1 efektywne metody nauczania umiejętnośc prawidłowego

EFEKTYWNE METODY NAUCZANIA
Za efektywne nauczanie przyjmuje się wzrost lub utrzymywanie się na wysokim poziomie chęci (czyli
motywacji) do nauki, zarówno pod kierunkiem nauczyciela jak i samodzielnej, oraz wzrost kompetencji
uczniów.
Niezbędnym warunkiem efektywnej pracy nauczyciela jest jego pozytywny stosunek do ludzi w ogóle, a w
szczególności do uczniów.
Byłoby dobrze, gdyby nauczyciele nauczali z pełnym zaangażowaniem, pasją i entuzjazmem. Istnieje bowiem
wprost proporcjonalna zależność między poziomem motywacji nauczyciela a poziomem motywacji uczniów.
Jeśli motywacja nauczyciela jest niska – u uczniów łatwo można zaobserwować niski poziom percepcji
(spostrzegania), rozproszenie uwagi, niski poziom rozumienia treści i szybkie zapominanie wyuczonego
materiału.
Ważne jest aby nauczyciel oprócz kwalifikacji posiadał również kompetencje, czyli aby był dobrym
specjalistą w swojej dziedzinie – umiał to robić.
Kompetencje trzeba wciąż doskonalić. Trzeba się dokształcać, czytać fachowe książki i czasopisma, brać udział
w szkoleniach i konferencjach, wymieniać doświadczenia między nauczycielami.
Zarówno przekonanie, że wie się wszystko, jak obawa przed uzyskaniem informacji z wiarygodnego źródła,
wynika z przesyconej lękiem tendencji do niedopuszczania do świadomości własnych słabych stron. Tymczasem
słabe strony mamy wszyscy. Nauczyciel, który dopuszcza możliwość, że czegoś nie wie, łatwiej zachęca
młodzież do zgłaszania wątpliwości.
UMIEJĘTNOŚC PRAWIDŁOWEGO KOMUNIKOWANIA SIĘ:
Efektywne słuchanie - aktywnie słuchając trzeba zwrócić szczególną uwagę na:
okazywanie mówcy szacunku, akceptacji i ciepła,
nie udzielanie dobrych rad,
powstrzymywanie się od moralizowania i osądzania.
Przemawianie - przemawiając pamiętajmy, aby:
koncentrować się na zadaniu jakie przed nami stoi i aby struktura naszej wypowiedzi była jasna;
używać w pełni zrozumiałego języka, modulować głos, patrzeć na ludzi;
wierzyć w siebie;
pilnować czasu.
Rozmawianie – Przed rozmową z uczniem trzeba zadbać o właściwą atmosferę:
uśmiechać się zachęcająco;
traktować ucznia po partnersku, nie z góry, nie z pozycji siły;
wczuwać się w sytuacje ucznia;
przygotować się do rozmowy;
skoncentrowć się na najważniejszej sprawie – naraz można omówić tylko jeden problem.
UMIEJĘTNOŚĆ MOTYWOWANIA UCZNIÓW:
Bez chęci do nauki nie można tak naprawdę nauczyć się niczego, dlatego tak ważna jest znajomość różnych
sposobów motywowania uczniów:
stwórzmy luźną atmosferę;
szanujmy odmienne zdanie uczniów;
reagujmy na potrzeby uczniów;
stosujmy pomoce audiowizualne;
dostosowujmy metody nauczania do stylów uczenia się uczniów;
obniżajmy w grupie uczniów poziom napięcia i lęku;
dostosujmy wymagania do górnej granicy możliwości uczniów;
przypominajmy uczniom, że niepowodzenia i błędy to normalny etap na drodze do doskonalenia się;
uczmy wyciągania konstruktywnych wniosków z porażek;
zachęcajmy do odnoszenia sukcesów;
chwalmy uczniów często;
nagradzajmy współpracę;
przyznawajmy się do błędów,
utrzymujmy własną motywacje do pracy na wysokim poziomie.
1
EFEKTYWNA OCENA UCZNIA:
Ważne jest aby nauczyciel uświadomił sobie jakimi słowami czy gestami wyraża uczniowi swoje uznanie, np.
uśmiech lub słowa typu „brawo”, „dobrze się spisałeś”. Są to znaki dla ucznia, że się go wspiera, że ma w
nauczycielu oparcie.
Oceny efektywne:
ocena oparta na konkrecie;
wykazanie autentycznego zainteresowania;
kryteria oceny znane są obu stronom;
nagradzane jest nie tylko osiągnięcie, ale także wysiłek;
dostarcza się uczniowi maksimum informacji o wartości jego pracy;
w ocenie uwzględnia się górną granicę możliwości ucznia;
porównuje się dokonania ucznia z jego wcześniejszymi osiągnięciami;
ocena ma zachęcać;
uwzględnia się stopień trudności zadania dla tego właśnie ucznia;
dobrą ocenę wiąże się z umiejętnościami i motywacją ucznia.
Stosowanie ocen efektywnych rozbudza u uczniów wewnętrzną motywację do pracy. Uczeń sterowany w ten
sposób chce i lubi się rozwijać.
Stosowanie ocen nieefektywnych utrwala jedynie zewnętrzną motywację do pracy, głównie dla stopnia,
zaliczenia, zadowolenia rodziców i nauczyciela.
Akceptowanie przez ucznia kryteriów ocen – ważne jest aby:
uczniowie ustalili własne kryteria ocen;
prowadzący zaproponował własne kryteria ocen;
odbyła się dyskusja, w toku której ustali się wspólną listę kryteriów.
INTERAKTYWNE METODY KSZTAŁCENIA
Ważnym czynnikiem w kształceniu samorozwoju ucznia jest jego aktywność twórcza, samodzielność
dochodzenia do wiedzy, umiejętność zbierania i wyszukiwania informacji oraz udział w grupowym
rozwiązywaniu problemów.
1.
Dyskusja punktowana
Dyskusja punktowana jest to swobodna rozmowa w gronie kilku osób, które mogą być obserwowane przez
większą grupę uczniów.
Metoda ta pozwala przy uniknięciu chaosu, na zaprezentowanie: wiedzy, pomysłów doświadczeń kilku
dyskutantów prezentujących różne stanowiska wobec tego samego problemu.
Prowadzący wyznacza czas na wystąpienia np. 2-3 minut. O kolejności mówców w pierwszej sesji decyduje
losowanie, w dwóch następnych już osobiste decyzje uczestników. Następnie organizator prezentuje planszę,
pozwalającą na identyfikację poszczególnych mówców oraz kryteria ich oceny (np. od +2 do –2) tj.: prezentacja
informacji w oparciu o fakty i dane statystyczne, zajęcie stanowiska – prezentowanie własnej opinii,
dostrzeganie analogii, zwrócenie uwagi na błędy adwersarzy, ataki osobiste, wypowiedzi nie związane
bezpośrednio z tematem. Po każdej sesji na planszy pojawiają się punkty dotyczące oceny poszczególnych
dyskutantów.
2.
Drzewo decyzyjne
Drzewo decyzyjne jest metodą racjonalizującą decyzje w sytuacjach trudnych i niejednoznacznych. Może służyć
analizie i pełnemu zrozumieniu przyczyn i motywów, którymi kierowano się w przeszłości.
Stosując tą metodę wykonujemy następujące czynności:
formułujemy problem tak, aby uczniowie rozumieli potrzebę dokonania wyboru;
przewidujemy różne możliwości rozwiązania;
określamy kryteria lub cele związane z tą decyzją;
prognozujemy pozytywne negatywne konsekwencje wybranych opcji z punktu widzenia określonych
wartości i celów;
podejmujemy decyzję, w czym pomaga najbardziej zastosowanie metody graficznej.
2
3.
Drama
Drama jest metodą opartą o działanie spontaniczne, improwizowane służące rozwojowi wewnętrznemu
uczestników. Głównym sposobem pracy w dramie jest odgrywanie ról. Najprostszym sposobem bycia w roli jest
rozmowa na określony temat w zespołach dwuosobowych. Innym wariantem dramy jest wywiad: oficjalny lub
indywidualny, dwuosobowy lub w dużej grupie. Etiuda pantomimiczna to także element roli. Dla weryfikacji
inicjatyw młodzieży przy określonym temacie realizując go metodą dramy, nauczyciel może stawiać im pytania
w rodzaju: „Co chcesz przez to osiągnąć?”, „Co teraz robisz?” itp..
4.
Symulacja
Symulację określa się jako nauczanie zorientowane na ucznia, które pozwala wychowankom zdobywać
doświadczenie zbliżone do tego, jakie jest na ogół efektem działań w rzeczywistości społecznej.
Najdłuższą tradycję mają symulacje typu militarnego i biznesowego, jak również komputerowe. Przykładami z
tego zakresu mogą być symulacje takie jak:
-
rozwiązywanie konfliktów między ludźmi reprezentującymi różne kultury;
tworzenie strategii, których celem jest zwycięstwo w wyborach politycznych;
proces rozwiązywania nieporozumień między nauczycielem i uczniami w typowych sytuacjach.
5.
Gry symulacyjne
Gry symulacyjne łączą w sobie właściwości symulacji społecznej i gier edukacyjnych. Obowiązkiem
prowadzącego jest opracowanie materiałów z opisem sytuacji i ról. Uczestnicy mogą współpracować w
zorganizowaniu miejsca i potrzebnych rekwizytów. W pewnym sensie przygotowanie symulacji kojarzy się z
przygotowaniem inscenizacji teatralnych z tą jednak różnicą że osoby biorące udział w symulacji są autorami
niepowtarzalnych scenariuszy zdarzeń.
Największe efekty w uczeniu się z zastosowaniem symulacji osiągane jest przez uczestników w fazie końcowej,
czyli podsumowania i dyskusji.
6.
Portfolio
Portfolio czyli „teczka”, jest metodą, która może być stosowana w nauczaniu wielu przedmiotów. Dlatego
istnieje możliwość jej różnorodnego definiowania:
a) zbiór materiałów na określony temat
b) zbiór dokumentów, który dostarcza dowodów czyjejś wiedzy, umiejętności, możliwości.
c) zbiór prac ucznia przedstawiający jego wysiłek, postęp, lub osiągnięcia.
d) dokumentacja pracy ucznia wokół wybranego tematu.
e) proces odzwierciedlenia, selekcji, racjonalizacji końcowej oceny połączonej z ostatecznym wynikiem
wszystkich tych czynników.
Zawartość teczki powinna zapewniać barwne, dobrze merytorycznie podbudowane, zilustrowanie tematu lekcji
lub wybranego zagadnienia.
7.
Praca z tekstem źródłowym
W praktyce dydaktycznej posługujemy się najczęściej źródłami o ustalonej wiarygodności, więc proces krytyki
ogranicza się do zbadania rzetelności przekazu. Najczęściej uczniowie pod kierunkiem nauczyciela odpowiadają
na pytanie, jakie informacje źródłowe są zgodne ze zdarzeniami, których dotyczą. A. Suchoński zaproponował
model czynności związanych z analizą źródła na lekcjach historii:
wprowadzenie do tematyki związanej z treścią tekstu źródłowego;
przekazanie informacji o charakterze tekstu;
pierwsze czytanie w celu wyjaśnienia trudności terminologicznych;
wyjaśnienie niezrozumiałych zwrotów i pojęć;
określenie celu i sposobu analizy;
ocena zdobytych informacji zawarta w pytaniach ukierunkowujących;
integracja uzyskanych informacji zgodnie z posiadana wiedzą i sformułowanie na tej podstawie wniosków
– synteza, przy czym etap ostatni pracy ze źródłem to efekt dyskusji
3