System rozstrzygania sporów wto

Pomysł liberalizacji handlu światowego w oparciu
o wielostronny układ handlowy był rozważany
jeszcze w tracie II wojny światowej. Na
konferencji w Hawanie w 1947 roku 21 państw
ustaliło tekst Układu ogólnego w sprawie taryf
celnych i handlu (General Agreement on Tariffs
and Trade – GATT).
 GATT wszedł w życie 1 stycznia 1948 roku, stając
się podstawą prawną wielostronnego systemu
współpracy handlowej i wprowadzając do
codziennej praktyki takie zasady, jak klauzula
najwyższego uprzywilejowania (KNU), czy
narodowe traktowanie.




Światowa Organizacja Handlu (World Trade
Organization – WTO) jest międzynarodową
organizacją. W wyniku kolejnej rundy liberalizacyjnej
GATT, w 1995 roku (Runda Urugwajska)
zadecydowano o powstaniu Światowej Organizacji
Handlu
15 kwietnia 1994 r. w Marakeszu został podpisany Akt
Końcowy Rundy Urugwajskiej. Wraz z nim przyjęto
także Porozumienie ustanawiające Światową
Organizację Handlu
Głównym jej zadaniem jest liberalizacja
międzynarodowego handlu dobrami i usługami,
prowadzenia polityki inwestycyjnej wspierającej
handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany
handlowej, przestrzegania praw własności
intelektualnej.
 WTO
określa zasady współczesnego
światowego handlu i – w przeciwieństwie do
GATT – ma osobowość prawną. Polska jest
współzałożycielem WTO (porozumienie
ratyfikowała w 1995r.).
 Obecnie
161 państw-stron
 Od 2012 również Rosja i Czarnogóra, Szeszele
od kwietnia 2015 r.
 Zasady
rozwiązywania sporów zostały
uregulowane w przepisach art. XXII i XXIII
GATT oraz w Porozumieniu Stron Konwencji z
1.11.1958 roku DSU – Understanding on
Dispute Settlement.
 Głównym zadaniem tego mechanizmu nie
było orzekanie o winie, lecz uzgodnienie
tymczasowości naruszeń zasad handlu
międzynarodowego i wskazanie właściwej
drogi do szybkiej eliminacji problemów.

należy zwrócić uwagę, iż o ile podstawą
odpowiedzialności na gruncie prawa
międzynarodowego jest naruszenie normy
prawnej, o tyle na gruncie WTO jest
zniweczenie lub naruszenie korzyści
(nullification and impairment benefits)
Klauzula Największego Uprzywilejowania (ang.
MFN – Most Favoured Nation clause) – oznacza,
że preferencja przyznana jednemu państwu musi
być rozciągnięta na wszystkich członków WTO.
 Innymi słowy, preferencja przyznana ds. przez
UE w imporcie z USA, musi być rozciągnięta na
wszystkich członków WTO, i odwrotnie, wszelkie
cła i opłaty wprowadzane przez UE na import
danego produktu ds. z USA, muszą obowiązywać
także innych członków, na tzw. zasadzie erga
omnes. Nie dotyczy to umów preferencyjnych i
stref wolnego handlu.

 Przyznaje
ono państwu obdarowanemu prawo
do żądania wszystkich znaczniejszych
korzyści niż te, które gwarantuje mu prawo
powszechne lub bezpośrednie stosunki z
państwem przyznającym, dla którego z kolei
niniejsze traktowanie prowadzi do nałożenia
obowiązku zachowania się w określony
sposób, to jest przyznania tych wszystkich
korzyści, które ze względu na swą wagę i
rozmiar są znaczniejsze dla państwa
obdarowywanego
 Traktowanie
narodowe (ang. National
Treatment) – Podatki i inne opłaty oraz
przepisy krajowe nie powinny być stosowane
wobec produktów importowanych i
krajowych, tak aby stwarzać ochronę
produkcji krajowej. Innymi słowy, zabroniona
jest dyskryminacyjne traktowanie produktów
importowanych w porównaniu z produkcją
krajową.
 Najważniejszym
organem WTO jest
Konferencja Ministerialna, która spotyka się
nie rzadziej jak co 2 lata. W trybie ciągłym
działa Rada Generalna, która może
przybierać formę Organu ds. Rozwiązywania
Sporów (DSB) Dispute Settlement Body lub
Ciała ds. Przeglądu Polityki Handlowej.
Podporządkowane Radzie Generalnej są Rady
ds. Handlu Towarami, ds. Handlu Usługami i
ds. Handlowych Aspektów Praw Własności
Intelektualnej
 Siedziba
Sekretariatu WTO znajduje się w
Genewie. Na czele Sekretariatu stoi
powoływany na 4 lata Dyrektor Generalny,
będący najwyższym przedstawicielem WTO
na zewnątrz.
 Sekretariat będzie miał obowiązek niesienia
pomocy zespołom orzekającym, szczególnie
w zakresie prawnych, historycznych i
proceduralnych aspektów prowadzonych
spraw, a także wsparcia kancelaryjnego i
technicznego.
 DSB
 PANEL
:3 OSOBOWY, CHYBA, ŻE W CIĄGU 10
DNI OD POWOŁANIA PRZEZ DSB STRONY
UZGODNIĄ, ŻE CHCĄ PANELU 5
OSOBOWEGO; JEŻELI W CIĄGU 20 DNI
STRONY NIE USTALĄ SKŁADU TO DYREKTOR
GENERALNY SAM POWOŁUJE
 ORGAN APELACYJNY (APPELATE BODY)- 7
SĘDZIÓW – STAŁY ORGAN POWOŁYWANY NA
4 LATA PRZEZ DSB Z MOŻLIWOŚCIĄ
REELEKCJI
 SEKRETARIAT:
ZAPEWNIA POMOC PANELOM
 Ramy
czasowe rozwiązywania sporu
60 dni
konsultacje,
mediacje
45 dni
powołanie
zespołu orzekającego
6 miesięcy
raport zespołu
orzekającego dla stron sporu
3 miesiące
raport zespołu
orzekającego dla członków WTO
60 dni
przyjęcie
raportu przez DSB
I
ETAP: POUFNE KONSULTACJE I MEDIACJE
– BILATERALNE KONSULTACJE – 60 DNI –
PRZYSTĄPIENIE STRONY JEST
OBOWIĄZKOWE NA WNIOSEK DRUGIEJ
STRONY (W CIĄGU 10 DNI STRONA
ODPOWIADA NA ŻĄDANIE, A W CIĄGU 30
PRZYSTĘPUJE DO KONSULTACJI)

Każda ze stron sporu może zawsze prosić o dobre
usługi, pojednanie i mediację . Mogą się one
zacząć w każdym momencie i zakończyć w
każdym momencie. Gdy procedury dobrych
usług, pojednania i mediacji zostaną
zakończone, wówczas strona wnosząca skargę
może wystąpić z wnioskiem o powołanie zespołu
orzekającego.
 Gdy
działania dobrych usług, pojednawcze
lub mediacyjne zostaną podjęte przed
upływem 60 dni od daty otrzymania wniosku
o przeprowadzenie konsultacji, wówczas
strona wnosząca skargę musi wstrzymać się
na okres 60 dni od daty otrzymania wniosku o
przeprowadzenie konsultacji z wniesieniem o
powołanie zespołu orzekającego .
 Strona skarżąca może wnieść o powołanie
zespołu orzekającego w ciągu tych 60 dni,
jeśli strony sporu wspólnie uznają, że dobre
usługi , pojednanie lub mediacja nie
doprowadziły do rozstrzygnięcia sporu.
 Za
zgodą stron sporu procedury dobrych
usług , pojednawcze i mediacyjne mogą być
kontynuowane w czasie trwania
postępowania w zespole orzekającym.
 Konsultacje
rozpoczynają się w ciągu 30 dni
od złożenia takiego wniosku i mogą trwać do
60 dni. Jeśli konsultacje nie doprowadzą do
rozstrzygnięcia sporu, każda ze stron może
złożyć wniosek o rozpatrzenie sprawy przez
zespół orzekający
 II
ETAP: ŻĄDANIE POWOŁANIA PANELU,
JEŚLI W CIĄGU 60 DNI DROGĄ KONSULTACJI
NIE ROZSTRZYGNĘŁY SPORU
 Zostaje
on powołany w ciągu 45 dni od
złożenia wniosku o jego ustanowienie i ma 6
miesięcy na rozpatrzenie sprawy.

W skład zespołu orzekającego wejdą wysoko
kwalifikowane osoby związane lub nie związane
z administracją rządową, włączając w to osoby,
które uczestniczyły w zespole orzekającym lub
przedstawiały sprawę zespołowi orzekającemu,
pełniły funkcje przedstawiciela Członka lub
układającej się strony GATT 1947 lub
przedstawiciela w radzie albo komitecie
któregokolwiek z porozumienia wymienionego
lub porozumienia poprzedzającego je, pracowały
w Sekretariacie, nauczały lub publikowały
opracowania z zakresu prawa międzynarodowego
lub polityki handlowej bądź były urzędnikami
wyższej rangi któregoś z Członków zajmującymi
się polityką handlową.
 Aby
pomóc w wyborze członków zespołu
orzekającego Sekretariat będzie prowadził
wykaz osób zarówno związanych, jak i nie
związanych z administracją rządową,
posiadających kwalifikacje o
 Zespół orzekający będzie się składał z trzech
osób, chyba że strony sporu uzgodnią w ciągu
10 dni od powołania zespołu orzekającego, iż
będzie ich pięć. Członkowie zostaną
niezwłocznie poinformowani o składzie
zespołu orzekającego.
 Sekretariat
zaproponuje stronom sporu osoby
desygnowane na uczestników zespołu
orzekającego. Strony sporu nie będą
wyrażać sprzeciwu wobec tych propozycji
chyba że będą po temu ważne powody.
 Jeśli
nie osiągnięto zgody co do składu
zespołu orzekającego w ciągu 20 dni od jego
powołania, wówczas na prośbę jednej ze
stron Dyrektor Generalny w porozumieniu z
Przewodniczącym DSB i Przewodniczącym
odpowiedniego komitetu lub rady, ustali
skład zespołu orzekającego wyznaczając jego
uczestników spośród osób, które uzna za
najbardziej odpowiednie
 III
ETAP: POSTĘPOWANIE JEST
WSZCZYNANE, JEŚLI JEDNA ZE STRON
UWAŻA, ŻE DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ INNĄ
STRONĘ „ZNOSZĄ LUB UMNIEJSZAJĄ”
UPRZEDNIO WYNEGOCJOWANE USTĘPSTWA,
ŁAMIĄ REGUŁY WTO LUB SZKODZĄ
OSIĄGNIĘCIU CEŁÓW WTO
 RODZAJE
SKARG:
 O NARUSZENIE ZOBOWIĄZAŃ
 SKARGA BEZ NARUSZENIA, ALE DZIAŁANIA
UNIEWAŻNIAJĄ WCZEŚNIEJ NADANE KONCESJI
 SKARGA SYTUACYJNA
 Zespoły
orzekające będą miały następujący
mandat, jeśli strony sporu nie uzgodnią
innego, w terminie 20 dni od powołania
zespołu orzekającego:
 "Zbadać, w świetle odpowiednich
postanowień (nazwa porozumienia
wymienionego lub porozumień, podana przez
strony sporu), sprawę zgłoszoną do DSB przez
(nazwa strony) w dokumencie... i dokonać
takich ustaleń, które pomogą DSB w
sformułowaniu zaleceń lub w wydaniu
orzeczeń o których mowa w tym lub tych
porozumieniach".
 DZIAŁANIE
PANELU:
 ZBADANIE FAKTÓW I DOKUMENTÓW
 SPOTKANIE ZE STRONAMI(STANOWISKA,
REPLIKI, USTNE WYSTĄPIENIA)
W początkowym etapie, jeszcze przed pierwszym
posiedzeniem zespołu orzekającego, strony
składają pisemne wyjaśnienia. Następnie, strony
oraz podmioty, które zgłosiły zainteresowanie
sporem, przedstawiają swoje argumenty na
pierwszym i drugim posiedzeniu zespołu
orzekającego.
 Jeśli okoliczności tego wymagają, możliwe jest
powołanie grupy ekspertów, która doradza w
odniesieniu do zagadnień naukowych lub
technicznych podniesionych przez stronę sporu.

 SPORZĄDZENIE
RAPORTU TYMCZASOWEGO
(Po rozważeniu argumentów stron, zespół
orzekający przedstawia stronom część
opisową projektu raportu (elementy
faktyczne i argumenty). Strony mogą w
terminie dwóch tygodni przedstawić swoje
pisemne uwagi. Po upływie terminu składania
uwag, zespół orzekający przedstawia
stronom raport tymczasowy, który zawiera
zarówno część opisową, jak
i ustalenia oraz wnioski zespołu
orzekającego)
 USTALENIE
KONKLUZJI I ZALECEŃ
 WYDANIE RAPORTU STRONOM I PRZEKAZANIE
DSB W CIĄGU 20 DNI O PRZAKAZANIA
STRONOM
(W przypadku braku uwag, raport tymczasowy
staje się raportem ostatecznym. Raport
ostateczny zostaje
w pierwszej kolejności przesłany stronom
sporu, a następnie wszystkim członkom WTO.
W terminie nie krótszym niż 20 dni, raport
zostaje przekazany do zatwierdzenia przez
DSB. Raport powinien zostać przyjęty przez
DSB w ciągu 60 dni od jego przesłania
członkom WTO, chyba że któraś ze stron
dokona formalnej notyfikacji DSB o złożeniu
apelacji lub DSB nie zatwierdzi raportu. )
IV ETAP:
 DSB MOŻE PRZYJĄĆ RAPORT W CIĄGU 60 DNI, W
DRODZE KONSENSUSU ODRZUCIĆ
 STRONA MOŻE NOTYFIKOWAĆ ZAMIAR ODWOŁANIA:
TYTUŁ RAPORTU PODLEGAJĄCEGO APELACJI, NAZWĘ
STRONY WNOSZĄCEJ, DANE KONTAKTOWE, KRÓTKIE
STRESZCZENIE PRZYCZYN ODWOŁANIA
 Apelacja ograniczona jest do aspektów prawnych i
interpretacji prawnej dokonanej przez zespół
orzekający. DSB przyjmuje lub odrzuca (w drodze
konsensusu) raport Organu Odwoławczego w ciągu 30
dni od dostarczenia go członkom WTO. Strony muszą
bezwarunkowo zaakceptować raport Organu
Odwoławczego.


POSTĘPOWANIE PRZED AB, NIE POWINNO TRWAĆ
DŁUŻEJ NIŻ 90 DNI – CZĘŚĆ PISEMNA I USTNA
RAPORT POUFNY, SPORZĄDZONY BEZ UDZIAŁU STRON
V
ETAP :WPROWADZANIE W ŻYCIE
 JEŚLI WYKONANIE NATYCHMIASTOWE JEST
NIEMOŻLIWE, PAŃSTWO OTRZYMUJE
„ROZSĄDNY TERMIN”
 Raport Organu Apelacyjnego będzie
przyjęty przez DSB i zaakceptowany
bezwarunkowo przez strony sporu, chyba
że DSB przez konsensus zadecyduje w
ciągu 30 dni od dnia dostarczenia go
Członkom o odrzuceniu
 JEŚLI
POJAWIĄ SIĘ ROZBIEŻNOŚCI, CZY
ŚRODKI ZOSTAŁY POPRAWNIE ZASTOSOWANE
W ROZSĄDNYM TERMINIE MOŻNA ODWOŁAĆ
SIĘ DO PROCEDUR ROZSTRZYGANIA SPORÓWTEN SAM PANEL
 CZAS: 60 DNI OD ROZSĄDNEGO TERMINU
 CELEM ZBADANIE CZY POZIOM ZAWIESZENIA
KONCESJI JEST RÓWNY POZIOMOWI
ZNIWECZENIA ZOBOWIĄZANIA
 Jeśli
strona nie jest w stanie wykonać ich
w rozsądnym terminie, musi podjąć
negocjacje ze stroną skarżącą dotyczące
wzajemnego zadowalającego wyrównania.
Jeżeli takiego wyrównania nie uda się
ustalić, DSB może upoważnić stronę skarżącą
do zawieszenia koncesji lub zobowiązań w
stosunku do członka, który był drugą stroną
w sporze. Zawieszenie koncesji lub
zobowiązań może trwać do momentu
wykonania przez członka zaleceń i
postanowień DSB
 ZAWIESZENIE
KONCESJI TRWA DO:
 ZANIECHANIA DZIAŁANIA UZNANEGO ZA
NIEZGODNE Z POROZUMIENIEM
 MOMENTU ZADOWOLAJĄCEGO OBIE STRONY
”
Konsultacje
(art. 4)
Powołanie zespołu orzekającego
(art. 6)
Ustalenie mandatu zespołu orzekającego (art. 7)
Ustalenie składu zespołu orzekającego (art. 8)
Rozpatrzenie sprawy przez zespół orzekający
Zwykle dwa spotkania ze stronami sporu (art. 12)
oraz jedno spotkanie ze stronami trzecimi (art. 10)
Etap tymczasowych ustaleń zespołu orzekającego
Przedstawienie stronom części opisowej raportu
(art. 15.1)
Przedstawienie uwag do części opisowej przez strony sporu (art. 15.2)
Przedstawienie stronom raportu wstępnego (art. 15.2)
Przesłanie raportu końcowego stronom sporu
(art. 12.8)
Przedstawienie raportu końcowego DSB
(art. 12.9)
Przyjęcie raportu zespołu orzekającego lub Organu Odwoławczego
przez DSB
(art. 16.1, 16.4, 17.14)
Implementacja zaleceń i postanowień panelu przez przegraną
stronę sporu
Uzgodnienie zadowalającego wyrównania
w przypadku niezastosowania się przegranej strony sporu
do zaleceń i postanowień DSB (art. 22.2)
Retaliacja
W przypadku braku porozumienia stron co do zadowalającego
wyrównania,
DSB zezwala na podjęcie działań odwetowych (art. 22)
 POŁACZENIE
ŚRODKÓW DYPLOMATYCZNYCH I
PRAWNYCH
 BRAK KONIECZNOŚCI WYCZERPANIA ŚRODKÓW
KRAJOWYCH
 ORGANICZENIE ROLI INTERWENIENTÓW W
POSTĘPOWANIU
 PRECYZYJNE OKREŚLENIE TERMINÓW
 DOPUSZCZENIE WSTĘPNEJ WERYFIKACJI
RAPORTÓW PRZEZ STRONY
 WIĄŻĄCY CHARAKTER SPRAWOZDAŃ
 1.Na
wszystkich etapach ustalania przyczyn
sporu i procedur rozstrzygania sporu
dotyczącego Członka - kraju najmniej
rozwiniętego szczególna uwaga będzie
zwrócona na sytuację Członków - krajów
najmniej rozwiniętych.
 Z uwagi na to Członkowie zachowają
stosowny umiar w podejmowaniu postępowań
na podstawie niniejszych procedur
dotyczących Członka - kraju najmniej
rozwiniętego.
 Jeśli
zostanie stwierdzone, że zniweczenie
lub naruszenie korzyści wynikło z
postępowania Członka - kraju najmniej
rozwiniętego, strony wnoszące skargę
zachowają stosowny umiar w żądaniu
wyrównania, lub upoważnienia do
zawieszenia stosowania koncesji lub innych
zobowiązań zgodnie z niniejszymi
procedurami.

2.W
przypadkach
rozstrzygania
sporów
dotyczących
Członka
kraju
najmniej
rozwiniętego, w których nie znaleziono
wzajemnie zadowalającego rozwiązania w
wyniku konsultacji, Dyrektor Generalny lub
Przewodniczący DSB, na wniosek Członka - kraju
najmniej rozwiniętego, powinien zaoferować
swoje dobre usługi, działania pojednawcze i
mediacyjne, aby pomóc stronom w rozwiązaniu
sporu zanim złożony zostanie formalny wniosek o
powołanie zespołu orzekającego. Dyrektor
Generalny lub Przewodniczący DSB, świadcząc tę
pomoc, mogą konsultować każde źródło, jakie
uznają za odpowiednie.