Przeciwdziałanie korupcji w RCz

Transkrypt

BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE
Przeciwdziałanie
korupcji
w Republice Czeskiej
Projekt CZ.3.22/2.1.00/11.02605 „Zamówienia publiczne bez granic” jest współfinansowany ze
środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego
Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013.
Czym jest korupcja ?
Korupcja w Republice Czeskiej to:
- przyrzeczenie przekazania, oferta przekazania lub przekazanie
„łapówki” w celu wywarcia wpływu na czyjeś postępowanie lub
proces podejmowania decyzji,
- wystąpienie z propozycją pozytywnego załatwienia sprawy w
zamian za łapówkę,
- przyjęcie łapówki.
Korupcja, co do zasady, stanowi transakcję, w której uczestniczą dwie strony.
Jedna strona w tym przypadku proponuje bezprawną korzyść w zamian za dokonanie stosownego rozstrzygnięcia w zakresie wykonywania polityk publicznych.
Należy mieć świadomość tego, że każde zachowanie korupcyjne zawsze powoduje uszczerbek dotyczący interesów podatników.
Rodzaje korzyści majątkowych
Korzyść nie zawsze musi mieć formę
korzyści finansowej w postaci
„tradycyjnej” koperty. Może ona również występować w formie:
- udzielenia informacji,
- przekazania darów rzeczowych (np.
w formie biżuterii),
Fot. www.scx.hu
- udzielenia innych korzyści oraz usług
(prace budowlane, opłacenie wyjazdu urlopowego, usługi seksualne),
- faworyzowania znajomych oraz krewnych.
W tym przypadku nie jest ważne czy:
- ktoś zaproponuje korzyść przed lub po urzędowym rozstrzygnięciu,
- mamy do czynienia z dużą czy małą „łapówką”,
- korzyść została przekazana bezpośrednio osobie, która ma wywrzeć wpływ na
podejmowaną decyzję czy też została przekazana za zgodą tej osoby komuś
innemu,
- korzyść otrzyma bezpośrednio urzędnik, który rozstrzyga daną kwestię czy też ten
kto ma wywrzeć wpływ na wspomnianego urzędnika.
Ważne jest natomiast to czy oferta jest związana z rozstrzyganiem spraw z zakresu
polityk publicznych czy też z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej.
Mitem jest twierdzenie, iż korupcja to typ czynu zabronionego, w przypadku którego nie ma pokrzywdzonych. Pokrzywdzonymi w tym przypadku są bowiem zawsze
wszyscy podatnicy.
2
Co robić w przypadku zetknięcia z propozycją korupcyjną ?
Najprostszym rozwiązaniem jest odrzucenie propozycji i złożenie
zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Niniejsze
rozwiązanie jest najprostsze oraz najbezpieczniejsze. W przypadku,
gdy zetkniemy się z propozycją korupcyjną należy ten fakt zgłosić
policji lub prokuraturze (jest to obowiązek ustawowy). Osobie, która
nie zgłosi faktu zaistnienia propozycji korupcyjnej właściwym organom państwowym grozi odpowiedzialność karna włącznie z zagrożeniem karą
pozbawienia wolności.
W przypadku zetknięcia się z propozycją korupcyjną można również podjąć tzw.
„grę na czas” i spróbować przekonać osobę, która wystąpiła z tego typu propozycją o konieczności przemyślenia sprawy. Nie zwalnia to jednak z obowiązku niezwłocznego zgłoszenia propozycji korupcyjnej właściwym organom państwowym
(policja, prokuratura).
Gdzie i jak informować o zaistnieniu
propozycji korupcyjnej ?
Fakt zaistnienia propozycji korupcyjnej
należy zgłosić jednostce policji specjalizującej się w ściganiu przestępstw
kryminalnych lub prokuratorowi – najlepiej w miejscu, w którym doszło do
złożenia propozycji korupcyjnej. W
przypadku, gdy w danym miejscu
brak jednostki policji specjalizującej
Fot. www.scx.hu
się w ściganiu przestępstw kryminalnych doniesienie o możliwości popełnienia przestępstwa można zgłosić w jakimkolwiek komisariacie policji.
Zgodnie z obowiązującym w Republice Czeskiej prawem doniesienie o możliwości
popełnienia przestępstwa może mieć dowolną formę – zarówno pisemną jak i ustną. Należy również pamiętać o tym, że policja oraz prokuratura są zobowiązane
do przyjęcia takiego wniosku.
W przypadku zaistnienia propozycji korupcyjnej można również zadzwonić na bezpłatną linię telefoniczną numer 199, gdzie dyżurują specjaliści z zakresu walki z korupcją. Linia została uruchomiona przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej a jej operatorem jest niezależny podmiot – organizacja pozarządowa
Oživení, stowarzyszenie obywatelskie.
W przypadku podejrzenia zachowania korupcyjnego ze strony policjanta (lub pracownika policji) tego typu zawiadomienia najlepiej złożyć w najbliższej komórce
organizacyjnej policji zajmującej się kontrolą wewnętrzną.
3
Co będzie się działo po złożeniu doniesienia o możliwości popełnienia przestępstwa ?
W przypadku każdego doniesienia o możliwości popełnienia przestępstwa można wnioskować o to, aby policja udzieliła nam stosownych informacji na temat prowadzonego postępowania w terminie
do jednego miesiąca. Policja natomiast, zgodnie z obowiązującymi
przepisami prawa jest zobowiązana uczynić zadość takiemu wnioskowi.
Co w przypadku, gdy mamy jedynie podejrzenie zaistnienia propozycji korupcyjnej ?
W tym przypadku musimy pamiętać o tym, że Policja Czeskiej Republiki ma obowiązek zajęcia się każdym doniesieniem o możliwości popełnienia przestępstwa.
Nie musi ono mieć formy doniesienia o popełnieniu przestępstwa.
W jakim przypadku nie powinniśmy zawiadamiać policji o zaistnieniu propozycji
korupcyjnej ?
Taka sytuacja dotyczy przede wszystkim przypadków, gdy informacja o domniemanym zdarzeniu korupcyjnym pochodzi z niewiarygodnego źródła i opiera się
jedynie na podstawie poszlak lub niedoprecyzowanych informacji.
Obowiązek przekazania informacji o zaistnieniu zdarzenia korupcyjnego dotyczy
co do zasady wszystkich osób. Od wspomnianej reguły jest jeden wyjątek stanowiący o tym, że „nikt nie jest zobowiązany do przekazania informacji o zaistnieniu
zdarzenia korupcyjnego, w przypadku gdy on sam jest w taką sytuację zaangażowany lub w tego typu zdarzeniu uczestniczyła osoba bliska”.
Przykładowe sytuacje, w przypadku których na podstawie obowiązujących
przepisów prawa czeskiego nie istnieje obowiązek poinformowania organów
ścigania o zaistniałym zdarzeniu korupcyjnym:
- funkcjonariusz publiczny nie wyartykułował bezpośrednio chęci uzyskania korzyści majątkowej a na podstawie jego zachowania lub wypowiedzi nie była możliwe wiarygodne stwierdzenie, iż chciał przedstawić propozycję korupcyjną,
- informacje o ewentualnych zdarzeniach korupcyjnych mają charakter plotki –
np. pomiędzy petentami w danym urzędzie rozchodzi się informacja o tym, że
dany urzędnik „przymknie oko” na dane zdarzenie w przypadku uzyskania korzyści
majątkowej,
- członek rodziny, po załatwieniu sprawy urzędowej, twierdzi, że stało się to po
przekazaniu przez niego łapówki urzędnikowi.
4
Czy można liczyć na środki ochrony prawnej w przypadku zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego w postaci zdarzenia korupcyjnego ?
W przypadku, gdy dana osoba zawiadomiła organy ścigania o podejrzeniu zaistnienia zdarzenia korupcyjnego i obawia się o bezpieczeństwo swoje oraz swoich bliskich może liczyć na tzw.
„krótkookresową ochronę” ze strony policji. Ochrona tego typu może polegać na
ochronie fizycznej, tymczasowej zmianie miejsca pobytu, udzielenia porad odnośnie zachowania środków bezpieczeństwa a także może przyjąć postać zabezpieczeń o charakterze środków technicznych.
Jakie są prawa osoby występującej jako świadek w śledztwie lub postępowaniu
sądowym w sprawie korupcji ?
Świadek występujący w śledztwie lub postępowaniu sądowym w sprawie korupcji
może zwrócić się o utajnienie swojego wizerunku oraz danych osobowych, tak
aby było one znane jedynie organom publicznym uczestniczącym w danym postępowaniu.
W szczególnych przypadkach świadek może zostać również objęty programem
ochrony świadków (program ochrany svědků).
Złożyłem doniesienie o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego w postaci
zdarzenia korupcyjnego w instytucji, w której jestem zatrudniony. Czy mam obawiać się wypowiedzenia ze strony mojego pracodawcy ?
Na podstawie przepisów prawa obowiązujących w Republice Czeskiej pracodawca nie może zwolnić pracownika z uwagi na to, iż ten złożył doniesienie o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego w postaci zdarzenia korupcyjnego. Dalsze
trwanie stosunku pracy jest w tym przypadku chronione przez przepisy kodeksu
pracy (zákoník prace).
Poinformowałem o działaniach korupcyjnych funkcjonariusza publicznego, u którego załatwiałem daną sprawę urzędową. Co stanie się dalej ze sprawą, z którą
przyszedłem do urzędu ?
W takim przypadku możliwe są następujące sposoby postępowania:
- nadrzędny organ administracyjny może tą sprawę załatwić we własnym zakresie
lub przekazać ją innemu organowi administracji publicznej działającemu na danym terenie i posiadającemu właściwość miejscową w tej sprawie;
- wykorzystanie środków ochrony przysługujących na podstawie prawa administracyjnego – przede wszystkim w odniesieniu do przepisów umożliwiających
ochronę przed bezczynnością organów publicznych;
- w każdej sytuacji jest możliwe wykorzystanie przeciw urzędnikowi podejrzanemu o
zachowanie korupcyjne tzw. klauzuli stronniczości (tzv. námitká podjatosti) i tym
samym wyłączenie go z danej sprawy.
5
Na jakie przepisy mogę powołać się w przypadku potrzeby
ochrony po zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia czynu korupcyjnego ?
- ochrona krótkookresowa (krátkodobá ochrana) - § 50 ustawy o
Policji Republiki Czeskiej (§ 50 zákona o Policii ČR, č. 273/2008 Sb.);
- utajnienie tożsamości i wizerunku świadka (utajení totožnosti i podoby svědka) – § 55 kodeksu karnego (§ 55 trestního řádu, č. 141/1961 Sb.);
- ustawa o szczególnej ochronie świadka oraz innych osób w związku z prowadzeniem postępowania karnego (zákon o zvláštní ochraně svědka a dalších osob v
souvislosti s trestním řízením , č. 137/2001 Sb.)
- powody wypowiedzenia stosunku pracy (důvody výpovědi z pracovního
poměru) – § 52 kodeksu pracy (§ 52 zákoníku prace, č. 262/2006 Sb.)
- zarzut stronniczości oraz działania przeciwdziałające bierności organów administracji publicznej (námitka podjatosti a opatření proti nečinnosti) – § 14 oraz 80
prawa administracyjnego (§ 14 a 80 správního řádu , č. 500/2004 Sb.)
Jakie zjawiska często towarzyszą korupcji ?
Nepotyzm (tzv. klientelismus) – nepotyzm jest uważany za zjawisko korupcyjne polegające na wykorzystaniu znajomości lub stosunków rodzinnych.
Lobbing – pojęcie lobbingu również jest często łączone z zachowaniami o charakterze korupcyjnym. Co do zasady lobbing jest zjawiskiem o charakterze legalnym
polegającym na propagowaniu interesów określonej grupy interesów w ramach
procesu podejmowania decyzji przez organy administracji publicznej. W czeskim
porządku prawnym granica pomiędzy nepotyzmem a lobbingiem jest bardzo
ciężka do wytyczenia. W niektórych przypadkach lobbing może przemienić się w
zachowanie korupcyjne – przede wszystkim wtedy, gdy działania o charakterze
lobbingowym nie są dostatecznie przejrzyste.
Konflikt interesów (střet zajmu) – konflikt interesów jest często pierwszym elementem wskazującym na istnienie zjawisk o charakterze korupcyjnym. Funkcjonariusz
publiczny znajduje się w sytuacji konfliktu interesów w sytuacji, gdy istnieje podejrzenie co do jego bezstronności w danej sprawie lub w sytuacji, gdy wykorzystuje
on swoją pozycję służbową do uzyskania nieuprawnionych korzyści dla siebie lub
innej osoby. W sytuacji „konfliktu interesów” znajduje się na przykład urzędnik, który
po objęciu funkcji publicznej w dalszym ciągu prowadzi działalność gospodarczą
lub w wyniku działań związanych z pełnioną funkcją publiczną np. zleca zadania
publiczne firmom prowadzonym prze członków rodziny, znajomych, itd.
6
Kwestie związane z konfliktem interesów w czeskim prawie reguluje
ustawa nr 159/2006 o konflikcie interesów (zákon o střetu zájmů , č.
159/2006 Sb.). Na postawie przepisów wspomnianej ustawy
wprowadzono do czeskiego prawa obowiązek składania zeznań
majątkowych funkcjonariuszy publicznych, które są wprowadzane
do rejestrów. Zgodnie z postanowieniami wspomnianej ustawy prowadzone rejestry są jawne a każda osoba zainteresowana ma do
nich wgląd – np. za pośrednictwem strony internetowej
www.stretzajmu.cz
Gdzie można się spotkać ze zjawiskiem korupcji ?
1. W urzędach:
- w których podejmuje się decyzje administracyjne – np. w ramach postępowania
budowlanego lub postępowania w sprawie o wykroczenia;
- w przypadku, gdy rozdzielane są przywileje / usługi o charakterze reglamentowanym (np. w zakresie udzielania opieki szpitalnej, postępowań przetargowych, itd.);
- w sytuacji, gdy rozporządza się majątkiem publicznym (np. w zakresie udzielania
zamówień publicznych);
W związku z powyższym w czeskim prawie istnieje zakaz przyjmowania przez funkcjonariuszy publicznych (np. policjantów lub urzędników) korzyści majątkowych
lub korzyści o jakimkolwiek innym charakterze.
2. W zakresie prowadzonej działalności gospodarczej - np. w przypadku zaistnienia tzw. „nieuczciwej konkurencji”.
Czynem zabronionym na podstawie czeskiego prawa jest na przykład wręczenie
łapówki menadżerowi lub przedstawicielowi handlowemu danej firmy, którego
poprzez tego typu zachowanie nakłania się do zakupienia danego towaru lub
usługi za wyższą cenę, co jednocześnie stanowi działanie na szkodę firmy, w której
wspomniana osoba jest zatrudniona.
Czeski Kodeks karny (Trestní zákoník, zákon č. 40/2009 Sb.) wprowadza następujące kary za popełnienie przestępstw (trestných činů) o charakterze korupcyjnym:
- przyjęcie korzyści majątkowej (přijetí úplatku - § 331) zagrożone karą pozbawienia wolności do lat ośmiu,
- wręczenie korzyści majątkowej (podplácení - § 332), w przypadku którego przewidziano karę pozbawienia wolności do lat sześciu,
- pośrednie wręczenie korzyści majątkowej (nepřímé úplatkářství - § 333), zagrożone karą pozbawienia wolności do lat trzech.
Wyższy wymiar kar za popełnienie przestępstw wskazanych powyżej jest przewidziany w przypadku popełnienia przestępstwa przez funkcjonariusza publicznego.
Okolicznościami obciążającymi, które wpływają na zwiększenie wymiaru orzeczonej kary mogą być na przykład: wykorzystanie pozycji zawodowej, pełnionej funkcji czy też działanie w formie zorganizowanej grupy przestępczej.
7
Ponadto w § 334 czeskiego kodeksu karnego wskazano określenie
najważniejszych definicji, kluczowych dla tego zagadnienia
(np. pojęcie łapówki – tzw. „úplatek“).
Kodeks karny (Trestní zákoník) definiuje następujące czyny karalne o
charakterze korupcyjnym popełniane przez osoby pełniące funkcje
publiczne:
- bezprawne wykorzystanie przysługujących kompetencji (zneužití pravomoci - §
329);
- spowodowane niedbałością niedopełnienie przez funkcjonariusza publicznego
obowiązków służbowych (maření úkolů úřední osoby z nedbalosti - § 330);
Do
czynów
karalnych
posiadających
elementy
zachowań korupcyjnych w ściśle
określonych sytuacjach możemy
zaliczyć następujące ich rodzaje:
- niedopełnienie obowiązków
związanych z zarządzaniem cudzym majątkiem (porušení povinnosti při správě cizího majetku - §
220 a § 221);
Fot. www.scx.hu
- nadużycia związane z przeprowadzeniem postępowania upadłościowego (pletichy v insolvenčním řízení - § 226);
- bezprawne wykorzystanie informacji do osiągnięcia korzyści w obrocie handlowym (zneužití informace a postavení v obchodním styku - § 255);
- uzyskanie korzyści w zakresie udzielania zamówień publicznych podczas postępowania przetargowego (sjednání výhody při zadání veřejné zakázky, při veřejné
soutěži a veřejné dražbě - § 256);
- nadużycia związane z udzielaniem zamówień publicznych (pletichy při zadání
veřejné zakázky a při veřejné soutěži - § 257);
- nadużycia związane z przeprowadzeniem aukcji publicznej (pletichy při veřejné
dražbě - § 258).
8
9
Podstawy prawne wskazane w kodeksie karnym (Trestní zákoník,
zákon č. 40/2009 Sb.)
Wersja polska
Wersja czeska
§ 331 Przyjęcie korzyści majątkowej
§ 331 Přijetí úplatku
(1) Kto sam lub za pośrednictwem innej osoby, w
związku z wykonywaniem czynności o charakterze publicznym przyjmuje lub zaakceptuje dla siebie albo innej osoby przyjęcie korzyści majątkowej w przyszłości,
(1) Kdo sám nebo prostřednictvím jiného v
souvislosti s obstaráváním věcí obecného
zájmu pro sebe nebo pro jiného přijme nebo
si dá slíbit úplatek,
lub
kto sam lub za pośrednictwem innej osoby w
związku z prowadzeniem działalności gospodarczej przez siebie lub inną osobę przyjmuje
lub zaakceptuje dla siebie albo innej osoby
przyjęcie korzyści majątkowej w przyszłości,
podlega karze pozbawienia wolności do lat
trzech lub zakazowi pełnienia funkcji publicznych.
nebo kdo sám nebo prostřednictvím jiného v
souvislosti s podnikáním svým nebo jiného
pro sebe nebo pro jiného přijme nebo si dá
slíbit úplatek,
bude potrestán odnětím svobody až na tři
léta nebo zákazem činnosti.
(2) Kdo za okolností uvedených v odstavci 1
úplatek žádá, bude potrestán odnětím svobody na šest měsíců až pět let.
(2) Kto, w przypadku zaistnienia przesłanek
wskazanych w ustępie 1 żąda wręczenia korzyści majątkowej podlega karze pozbawienia wolności na okres od sześciu miesięcy do
pięciu lat.
10
zákon č. 40/2009 Sb.)
Wersja polska
Wersja czeska
(3) Karze pozbawienia wolności na okres od lat
dwóch do ośmiu lub karze przepadku mienia
podlega osoba, która:
(3) Odnětím svobody na dvě léta až osm let
nebo propadnutím majetku bude pachatel
potrestán,
a) popełni czyn zabroniony wskazany w ustępie
1 lub 2 w celu osiągnięcia przez siebie lub inną
osobę znacznej korzyści
a) spáchá-li čin uvedený v odstavci 1 nebo
2 v úmyslu opatřit sobě nebo jinému značný
prospěch, nebo
lub
b) spáchá-li takový čin jako úřední osoba.
b) popełni taki czyn podczas pełnienia funkcji
publicznej.
(4) Karze pobawienia wolności na okres od lat
pięciu do dwunastu podlega sprawca, który
1 lub 2 w celu osiągnięcia przez siebie lub inną
osobę wielkiej korzyści
lub
b) popełni taki czyn podczas pełnienia funkcji
publicznej w celu zapewnienia sobie lub innej
osobie znacznej korzyści majątkowej.
(4) Odnětím svobody na pět až dvanáct let
bude pachatel potrestán,
a) spáchá-li čin uvedený v odstavci 1 nebo
2 v úmyslu opatřit sobě nebo jinému prospěch velkého rozsahu, nebo
b) spáchá-li takový čin jako úřední osoba v
úmyslu opatřit sobě nebo jinému značný prospěch.
11
zákon č. 40/2009 Sb.)
Wersja polska
Wersja czeska
§ 332 Łapówki
§ 332 Podplacení
(1) Kto wręcza, proponuje lub składa obietnicę
przekazania korzyści majątkowej drugiej osobie
w związku z prowadzeniem postępowania przez
organy publiczne,
(1) Kdo jinému nebo pro jiného v souvislosti s
obstaráváním věcí obecného zájmu poskytne, nabídne nebo slíbí úplatek, nebo
lub
Kto wręcza, proponuje lub składa obietnicę
przekazania korzyści majątkowej drugiej osobie
w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej,
podlega karze pozbawienia do lat dwóch lub
karze grzywny.
(2) Karze pozbawienia wolności od jednego roku do lat sześciu, przepadkowi mienia lub karze
grzywny podlega sprawca, który:
1 w celu zapewnienia sobie lub innej osobie
znacznej korzyści lub spowodowania innej osobie znacznej szkody lub innych niekorzystnych
skutków
kdo jinému nebo pro jiného v souvislosti s
podnikáním svým nebo jiného poskytne,
nabídne nebo slíbí úplatek,
bude potrestán odnětím svobody až na dvě
léta nebo peněžitým trestem.
(2) Odnětím svobody na jeden rok až šest
let, propadnutím majetku nebo peněžitým
trestem bude pachatel potrestán,
a) spáchá-li čin uvedený v odstavci 1 v
úmyslu opatřit sobě nebo jinému značný prospěch nebo způsobit jinému značnou škodu
anebo jiný zvlášť závažný následek, nebo
b) spáchá-li takový čin vůči úřední osobě.
lub
b) popełni czyn zabroniony tego rodzaju wobec
funkcjonariusza publicznego.
12
zákon č. 40/2009 Sb.)
Wersja polska
§ 333 Wręczanie pośrednich korzyści majątkowych.
(1) Kto domaga się korzyści majątkowej lub
przyjmie korzyść tego rodzaju w celu osiągnięcia
bezpośredniego wpływu na wykonywanie działań przez funkcjonariusza publicznego sam lub
osiągnięcia takiego wpływu za pośrednictwem
innej osoby podlega karze pozbawienia wolności na okres do lat trzech.
Wersja czeska
§ 333 Nepřímé úplatkářství
(1) Kdo žádá nebo přijme úplatek za to, že
bude svým vlivem nebo prostřednictvím
jiného působit na výkon pravomoci úřední
osoby, nebo za to, že tak již učinil, bude potrestán odnětím svobody až na tři léta.
Przydatne adresy:
Operační středisko Inspekce Policie České republiky (Centrum Operacyjne Policji
Republiki Czeskiej)
telefon: +420 974 839 734, e-mail: [email protected]
Transparency International – Česká republika, o.p.s.—największa organizacja w Czechach zajmująca się walką z korupcją): http://www.transparency.cz
Oživení, o.s., - organizacja pozarządowa zajmująca się walką z korupcją oraz zwiększeniem przejrzystości administracji publicznej: http://www.bezkorupce.cz
Otevřená společnost, o.p.s., - organizacja pozarządowa zajmująca się walką o swobodny dostęp do informacji publicznej : http://www.otevrenaspolecnost.cz
Růžový panter, o.s. (organizacja pozarządowa zajmująca się walką z korupcją):
http://www.ruzovypanter.cz
Prokuratura (Státní zastupitelství): www.justice.cz
13

Przeciwdziałanie korupcji w RCz

Transkrypt

Podobne dokumenty

GK-IPB4ll8D003 DoĄey: ptrkE! foeoFanj%neBo M dogr`$f śt`.ii `|mj

Bardo – miasto cudów

MOSKITIERA NA PARASOL OGRODOWY

Plná moc – Vollmacht

MOJŻESZ – sztuka odchodzenia Mojżesz wstąpił ze stepów Moabu

Instrukcja obsługi do tostera HT-302

Železniční doprava Transport kolejowy Téma: Železniční doprava