1 Wstęp a. Świadomość eucharystyczna Wiara Ofiara Uczta

ROGER CICHOLAZ
„PEŁNIEJ ŻYJĄC EUCHARYSTIĄ REALIZUJEMY EWANGELICZNĄ FORMĘ ŻYCIA”
Wstęp
a. Świadomość eucharystyczna
Wiara
Ofiara
Uczta
Wspólnota
Kapłaństwo
Brama nieba
b. Dojrzałość eucharystyczna
Kult eucharystyczny
Duchowość eucharystyczna
Maryja, Niewiasta Eucharystii
Święci, mistrzami pobożności eucharystycznej
c. Sprawowanie Świętej Liturgii
Niedzielna Eucharystia
Liturgia Godzin
Adoracja Najświętszego Sakramentu
Modlitwa a Eucharystia
d. Pobożność eucharystyczna
Postawa słuchania
Postawa nawrócenia
Postawa ofiary
Postawa dziękczynienia
Postawa radości
Postawa misyjna
Zakończenie
Wstęp
1. Sobór Watykański II uznał, że Najświętsza Eucharystia jest „źródłem i zarazem szczytem
całego życia chrześcijańskiego” (LG 11). Eucharystia zajmowała również główne miejsce w
życiu św. Franciszka z Asyżu. Piękny przykład godnego świętowania Eucharystii przez św.
Franciszka opisuje Tomasz z Celano: „Żarem całego serca płonął względem sakramentu Ciała
Pańskiego, jak najbardziej zdumiewając się nad tą drogą łaską i najżyczliwszą miłością.
Zaniedbanie wysłuchania codziennie przynajmniej jednej Mszy uważał za niemałą zniewagę.
Często komunikował i to tak nabożnie, że swą pobożnością wpływał na innych” (2 Cel, 201;
por. LdR, 6; LdK 1, 2-7; LdZ 14. 30nn; LdD, 1-11; LdW 2, 22-24). Eucharystia powinna
więc być źródłem duchowości każdego Brata Mniejszego, który ze czcią wyznaje: Chrystus
1
„uniża się co dzień jak wtedy, gdy z tronu królewskiego zstąpił do łona Dziewicy. Co dzień
zstępuje z łona Ojca na ołtarz w rękach kapłana” (Nap. 1, 16-18). Dlatego Konstytucje
Generalne Zakonu zachęcają wszystkich braci: „Niech się starają, aby codziennie ze czcią i
wewnętrzną czystością sprawować we wspólnocie Najświętszą Eucharystię” (KG 21 §1-3).
Duchowość franciszkańska jest bowiem duchowością eucharystyczną (por. JiŚ, 25), właśnie
w kontekście Eucharystii promienieje najjaśniej charyzmat franciszkański, który swój
fundament ma w uniżeniu Pana. Pełne przeżywanie Eucharystii wyzwala w Bracie
Mniejszym przekonanie, że wierność powołaniu i jego pogłębienie może być realizowane nie
przez reformę charyzmatu, ale w ponownym i dogłębnym jego odkryciu.
Brat Mniejszy żyjąc pełniej i bardziej świadomie Eucharystią realizuje doskonalej
ewangeliczną formę życia. Aby doświadczyć głębi i piękna Eucharystii warto podjąć refleksję
nad jej istotą i znaczeniem. Pogłębiona świadomość eucharystyczna (a.) prowadzi do
dojrzałości eucharystycznej (b.), czyni sprawowanie Liturgii bardziej godnym (c.) i buduje
zdrową pobożność eucharystyczną (d.), która potrafi stawić czoła kryzysom życia zakonnego.
a. Świadomość eucharystyczna
2. Eucharystia jest samym sercem życia chrześcijańskiego, w niej „osiąga szczyt działanie,
przez które Bóg w Chrystusie uświęca świat, oraz kult, jaki ludzie oddają Ojcu, wielbiąc Go
przez Chrystusa, Syna Bożego, w Duchu Świętym” (OWMR, 16). Każdy Brat Mniejszy jest
ciągle wezwany, by odkrywać na nowo treść i wartość Najświętszej Eucharystii.
Wiara
3. „Wiara jest bramą, przez którą Pan wchodzi w kontakt z nami” (PmD, 18), Eucharystia zaś
jest „tajemnicą wiary” (EdE, 11n) i musi być rozumiana w świetle Objawienia biblijnego oraz
Tradycji kościelnej. Te zaś tłumaczą Eucharystię jako uobecnienie Ofiary Krzyża, która trwa
przez wieki (SC 47) oraz jako święte Zgromadzenie (communio), które zebrane na Uczcie
buduje Kościół będący Ciałem Chrystusa (por. Gal 2, 20). Treści te zakładają rozumną wiarę,
która otwiera na działanie Bożej łaski i daje wgląd w istotę Eucharystii, w ową przedziwną
„tajemnicę światła” (MnD, 11). Dzięki niej Brat Mniejszy zostaje wprowadzony w głębię
życia Bożego, w której może dostrzec nieoczekiwaną prawdę: W Bogu istnieje Ja i Ty;
tajemniczy Bóg nie jest jakąś nieskończoną samotnością, ale nieustannym wydarzeniem
miłości – Bogiem Trójjedynym. Troska o wiarę, której najdoskonalej uczy Eucharystia, jest
podstawowym zadaniem Brata Mniejszego. Utrata wiary pociąga bowiem za sobą utratę
powołania.
Ofiara
4. Centralne wydarzenie Eucharystii stanowi Krzyż, Eucharystia natomiast nadaje sens
Krzyżowi; obie te rzeczywistości przenikają się i kryją w sobie tajemnicę Bożej obecności.
Eucharystia bez Krzyża stałaby się pustym rytuałem, a Krzyż bez Eucharystii byłby tylko
okrutnym wydarzeniem. „Msza św. jest równocześnie i nierozdzielnie pamiątką ofiarną, w
której przedłuża się Ofiara Krzyża, i świętą Ucztą komunii w Ciele i Krwi Pana” (KKK
1382). Eucharystia uobecniając przeszłość powinna kierować Brata Mniejszego w przyszłość,
ku ostatecznemu przyjściu Chrystusa. Temu oczekiwaniu na Pana nie powinny towarzyszyć
lęk i niepewność, ale pokora i niezachwiana ufność w sprawiedliwość Bożego Miłosierdzia.
Uczta
5. Najbardziej oczywistym wymiarem Eucharystii jest Uczta, co wynika z faktu narodzin
Eucharystii w Wielki Czwartek na bazie wieczerzy paschalnej. Eucharystia jako Uczta
2
wyraża tajemnicę zjednoczenia z Chrystusem, do którego w sposób szczególny wezwany jest
każdy Brat Mniejszy. Zjednoczenie to jest możliwe i zrozumiałe jedynie w kontekście
Wcielenia, gdzie Syn Boży zechciał być człowiekiem, stał się nim i pozostał pośród ludzi
zgromadzonych we wspólnocie Kościoła: „Gdzie dwóch albo trzech gromadzi się w Moje
imię, tam jestem pośród nich” (Mt 18, 20). Przyjąć Komunię Świętą na Uczcie
Eucharystycznej oznacza więc stawać się Kościołem, stawać się jednym Ciałem z
Chrystusem i w Chrystusie (por. 1 Kor 10, 16n). Rzeczywistość ta winna napawać Brata
Mniejszego nadzieją na ostateczne i trwałe zjednoczenie z Panem, czego zadatkiem pozostaje
jedność wyrażona w przyjęciu Świętego Pokarmu w czasie Uczty Eucharystycznej.
Wspólnota
6. Komunia z Panem buduje wspólnotę chrześcijańską. Wspólnotą tą jest Kościół, bez
którego nie ma eucharystycznej jedności z Panem. Eucharystię świętuje się z jednym
Chrystusem i dlatego z całym Kościołem. Kto dostrzega w spotkaniu eucharystycznym tylko
siebie lub własną wspólnotę, ten odwraca się do innych plecami i niszczy Eucharystię.
Eucharystia oznacza bowiem jedność z Bogiem i drugim człowiekiem. Brat Mniejszy żyje w
braterskiej wspólnocie, karmiąc się zaś Eucharystią wykracza poza jej granice i obejmuje cały
Kościół, w którym żyje jeden Pan, Jezus Chrystus. Doświadczenie Kościoła w czasie
Eucharystii uczy go odpowiedzialności za innych, kruszy własne Ja i tworzy nowe My.
Kościół jest bowiem w swej istocie relacją opierającą się na miłości Chrystusa, która
uzasadnia nową jakość odniesienia pomiędzy Braćmi. Stąd Eucharystia jest sakramentem
budzącym i uzdrawiającym miłość, jest fundamentem wspólnoty. Eucharystia, która nie
przekłada się na konkretnie praktykowaną miłość, jest sama w sobie fragmentaryczna (por.
DC, 14).
Brama nieba
7. Eucharystia jest bramą nieba, która otwiera się na ziemi i łączy wierzących ze wspólnotą
zbawionych. Brat Mniejszy uczestnicząc w Eucharystii bierze udział w niebiańskiej Liturgii
wraz z Maryją, Matką Pana, Aniołami, Apostołami, Męczennikami i wszystkimi świętymi.
Ten eschatologiczny wymiar Eucharystii winien przenikać cienie naszej historii i rzucać
światło na codzienne drogi chrześcijańskiego i franciszkańskiego życia, które zmierza do
nowej ziemi i ku nowemu niebu (por. Ap 21, 1). Brat Mniejszy odkrywając w Eucharystii
więzi ze świętymi w niebie wkracza w szeregi doskonałych adoratorów Najwyższego, łączy
się z nieustanną modlitwą uwielbienia zanoszoną przez „mieszkańców” nieba i tak spełnia
najbardziej zaszczytne powołanie ludzkie. Ożywianie w sobie wymiaru eschatologicznego
Eucharystii, nie zwalnia jednak Brata Mniejszego z aktywnego zaangażowania w budowanie
królestwa Bożego w wymiarze doczesnym. Oddawanie chwały Panu ma również swój wyraz
w solidnym wykonywaniu swoich codziennych obowiązków.
Kapłaństwo
8. Eucharystia ma charakter apostolski, pochodzi od samego Chrystusa, który przekazał ją
Apostołom. Eucharystia jest obecnie kultywowana przez ich następców w nierozerwalnej
ciągłości zwanej sukcesją apostolską i w całkowitej jedności z następcą św. Piotra. Kapłan
sprawując Eucharystię in persona Christi „czyni” Chrystusa obecnym, przez co spełnia się
najwznioślejsza obietnica Pana, że pozostanie z nami na zawsze. To szczególne utożsamienie
kapłana z Panem, z Prawdziwym i Wiecznym Kapłanem, zachęca wszystkich szafarzy do
głębszego przeżywania zbawczego misterium, wyrażającego się w zjednoczeniu
eucharystycznej konsekracji z Ofiarą Krzyża i Ostatnią Wieczerzą. Wszyscy Bracia
uczestniczący w Eucharystii, nawet nie kapłani, biorą aktywny udział w powszechnym
kapłaństwie, które oparte na chrzcie św. zawiera się w Kapłaństwie Chrystusowym. Ofiarując
3
swoje codzienne życie i sprawy każdy z nich składa Chrystusowi ofiarę z siebie. Bracia
kapłani wezwani są zaś do celebrowania Eucharystii „według porządku Kościoła świętego”
(LdZ, 30), zgodnie z przepisami liturgicznymi pamiętając, że Liturgia nie jest sprawą
prywatną.
b. Dojrzałość eucharystyczna
9. Eucharystia jest nie tylko darem ale również zadaniem, które należy realizować z pełną
odpowiedzialnością jako testament Pana: „To czyńcie na moją pamiątkę” (Łk 22, 19). To
wyraźne wezwanie do kultu powinno wyzwalać w Bracie Mniejszym ducha
eucharystycznego i pobudzać go do szukania eucharystycznych wzorców, które mogą
nauczyć żyć Eucharystią i w ten sposób dokładniej realizować ewangeliczną formę życia.
Kult eucharystyczny
10. Kult eucharystyczny wykracza poza Mszę św., ale ściśle się z nią wiąże i do niej
prowadzi. W kulcie eucharystycznym najważniejsza jest pielęgnacja żywej świadomości
rzeczywistej obecności Chrystusa. Chrystus w tabernakulum winien stać się dla Brata
Mniejszego „biegunem przyciągania” (MnD, 18), aby wsłuchując się w głos Pana mógł
niemal odczuwać bicie Jego serca. Adoracja oblicza Chrystusowego w Najświętszym
Sakramencie jest wyjątkową modlitwą budującą osobistą więź z Panem oraz koniecznym
aktem pokory dla rozumu i zmysłów, który pozwala Bożej łasce wyzwalać w Bracie
Mniejszym ducha wiary. Warto zadać sobie trud duchowej rewizji własnego odniesienia do
Sakramentu Eucharystii adorowanego na prywatnym spotkaniu z Chrystusem, na adoracji
wspólnotowej bądź też w czasie licznych nabożeństw eucharystycznych z wiernymi. W tym
kontekście jest jak najbardziej na miejscu odkrywanie na nowo znaczenia kultu Serca
Jezusowego i Uroczystości Bożego Ciała.
Duchowość eucharystyczna
11. Pogłębiona świadomość eucharystyczna i pielęgnowanie kultu eucharystycznego
sprzyjają rozwojowi duchowości eucharystycznej, która ma swój szczególny wyraz w Świętej
Liturgii. Duchowość ta podtrzymuje chrześcijańską egzystencję i nadaje jej kierunek oraz
kształtuje przeżycia wierzącego jako autentyczną „rozumną służbę Bożą” (por. Rz 12, 1). Bez
pielęgnowania duchowości eucharystycznej praktyka Mszy św. sprowadza się często do
„rytualizmu” i prowadzi do utylitarnego traktowania Eucharystii, co zdecydowanie utrudnia
działanie łaski, która wciąż niezmiennie buduje na naturze. Kierunek eucharystycznego
rozwoju Brata Mniejszego powinien dlatego przebiegać od wyznawanego misterium do
odnowionego życia, od Eucharystii sprawowanej do Eucharystii przeżywanej. Znaczną
pomocą w dążeniu do eucharystycznej dojrzałości jest zapatrzenie się na wiecznie żywe
wzory świętych, pośród których na szczególne rozważenie zasługuje postawa Maryi i
świętych franciszkańskich.
Maryja, Niewiasta Eucharystii
12. „Maryja jest Niewiastą Eucharystii w całym swoim życiu” (EdE, 53). Eucharystia
nawiązując do męki i zmartwychwstania, wyraża ciągłość z tajemnicą Wcielenia, w której
zasadniczą rolę odegrała Maryja. Wierna „Służebnica Pańska” poczęła Syna Bożego fizycznie
w ciele i krwi antycypując w sobie to, co realizuje się sakramentalnie w każdym wierzącym,
który przyjmuje Ciało i Krew Pańską pod postacią chleba i wina. Maryja w tajemnicy
Wcielenia antycypowała wiarę eucharystyczną Kościoła, przez co może być uznawana jako
pierwsza i najdostojniejsza czcicielka Eucharystii. Była pierwszym „tabernakulum” w historii
(EdE, 55). Dlatego każde spotkanie z Chrystusem zakłada obecność Dziewicy Maryi, która
4
„wprowadza nas w naturalny sposób w życie Chrystusa” (RVM, 15). Ponadto każdy Brat
Mniejszy uznaje we wierze, że Maryja przez całe swe życie realizowała wymiar ofiarny
Eucharystii (stabat Mater). Pojęcia Kościół i Eucharystia są ze sobą nierozerwalnie związane,
to samo dotyczy również Maryi i Kościoła a przez to Maryi i Eucharystii. W Eucharystii
Kościół łączy się w pełni z Chrystusem i Jego Ofiarą, utożsamiając się równocześnie z
duchem Maryi. Eucharystia jest bowiem - podobnie jak Magnificat Maryi - przede wszystkim
uwielbieniem i dziękczynieniem. Duchowość eucharystyczna jest więc zarazem duchowością
maryjną, na której niczym na fundamencie bazuje duchowość franciszkańska.
Święci, mistrzami pobożności eucharystycznej
13. W świadectwie wiary świętych, „którzy w Eucharystii znaleźli pokarm na swą drogę
doskonałości” (MnD, 31), teologia Eucharystii nabiera pełnego blasku. Wielu z nich zapalało
swych braci miłością do Eucharystii, ich doświadczenie duchowe potwierdzone kościelną
oceną rzuca światło na misterium i zaprasza do naśladowania. Spotkaniem z Chrystusem
pogłębiane w eucharystycznej bliskości wzbudzało w wielu świętych potrzebę dawania
świadectwa i ewangelizowania. Eucharystia stawała się motywem do dziękczynienia Bogu za
Jego obecność w ich życiu i życiu całej ludzkości oraz programem solidarności z braćmi i
całą rodziną ludzką. Niezastąpionym wzorem pobożności eucharystycznej pozostaje dla Brata
Mniejszego św. Franciszek, który z wielką troską o dar Eucharystii zachęcał braci:
„Gdziekolwiek Najświętsze Ciało Pana naszego Jezusa Chrystusa byłoby niegodnie
umieszczone i zostawione, należy je z takiego miejsca zabrać i złożyć w miejscu godnym, i
zabezpieczyć” (LdD 2, 1; 11). Świadkiem Eucharystii był również św. Szymon z Lipnicy,
współbrat z naszej Prowincji, który znając wielką wartość Eucharystycznego Chleba śpieszył
w czasie zarazy do chorych i konających z Komunią św. nie oszczędzając swego zdrowia i
życia. Brat Mniejszy podążając w świetle i śladami św. Franciszka, św. Szymona i innych
świętych franciszkańskich łatwiej może odnowić i wzmocnić miłość do Najświętszej
Eucharystii.
c. Sprawowanie Świętej Liturgii
14. Celebracja Eucharystii znajdując się w sercu ekonomii sakramentalnej rzuca światło na
inne sakramenty i sakramentalia, stąd zalecenie, by włączać je w sprawowanie Eucharystii
(RS, 75n). Każda modlitwa chrześcijańska ma swoje odniesienie do Eucharystii, która jest
najwznioślejszą i niezastąpioną modlitwą Kościoła. Również modlitwa prywatna i wszelkie
formy pobożności ludowej osiągają swe pełne znaczenie, jeśli przygotowują do Eucharystii
lub kontynuują jej działanie w życiu. Szczególne znaczenie ma to dla tych, którzy codziennie
sprawują Eucharystię bądź też codziennie biorą w niej aktywny udział.
Niedzielna Eucharystia
15. Niedziela jest dniem Chrystusa zmartwychwstałego i wyraża sam fundament wiary
chrześcijańskiej (por. 1 Kor 15, 14-19). W niedzielę świętuje się żywą obecność
Zmartwychwstałego pośród wierzących, stąd ważne jest, aby nie wspominać śmierci i
zmartwychwstania Pana tylko w skrytości serca czy samotnie celebrując Eucharystię w
kaplicy klasztornej, ale jako członek wspólnoty eklezjalnej brać udział w zgromadzeniu
wiernych (por. DD, 31). Niedziela to dzień Pański, dzień Kościoła, dzień radości
chrześcijańskiej, dzień odpoczynku i solidarności (por. DD, 19-73), dzień, w którym każdy
powinien czuć się członkiem wielkiej wspólnoty Ludu Bożego, pośród którego obecny jest
Pan ze swą łaską. Miłość Brata Mniejszego do wspólnotowego świętowania niedzielnej
Eucharystii wyraża gotowość do komunii braterskiej, do otwarcia się na innych, do miłości,
5
zrozumienia i przebaczenia oraz potwierdza autentyczność jego powołania do służby
Kościołowi.
Liturgia Godzin
16. Liturgia Godzin rozciąga na cały dzień uwielbienie i dziękczynienie, wspominanie
tajemnic zbawienia oraz modlitwę błagalną. Modlitwa Liturgii Godzin najdoskonalej
przygotowuje do owocnego sprawowania Eucharystii i stanowi najlepsze dziękczynienie po
jej zakończeniu. Liturgia Godzin sprawowana przed Najświętszym Sakramentem bądź w
czasie Eucharystii staje się przedsmakiem niebiańskiej chwały i ożywia odpowiednie
usposobienie: „wiarę, nadzieję, miłość, pobożność i ducha ofiary” (OWLG, 12).
Celebrowanie Liturgii Godzin we wspólnocie winno wyrażać przede wszystkim twórcze
spotkanie wspólnoty z Panem, a nie jedynie spełnianie nałożonego obowiązku. Brat Mniejszy
modląc się psalmami Liturgii Godzin wypracowuje w sobie zdolność do wierności w
modlitwie i czyni z modlitwy motor swej aktywności. Z Liturgii Godzin mogą być
wyprowadzane również inne formy modlitwy we wspólnocie, które jednak zawsze powinny
budzić tęsknotę za Eucharystią i do niej prowadzić.
Adoracja Najświętszego Sakramentu
17. Trwanie na adoracji Ciała Chrystusowego ukrytego w konsekrowanej Hostii wyraża
głęboką wiarę w sakramentalną obecność Chrystusa, umacnia zjednoczenie z Nim,
przygotowuje do owocnego sprawowania Eucharystii, chroni przed złudnym poczuciem
egzystencjalnej samotności i uczy słuchania Pana w milczącej zadumie. Adoracja
Najświętszego Sakramentu nabiera szczególnego wymiaru, kiedy łączona jest z lekturą Słowa
Bożego, z Liturgią Godzin czy z rozważaniem tajemnic różańcowych, które w swej istocie
mają chrystologiczny charakter. Kontemplacja Pana i Jego misteriów oczami i sercem Maryi
jest szczególnie „odpowiednim sposobem kontemplacji eucharystycznej” (MnD, 18). Wielką
wartość może stanowić odprawianie porannego rozmyślania przed wystawionym
Najświętszym Sakramentem i uwieńczenie go błogosławieństwem zebranej wspólnoty.
Świadomość rozpoczęcia obowiązków dnia z Bożym błogosławieństwem dodaje odwagi i
eliminuje lęk przed trudnościami, uświadamia, że „wszystko mogę w Tym, który mnie
umacnia” (Flp 4, 13). Adoracja jest priorytetem, którego nie można zaniedbywać: gdzie nie
oddaje się czci najpierw Bogu, tam człowiek nie może wzrastać.
Modlitwa a Eucharystia
18. Modlitwa jest wzniesieniem duszy do Pana lub prośbą skierowaną do Niego o rozmaite
dobra (por. KKK 2559n). Podstawą modlitwy jest pokora, o którą powinien zabiegać każdy
Brat Mniejszy: jesteśmy bowiem żebrakami wobec Boga. Modlitwa odbywa się w sercu
człowieka. Jeśli jest ono daleko od Boga, modlitwa pozostaje pusta i nie daje radości. Serce
jest ukrytym centrum ludzkiej istoty, jest miejscem spotkania, albowiem nasze życie
ukształtowane na obraz Boży ma charakter relacyjny. W modlitwie Chrystus zawsze
wychodzi na spotkanie – to On nas pierwszy dostrzega i kocha, to On pragnie, abyśmy Go
pragnęli, dostrzegali i kochali. Aby ożywiać relację z Panem ważne jest, aby Brat Mniejszy
umiał doceniać czas spędzany na modlitwie, aby potrafił przeobrażać swoją modlitwę „z
obowiązku” w modlitwę „z pragnienia”, w której powinno być miejsce zarówno na
kreatywność uwalniającą od rutyny jak i na wierność Tradycji zachowującą tożsamość (por.
JiŚ, 32nn). Modlitwa Brata Mniejszego powinna więc polegać na stałym trwaniu w obecności
Chrystusa i w komunii z Nim. Jej szczególnym wymiarem i najwyższym spełnieniem jest
doświadczenie bliskości Pana w Eucharystii, do której należy się też starannie
przygotowywać. Zjednoczenie z Chrystusem w Eucharystii wymaga uprzedniej modlitwy,
bowiem ta uzdalnia Brata Mniejszego do świadomego sprawowania Najświętszej Ofiary i nie
6
pozwala mu zapominać, że podczas Eucharystii Chrystus jest Gospodarzem a on jedynie Jego
niegodnym sługą.
d. Pobożność eucharystyczna
19. Eucharystia nie może być pojmowana przez Brata Mniejszego tylko na płaszczyźnie
obrzędowej lecz jako program życia i fundament autentycznej pobożności eucharystycznej.
Sakrament Ciała Chrystusa buduje „Ciało Chrystusa”, którym jest Kościół, dzieje się tak
szczególnie wówczas, kiedy postawy eucharystyczne są pielęgnowane i rozwijane w życiu
duchowym jednostek i całych wspólnot.
Postawa słuchania
20. Umiejętność słuchania Słowa Bożego jest zasadniczym elementem pobożności
eucharystycznej. Między Słowem Bożym a wspólnotą eucharystyczną, „między
posłuszeństwem Słowu Bożemu a życiem wspólnoty sprawującej Eucharystię” istnieje bliska
i głęboka relacja (por. JiŚ, 35). Słowo Boga jest żywe i skuteczne. Kiedy Bóg mówi stajemy
się świadkami dialogu, który zacieśnia naszą więź z Panem i staje się światłem dla naszych
kroków na drodze powołania. Słowo Boże w czasie Eucharystii stanowi szczególny sposób
obecności Chrystusa. Dotyczy to czytań z Pisma św. oraz homilii, która powinna emanować
mocą Bożego Słowa. Brat Mniejszy stara się rozumieć uczestniczenie w Eucharystii jako
słuchanie Pana i wprowadzanie w życie jego wskazań. Taka postawa słuchania jest bowiem
warunkiem życia duchowego i prowadzi do poznania prawdy, którą trzeba żyć. Słowo Boże
należy słuchać sercem. Tego zaś uczy osobiste wczytywanie się w Pismo św. i
kontemplowanie Słowa Bożego, na co warto mieć określony czas w ciągu dnia.
Postawa nawrócenia
21. Pobożność eucharystyczna zakłada szczere nawrócenie, do którego Brat Mniejszy
powinien być gotów każdego dnia. Warto sobie stale uświadamiać, że choć w celebracji
eucharystycznej obecny jest wymiar pokuty, to jednak Eucharystia nie zastępuje spowiedzi
sakramentalnej. Świadomość ta powinna pobudzać Brata Mniejszego do szczególnej
dyscypliny pokutnej, która pomaga unikać sprawowania czy uczestniczenia w Eucharystii w
grzesznej kondycji. Wspominał o tym już św. Franciszek, kiedy pisał: „Proszę również w
Panu wszystkich moich braci kapłanów, którzy są i będą, i pragną zostać kapłanami
Najwyższego, ilekroć zechcą odprawić Mszę, aby sami będąc nieskazitelni, w sposób
nieskazitelny składali prawdziwą ofiarę Najświętszego Ciała i Krwi Pana naszego Jezusa
Chrystusa, z świętą i czystą intencją, nie dla [uzyskania] jakiejś ziemskiej rzeczy ani z obawy
przed jakimś człowiekiem lub z miłości ku niemu, jakoby dla przypodobania się ludziom
(por. Ef 6, 6; Kol 3, 22); lecz cała wola, o ile wspomoże łaska, niech się kieruje ku Bogu, stąd
niech pragnie podobać się jedynie samemu najwyższemu Panu, bo On sam jeden działa w tej
tajemnicy, jak Mu się podoba” (LdZ, 14n). Wielką pomocą w pielęgnowaniu czystego serca
jest odkrywanie na nowo wartości i znaczenia codziennego rachunku sumienia, który wyraża
się w konfrontacji myśli, słów, czynów i zaniedbań z Ewangelią Chrystusa. Dostrzeganie
własnych grzechów i słabości uwalnia od próżnego samozadowolenia z siebie, uczy trwania
w prawdzie przed Bogiem i samym sobą, zachęca do powrotu do miłosiernego Ojca, który
jest w niebie. Nie należy też lekceważyć wezwania Pana do pojednania się z bratem przed
przyniesieniem daru do ołtarza (por. Mt 5, 23n), ani apelu św. Pawła do badania sumienia
przed przystąpieniem do Eucharystii (por. 1 Kor 11, 28). Św. Franciszek poucza nas:
„Powinniśmy się spowiadać przed kapłanem ze wszystkich naszych grzechów” (LdW 2, 22).
Regularne przystępowanie do spowiedzi św. powinno być przede wszystkim wyrazem
pragnienia, by stawać się coraz bardziej podobnym do Chrystusa, a nie skutkiem
przyzwyczajenia czy też lęku przed gniewem Bożym. Słowa rozgrzeszenia mają wagę Słowa
7
Bożego i dlatego posiadają moc uwalniania, uleczenia i pocieszania; czynią godnym do
przystępowania do stołu Bożego Słowa i Eucharystii.
Postawa ofiary
22. Eucharystia jest sakramentem Ofiary paschalnej. Kościół dołącza do niej swoją ofiarę,
aby być jednym ciałem i jednym duchem w Chrystusie, a Brat Mniejszy czyni swoje życie
ofiarą miłą Bogu i włącza je w misterium eucharystyczne. Eucharystia włącza nas w akt
ofiarniczy Jezusa (por. DC, 13). Każda celebracja Eucharystii powinna łączyć się z darem
naszej egzystencji, bowiem ofiarniczy charakter Eucharystii ogarnia również nasze życie.
Stąd pochodzi duchowość ofiary, daru z siebie, bezinteresownego oddania się, składania w
ofierze wszystkiego, czego wymaga wierność powołaniu i służba Panu. W chlebie i winie
składanym na ołtarzu zawiera się nasza egzystencja, cierpienie i trud powołania. Przyjęcie
Ciała i Krwi Pańskiej wyraża natomiast gotowość, aby Pan w nas żył, myślał, mówił i działał.
Eucharystyczna duchowość ofiary winna przenikać codzienność Brata Mniejszego, jego
modlitwę, pracę, relacje z ludźmi świeckimi i z braćmi, ponadto tysiące spraw, którymi się
zajmuje oraz codzienne świadectwo oddania się Chrystusowi i Jego Kościołowi.
Postawa dziękczynienia
23. Eucharystia oznacza już na płaszczyźnie językowej dziękczynienie (por. KKK 1328).
Postawa dziękczynienia jest właściwa szczególnie dla tego, kto odczuwa, że jest
bezinteresownie kochany, że został wewnętrznie odnowiony i że doświadczył przebaczenia.
Brat Mniejszy powinien promieniować dziękczynieniem za dary otrzymane od Boga, a
szczególnie za dar powołania, które nie mając rozumowego uzasadnienia pozostaje wielką
tajemnicą łaski. Dla człowieka żyjącego duchem Eucharystii każda okoliczność życia jest
dobrą okazją do dziękczynienia. Brat Mniejszy powinien dziękować Bogu nawet za trudne
doświadczenia na wzór świętych, którzy dziękowali Panu za każdą formę krzyża. Postawa
dziękczynienia przypomina, że to Bóg jest Panem życia i śmierci, autorem i dawcą wszelkich
darów oraz pozwala uwolnić się od złudnego przekonania o własnej samowystarczalności.
Dzięki składane w czasie Eucharystii łączą się z dziękczynieniem samego Chrystusa, który w
przeddzień męki, wziął chleb i dzięki czynił, a na Krzyżu potwierdził swoje bezwarunkowe
„tak” wobec woli Ojca.
Postawa radości
24. Prawdziwa radość pochodzi od Boga, jednak nie dlatego, że Bóg ma w sobie dużo
radości, ale dlatego, że On sam jest pełnią radości. Przyczyną i treścią Boskiej radości jest
bezwarunkowe i miłosne zwrócenie się na siebie Osób Boskich. Tutaj też bije źródło radości
każdego człowieka, który stworzony na obraz i podobieństwo Boga doświadcza pełni radości,
kiedy kocha i kiedy jest kochany: Bóg tak umiłował świat, że Syna swego dał (por. J 3, 16).
Istota radości chrześcijańskiej polega na duchowym uczestnictwie w radości, jaka istnieje w
sercu Chrystusa uwielbionego i jaka nie może obyć się bez Eucharystii. W Eucharystii
Chrystus udziela swemu Kościołowi radości przez dar Ducha (por. Rz 14, 17). Spotkanie z
Chrystusem eucharystycznym jest więc niewyczerpanym źródłem radości, uczy Brata
Mniejszego radować się zawsze w Panu, pozwala mu zakosztować radości braterskiego
spotkania i przyjaźni oraz zachęca do dzielenia się radością z innymi. Bóg na naszych
trudnych doświadczeniach, smutkach i bólach, wyciska pieczęć swojej obecności, wzywa do
wspólnoty z sobą i pociesza w utrapieniach, abyśmy mogli pocieszać tych, którzy są w
jakiejkolwiek udręce (por. 2 Kor 1, 4). Eucharystia umacnia w nas radość wynikającą z
wielkich dzieł Bożych dokonanych dla nas i ze stale na nowo odkrywanej prawdy, że
jesteśmy umiłowanymi dziećmi Boga.
Postawa misyjna
8
25. Eucharystia jest posłaniem, które należy nieść całemu światu. Spotkanie z Chrystusem w
Eucharystii jest jak talent, którego nie wolno zakopywać, ale należy pozwalać mu przez
słowo i czyn przynosić owoce. Ewangelizacja w każdym wymiarze i w każdej formie
wypływa z Eucharystii niczym strumień ze źródła, a polega najpierw na wprowadzaniu
Chrystusa we wszystkie dziedziny własnego życia, pracy i cierpienia. Skutecznie
ewangelizować mogą jedynie apostołowie doświadczeni w sprawowaniu, adoracji i
kontemplacji Eucharystii. Eucharystia daje siłę do świadectwa i przepowiadania o Chrystusie,
pozwala przezwyciężać indywidualizm i łączy z każdym bratem we wierze, a nawet z każdym
człowiekiem, który jeszcze nie poznał i nie przyjął Chrystusa. Duch misyjny pochodzi z serca
Kościoła, którym jest miłość dająca się doświadczyć w Eucharystii. Im więcej jest
Eucharystii, im więcej obecności Pana w świecie, tym skuteczniejsze staje się dzieło misyjne
Kościoła. Brat Mniejszy nie może być obojętny wobec misyjnej natury Kościoła, dlatego
żyjąc głębią Eucharystii, staje się skutecznym siewcą misyjnego ziarna. Przy sprawowaniu
Eucharystii należy szczególnie pamiętać o braciach, którzy nakaz misyjny Kościoła
zrozumieli jako ich wyjątkową misję i powołanie i udali się do krajów głodnych
Chrystusowego Słowa i Chleba.
Zakończenie
26. Każdy Brat Mniejszy, a szczególnie kapłan, z głęboką zadumą powinien rozważać
przekaz Ewangelii, w którym mowa jest o ustanowieniu Eucharystii w Wielki Czwartek (por.
LdW 2, 6-8). Wówczas Chrystus „umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował”
(J 13, 1) i spożywając wieczerzę paschalną z Apostołami ustanowił Eucharystię i kapłaństwo.
Eucharystia ma swój doniosły cel, którym (oprócz uwielbienia, przebłagania i prośby) jest
dziękczynienie składane Bogu za odkupienie i Jego dary. Pośród Bożych darów należy
widzieć również dar powołania do naśladowania Chrystusa wzorem św. Franciszka. Za ten
dar trzeba jednak nie tylko dziękować, ale również o niego się troszczyć i jego przyjęcie
wciąż na nowo potwierdzać. Eucharystia staje się w tym kontekście kotwicą powołania, która
pozwala wypłynąć na głębię w realizacji charyzmatu i nie dać się porwać wzburzonym falom
współczesności; Eucharystia staje się również bezpieczną przystanią dla powołania, w której
można zregenerować zmęczonego ducha i opanować niebezpieczny aktywizm; Eucharystia
staje się też motorem powołania, który każe nam iść naprzód za Chrystusem i jak św.
Franciszek promieniować prawdziwą radością. Żyjąc pełniej Eucharystią realizujemy bowiem
doskonalej ewangeliczną formę życia.
9
Skróty:
Nap.
- Św. Franciszek, Napomnienia;
LdW
- Św. Franciszek, List do wszystkich wiernych;
LdR
- Św. Franciszek, List do Rządców narodów;
LdK
- Św. Franciszek, List do Kustoszów;
LdD
- Św. Franciszek, List do Duchownych;
LdZ
- List skierowany do całego zakonu wraz z modlitwą “wszechmogący,
wiekuisty...”;
KG
- Konstytucje Generalne Zakonu;
JiŚ
- Z jasnością i śmiałością w czasie odnowy. Relacja Ministra generalnego.
Nadzwyczajna Kapituła Generalna Alwernia-Asyż 2006.
PmD
- Pan mówi do nas w drodze. Dokument Nadzwyczajnej Kapituły Generalnej
Alwernia–Asyż, 15 września – 1 października 2006;
LG
- Sobór Watykański II, Konstytucja Lumen gentium;
SC
- Sobór Watykański II, Konstytucja Sacrosanctum concilium;
KKK
- Katechizm Kościoła Katolickiego;
OWMR
- Mszał rzymski, Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego;
OWLG
- Liturgia Godzin, Ogólne wprowadzenie do Liturgii Godzin;
EdE
- Jan Paweł II, Encyklika Ecclesia de Eucharistia;
MnD
- Jan Paweł II, List apostolski Mane nobiscum Domine;
RVM
- Jan Paweł II, List apostolski Rosarium Virginis Mariae;
DD
- Jan Paweł II, List apostolski Dies Domini;
RS
- Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Instrukcja
Redemptionis Sacramentum;
DC
- Benedykt XVI, Encyklika Deus caritas est.
10