Spis treści

Spis treści
Wprowadzenie.............................................................................................. Wykaz skrótów.............................................................................................. V
XV
Rozdział I. Podstawowe pojęcia prawa karnego...................................... 1
§ 1.Sens karania za zło.............................................................................. § 2.Podstawowe pojęcia związane z prawem karnym.............................. I.Odpowiedzialność karna............................................................. II.Przepis karny............................................................................... III.Czyn zabroniony......................................................................... IV.Sprawca....................................................................................... V.Dobro chronione.......................................................................... VI.Pokrzywdzony............................................................................. VII.Przestępstwo................................................................................ VIII.Kary............................................................................................. IX.Środki karne................................................................................ X.Środki probacyjne....................................................................... XI.Środki zabezpieczające............................................................... XII.Przepadek i środki kompensacyjne............................................. § 3.Prawo karne materialne a prawo karne procesowe............................. § 4.Prawo karne materialne a prawo karne wykonawcze......................... § 5.Prawo karne a inne rodzaje prawa karania......................................... I.Prawo karne skarbowe................................................................ II.Prawo wykroczeń........................................................................ III.Odpowiedzialność nieletnich za czyny karalne.......................... IV.Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za czyny
zabronione................................................................................... V.Prawo dyscyplinarne................................................................... VI.Kary pieniężne w administracji................................................... § 6.Nauki penalne..................................................................................... I.Nauka prawa karnego.................................................................. II.Kryminologia.............................................................................. III.Wiktymologia.............................................................................. IV.Kryminalistyka............................................................................ 1
6
6
7
8
10
12
14
15
17
20
21
23
24
24
26
27
28
30
31
34
38
39
40
40
42
43
44
VIII
Spis treści
Rozdział II. Istota prawa karnego............................................................. 46
§ 7.Definiowanie prawa karnego.............................................................. § 8.Internacjonalizacja prawa karnego..................................................... § 9.Koncepcje prawa karnego................................................................... § 10.Funkcje prawa karnego....................................................................... § 11.Zasady kryminalizacji......................................................................... § 12.Źródła prawa karnego......................................................................... I.Konstytucja.................................................................................. II.Ustawa......................................................................................... III.Prawo międzynarodowe.............................................................. IV.Prawo unijne................................................................................ V.Formalne źródła prawa karnego.................................................. § 13.Zasady prawa karnego........................................................................ I.Zasada indywidualnej odpowiedzialności karnej . ..................... II.Zasada winy................................................................................. III.Zasada pewności prawa karnego (nullum crimen sine lege)....... IV.Zasada określoności kary (nulla poena sine lege)...................... 46
51
58
64
66
70
70
72
75
76
78
79
79
80
84
87
Rozdział III. Nauka o ustawie karnej....................................................... 89
§ 14.Kodeksowe pojęcie ustawy karnej...................................................... § 15.Odpowiednie stosowanie Części ogólnej Kodeksu karnego.............. § 16.Obowiązywanie ustawy karnej w czasie............................................ § 17.Obowiązywanie ustawy karnej w miejscu i względem osób.............. § 18.Mechanizmy egzekucji odpowiedzialności karnej w przypadku
konkurencji ustaw karnych................................................................. 89
90
91
98
103
Rozdział IV. Wykładnia prawa karnego................................................... 109
§ 19.Metody, rodzaje i reguły wykładni karnistycznej............................... § 20.Wykładnia przepisu prawa karnego.................................................... § 21.Koncepcja normy prawnokarnej......................................................... § 22.Wykładnia normy a dobro prawne...................................................... § 23.Wykładnia normy sankcjonowanej..................................................... § 24.Wykładnia normy sankcjonującej (zespołu znamion zakazu)............ § 25.Granice treściowe wykładni prawa karnego....................................... § 26.Granice czasowe wykładni prawa karnego......................................... 110
112
114
115
117
123
128
132
Rozdział V. Pojęcie przestępstwa............................................................... 134
§ 27.Filozofia i dogmatyka przestępstwa................................................... § 28.Pojmowanie przestępstwa w ujęciu historyczno-prawnym................ § 29.Pojmowanie przestępstwa w ujęciu komparatystycznym................... § 30.Powszechne i normatywne pojmowanie przestępstwa....................... § 31.Definiowanie pojęcia przestępstwa.................................................... § 32.Struktura przestępstwa........................................................................ § 33.Formalne i materialne ujęcie przestępstwa......................................... 134
137
139
140
143
146
150
Spis treści
IX
§ 34.Przestępstwo jako zbrodnia albo występek........................................ § 35.Klasyfikacje przestępstw.................................................................... 152
154
Rozdział VI. Czyn zabroniony................................................................... 157
§ 36.Czyn jako podstawa odpowiedzialności karnej.................................. I.Czyn w strukturze przestępstwa.................................................. II.Czyn jako określone zachowanie człowieka............................... III.Karnoprawne koncepcje czynu człowieka.................................. IV.Czyn człowieka jako zachowanie sprzeczne z prawem.............. § 37.Struktura czynu zabronionego............................................................ § 38.Typizacja czynów zabronionych......................................................... I.Przesłanki typizacji czynów zabronionych................................. II.Zasady typizacji czynów zabronionych...................................... III.Sposoby typizacji czynów zabronionych.................................... IV.Typy czynów zabronionych........................................................ 1.Typ podstawowy..................................................................... 2.Typ kwalifikowany................................................................. 3.Typ uprzywilejowany.............................................................. § 39.Podmiot typu czynu zabronionego..................................................... I.Pojęcie podmiotu . ...................................................................... II.Przestępstwa powszechne........................................................... III.Przestępstwa indywidualne ........................................................ § 40.Strona przedmiotowa typu czynu zabronionego................................. I.Istota strony przedmiotowej........................................................ II.Znamiona czynności wykonawczej............................................. III.Znamiona przedmiotu czynności wykonawczej......................... IV.Znamiona okoliczności czynności wykonawczej....................... V.Znamiona skutku ........................................................................ § 41.Strona podmiotowa typu czynu zabronionego.................................... I.Istota strony podmiotowej . ........................................................ II.Umyślne popełnienie czynu zabronionego................................. III.Nieumyślne popełnienie czynu zabronionego............................. IV.Strona podmiotowa kombinowana.............................................. V.Motywy i pobudki....................................................................... 158
158
158
159
163
163
166
166
167
168
170
170
170
171
172
172
174
174
175
175
176
178
179
180
182
182
186
195
199
199
Rozdział VII. Kwalifikacja karnoprawna czynu zabronionego............. 202
§ 42.Popełnienie czynu zabronionego........................................................ § 43.Formy czynu zabronionego................................................................ I.Działanie...................................................................................... II.Zaniechanie................................................................................. § 44.Czas i miejsce popełnienia czynu zabronionego................................ I.Czas czynu................................................................................... II.Miejsce czynu.............................................................................. § 45.Redukcja wielości ocen w kwalifikacji czynu zabronionego............. I.Zasada tożsamości i jedności czynu i przestępstwa.................... 203
204
204
204
206
206
207
208
208
X
Spis treści
II.Czyn ciągły.................................................................................. III.Czyn współkarany....................................................................... IV.Zbieg przepisów ustawy.............................................................. V.Zbieg przestępstw........................................................................ VI.Ciąg przestępstw......................................................................... § 46.Formy stadialne popełnienia czynu zabronionego.............................. I.Koncepcja tzw. pochodu przestępstwa........................................ II.Przygotowanie przestępstwa....................................................... III.Usiłowanie przestępstwa............................................................. IV.Czynny żal................................................................................... V.Dokonanie przestępstwa.............................................................. § 47.Formy zjawiskowe przestępstwa........................................................ I.Problematyka sprawstwa i współdziałania przestępnego............ II.Koncepcje karalności za przestępne współdziałanie................... III.Sprawstwo pojedyncze................................................................ IV.Współsprawstwo......................................................................... V.Sprawstwo kierownicze............................................................... VI.Sprawstwo polecające................................................................. VII.Podżeganie.................................................................................. VIII.Pomocnictwo............................................................................... IX.Prowokacja.................................................................................. § 48.Indywidualizacja odpowiedzialności karnej przy współdziałaniu...... § 49.Karalność współudziału w przestępstwie indywidualnym................. § 50.Czynny żal współdziałającego w przestępstwie................................. § 51.Krzyżowanie się form stadialnych i zjawiskowych............................ 209
210
211
214
215
216
216
217
218
222
223
224
224
225
227
227
231
233
235
237
239
239
240
242
243
Rozdział VIII. Przestępność czynu zabronionego.................................... 245
§ 52.Warunki przestępności czynu zabronionego....................................... § 53.Bezprawność czynu zabronionego...................................................... § 54.Okoliczności wyłączające bezprawność czynu.................................. I.Obrona konieczna........................................................................ II.Stan wyższej konieczności (kontratypowy)................................ III.Eksperyment................................................................................ IV.Zgoda dysponenta dobrem.......................................................... V.Procedura przeszczepowa jako przykład innego dozwolenia .... § 55.Kauzalne i normatywne przypisanie sprawstwa skutku..................... I.Obiektywne i subiektywne przypisanie sprawstwa..................... II.Metodologia ustalenia relacji kauzalnej wystąpienia skutku...... III.Korekta normatywna wyniku testu conditio sine qua non.......... 1.Test warunku właściwego....................................................... 2.Teoria adekwatności................................................................ 3.Teoria relewancji..................................................................... 4.Normatywne warunki przypisania skutku ............................. 4.1.Zasada ogólna................................................................. 4.2.Sprowadzenie skutku zaniechaniem wypełnienia
obowiązku gwaranta....................................................... 245
248
252
256
259
265
268
270
272
272
276
279
279
280
281
281
281
283
Spis treści
XI
§ 56.Społeczna szkodliwość czynu............................................................. § 57.Zawinienie sprawcy czynu zabronionego........................................... § 58.Okoliczności wyłączające zawinienie sprawcy.................................. I.Błąd ............................................................................................ 1.Istota błędu w działaniu sprawcy............................................ 2.Błąd co do znamienia typu czynu zabronionego.................... 3.Błąd co do oceny prawnej w konstrukcji czynu zabronionego........................................................................... 4.Błąd co do okoliczności wyłączającej odpowiedzialność karną........................................................................................ II.Stan wyższej konieczności ......................................................... III.Niepoczytalność.......................................................................... 1.Istota niepoczytalności............................................................ 2.Poczytalność ograniczona....................................................... 3.Wprowadzenie się w stan odurzenia/upojenia alkoholowego.......................................................................... IV.Rozkaz . ...................................................................................... V.Problematyka stanu szczególnego wzburzenia........................... 287
292
295
295
295
297
Rozdział IX. Środki reakcji karnoprawnej na przestępstwo.................. 317
§ 59.Polityka karna (karania)...................................................................... § 60.System środków reakcji karnoprawnej............................................... § 61.Katalog kar.......................................................................................... § 62.System ustawowych sankcji karnych................................................. § 63.Sankcja zamienna............................................................................... § 64.Grzywna.............................................................................................. I.Wiadomości ogólne..................................................................... II.Grzywna orzekana w stawkach dziennych.................................. III.Grzywna kumulatywna............................................................... § 65.Kara ograniczenia wolności................................................................ § 66.Kara pozbawienia wolności................................................................ § 67.Kara mieszana (pozbawienia i ograniczenia wolności)...................... § 68.Kary wyjątkowe.................................................................................. I.Kara 25 lat pozbawienia wolności.............................................. II.Kara dożywotniego pozbawienia wolności................................. § 69.Kara nadzwyczajnie zaostrzona i złagodzona.................................... § 70.Środki karne........................................................................................ I.Wiadomości ogólne..................................................................... II.Pozbawienie praw publicznych................................................... III.Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania
określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności
gospodarczej................................................................................ IV.Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem,
leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi............. 318
320
322
323
327
328
328
331
334
336
341
345
346
346
348
351
352
352
353
304
307
309
309
309
312
312
314
315
354
355
XII
Spis treści
V.Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub
miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami,
zbliżania się do określonych osób lub opuszczania
określonego miejsca pobytu bez zgody sądu.............................. VI.Zakaz wstępu na imprezę masową.............................................. VII.Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach
hazardowych................................................................................ VIII.Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego
wspólnie z pokrzywdzonym........................................................ IX.Zakaz prowadzenia pojazdów..................................................... X.Świadczenie pieniężne................................................................ XI.Podanie wyroku do publicznej wiadomości................................ XII.Zawiadomienie sądu rodzinnego................................................. § 71.Przepadek............................................................................................ I.Wiadomości ogólne..................................................................... II.Przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio
z przestępstwa............................................................................. III.Przepadek przedmiotów służących do popełnienia
przestępstwa................................................................................ IV.Przepadek przedmiotów nielegalnych......................................... V.Przepadek korzyści z przestępstwa albo jej równowartości........ § 72.Środki kompensacyjne........................................................................ I.Wiadomości ogólne..................................................................... II.Obowiązek naprawienia szkody.................................................. III.Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę...................................... IV.Nawiązka na rzecz pokrzywdzonego ......................................... V.Nawiązka na rzecz pokrzywdzonych.......................................... VI.Nawiązka na rzecz ochrony środowiska..................................... 355
356
357
358
359
360
360
360
361
361
362
362
363
363
364
364
365
366
366
367
367
Rozdział X. Środki probacyjne.................................................................. 368
§ 73.Wiadomości ogólne............................................................................ § 74.Warunkowe umorzenie postępowania karnego.................................. § 75.Warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary pozbawienia
wolności.............................................................................................. I.Wstęp........................................................................................... II.Ogólne warunkowe zawieszenie................................................. III.Szczególne warunkowe zawieszenie........................................... IV.Dolegliwości probacyjne............................................................. V.Zarządzenie wykonania zawieszonej kary.................................. VI.Probacyjna zmiana kary pozbawienia wolności ........................ § 76.Warunkowe przedterminowe zwolnienie z wykonywanej kary
pozbawienia wolności......................................................................... I.Wstęp........................................................................................... II.Warunkowe przedterminowe zwolnienie z wykonywanej
kary terminowego pozbawienia wolności................................... 369
371
375
375
376
377
378
380
380
383
383
384
Spis treści
III.Warunkowe przedterminowe zwolnienie z wykonywanej kary 25 lat pozbawienia wolności............................................... IV.Warunkowe przedterminowe zwolnienie z wykonywanej kary dożywotniego pozbawienia wolności................................. § 77.Przedterminowe zwolnienie z wykonywanej kary lub środka karnego................................................................................................ I.Wstęp........................................................................................... II.Przedterminowe zwolnienie z wykonywanej kary ograniczenia wolności................................................................. III.Przedterminowe zwolnienie z wykonywanego środka karnego........................................................................................ XIII
385
386
386
386
386
387
Rozdział XI. Kształtowanie reakcji karnoprawnej na przestępstwo..... 389
§ 78.Wstęp.................................................................................................. § 79.Kodeksowa filozofia karania a praktyka wymiaru sprawiedliwości.. § 80.Zasady i dyrektywy wymiaru kary i środków karnych....................... I.Pojęcie zasad i dyrektyw wymiaru kary i środków karnych....... II.Zasady ogólne wymiaru kary...................................................... 1.Zasada swobodnego uznania sądu.......................................... 2.Zasada wymierzenia jednej kary za jedno przestępstwo........ 3.Zasada jednolitych dyrektyw kształtowania reakcji karnoprawnej.......................................................................... 4.Zasada karania humanitarnego............................................... 5.Zasada indywidualizacji karania............................................. 6.Zasada relewantności podstawy różnicowania sytuacji obywateli................................................................................. 7.Zasada proporcjonalnego ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności człowieka i obywatela ................................. 8.Zasada limitująca winy .......................................................... III.Dyrektywy wymiaru kary............................................................ 1.Dyrektywa stopnia społecznej szkodliwości czynu................ 2.Dyrektywa prewencji indywidualnej...................................... 3.Dyrektywa prewencji ogólnej................................................. 4.Dyrektywa zadośćuczynienia pokrzywdzonemu.................... 5.Dyrektywy szczegółowe wymiaru kary . ............................... IV.Dyrektywa wymiaru kar wolnościowych.................................... V.Wymiar kary nieletnim i młodocianym....................................... § 81.Obostrzenie wymiaru kary a typ kwalifikowany................................ § 82.Nadzwyczajne zaostrzenie karania..................................................... I.Wstęp........................................................................................... II.Powrotność do przestępstwa....................................................... III.Recydywa ogólna ....................................................................... IV.Recydywa specjalna podstawowa............................................... V.Recydywa specjalna wielokrotna................................................ VI.Przestępcze stałe źródło dochodu................................................ VII.Działanie w zorganizowanej grupie przestępczej....................... 390
391
392
392
394
394
395
395
396
396
397
397
398
399
399
399
400
401
401
402
403
403
404
404
405
405
406
407
408
408
XIV
Spis treści
VIII.Przestępstwo o charakterze terrorystycznym.............................. IX.Występek o charakterze chuligańskim........................................ § 83.Nadzwyczajne złagodzenie kary......................................................... I.Wstęp........................................................................................... II.Podstawy i rodzaje nadzwyczajnego złagodzenia kary............... III.Sposoby nadzwyczajnego złagodzenia kary............................... IV.Wypadek mniejszej wagi............................................................. § 84.Zbieg podstaw nadzwyczajnego obostrzenia i złagodzenia karania... § 85.Karalność zbiegu przestępstw............................................................. I.Wstęp........................................................................................... II.Kara łączna . ............................................................................... III.Karalność ciągu przestępstw....................................................... § 86.Darowanie karania.............................................................................. I.Wstęp........................................................................................... II.Umorzenie restytucyjne............................................................... III.Niepodleganie karze.................................................................... IV.Odstąpienie od wymierzenia kary............................................... V.Przedawnienie............................................................................. 1.Wiadomości ogólne ............................................................... 2.Przedawnienie karalności przestępstwa.................................. 3.Przedawnienie wykonania kary.............................................. 4.Wyłączenie przedawnienia..................................................... VI.Zatarcie skazania......................................................................... VII.Amnestia...................................................................................... VIII.Abolicja....................................................................................... IX.Akt łaski...................................................................................... 408
409
409
409
410
412
413
413
414
414
414
419
420
420
421
422
423
425
425
426
428
428
429
430
431
431
Rozdział XII. Środki zabezpieczające....................................................... 433
§ 87.Istota środków zabezpieczających...................................................... § 88.Kodeksowe środki zabezpieczające.................................................... I.Rodzaje kodeksowych środków zabezpieczających................... II.Zasady orzekania środków zabezpieczających........................... III.Wyjątkowość postpenalnych środków zabezpieczających......... 433
436
436
437
441
Indeks rzeczowy............................................................................................ 449