Schemat układu okładki - Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu

Tom XX
ISSN- 1899-3850
Problemy Ekologii Krajobrazu
Prezentowane opracowanie przedstawia wyniki projektu badawczego KBN, którego podstawowym celem prac było opracowanie modelu krajobrazu. Kluczowe znaczenie miało w tym przypadku wyodrębnienie indykatorów, które umożliwiłyby
opis środowiska i czynników presji. Odnosiły się one do struktury krajobrazu jako całości i poszczególnych jego komponentów oraz natury badanych procesów obiegu składników chemicznych. Założono przy tym, że obserwowany przebieg
procesów obiegu, których skutkiem jest określony poziom dynamicznej równowagi środowiska jest wypadkową wielu
działających jednocześnie czynników naturalnych, antropogenicznych i uwarunkowań „przypadkowych”.
Analizowany teren jest reprezentatywny pod względem struktury i zróżnicowania środowiska przyrodniczego dla prowincji
Niżu Środkowoeuropejskiego, gdyż przez jego środek przebiega granica maksymalnego zasięgu zlodowacenia Wisły,
dzieląca obszar Niżu na dwie podprowincje: Pojezierza Południowobałtyckie, o krajobrazie młodoglacjalnym, i Niziny
Środkowopolskie z krajobrazem peryglacjalnym. Stąd, mimo relatywnie niewielkiej jego powierzchni, występują tutaj systemy przyrodnicze charakterystyczne dla obu wymienionych stref krajobrazowych.
Przyjęta klasyfikacja typologiczna krajobrazu badanego terenu ma charakter hierarchiczny i składa się z poziomów
odpowiadających: rodzajom, odmianom, typom i wariantom krajobrazu. Funkcjonowanie systemu krajobrazowego rozpatrywano w odniesieniu do powierzchni 1378 indywidualnych jednostek krajobrazowych, wyróżnionych na podstawie
kryteriów decydujących o wydzieleniu typów i wariantów krajobrazu w skali mapy 1:50000.
W pracach wykorzystano także materiały archiwalne, w tym próbki materiału roślinnego i mineralnego zgromadzone w
toku wcześniej wykonywanych badań, które poddano analogicznej obróbce i oznaczeniom jak materiał uzyskiwany w toku
prac bieżących.
Materiał wyjściowy stanowiły również obserwacje anemologiczne i fizyko-chemiczne opadu, które wykonywano na stacji
meteorologicznej Wydziału Geografii oraz wyniki eksperymentów polowych z zastosowaniem biotestów służących do
identyfikacji poziomu zanieczyszczenie środowiska.
Do potrzeb prowadzonych badań wykonano analizy chemiczne pobranych próbek gleb, wód i materiału roślinnego w liczbie kilkudziesięciu tysięcy pojedynczych oznaczeń. Prace prowadzone były wspólnie z Wydziałem Chemii UW. Wykorzystano w tym celu aparaturę należącą do Laboratorium Geoekologicznego Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW,
w tym szczególnie indukcyjny spektrometr masowy ICP MS Perkin Elmer Elan 6100 DRC oraz spektrometr płomieniowy
Perkin Elmer 370.
Poszczególne etapy opracowania omówione są w kolejnych częściach niniejszej publikacji.
Publikację zamyka artykuł prezentujący model funkcjonowania krajobrazu. Autorzy przeprowadzają w nim wywód
uzasadniający wybór metody oceny dynamiki krajobrazu z zastosowaniem analizy potencjału. W konsekwencji funkcjonowanie krajobrazu jest rozpatrywane w odniesieniu do relacji indywidualnych geoekosystemów, ale również utworzonych przez nie układów powiązanych jednostek autonomicznych, tranzytowych i podporządkowanych.. To zaś
umożliwia diagnozowanie zmian w obrębie geoekosystemów. Daje też podstawę do planowania sposobów wykorzystania
i ochrony środowiska przyrodniczego.
Wyniki szczegółowe były zaś prezentowane przez poszczególnych wykonawców na forum konferencji krajowych i zagranicznych (4). Ich efektem są publikacje w materiałach konferencyjnych (4), czasopismach krajowych w języku polskim
i angielskim (2), oraz czasopismach z zw. Listy Filadelfijskiej.
T he P roblems of P roblemy E kologii
L andscape E cology
K rajobrazu
Vol.
XX
Tom
XX
Klasyfikacja Krajobrazu
Teoria i Praktyka
Landscape Classification
Theory and Practice
Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu
Polish Association for Landscape Ecology
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego
Faculty of Geography and Regional Studies of the University of Warsaw