Powody umorzenia zaległości, i zwolnienie z podatku

Powody umorzenia zaległości,
i zwolnienie z podatku
ORZECZNICTWO PODATKOWE l W kolejnym odcinku naszego cotygodniowego cyklu przedstawiamy
ciekawe wyroki w sprawach podatkowych, jakie wydały niedawno wojewódzkie sądy administracyjne i
Naczelny Sąd Administracyjny. Wybór orzecznictwa przygotował Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową
firmy Deloitte
Odliczenie VAT z faktur wystawionych przez nieistniejącą firmę
Jeśli postępowanie przeprowadzone przez organy podatkowe
nie doprowadzi do ustalenia firmy, która wystawiła fakturę
dokumentującą sprzedaż a podatnik nie przedstawi dowodów
istnienia wystawcy faktur, nie odliczy wykazanego na nich
podatku naliczonego
Tak orzekł WSA w Szczecinie 21 listopada 2007 r.
(l SA/Sz 5-12/07).
Organ podatkowy zakwestionował rozliczenia podatkowe
w VAT. W postępowaniu podatkowym ustalono, że firma, która
wystawiła faktury, w rzeczywistości nie istnieje. Nie była zarejestrowana. Nie można było też
ustalić jej adresu. Na podstawie
§ 50 ust 4 pkt i lit. a poprzednio
obowiązującego rozporządzenia ministra finansów z 22 grudnia 1999 r. w sprawie wykonania
niektórych przepisów ustawy
o VAT organ podatkowy wyłączył z rozliczenia podatkowego
zakwestionowane
faktury
i zmienił wysokość podatku należnego.
Decyzję tę utrzymał też w mocy organ II instancji. Podatnik
wniósł zatem skargę do WSA.
Twierdził, że nie może ponosić
odpowiedzialności za to, że firma, od której nabył towar, nie była zarejestrowana. Jego zdaniem
organy podatkowe, rozstrzygając
sprawę, opierały się na domniemaniach, że skoro nie istnieje zarejestrowany podatnik, to transakcje przeprowadzone przez
skarżącego również nie miały
miejsca. Tymczasem organy podatkowe w uzasadnieniu decyzji
same przyznały, że nie ma obowiązku gromadzenia takich dokumentów jak oferty czy zamówienia, które świadczyłyby
o tym, że do zakupu rzeczywiście
doszło. A właśnie wobec braku
takich dokumentów uznały, że
transakcja była fikcyjna.
WSA stwierdził, że ustalenia
organów podatkowych dotyczące nieistnienia firmy i związanego z tym braku możliwości
odliczenia VAT są prawidłowe.
Sąd nie zgodził się natomiast
z ustaleniami organów, w myśl
których faktury dokumentują
sprzedaż fikcyjną, a więc nabywcy towaru od podatnika
również dokonali czynności fikcyjnych. Na tej podstawie decyzje uchylił.
Joanna Gumkowska
Zespól Zarządzania Wiedzą
Podatkowąfirmy Deloitte
• KOMENTARZ
Katarzyna Nowak
konsultantka w Zespole
Zarządzania WiedząPodatkową
firmy Deloitte
Obniżenie podatku należnego o naliczony jest
uprawnieniem, a nie obowiązkiem nabywcy towaru
lub usługi. Jeśli jednak chce on z niego skorzystać,
obowiązany jest do zachowania określonych w
przepisach warunków. Konieczne jest przede
wszystkim prawidłowe udokumentowanie transakcji, a
w tym wskazanie na fakturze dostawcy towaru lub
usługi. Zgodnie z powołanym przez sąd § 50 ust. 4
pkt l lit. a rozporządzenia nie stanowi podstawy
pomniejszenia VAT należnego faktura wystawiona
przez podmiot nieistniejący. Jak wskazał WSA w
Gdańsku w wyroku z 11 września 2007 r. (l SA/Gd
264/07), podmiotem nieistniejącym może być nie
tylko kontrahent faktycznie nieistniejący, ale również
ten, który dopełnił formalnych warunków rejestracji,
lecz nie uczestniczy w obrocie prawnym, stwarzając
jedynie pozory istnienia. Skoro z ustalonego w
sprawie stanu faktycznego bezspornie wynikało, że
identyfikacja kontrahenta nie była możliwa, to
wystawione przez niego faktury nie mogły stanowić
podstawy do odliczenia wynikającego z nich podatku.
Skarb Państwa nie może ponosić ujemnych
konsekwencji niedochowania przez podatnika
należytej staranności przy zawieraniu transakcji i
akceptować odliczenia podatku, który nie był w
poprzedniej fazie obrotu wykazany i uiszczony. Bez
znaczenia pozostaje dobra bądź zła wiara nabywcy.
Jest on obowiązany do zapłaty podatku, a
naprawienia szkody może dochodzić od nieuczciwych
kontrahentów na drodze cywilnoprawnej.
Wątpliwości budzi jednak okoliczność, że podstawę
rozstrzygnięcia stanowił przepis zawarty w akcie
wykonawczym. Jest to sprzeczne z art. 217
konstytucji, przewidującym dla uregulowania
podstawowych kwestii z zakresu zobowiązań
podatkowych aktu rangi ustawowej. Potwierdził to
WSA w Poznaniu w wyroku z 21 sierpnia 2007 r. (l
SA/Po 137/07), stwierdzając, że analogiczny przepis
rozporządzenia do nowej ustawy o VAT (przed jego
przeniesieniem do ustawy) należało uznać za
niekonstytucyjny.
Odpowiedzialności za zaległe podatki spółki można uniknąć
Członka zarządu spółki kapitałowej, który nie zgłasza wniosku o
wszczęcie postępowania upadłościowego, bo przewiduje pomyślne
zakończenie restrukturyzacji, nie można obciążać
odpowiedzialnością za zaległości podatkowe spółki
Spółka mogła uzyskać pomoc
finansową po pomyślnym zakończeniu restrukturyzacji.
Jednak postępowanie restrukturyzacyjne umarza się, gdy wobec przedsiębiorcy zostanie
wszczęte postępowanie likwidacyjne lub upadłościowe.
Członek zarządu, przewidując
pozytywne efekty restrukturyzacji, nie zgłosił wniosku o upadłość, bo działałby wbrew interesowi spółki, na jej szkodę.
Działanie skarżącego było zatem prawidłowe i nie można karać go przeniesieniem na niego
odpowiedzialności za zobowiązanie podatkowe.
Tak orzekł WSA w Gliwicach 3
grudnia 2007 r. (l SA/GI708/07).
W sprawie chodziło o ustalenie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe członka
zarządu spółki z o.o. Organy po-
datkowe ustaliły w trakcie postępowania wyłącznie pozytywne przesłanki przeniesienia
odpowiedzialności. Podatnik
twierdził jednak, że wystąpiły
przesłanki negatywne, czego
przykładem jest to, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie
upadłości we właściwym terminie nastąpiło bez jego winy.
Wskazał, że z jego inicjatywy
wszczęto postępowanie restrukturyzacyjne, w toku którego doszło do zawinionych działań organów podatkowych polegających na bezprawnym zajęciu ponad 2. min zł. Doprowadziło to do utraty przez spółkę
płynności finansowej. To z kolei
uniemożliwiło kontynuowanie
działalności
gospodarczej,
w wyniku czego powstały zaległości podatkowe, za które odpowiedzialność została przeniesiona na skarżącego. W zaist-
niałej sytuacji złożenie wniosku
o wszczęcie postępowania upadłościowego spowodowałoby
umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego z mocy prawa, co byłoby - zdaniem podatnika - działaniem na szkodę
spółki.
Sąd, uchylając decyzje,
orzekł, że organy podatkowe
powinny mieć na uwadze, że
postępowanie restrukturyzacyjne umarza się wtedy, gdy
wobec przedsiębiorcy wszczynane jest postępowanie likwidacyjne lub upadłościowe.
Członek zarządu, przewidując
pozytywne efekty restrukturyzacji, działałby - zgłaszając
wniosek o upadłość - na szkodę spółki.
Arkadiusz Pietreczek
Zespól Zarządzania Wiedzą
Podatkowąfirmy Deloitte
-KOMENTARZ
Justyna Bielik
konsultantka w Dziale Doradztwa
Podatkowego firmy Deloitte
(biuro w Warszawie)
Analizując art. 116 ordynacji podatkowej
(op), należy wskazać, że członek zarządu
może uwolnić się od odpowiedzialności
za zobowiązania podatkowe spółki, jeśli
wykaże, że we właściwym czasie
zgłoszono wniosek o ogłoszenie
upadłości spółki lub wszczęto
postępowanie zapobiegające ogłoszeniu
upadłości albo niezgłoszenie takiego
wniosku lub niewszczęcie stosownego
postępowania nastąpiło bez jego winy.
W omawianej sprawie zgłoszenie
wniosku o restrukturyzację zobowiązań
podatkowych spełnia warunek „wszczęcia
postępowania zapobiegającego
ogłoszeniu upadłości", o którym mowa w
art. 116 op. Stanowisko to potwierdzają
orzeczenia sądów, np. l SA/Gd 98/06
czy l SA/Gd 45/07. Restrukturyzacja
polega na umorzeniu należności
publicznoprawnych w całości wraz z
odsetkami za zwłokę lub opłatą
prolongacyjną - może zatem zapobiec
upadłości przedsiębiorcy. Rację ma
skarżący, uznając zgłoszenie wniosku o
ogłoszenie upadłości - w czasie trwania
takiego postępowania - za działanie na
szkodę spółki, zwłaszcza że przepisów o
restrukturyzacji nie stosuje się do
przedsiębiorców w likwidacji lub
upadłości.
Dodatkowo należy zauważyć, że
postępowanie restrukturyzacyjne
prowadzi urząd skarbowy właściwy dla
siedziby (miejsca zamieszkania)
wnioskodawcy. Ten sam organ
tymczasem zajął środki finansowe spółki,
chociaż na gruncie przepisów o
restrukturyzacji wszczęte postępowania
egzekucyjne, wykonanie decyzji co do
należności objętych wnioskiem oraz
terminy przedawnienia ulegają
zawieszeniu do dnia wydania decyzji o
zakończeniu restrukturyzacji. Organy
podatkowe nie dołożyły zatem
staranności przy badaniu stanu
faktycznego sprawy oraz analizie
przestanek odpowiedzialności członka
zarządu.
Z tych względów omawiany wyrok
zasługuje na aprobatę.
odliczenie VAT naliczonego
dochodów spółdzielni mieszkaniowych
•^Tymczasowe aresztowanie nie uzasadnia umorzenia
zaległości podatkowej
Umorzenie zaległości podatkowych jest możliwe jedynie w razie
nadzwyczajnego, losowego i niezależnego od podatnika zdarzenia.
Zastosowanie wobec niego środka zapobiegawczego
nie spełnia tych warunków
tymczasowe aresztowanie to nieTak orzekł WSA w Lublinie 16 li- nadzwyczajna sytuacja życiowa,
stopada 2007 r. (l SA/Lu 506/07). która pozwalałaby na pozytywne
rozpatrzenie wniosku. Także saPodatnik został tymczasowo morządowe kolegium odwoławaresztowany. Powołując się cze (SKO) nie znalazło podstaw
na art. 673 § i pkt 3 ordynacji po- do zmiany decyzji w postępowadatkowej (op), zwrócił się do or- niu odwoławczym. Podatnik
ganów podatkowych z wnio- wniósł więc skargę do WSA. Twierskiem o umorzenie zaległości dził, że zastosowanie środka zapopodatkowej w podatku od nie- biegawczego łączy się z jego nieruchomości z uwagi na swój wypłacalnością, co stanowi wtym
ważny interes. Argumentował, wypadku nadzwyczajną sytuację,
że z aresztu nie ma możliwości która powinna skutkować umoprowadzenia działalności go- rzeniem zaległości.
Sąd podkreślił, że art 673 op
spodarczej. Nie ma zatem środków, by uregulować tę zaległość. jest przepisem opartym na uznaOrgany podatkowe oddaliły niu administracyjnym. Do komjednak wniosek Stwierdziły, że petencji sądu należy zatem jedy-
nie zbadanie, czy nie nastąpiło
naruszenie przepisów proceduralnych. Takiego naruszenia sąd
nie stwierdził. Jego zdaniem SKO
słusznie przyjęło, że tymczasowe
aresztowanie nie jest zdarzeniem nadzwyczajnym i losowym
uprawniającym do umorzenia
zaległości podatkowej. Sąd
zwrócił dodatkowo uwagę, że
podatek od nieruchomości nie
jest związsny z działalnością gospodarczą i fakt niemożności jej
prowadzenia nie wpływa na zobowiązania z nim związane.
Joanna Gumkowska
ZespółZarządzania Wiedzą
Podatkowąfirmy Deloitte
'KOMENTARZ
Joanna
Zawiejska-Rataj
starsza konsultantka
w Dziale Doradztwa
Podatkowego firmy Deloitte
(biuro w Poznaniu)
Ustawodawca na podstawie art. 67a op
umożliwia umorzenie zaległości
podatkowych na wniosek podatnika
jedynie w wypadkach uzasadnionych
ważnym interesem podatnika lub
interesem publicznym.
Orzecznictwo i doktryna pomagają
natomiast kształtować zakres tych
przestanek i dają wskazówki, jakie
okoliczności można uznać
za ważny interes podatnika bądź interes
publiczny.
W literaturze przyjmuje się,, że ważny
interes podatnika obejmuje sytuacje, gdy
zagrożone są podstawy jego egzystencji,
może to być np. losowa utrata majątku
czy utrata możliwości zarobkowania
(wyrok NSA z 22 kwietnia 1999 r,
SA/Sz 850/98).
Przesłanką taką może być również
konieczność ponoszenia określonych
wydatków, np. związanych z leczeniem
członków rodziny podatnika, nawet jeżeli
pozostają w odrębnym gospodarstwie
(wyrok NSA z 2 września 1999 r, SA/Sz
1753/98).
Analizowany wyrok wpisuje się w linię
dotychczasowego orzecznictwa.
Jak uznał bowiem NSA w Lublinie w
wyroku z 12 czerwca 2000 r.
(l SA/Lu 375/99), umorzenie zaległego
podatku uzasadnione jest ważnym
interesem lub interesem publicznym
jedynie w takich wypadkach, które
spowodowane zostały działaniem
czynników niezależnych od sposobu
postępowania podatnika.
-Dochody z gospodarki zasobami mieszkaniowymi są zwolnione z CIT
Od 2007 r zwolnione z CIT nie są już wszystkie dochody
wydawane na cele związane z utrzymaniem
zasobów mieszkaniowych, lecz tylko te, które pochodzą
z gospodarki tymi zasobami
Tak orzekł WSA w Bydgoszczy
w wyroku z 13 listopada 2007 r.
(l SA/Bd 641/07).
Spór sprowadzsł się do rozstrzygnięcia, czy pojęcie gospodarka zasobami mieszkaniowymi obejmuje działalność polegającą na wynajmowaniu lokali użytkowych, powierzchni
reklamowych
na budynkach i miejsc na dachach.
Zdaniem podatnika jego
działalność
prowadzona
na podstawie przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i postanowień statutowych jest działalnością
związaną tylko z gospodarką
zasobami
mieszkaniowymi.
A to oznacza, że uzyskany
z niej dochód jest zwolniony
z CIT.
Organy podatkowe uznały
jednak
takie
stanowisko
za nieprawidłowe. Stwierdziły,
że opodatkowaniu podlegają
dochody uzyskane z gospodarki zasobami mieszkaniowymi, jeśli nie są przeznaczone na cel związany z utrzymaniem zasobów mieszkaniowych, a ponadto dochody
uzyskane z innej działalności
gospodarczej niż gospodarka
zasobami mieszkaniowymi,
bez względu na cel, na jaki zostaną przeznaczone. Taką inną
działalnością jest właśnie wynajmowanie lokali użytko-
wych, powierzchni reklamowych i miejsc na dachach
pod anteny.
Zdanie organów podatkowych podzielił również sąd.
Zaznaczył, że pojęcia zasobów mieszkaniowych nie
można ograniczyć tylko do lokali mieszkalnych. Obejmuje
ono również lokale, które są
niezbędne dla prawidłowego
korzystania z mieszkań, ułatwiają dostęp do budynku
mieszkalnego oraz zapewniają sprawne funkcjonowanie
budynku mieszkalnego oraz
administrowanie nim.
Wiesława Kozłowska
ZespółZarządzania
Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
••KOMENTARZ
Dominik Stójek
starszy menedżerw Dziale
Doradztwa Podatkowego
firmyDeloitte
Od l stycznia 2007 r. zawężeniu uległo zwolnienie
z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób
prawnych dochodów spółdzielni mieszkaniowych,
wspólnot mieszkaniowych, towarzystw budownictwa
społecznego oraz samorządowych jednostek
organizacyjnych prowadzących działalność
w zakresie gospodarki mieszkaniowej. Obejmuje ono
tylko dochody uzyskane z gospodarki zasobami
mieszkaniowymi i tylko w części przeznaczonej
na cele związane z utrzymaniem tych zasobów.
Kluczowe znaczenie ma zatem właściwe
zdefiniowanie pojęć „zasoby mieszkaniowe" i
„gospodarka zasobami mieszkaniowymi".
Od tego jak szerokie znaczenie przypisze się tym
terminom, zależeć będzie wysokość podstawy
opodatkowania. Wyjaśnienia dotyczące ich wykładni
zawiera pismo ministra finansów z 22 grudnia 2006 r.
(DD6-8213-438/WK/06/339/391) i choć nie
stanowi ono urzędowej wykładni prawa
podatkowego, to organy podatkowe często się na
nie powołują.
Pojęcie „zasoby mieszkaniowe" interpretowane jest
wąsko i to zarówno przez ministra finansów, jak i
przez organy podatkowe. Jako dochody zwolnione z
opodatkowania nie są więc uznawane dochody
uzyskiwane np. z wynajmowania lokali użytkowych,
powierzchni reklamowych na budynkach czy miejsc
na dachach pod anteny satelitarne i telefonii
komórkowej oraz dochody z wynajmu obiektów
sportowych czy budynków dla osiedlowej
działalności wychowawczej (ŁUS-ll-2423/211/06/AG). Może to mieć negatywny wpływ
na sytuację finansową spółdzielni mieszkaniowych,
których znaczna część dochodów pochodzi właśnie
z tych źródeł. Także sąd administracyjny w
rozpatrywanej sprawie przychylił się do stanowiska
organów podatkowych, odmawiając objęcia
zakresem gospodarki zasobami mieszkaniowymi
działalności polegającej na wynajmowaniu przez
spółdzielnię lokali użytkowych wolno stojących i
lokali użytkowych znajdujących się w budynkach
mieszkalnych oraz dochodów z wynajmowania
powierzchni reklamowych na budynkach i miejsc na
dachach.
^Orzeczenia z ostatniej chwili
• Zwrot nadpłaty i jej oprocentowanie
Zwrot nadpłaty w podatku VAT odbiera możliwość
dochodzenia przez podatnika zapłaty dodatkowych odsetek i oprocentowania nadpłaty
w rozumieniu art. 78a ordynacji podatkowej. Tak
orzekł WSA w Olsztynie 5 grudnia 2007r.
(l SA/Ol 556/07).
• Interpretacja prawa podatkowego
Organ dokonując interpretacji prawa podatkowego,
musi wskazać, na czym polega związek między
indywidualną sytuacją wnioskodawcy i unormowa-
niami prawnymi danego podatku. Tak wynika
z wyroku WSA w Lublinie z A grudnia 2007 r.
(l SA/Lu 607-608/07).
• Nabycie spadku
Cofnięcie w czasie działania zarówno podmiotowego, jak i przedmiotowego zwolnienia wynikającego
z art. 4 ust. 4 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku
od spadków i darowizn dotyczy także obywateli
polskich. Tak więc jeżeli nabycie spadku nastąpiło
po 12 maja 2006 r, to ze zwolnienia skorzystają
również obywatele polscy z kręgu osób l kategorii.
Nie jest prawdziwe twierdzenie organów podatkoprzeprowadziły wymaganego prawem, własnego
wych, że korzystne przepisy obowiązujące po
postępowania podatkowego, w tym też nie zgromal stycznia 2007 r. dotyczą wyłącznie nabycia
dziły adekwatnych dowodów, muszą zostać
spadku po tej dacie przez osoby należące do kręuchylone. Wfadze podatkowe nie mogą całkowicie
gu najbliższej rodziny, bowiem w tym zakresie
bazować na badaniach prowadzonych przez inne
działanie ustawy o podatku od spadków i darowizn
organy (także np. ABW), ale powinny samodzielnie
rozciąga się także na okres po 12 maja 2006 r. Tak analizować sporne kwestie. Tak orzekł WSA
orzekł WSA w Gliwicach 3 grudnia 2007 r.
w Gdańsku 12 listopada 2007 r. (l SA/Gd 443/07).
(l SA/GI 628/07).
Więcej ciekawego orzecznictwa podatkowego można znaleźć
• Brak dowodów w postępowaniu podatkowym w biuletynie Tax2U - Przegląd interpretacji i orzeczeń
Rozstrzygnięcia organów skarbowych, które nie
podatkowych: www.delaitte.cain/pl/tax2<4