(25) II stopień (RESO-NP). Metodyka resocjalizacji

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
1.
Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim
2.
Metodyka resocjalizacji
Nazwa przedmiotu / modułu w języku angielskim
4.
Methods of social rehabilitation
Jednostka prowadząca przedmiot
Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Zakład
Resocjalizacji
Kod przedmiotu / modułu
5.
Rodzaj przedmiotu / modułu (obowiązkowy lub fakultatywny)
6.
Obowiązkowy
Kierunek studiów
7.
Pedagogika
Poziom studiów (I lub II stopień)
8.
II stopień
Rok studiów
9.
II rok
Semestr (zimowy lub letni)
3.
10.
11.
12.
13.
semestr zimowy, semestr letni
Forma zajęć i liczba godzin
15 godzin wykładów, 13 godzin ćwiczeń (w semestrze zimowym)
15 godzin wykładów, 13 godzin ćwiczeń (w semestrze letnim)
Imię, nazwisko, tytuł / stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia
dr Arkadiusz Kamiński
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych
dla przedmiotu / modułu oraz zrealizowanych przedmiotów
Brak wymagań
Cele przedmiotu:
1. Ukazanie interdyscyplinarnego, optymalnego postępowania resocjalizacyjnego z
uwzględnieniem działań opiekuńczych, wychowawczych, terapeutycznych wobec osób
niedostosowanych społecznie
2. Wdrażanie do korzystania z uzasadnionych naukowo metod, form, technik i środków
eliminujących postawy i zachowania nieakceptowane społecznie.
3.Zastosowanie wiedzy i zakresu pojęciowego z podstaw pedagogicznych, psychologicznych,
filozoficznych, etyczno-aksjologicznych do prakseologicznej triady: diagnoza-prognozaterapia.
4. Wyposażenie w wiedzę umożliwiającą odpowiedź na pytanie czym powinien
charakteryzować się i dysponować organizator procesu resocjalizacyjnego a także w których
instytucjach i w jakim zakresie prowadzone są oddziaływania profilaktyczne, resocjalizujące,
penitencjarne.
5. Uświadomienie granic własnych kompetencji w postępowaniu resocjalizacyjnym i
uwrażliwienie na skutki ich przekraczania lub popełniania błędów metodycznych na obszarze
diagnostyczno-terapeutycznym.
6. Kształtowanie refleksyjności w oddziaływaniach resocjalizacyjnych optymalizujących osiąganie
celów resocjalizacyjnych oraz autokrytycznej analizy sukcesu i porażki w ujęciu interdyscyplinarnym.
14.
Zakładane efekty kształcenia:
student:
Symbole kierunkowych efektów kształcenia:
EK_01 ma podstawową wiedzę teoretyczną w
zakresie obowiązującej procedury
postępowania resocjalizującego i
poszczególnych etapów resocjalizacji w
różnych typach placówek resocjalizacyjnopenitencjarnych
K_W 07
K_W08
K_W10
K_W12,
K_W15,
EK_02 posiada wiedzę umożliwiającą ze
zrozumieniem przeanalizować materiał
diagnostyczny i na jego podstawie
sklasyfikować symptomy zaburzeń w
poszczególnych sferach osobowości
K_W16
K_W15
EK_03
potrafi opracować zespołowo i samodzielnie
teleologię oddziaływań resocjalizacyjnych,
wytyczającą celowość i kierunki wszechstronnej
ingerencji resocjalizacyjnej
EK_05
potrafi
opracować
scenariusz
zajęć
resocjalizujących z uwzględnieniem racjonalnego K_U08
doboru treści tematycznych, metod, form i K_U05
środków realizacji adekwatnych do wytyczonych K_U06
celów zajęć i cech psychofizycznych
wychowanków.
EK_06 posiada umiejętność rozwiązywania
konkretnych problemów wychowawczych
o charakterze antagonistycznodestruktywnym i projektowania programów
oddziaływań w grupie wychowawczej oraz
optymalnych scenariuszy zajęć
EK_07 dostrzega i analizuje w aspekcie
pedagogicznym czynniki prowadzące do
sukcesu i porażki w postępowaniu
resocjalizującym, optymalizuje działania
pedagogiczne
15.
K_U02
K_U03
K_U04
K_K03
K_K06
K_K05
K_K02
Treści programowe:
Istota metodyki resocjalizacji, jej cele i zadania. Powiązania metodyki z innymi dyscyplinami:
pedagogika resocjalizacyjna, psychologia, socjologia, patologia, kryminologia, aksjologia,
prawo, medycyna i inne. Rozwój metod wychowania resocjalizującego w dziejach opieki nad
dzieckiem zaburzonym w zachowaniu. Wybitni teoretycy i praktycy wychowania
resocjalizującego. Profilizacja placówek resocjalizacyjnych, charakterystyka ich specyfiki i
struktury organizacyjnej. Symptomy niedostosowania społecznego i ich klasyfikacja według
zaburzonych sfer osobowości. Teleologia oddziaływań resocjalizacyjnych. Konstrukcja
scenariuszy zajęć resocjalizujących. Systemy wychowawcze wspierające i inspirujące
oddziaływania resocjalizacyjne - dyscyplinarny, progresywny, socjopedagogiczny,
indywidualny, homogeniczny, heterogeniczny. Walory i wady systemów wychowawczych,
jako źródło refleksji nad organizacją metod pracy resocjalizacyjnej ze społecznie
niedostosowanymi. System komplementarny jako eklektyczna koncepcja optymalnej strategii
resocjalizacji. Etapy i zasady resocjalizacji. Metody, formy i środki oddziaływań
resocjalizujących: metoda wpływu osobistego, przykładu własnego, przekonywania,
doradzania wychowawczego, oddziaływań sytuacyjnych, organizowania doświadczeń.
Programowanie pracy resocjalizacyjnej, indywidualny program resocjalizacji (IPR), program
oddziaływań resocjalizacyjnych w grupie wychowawczej (POR). Uwarunkowania uczniów
niedostosowanych społecznie: poziom inteligencji, uwarunkowania temperamentalne, poziom
zaniedbania dydaktycznego w zakresie czytania, pisania, operacji arytmetycznych,
opóźnienia szkolne (organizacyjne), aspekty behawioralne, poznawczo-intelektualne,
emocjonalne, wolicjonalno-normatywne. Resocjalizująca funkcja nauki szkolnej.
Ortodydaktyczne zasady wspierające kształcenie uczniów niedostosowanych społecznie.
Organizacja i przebieg nauki własnej w placówkach resocjalizacyjnych. Funkcjonowanie
zespołów korekcyjno-wyrównawczych i dokumentowanie pracy. Studenckie wolontariaty w
zakresie pomocy wychowankom zaniedbanym dydaktycznie. Sposoby podnoszenia aspiracji
edukacyjnych wśród nieletnich. Istota oraz zasady funkcjonowania grup antagonistycznodestruktywnych w placówkach resocjalizacyjnych: nieformalne struktury społeczne, przejawy
(język podkulturowy, symbolika tatuaży, „twórczość artystyczna’’ o tematyce podkultury
przestępczej). Sposoby eliminowania podkultury przestępczej. Wypadki nadzwyczajne
placówkach resocjalizacyjnych i sposoby przeciwdziałania. Możliwości wspierania
resocjalizacji elementami technik psychokorekcyjnych, (trening autogenny, psychodrama,
arteterapia, muzykoterapia, psychogimnastyka, pantomima, choreoterapia, masaże
terapeutyczne, fotodram, biblioterapia. Metodyczne aspekty przyjmowania pensjonariuszy do
placówek resocjalizacyjnych. Pedagogiczno-prawne podstawy zwalniania wychowanków
placówek resocjalizacyjnych. Pomoc postpenitencjarna i opieka następcza. Pedagogicznopsychologiczna analiza porażek i sukcesów w pracy resocjalizacyjnej.
16.
Zalecana literatura (podręczniki)
Bałandynowicz A. (2006) Rodzinne domy terapeutyczne resocjalizacją w środowisku
otwartym. Warszawa: Wyd. Polskiego Towarzystwa Higieny Psychicznej.
Bartkowicz Z., Węgliński A. red. (2008) Skuteczna resocjalizacja. Lublin: Wyd. Uniwersytetu Marii
Curie-Skłodowskiej.
Czapów Cz. (1978) Wychowanie resocjalizujące. Warszawa: Wyd. PWN.
Górski S. (1985) Metodyka resocjalizacji. Warszawa: Wyd. IWZZ
Kalinowski M., Pełka J. (2003) Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich. Warszawa: Wyd.
WSiP.
Kalinowski M. (2005) Resocjalizacja nieletnich w państwach europejskich i
pozaeuropejskich. Warszawa: Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej
Lipkowski O. (1987) Resocjalizacja. Warszawa: Wyd. WSiP.
Ostrowska K. (2008) Psychologia resocjalizacyjna. Warszawa: Wydawnictwo Fraszka
Edukacyjna
Pospiszyl K. (1998) Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów
oddziaływań. Warszawa: Wyd. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Pytka L. (2005) Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne i
metodyczne. Warszawa: Wyd. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Raś D, (2007) O poprawie winowajców w więzieniach i zakładach dla nieletnich. Katowce:
Wydawnictwo UŚl.
Rejzner A. Szczepaniak P. red. (2009) Terapia w resocjalizacji t. 1 i 2. Warszawa: Wyd.
Akademickie Żak
Szczęsny W.W. (2003) Zarys resocjalizacji z elementami patologii społecznej i profilaktyki.
Warszawa: Wyd. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Szecówka A. (2009) Przestępcza podkultura. W: T. Pilch (red.) Encyklopedia
pedagogiczna XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Szecówka A. (2004) Teleologiczne podstawy przeciwdziałania dewiacjom uczniów
niedostosowanych społecznie. W: M. Prokosz (red.) Dewiacyjne aspekty współczesnego
świata. Przejawy – zapobieganie – terapia. Toruń: Wyd. Adam Marszałek
Szecówka A. (1994) Programowanie i realizacja oddziaływań resocjalizacyjnych w grupie
wychowawczej „Opieka-Wychowanie-Terapia” 1.
Urban B. Stanik J. red. (2007) Resocjalizacja. T. 1,2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Urban (red) Adekwatność polskiego systemu penitencjarnego i resocjalizacyjnego do
współczesnych rozmiarów i rodzajów przestępczości. Mysłowice: Wyd. Górnośląskiej Wyższej Szkoły
Pedagogicznej s.179-194.
17.
Węgliński A. (2004) Mikrosystemy wychowawcze w resocjalizacji nieletnich. Analiza
pedagogiczna. Lublin: Wyd. Wydawnictwo UMCS.
oraz bieżący przegląd i lektura wskazanych pism fachowych
Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu / modułu,
sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia:
wykład: praca kontrolna, egzamin
ćwiczenia: prace zaliczeniowe (scenariusze zajęć, dokumentacja przeczytanej literatury (20
artykułów, rozdziałów), relacja z prowadzonych zajęć w placówce, analiza
psychopedagogiczna własnego sukcesu i porażki pedagogicznej), sprawdziany, aktywność w
toku zajęć
Egzamin pisemny: sprawdza wiedzę oraz umiejętności jej wykorzystania w rozwiązywaniu
problemów. Kryteria oceny: ocena dostateczna – student rozumie znaczenie kluczowych pojęć,
potrafi opisać teorie stanowiące podstawy przedmiotu, potrafi wskazać wynikające z teorii zalecenia
praktyczne; ocena dobra – jak wyżej oraz potrafi wnikliwie porównać ze sobą różne koncepcje,
wskazać walory i ograniczenia różnych ujęć, wskazać praktyczne zastosowania wiedzy teoretycznej,
uzasadniać naukowo projektowane działania); ocena bardzo dobra – student rozumie znaczenie
kluczowych pojęć, potrafi opisać podstawy teoretyczne przedmiotu, porównać ze sobą różne
koncepcje, wskazać ich walory i ograniczenia, opisać ich źródła intelektualne i wkład różnych autorów,
wskazać zastosowania praktyczne wiedzy teoretycznej a jego wiedza wykracza poza treści zawarte w
obowiązkowej lekturze. Egzamin obejmuje treści wykładów oraz wskazane przez egzaminatora treści
z ćwiczeń.
Zaliczenie ćwiczeń na ocenę. Ocena odzwierciedla pracę studenta w ramach zajęć oraz
samodzielną pracę nad literaturą przedmiotu. Kryteria oceny: Prowadzący wylicza cztery odrębne
oceny cząstkowe. Ostateczna ocena jest średnią ważoną z tych czterech kryteriów wg wzoru: 0,20 x
(ocena za udział w zajęciach czyli za frekwencję i aktywność) + 0,20 x (średnia z prac
pisemnych lub(i) odpowiedzi ustnych z bieżącego materiału) + 0,40 x (średnia z ocen ze
sprawdzianów) + 0,20 x (ocena za wykonanie zadań dodatkowych). Zaokrąglenie następuje do
połowy stopnia wg reguł arytmetyki. Liczba sprawdzianów i domowych prac pisemnych jest ustalona
na początku semestru, natomiast zadania dodatkowe są przedstawiane w trakcie kolejnych zajęć
przez prowadzącego, który wyznaczając ich temat może uwzględnić propozycje studenta).
Praca kontrolna: sprawdza wiedzę oraz umiejętności jej wykorzystywania do rozwiązywania
problemów, jak również umiejętności posługiwania się zasadami konstruowania tekstu naukowego.
Kryteria oceny: ocena dostateczna – student posługuje się poprawnie zasadami konstrukcji i edycji
tekstu naukowego, poprawnie powołuje się na źródła cytując lub parafrazując, odnosi swoje
rozważania do zaleconych ujęć teoretycznych i korzysta jedynie z zaleconej literatury podstawowej;
ocena dobra – jak wyżej, lecz student rozszerza swoje rozważania o treści zawarte w zalecanej
literaturze uzupełniającej); ocena bardzo dobra – jak wyżej, lecz autor rozszerza swoje rozważania o
samodzielnie dobraną literaturę uzupełniającą, poza tym tekst jest perfekcyjny w warstwie językowej i
edytorskiej. W przypadkach wątpliwych wykładowca może zażądać wyjaśnień od autora pracy lub
sprawdzić ją w systemie antyplagiacyjnym. Student ma obowiązek specjalnie oznaczyć w tekście
wszelkie fragmenty cytowane dosłownie o objętości powyżej 25 słów lub zawierające więcej niż 3
zdania, niezależnie od ich opatrzenia przypisem.
18.
19.
Język wykładowy
polski
Obciążenie pracą studenta
Forma aktywności studenta
Godziny zajęć (według planu studiów) z nauczycielem:
- wykład:
- ćwiczenia:
Praca własna studenta:
- czytanie wskazanej literatury,
- przygotowanie prac do pakietu metodycznego
- przygotowanie pracy kontrolnej
- przygotowanie do egzaminu
Suma godzin
Liczba punktów ECTS
*objaśnienie symboli:
K (przed podkreśleniem) - kierunkowe efekty kształcenia
W - kategoria wiedzy
U - kategoria umiejętności
K (po podkreśleniu) - kategoria kompetencji społecznych
01, 02, 03 i kolejne - numer efektu kształcenia
Średnia liczba godzin
na zrealizowanie aktywności
30 (15/15)
30 (15/15)
40
40
20
40
200
8 (3/5)