Wada postępowania o udzielenie zamówienia
Transkrypt
Wada postępowania o udzielenie zamówienia
Wada postępowania o udzielenie zamówienia – przegląd orzecznictwa Wpisany przez Katarzyna Gałczyńska-Lisik Do tego rodzaju wad Sąd Okręgowy w Warszawie zaliczył błędne ustalenie zasad punktacji, która nie uwzględniała sposobu wyboru oferty, gdy dwie lub więcej z nich miały taką samą liczbę punktów. Jedną z przesłanek unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest wada postępowania uniemożliwiająca zawarcie ważnej umowy w sprawie zamówienia publicznego. Autorka dokona przeglądu aktualnego orzecznictwa sądów oraz zespołów arbitrów dotyczącego tej przesłanki. Tytułem wstępu należy wskazać, iż podstawy unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego zostały wymienione w art. 93 ust. 1 ustawy z 29.1.2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, dalej PZP). Wystąpienie którejkolwiek z przesłanek wymienionych w art. 93 ust. 1 PZP obliguje zamawiającego do unieważnienia postępowania. Jednocześnie unieważnienie postępowania może nastąpić wyłącznie z przyczyn wskazanych w przywołanym wyżej przepisie. Również w przypadku stwierdzenia z urzędu okoliczności z art. 93 ust. 1 PZP Zespół Arbitrów może unieważnić postępowanie, rozpatrując odwołanie od oddalenia lub odrzucenia protestu, a także Sąd Okręgowy rozpatrujący skargę na wyrok Zespołu Arbitrów1. Takiej kompetencji nie przyznano Prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych. Oczywiście Prezes jest upoważniony do zalecenia zamawiającemu unieważnienia postępowania, w przypadku stwierdzenia istnienia tego rodzaju przyczyn. Jeżeli dojdzie do unieważnienia postępowania, zamawiający musi poinformować o tym fakcie wykonawców, którzy ubiegali się o udzielenie zamówienia, stanowiącego przedmiot postępowania, jeśli unieważnienie nastąpiło przed upływem terminu składania ofert. W konsekwencji na tym etapie powyższa informacja musi być przekazana wszystkim wykonawcom, którzy w jakikolwiek formalny sposób przejawili chęć ubiegania się o zamówienie2. Takim przejawem może być sam fakt pobrania specyfikacji istotnych warunków zamówienia, nawet jeśli wykonawca nie złożył wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Jeżeli natomiast unieważnienie postępowania nastąpiło po upływie terminu składania ofert, to informacja winna być przekazana wykonawcom, którzy oferty złożyli. Konieczne jest jednoczesne przesłanie informacji o unieważnieniu postępowania do wszystkich wykonawców, aby nie naruszyć zasady równego ich traktowania. 1/6 Wada postępowania o udzielenie zamówienia – przegląd orzecznictwa Wpisany przez Katarzyna Gałczyńska-Lisik Należy w tym przypadku ujednolicić zarówno formę przekazania tejże informacji, jak i czas przekazania. Wobec braku oznaczenia przez ustawodawcę terminu poinformowania wykonawców o unieważnieniu postępowania należy uznać, iż powinno to nastąpić niezwłocznie po dokonaniu unieważnienia. Zawiadomienie o podjętej decyzji powinno zawierać uzasadnienie zarówno prawne, jak i faktyczne. W uzasadnieniu faktycznym należy przytoczyć okoliczności świadczące o wystąpieniu przesłanki. Jako podstawę prawną unieważnienia należy podać konkretną przesłankę. Katalog przesłanek unieważnienia postępowania ma charakter zamknięty i z uwagi na skutki, jakie wywiera, nie może być poddawany interpretacji rozszerzającej. Oznacza to, że niedopuszczalne jest unieważnienie postępowania z przyczyn odmiennych niż te, które zostały wymienione w art. 93 ust. 1 PZP. Treść wyżej wskazanej normy nie wskazuje stricte, aby były jakiekolwiek ograniczenia w zakresie jej stosowania do każdego rodzaju postępowania, niezależnie od jego trybu i wartości. Oczywiste jest jednak, że poszczególne przesłanki unieważnienia postępowania z uwagi na swoją specyfikę odnoszą się tylko do konkretnych postępowań. Została ona wymieniona w art. 93 ust. 1 PZP jako ostatnia z przyczyn, której zaistnienie powoduje powstanie po stronie zamawiającego obowiązku nieważnienia postępowania. Jej umiejscowienie na ostatnim miejscu w przepisie nie stanowi podstawy do przyjęcia, iż jest to wynik zamierzonej przez ustawodawcę gradacji przesłanek unieważnienia postępowania. Wymaga podkreślenia, że wada postępowania, aby skutkowała jego unieważnieniem, musi mieć charakter trwały. Konieczne jest, aby jej wystąpienie było podstawą nieważności umowy o udzielenie zamówienia publicznego. Katalog przyczyn nieważności takiej umowy nie jest zamknięty. Nie budzi wątpliwości, że musi to być efekt rażącego naruszenia ustawy przy wyborze oferty. 2/6 Wada postępowania o udzielenie zamówienia – przegląd orzecznictwa Wpisany przez Katarzyna Gałczyńska-Lisik Przyczyną nieważności umowy są także okoliczności wymienione w art. 146 ust. 1 PZP. Musi to być zatem taka wada postępowania, będąca naruszeniem ustawy, która stanowi przeszkodę do zawarcia ważnej umowy, jeśli wywarła wpływ na wynik postępowania. Potwierdził to Zespół Arbitrów w wyroku z 29.11.2006 r., UZP/ZO/0-2820/06, w którym stwierdzono, iż: „Unieważnienie postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7 PZP może mieć miejsce tylko wyjątkowo, w sytuacjach nadzwyczajnych, gdy samo postępowanie jest obarczone tak istotną nieprawidłowością, że doszłoby do zawarcia umowy bezwzględnie nieważnej. Wady takie ustawodawca wymienia przykładowo w przepisie art. 146 ust. 1 PZP, dotyczącym nieważności umów w sprawie zamówień publicznych [...]". W przywołanym orzeczeniu wskazano również, że omawianej wady nie stanowi fakt, iż brak jest oferty odpowiadającej zamawiającemu pod względem ceny. Abstrahując od teoretycznych rozważań dotyczących omawianej przyczyny nieważności postępowania, należałoby wskazać kilka przykładów okoliczności, które taką wadę stanowią bądź też nie wyczerpują jej znamion. Do tego rodzaju wad Sąd Okręgowy w Warszawie zaliczył błędne ustalenie zasad punktacji, która nie przewidywała, w jaki sposób wybrać ofertę, gdy dwie lub więcej ofert uzyskają taką samą liczbę punktów3. Zdaniem Sądu Okręgowego tego rodzaju wada uniemożliwia zawarcie ważnej umowy i pozbawia możliwości wskazania najkorzystniejszej oferty. Za wadę uniemożliwiającą zawarcie umowy uznano również brak otwarcia przez zamawiającego wszystkich skutecznie złożonych kopert zawierających oferty, pomimo że w protokole zamawiający wskazał, iż w wymaganym terminie wpłynęło więcej ofert4. W ocenie Zespołu Arbitrów wadę postępowania w rozumieniu art. 93 ust. 1 pkt 7 PZP stanowi również wezwanie przez zamawiającego wykonawców do wyrażenia zgody na przedłużenie terminu związania ofertą o kolejne 60 dni po upływie terminu związania ofertą i bezsprzecznie po terminie wynikającym z art. 85 ust. 2 PZP, tj. co najmniej na 7 dni przed upływem terminu związania ofertą5. Upływ tegoż terminu powoduje, że zawarta umowa byłaby nieważna na 3/6 Wada postępowania o udzielenie zamówienia – przegląd orzecznictwa Wpisany przez Katarzyna Gałczyńska-Lisik podstawie art. 146 ust. 1 pkt 6 PZP. Postępowanie z elementami negocjacji dotyczącej treści oferty i przedmiotu negocjacji w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego także jest obarczone wadą uniemożliwiającą zawarcie ważnej umowy6. Za taką wadę przyjęto również sytuację, w której zamawiający stwierdził pomyłkę w SIWZ, dokonał oceny niezgodnie z postanowieniami SIWZ, naruszając przy tym zasady równego traktowania wykonawców7. Słusznie bowiem Zespół Arbitrów uznał, iż błędne czynności zamawiającego popełnione w toku postępowania nie mogą obciążać uczestniczących w tym postępowaniu wykonawców przygotowujących ofertę zgodnie z wymogami SIWZ. Uniemożliwia zawarcie ważnej umowy w sprawie zamówienia publicznego również fakt posłużenia się przez zamawiającego w treści SIWZ bądź też ogłoszeniu terminami, których znaczenia nie można odnaleźć zarówno w przepisach prawnych, jak i w SIWZ, jeżeli są one istotnym wymogiem oferty. Uniemożliwia to bowiem dokonanie przede wszystkim właściwej oceny złożonych ofert z zachowaniem zasady równego traktowania. Zespół Arbitrów w wyroku z 20.5.2005 r., UZP/ZO/0-1032/05 uznał, iż zawarcie w treści ogłoszenia wśród warunków wymaganych od wykonawców niezdefiniowanego pojęcia „audytu dochodzeniowego", którego brak definicji legalnej, a także definicji zamawiającego sformułowanej dla potrzeb danego postępowania sprawia, iż postępowanie obarczone jest wadą uniemożliwiającej zawarcie ważnej umowy. 4/6 Wada postępowania o udzielenie zamówienia – przegląd orzecznictwa Wpisany przez Katarzyna Gałczyńska-Lisik Natomiast nie jest wadą postępowania będącą przesłanką do jego unieważnienia fakt, iż informacja o rozstrzygnięciu przetargu nie zawierała uzasadnienia faktycznego i prawnego8. Takiej wady nie stanowi również błędne wskazanie podstawy unieważnienia postępowania o zamówienie publiczne, o ile zaistniała którakolwiek z przesłanek wskazanych w art. 93 ust. 1 PZP9. W podsumowaniu należy zwrócić uwagę na to, że zamawiający, prowadząc postępowanie, winien dochować jak największej staranności kierując się zasadami logiki, konkurencji oraz odpowiednią wiedzą. Doprowadzając swoim działaniem do unieważnienia postępowania po złożeniu ofert może narazić się na żądanie zaspokojenia roszczeń o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu tych wykonawców, którzy złożyli prawidłowe oferty. Roszczenie to obejmuje w szczególności zwrot kosztów przygotowania oferty, w tym wydatki na dojazdy, opłaty za uzyskanie stosownych zaświadczeń, koszty pobrania SIWZ. Jak wskazał ustawodawca, zwrot obejmuje jedynie uzasadnione koszty, a więc takie, które były niezbędne do prawidłowego przygotowania oferty (patrz art. 93 ust. 4 PZP). Należy zaznaczyć, że roszczenie nie przysługuje wykonawcom, których oferty zostały odrzucone. Przypisy 1. Orzeczenie Sądu Najwyższego z 27.1.2005 r., III CZP 78/04. 2. M. Stachowiak, J. Jerzykowski, W. Dzierżanowski, Prawo zamówień publicznych. Komentarz, LEX 2007, wyd. I. 3. Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 15.10.2002 r., V Ca 1377/02. 4. Wyrok ZAUZP z 18.4. 2007 r., UZP/ZO/0-411/07, LEX nr 278041. 5. Wyrok ZAUZP z 20.2.2007 r., UZP/ZO/0-158/07; UZP/ZO/0-159, LEX nr 288583. 6. Wyrok ZAUZP z 1.2.2007 r., UZP/ZO/0-110/07, LEX nr 288619. 7. Wyrok ZAUZP z 24.1.2007 r., UZP/ZO/0-66/07, LEX nr 250175. 8. Postanowienie ZAUZP z 9.2.2007 r., UZP/ZO/0-126/07, LEX nr 286173; 9. Wyrok ZAUZP z 5.12.2006 r., UZP/ZO/0-2868/06, LEX nr 250229. 5/6 Wada postępowania o udzielenie zamówienia – przegląd orzecznictwa Wpisany przez Katarzyna Gałczyńska-Lisik Artykuł pochodzi z Kwartalnika Prawo Zamówień Publicznych" nr 2(17)/2008. 6/6