puszcza augustowska plb200002

PUSZCZA AUGUSTOWSKA
PLB200002
Bór bagienny na torfowisku Kuriańskie Bagno w Puszczy Augustowskiej
Fot. Grzegorz Rąkowski
Obszar, położony przy granicy państwowej z Litwą i Białorusią,
obejmuje polską część Puszczy Augustowskiej oraz jej obrzeża. Puszcza
Augustowska, jeden z największych kompleksów leśnych w kraju, porasta
rozległą piaszczystą równinę sandrową, nachyloną w kierunku południowozachodnim, której krajobraz urozmaicają wzniesienia wydmowe i ostańcowe
wzniesienia morenowe oraz rynny i zagłębienia wytopiskowe, wypełnione
wodami jezior i torfowiskami. Na północnych obrzeżach puszczy przeważają
silnie pofałdowane obszary wzgórz morenowych i kemowych. Na zachodnim
skraju Puszczy Augustowskiej w granice obszaru włączono zalesioną dolinę
dolnej Rospudy. Na omawianym terenie znajduje się kilkanaście dużych
i kilkadziesiąt mniejszych jezior. Największe jest położone na północnym skraju
Puszczy Augustowskiej jedno z większych w kraju jezioro Wigry (2187 ha). Inne
większe jeziora położone w otoczeniu lasów Puszczy Augustowskiej to: Sajno
(526 ha), Necko (520 ha), Białe Augustowskie (485 ha), Serwy (456 ha),
Pomorze (297 ha), Studzieniczne (250 ha) i Blizno (241 ha). Bardzo
charakterystyczne dla Puszczy Augustowskiej i niecki jeziora Wigry są liczne
niewielkie jeziora dystroficzne otoczone torfowiskami. Hydrograficzną oś
obszaru stanowi przecinający Puszczę Augustowską Kanał Augustowski,
łączący dorzecza Wisły i Niemna. W system kanału włączono kilka dużych
jezior w okolicach Augustowa i w centralnej części Puszczy, a także
skanalizowane odcinki rzek Czarna Hańcza i Netta. Czarna Hańcza, łącząca
jezioro Wigry z Niemnem, jest główną rzeką na terenie obszaru. Inne
ważniejsze rzeki to Rospuda z dopływem Blizną, Marycha oraz dopływ Czarnej
Hańczy – Wołkuszanka. Lasy zajmują blisko 90% powierzchni obszaru.
W Puszczy Augustowskiej zdecydowanie dominują bory sosnowe i sosnowoświerkowe. W południowej części obszaru znaczne powierzchnie zajmują
także olsy i bory bagienne. Na żyźniejszych glebach na północnych obrzeżach
Puszczy i w otoczeniu jeziora Wigry spotyka się grądy i bory mieszane.
W Puszczy Augustowskiej i na jej obrzeżach występują liczne torfowiska.
Torfowiska wysokie zajmują głównie bezodpływowe zagłębienia wytopiskowe
i niecki międzywydmowe. W otoczeniu jezior dominują torfowiska
przejściowe, w dolinach rzek zaś, głównie nad Rospudą, Czarną Hańczą
i Wołkuszanką – torfowiska niskie.
Omawiany obszar w znacznej mierze pokrywa się siedliskowym
obszarem Natura 2000 Ostoja Augustowska PLH200005 (107 068,7 ha).
W jego obrębie w całości znalazł się Wigierski Park Narodowy: (14 999,50 ha),
który stanowi również objętą ochroną międzynarodową Ostoję Ramsar, oraz
Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” (65 475 ha),
a także fragmenty obszarów chronionego krajobrazu: „Dolina Biebrzy I”,
„Dolina Rospudy” i „Pojezierze Sejneńskie”. W granicach obszaru znajduje
się 14 rezerwatów przyrody: „Brzozowy Grąd” (0,11 ha), „Glinki” (1,81 ha),
„Jezioro Kalejty” (763,51 ha), „Jezioro Kolno” (269,26 ha), „Kozi Rynek”
(146,47 ha), „Kukle” (343,25 ha), „Kuriańskie Bagno” (1716,71 ha), „Łempis”
(132,19 ha), „Mały Borek” (90,53 ha), „Perkuć” (208,44 ha), „Pomorze” (20,50 ha),
„Stara Ruda” (76,68 ha), „Starożyn” (297,99 ha) i „Tobolinka” (4,62 ha).
Zachowaniu i utrzymaniu siedlisk cennych gatunków ptaków w Puszczy
Augustowskiej sprzyja różnorodność siedlisk, rozległość występujących tu
kompleksów leśnych, przygraniczne położenie i niewielka gęstość zaludnienia
terenu, a także tradycyjna ekstensywna gospodarka rolna prowadzona na
użytkach zielonych i gruntach ornych położonych na obrzeżach lasów
i w śródleśnych enklawach. Do najważniejszych zagrożeń dla awifauny i jej
siedlisk w obszarze należą: stosowanie zrębów zupełnych, wycinka lasu na
siedliskach mokradłowych oraz kolidowanie terminów prac zrębowych
z sezonem rozrodczym ptaków. Inne ważne zagrożenia to zaniechanie
użytkowania części łąk i pastwisk, zalesianie terenów porolnych oraz rozwój
turystyki i związanej z nią infrastruktury, a także zabudowa brzegów jezior.
Para żurawi w locie Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy
Puszcza Augustowska jest jedną z najważniejszych w kraju ostoi ptaków
drapieżnych oraz rzadkich ptaków leśnych, w tym przede wszystkim kuraków,
sów i dzięciołów. Jest to jedna z kilku najważniejszych w kraju ostoi lęgowych
jarząbka Bonasa bonasia (1200–2000 par lęgowych, ok. 4% ogólnokrajowej
populacji lęgowej), głuszca Tetrao urogallus (30–40 samców, ponad 8%
ogólnokrajowej populacji lęgowej), trzmielojada Pernis apivorus (60–70 par
lęgowych, ok. 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej), kani czarnej Milvus
migrans (6–10 par lęgowych, ponad 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej),
sóweczki Glaucidium passerinum (20–60 par lęgowych, blisko 10%
ogólnokrajowej populacji lęgowej), włochatki Aegolius funereus (40–60 par
lęgowych, ok. 3% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i dudka Upupa epops
(70–120 par lęgowych, ponad 0,7% ogólnokrajowej populacji lęgowej). Dzięcioł
białogrzbiety Dendrocopos leucotos (20–30 par lęgowych, ok. 5% ogólnokrajowej
populacji lęgowej) i dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus (25-40 par
lęgowych, ponad 5% ogólnokrajowej populacji lęgowej) mają tu jedne ze swoich
głównych ostoi lęgowych w północnej części Polski. Liczebność znaczącą w skali
kraju osiągają także tutejsze populacje lęgowe bociana czarnego Ciconia nigra
(6–15 par lęgowych, ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), bielika
Haliaeetus albicilla (10–13 par lęgowych, ponad 1% ogólnokrajowej populacji
lęgowej), orlika krzykliwego Aquila pomarina (30–40 par lęgowych, blisko 2%
ogólnokrajowej populacji lęgowej), dubelta Gallinago media (3–5 odzywających
się samców, ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), derkacza Crex crex
(350–500 odzywających się samców, ponad 1% ogólnokrajowej populacji
lęgowej), żurawia Grus grus (120–160 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej
populacji lęgowej), puchacza Bubo bubo (4–7 par lęgowych, ponad 1%
ogólnokrajowej populacji lęgowej), zimorodka Alcedo atthis (ok. 40 par
lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), siniaka Columba oenas
(150–200 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), lelka
Caprimulgus europaeus (150–200 par lęgowych, ponad 3% ogólnokrajowej
populacji lęgowej), dzięcioła zielonosiwego Picus canus (30–60 par lęgowych,
ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), dzięcioła czarnego Dryocopus
martius (250–350 par lęgowych, blisko 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej)
i lerki Lullula arborea (350–500 par lęgowych, blisko 1% ogólnokrajowej
populacji lęgowej). Znaczną liczebność osiągają także tutejsze populacje lęgowe
bąka Botaurus stellaris (35–45 odzywających się samców, ponad 1%
ogólnokrajowej populacji lęgowej).
Powierzchnia: 134 377,70 ha
Rok zatwierdzenia: 2004
Regiony geograficzne: Pojezierze Litewskie, Nizina Północnopodlaska
Mezoregiony: Równina Augustowska, Pojezierze Wschodniosuwalskie,
Kotlina Biebrzańska
Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiaty augustowski,
sejneński i suwalski oraz miasto Suwałki
Sprawujący nadzór nad obszarem:
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
w Białymstoku
ul. Dojlidy Fabryczne 23
15-554 Białystok
tel. 85 740 69 81, fax: 85 740 69 82
e-mail: [email protected]
www.bialystok.rdos.gov.pl
Wigierski Park Narodowy
Krzywe 82
16-402 Suwałki
tel. 87 563 25 40, fax: 87 563 25 40
e-mail: [email protected]
www.wigry.win.pl
Dane Bazy Danych Ogólnogeograficznych, będące treścią niniejszego opracowania, są materiałem
państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzonego przez Głównego Geodetę
Kraju na podstawie przepisów ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Osoby korzystające z
tych materiałów nie mają prawa do ich zwielokrotniania, sprzedawania, udostępniania lub w inny
sposób wprowadzania do obrotu lub rozpowszechniania ich treści w całości bądź we fragmentach,
w szczególności do ich przesyłania lub udostępniania w systemach i sieciach komputerowych lub
jakichkolwiek innych systemach teleinformatycznych.