw.
W przypadku wystąpienia wodnistej biegunki naleŜy niezwłocznie zgłosić się do lekarza ze
względu na duŜe ryzyko odwodnienia.
Szczepienia przeciwko cholerze mogą być wskazane w indywidualnych przypadkach osób na
stałe przebywających w rejonie, gdzie występują ogniska cholery.
WYTYCZNE WHO Z 2007R. ODNOSZĄCE SIĘ DO EWENTUALNEGO
WPROWADZENIA OGRANICZEŃ W MIĘDZYNARODOWYCH PODRÓśACH I
HANDLU, W STOSUNKU DO KRAJÓW, W KTÓRYCH WYSTĄPIŁY OGNISKA
CHOLERY:
1. Nie ma konieczności wprowadzania embargo na produkty spoŜywcze importowane z
krajów dotkniętych epidemią cholery.
śywność produkowana zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej stwarza jedynie
marginalne ryzyko transmisji cholery i jak dotąd nie odnotowano ognisk cholery związanych
z komercyjnie importowaną Ŝywnością. Pojedyncze przypadki zakaŜenia cholerą u
podróŜnych mogą być związane z Ŝywnością indywidualnie przewoŜoną przez podróŜnych.
Zgodnie z zaleceniami WHO naleŜy informować podróŜnych wyjeŜdŜających z kraju, w
którym występują ogniska cholery, o ryzyku transmisji przecinkowca cholery poprzez
nieprzetworzoną Ŝywność i ewentualnie rozwaŜyć zakaz wwoŜenia nieprzetworzonej
Ŝywności przez osoby przybywające z terenów dotkniętych cholerą. Jak wykazano embargo
na import odpowiednio przetworzonej Ŝywności jest nieskutecznym sposobem
przeciwdziałania szerzeniu się cholery, wobec czego jego stosowanie jest niewskazane.
Opracowano na podstawie:
1.
ECDC Threat Assessment - Cholera outbreak in Haiti. ECDC, 24 November 2010
2.
WHO statement relating to international travel and trade to and from countries experiencing outbreaks of
cholera. WHO, 2007.
3.
Cholera in Central Africa: http://www.who.int/csr/don/2010_10_08/en/index.html
4.
Weekly epidemiological record, No. 2010, 85, 117–128: http://www.who.int/wer/2010/wer8513.pdf - „”
2. Wprowadzenie kwarantanny lub rutynowego badania podróŜnych na granicy państwa nie
jest zalecane, poniewaŜ takie działania mają niską skuteczność a wysokie koszty.
Zgodnie z zaleceniami WHO naleŜy zapewnić odpowiednią opiekę medyczną osobom
chorym na cholerę wjeŜdŜających na teren danego państwa. Natomiast podróŜnych naleŜy
poinformować o ryzyku zakaŜenia w związku z przebywaniem na terenach, na których
wystąpiły ogniska cholery, o objawach choroby oraz gdzie powinni zgłosić się w razie ich
wystąpienia i o działaniach profilaktycznych w celu ochrony przed zakaŜeniem.
3. Kontrola kart szczepień przeciwko cholerze dla podróŜnych jest przez WHO uwaŜana za
niepotrzebne zakłócenie w ruchu międzynarodowym.
Doustna szczepionka przeciwko cholerze (OCV) obecnie jest dostępna na rynku w
ograniczonym zakresie. Zgodnie z Międzynarodowymi Przepisami Zdrowotnymi (IHR 2005)
w Międzynarodowym Świadectwie Szczepienia, nie wymaga się udokumentowanych
szczepień przeciwko cholerze jako warunku wjazdu na tereny występowania cholery.
4. Nie ma konieczności stosowania chemioprofilaktyki u osób podróŜujących na i z terenów
występowania ognisk cholery.
Wykazano, Ŝe stosowanie chemioprofilaktyki u osób podróŜujących nie wpływa na szerzenie
się cholery, natomiast moŜe mieć skutki negatywne w postaci zwiększenia
antybiotykooporności oraz powodowanie nieuzasadnionego poczucia bezpieczeństwa.
Zalecenia WHO dla państw sąsiadujących z obszarami dotkniętymi ogniskami cholery:
• utrzymanie stałej gotowość do szybkiego reagowania na ognisko cholery i
ograniczenie jego skutków w przypadku zawleczenia przez granicę;
• poprawa nadzoru epidemiologicznego, w tym wprowadzenie nadzoru czynnego, w
celu lepszej oceny ryzyka i wczesnego wykrywania ognisk choroby;
• kontrola i utylizacja potencjalnie skaŜonych produktów spoŜywczych wwoŜonych na
teren państwa przez indywidualne osoby;
• poinformowanie podróŜnych o ryzyku zakaŜenia cholerą, objawach i gdzie zgłosić się
w razie ich wystąpienia; stosowaniu profilaktyki i środków ostroŜności w celu
zapobieganiu zakaŜeniom.
Opracowano na podstawie:
1.
ECDC Threat Assessment - Cholera outbreak in Haiti. ECDC, 24 November 2010
2.
WHO statement relating to international travel and trade to and from countries experiencing outbreaks of
cholera. WHO, 2007.
3.
Cholera in Central Africa: http://www.who.int/csr/don/2010_10_08/en/index.html
4.
Weekly epidemiological record, No. 2010, 85, 117–128: http://www.who.int/wer/2010/wer8513.pdf - „”