Bilet kolejowy Maastricht

Korzyści bezpośrednie
•
ujawniają się szybko i kumulują się w czasie
• są do pewnego stopnia policzalne
• mogą prowadzić do efektów pośrednich
Redukcja ryzyka kursowego
i kosztów transakcyjnych
ObniŜka stóp procentowych
Korzyści pośrednie
•mają charakter potencjalny
• naleŜy je traktować w kategorii szans
•są trudne do oszacowania
Wzrost
stabilności
i wiarygodności
gospodarki
Wzrost
konkurencji,
realokacja
zasobów w skali
obszaru
walutowego
Rozwój
i integracja
rynków
finansowych,
dostęp do
głębszego rynku
finansowego
Wzrost handlu
i inwestycji
krajowych oraz
zagranicznych
1
Koszty
Długookresowe
Krótkookresowe
•utrata krajowej polityki pienięŜnej
i kursowej
• spadają w miarę upływu czasu
•trudno je oszacować
•dostosowania ekonomiczne
techniczne i organizacyjne
•ujawniają się w krótkim okresie
•są do pewnego stopnia policzalne
ZagroŜenia średnio- i długookresowe
Ryzyko
ustalenia
nieoptymalnego
kursu konwersji
Ryzyko boomu
kredytowego i
nadmiernego
zadłuŜenia
Ryzyko wzrostu
inflacji, utraty
konkurencyjnoś
ci, wzrostu
bezrobocia
Ryzyko
przenoszenia
wstrząsów na
rynkach
finansowych
Ryzyko nieskutecznego funkcjonowania mechanizmów
alternatywnych wobec polityki pienięŜnej
2
Narzędziem oceny zdolności kraju do
usztywnienia kursu jest TOOW
OOW - to obszar, który utrzymuje równowagę
wewnętrzną (wymienność pomiędzy inflacją i
bezrobociem) oraz zewnętrzną (równowaga
bilansu płatniczego)
W dyskusji nad optymalnym reŜimem
kursowym przyjęto, iŜ sztywny kurs
walutowy pozwala na skuteczniejsze
utrzymanie równowagi
Niemniej jednak porzucenie k.w. jest
kosztem makroekonomicznym
Asymetryczne oddziaływanie szoku na równowagę wewnętrzną w
kraju A i B
Kraj A - Niemcy
Kraj B – Hiszpania
Poziom
Cen
Poziom
Cen
S0
S0
E0
E0
PB1
PA0
D0
D0
0
0
QA0
QA
QB0
QB
Asymetryczne oddziaływanie szoku na równowagę wewnętrzną w
kraju A i B
Kraj A - Niemcy
Kraj B – Hiszpania
Poziom
Cen
Poziom
Cen
S0
S0
E1
PA1
E0
E0
D1
PA0
PB1
PB0
E2
D0
D0
0
D1
0
QA0
QA1
QA
QB1
QB0
QB
Jak przywrócić równowagę ?
- Polityką kursową
- Aprecjacja/Rewaluacja k.w. w Niemczech
- Dewaluacja/Deprecjacja k.w. w Hiszpanii
- Polityką pienięŜną
- ObniŜka stóp % w Hiszpanii
- PodwyŜka stóp % w Niemczech
- Polityką fiskalną
- PodwyŜka podatków w Niemczech
- ObniŜka podatków w Hiszpanii
- …..lub transfer dochodów poprzez budŜet centralny
Wg prekursorów TOOW
R. Mundell’a (1961),
R. McKinnon’a (1963),
P. Kenen’a (1969),
Przyjęcie wspólnej waluty (kursu sztywnego) jest
optymalne dla tych krajów, które posiadają
odpowiednie mechanizmy dostosowawcze, moŜliwe do
szybkiego uruchomienia w przypadku wystąpienia
szoków asymetrycznych między nimi.
„Pioneering phase” od 1961 r. do pocz. lat 70. XIX w.
STARA TOOW
•Mobilność czynników wytwórczych
•Elastyczność cen i płac
•Integracja rynków finansowych
•Integracja fiskalna – wspólny budŜet
•Stopień otwartości gospodarki
•Dywersyfikacja produkcji
•Podobieństwo stóp inflacji
•„Reconciliation phase” – lata 70. – początek lat 80.
•Szacowanie korzyści i kosztów integracji
•Pojawienie się meta – property, korelacja cykli koniunkturalnych
•Spowolnienie integracji monetarnej w Europie
Dwie kategorie kryteriów TOOW
Konwergencja
Realna
•Podobieństwo struktur
gospodarek,
Konwergencja
Nominalna
•Neutralność pieniądza w
długim okresie,
•Elastyczność struktur
gospodarek,
•Nieefektywność mechanizmu
kursowego,
•Wiarygodność polityki
makroekonomicznej
Forces Driving Macroeconomy
Polityka fiskalna
Polityka pienięŜna
Kryteria wejścia kraju do UGW
określone w Traktacie z Maastricht:
• Średnia stopa inflacji
• Średnia nominalna długookresowa
•
•
•
•
stopa procentowa
Stabilność kursu walutowego
Deficyt budŜetowy
Dług publiczny
NiezaleŜność banku centralnego
Kryteria wejścia kraju do UGW
określone w Traktacie z Maastricht:
• Średnia stopa inflacji (1,5 p.p. + śr. 3 krajów o
•
•
•
•
•
najniŜszej inflacji)
Średnia nominalna długookresowa stopa
procentowa (2 p.p + śr. Stopa % 3 krajów o
najniŜszej inflacji)
Stabilność kursu walutowego (+/-15% wokół
parytetu)
Deficyt budŜetowy (max. 3% PKB )
Dług publiczny (max. 60% PKB)
NiezaleŜność banku centralnego
Polityka pienięŜna
Po drugiej wojnie światowej:
„Podczas węgierskiej inflacji ceny biletów
tramwajowych dostosowywano codziennie, podczas
gdy ceny biletów kolejowych były zmieniane tylko co
cztery dni”.
Ze zjawiskiem braku wiarygodności polityki
pienięŜnej próbuje się walczyć wykorzystując
mechanizm tzw. kotwicy nominalnej
(nominal anchor)
Japan
S w itz e r la n d
F in la n d
Sweden
F ra n c e
G e rm a n y
C anada
B e lg iu m
A u s tr ia
D e n m a rk
N e th e r la n d s
A u s tr a lia
UK
USA
Ir e la n d
Ita ly
S p a in
P o r tu g a l
G re e c e
P o la n d
M e x ic o
H u n g a ry
T u rk e y
B r a z il
Średnia roczna inflacja z lat 1992-2005
14,0
Poziom pow 50%
11,5
9,0
6,5
4,0
1,5
-1,0
Polityka pienięŜnej w krótkim okresie
Inflacja π
Krótki okres
π’
π
.
B
.
A
u
Bezrobocie u
Nieefektywność polityki pienięŜnej w długim okresie
Inflacja π
Długi okres
.
C
π’
π
.
B
.
A
u
Krótki okres
Bezrobocie u
100 bilionów dolarów na drobne zakupy
eww
17-01-2009, ostatnia aktualizacja 17-01-2009 14:20
W Zimbabwe wyemitowano banknot o nominale 100 bilionów, który w momencie emisji
kosztował około 30 dolarów amerykańskich. Wyemitowane we wtorek banknoty 50miliardowe są juŜ niewiele warte
6
Dlaczego niektóre kraje godzą się na
porzucenie własnej polityki pienięŜnej...
... gdyŜ jest nieefektywna i niewiarygodna
Im mniej wiarygodna krajowa polityka pienięŜna
tym większa niechęć do pieniądza krajowego –
wysoki poziom walut obcych w depozytach
podmiotów gospodarczych.
Polityka fiskalna
w unii walutowej
Polityka fiskalna jako
mechanizm przywracania równowagi
Transfer funduszy pomiędzy regionami
wewnątrz unii walutowej
Polityka fiskalna działa na szczeblu unii
walutowej tak jak w obrębie jednego kraju
Warunkiem jest jednak... ?
... wspólny budŜet –
centralizacja polityki fiskalnej
... wspólny budŜet –
centralizacja polityki fiskalnej
Negatywne następstwa nadmiernego
udziału sektora publicznego PKB:
zmniejszenie roli mechanizmy rynkowego
duŜy udział państwa w PKB moŜe rodzić
postawy roszczeniowe,
rosnące wydatki publiczne powodują wzrost
deficytów budŜetowych i ich kumulowanie się w
długich okresach
crowding – out effect –
wzrost stóp procentowych
aprecjacja waluty krajowej – konkurencyjność
non – keynesian effect
Podatek inflacyjny
„Podatek inflacyjny”
ZałóŜmy Ŝe:
•Inflacja = 2%
•Rząd poŜycza 30 mld PLN wg stałego
oprocentowania 5% rocznie
•Oczekiwana stopa zwrotu inwestorów 3%
•Jednak rząd dokonuje większych wydatków
budŜetowych - 60 mld
•Wywołuje większą inflację – 8%
•PoŜyczkodawca traci -3% (5-8%)
•Rząd uzyskuje wyŜsze dochody z tytułu podatków
naliczanych od nowego, wyŜszego poziomu cen
Współczesne spojrzenie na proces regulowanie
działalności gospodarczej za pomocą wydatków
publicznych wskazuje, Ŝe jest on optymalny
kiedy polityka fiskalna jest...
1. Restrykcyjna 1. Restrykcyjna
2. Przewidywalna2. Przewidywalna
Dlaczego???
• Stabilizuje oczekiwania inflacyjne
• Nie prowadzi do wzrostu rynkowych stóp
procentowych
•Pozwala działać tzw. automatycznym
stabilizatorom wbudowanym w system fiskalny
Automatyczne stabilizatory działają skutecznie
kiedy deficyt budŜetowy jest niski
•Pozwala to na obniŜenie dochodów budŜetu
•Pozwala to na zwiększenie wydatków budŜetu
Innymi słowy w ramach pełnego cyklu
koniunkturalnego gromadzimy oszczędności w
okresie dobrej koniunktury by wydawać w
okresie jej pogorszenia
Na powyŜszych załoŜeniach opierają się reguły
fiskalne w UGW
1. Fiskalne kryteria z Maastricht - effect Maastricht
• Traktat zobowiązuje do trwałego spełnienia
kryteriów
2. Pakt Stabilności i Wzrostu
• Kary za nieprzestrzeganie poziomu deficytu
• Nieoprocentowany depozyt (od 0,2% do 0,5%
PKB)
• Po dwóch latach depozyt przepada na rzecz KE
Reforma PSW (2005)
Złagodzenie Paktu
Polityka fiskalna pozostaje jedynym narzędziem
polityki gospodarczej na szczeblu krajowym
•Elastyczne podejście w zaleŜności od poziomu
zadłuŜenia,
•Tempa wzrostu gospodarczego,
•Reform strukturalnych – systemy emerytalne
•Wydatków infrastrukturalnych – nakłady na
edukację, badania i rozwój,
•Wkładu w „realizację celów europejskich”
20
20
20
20
20
09
08
07
06
05
04
03
02
01
4,0
20
20
20
99
98
97
96
95
94
00
20
20
19
19
19
19
19
19
5,0
Portugalia
-realny PKB
3,0
2,0
1,0
0,0
-1,0
Kons. prywatna
Inwestycje
PKB realny
12,0
Kons. Rządowa
Handel zagraniczny
7,0
2,0
-3,0
Portugalia
09
20
08
20
07
20
06
20
05
20
04
20
03
20
02
20
01
20
00
20
99
19
98
19
97
19
96
19
95
19
19
94
-8,0
Kons. prywatna
Inwestycje
PKB realny
12,0
Kons. Rządowa
Handel zagraniczny
Deficyt budŜetowy
Wzrastające znaczenie
polityki fiskalnej
w strefie euro
7,0
2,0
-3,0
Portugalia
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
-8,0
Sw eden
F ran ce
H un gary
D en m ark
It a ly
B e lg iu m
A u s t r ia
F in la n d
E uro area
Po rtugal
N e th e rl.
1999
UK
1998
G erm an y
G reece
1995
P o la n d
S p a in
1990
US
Japan
60,0
Ire la n d
70,0
Wydatki budŜetowe jako % PKB
65,0
2007
55,0
50,0
45,0
40,0
35,0
30,0
25,0
20,0
Wspólna europejska waluta
• Euro jest drugą pod względem znaczenia walutą
międzynarodową na świecie.
• Euro było jednym z czynników integracji rynków
finansowych.
• Euro przyczyniło się do kreacji handlu (ok.5-15%) i
inwestycji (BIZ ok.15%) wewnątrz i na zewnątrz strefy
euro (największy eksporter świata).
• Kraje UE czerpią korzyści z sąsiedztwa strefy euro.
33
Ocena funkcjonowania strefy euro
Stopy inflacji
strefa euro (12 krajów)
Stany Zjednoczone
Dania
Szwecja
Wielka Brytania
Japonia
25
20
% r/r
15
utworzenie
strefy euro
10
5
0
1962
1967
1972
1977
1982
1987
1992
1997
2002
2007
-5
• Wzrost stabilności cen i finansów publicznych.
• Wzrost stabilności makroekonomicznej
i wiarygodności.
35
Ocena funkcjonowania strefy
euro
• Dywergencje fiskalne i inflacyjne wewnątrz strefy
euro.
• DuŜe zróŜnicowanie wielkości sald na rachunkach
obrotów bieŜących.
• Wyhamowanie reform strukturalnych w niektórych
krajach (brak znaczących róŜnic w rentowności
obligacji rządowych do 2007 r.)
• Słabości wynikające z jakości czynników wytwórczych
oraz sztywności strukturalnych, utrudniających
efektywne wykorzystanie zasobów.
36
160
Doing Business. Starting a Business - Rank
2008
140
120
100
80
•Formalności (kaŜda interakcja z podmiotami
zewnętrznymi)
•Koncesje, pozwolenia, zawiadomienia,
podpisy urzędników,pracowników,etc.
60
40
20
G re e c e
P o la n d
A u s tria
S p a in
G e rm a n y
I t a ly
Luxem b.
N e th .
P o rtu g a l
B e lg i u m
Sweden
D e n m a rk
F i n la n d
UK
F ra n c e
I r e la n d
US
0