SKA¯ENIEBA£TYKUPRZEZCHEMIKALIA
Transkrypt
SKA¯ENIEBA£TYKUPRZEZCHEMIKALIA
© WWF-Canon / Jo BENN RAPORT SKA¯ENIE BA£TYKU PRZEZ CHEMIKALIA - EMBARGO 25 STYCZNA Na nasz stó³ trafiaj¹ toksyczne ryby, bo przemys³ nie chce kontroli produkowanych chemikaliów. Wed³ug najnowszego raportu WWF, miêdzynarodowej organizacji ekologicznej, ryby z niektórych rejonów Morza Ba³tyckiego s¹ ska¿one zwi¹zkami chemicznymi produkowanymi przez przemys³. Raport Czysty Ba³tyk w zasiêgu REACH1) wskazuje, ¿e nowe rozporz¹dzenie UE, dotycz¹ce kontroli substancji chemicznych, mog³oby poprawiæ stan wód Ba³tyku zatruwanych obecnie toksycznymi chemikaliami. Jednak przemys³ chemiczny prowadzi zaciêt¹ bataliê przeciwko zaostrzeniu kontroli nad produkcj¹ niebezpiecznych zwi¹zków. Gatunki ¿yj¹ce w Ba³tyku s¹ silnie ska¿one chemikaliami produkowanymi przez cz³owieka - mówi Ireneusz Chojnacki, Dyrektor WWF Polska - To nie tylko obci¹¿enie z przesz³oœci, ale ci¹gle narastaj¹cy problem. Ka¿dego dnia do Ba³tyku trafiaj¹ ogromne iloœci syntetycznych zwi¹zków chemicznych wykorzystywanych w produktach codziennego u¿ytku. Wiêkszoœæ z nich nie zosta³a nigdy przebadana pod k¹tem bezpieczeñstwa dla zdrowia organizmów ¿ywych. Obecne prawo Unii nie jest w stanie zapewniæ ani nam, ani œrodowisku w którym ¿yjemy wystarczaj¹cej ochrony. Wed³ug raportu WWF w latach 1980 - 90 rybacy w czasie po³owów ,,usuwali” rocznie z Ba³tyku a¿ 31 kg PCB, toksycznego zwi¹zku wykorzystywanego do produkcji kondensatorów. Substancja ta, zgromadzona w ciele ryb, trafi³a na nasze sto³y. Tymczasem zwi¹zek ten, jak wykaza³y badania, mo¿e wywo³ywaæ raka, zaburzaæ pracê mózgu, serca, nerek, uk³adu odpornoœciowego i rozrodczego. W³aœnie dlatego w 1995 r. Szwedzki Urz¹d ds. ¯ywnoœci zaleci³, aby kobiety w ci¹¿y ca³kowicie wyeliminowa³y ze swojej diety ba³tyckie œledzie i ³ososie. W organizmach ¿yj¹cych w Ba³tyku zawarta jest ogromna iloœæ ró¿nych zwi¹zków chemicznych produkowanych przez cz³owieka. Stê¿enia tych szkodliwych substancji s¹ tu znacznie wiêksze ni¿ w innych regionach. Na przyk³ad ska¿enie œledzi polibromowanymi 2) œrodkami zmniejszaj¹cymi palnoœæ (PBDE) jest piêæ razy wiêksze w Morzu Ba³tyckim ni¿ w Atlantyku. Zwi¹3) zki perfluorowane , podobnie jak PBDE, znalezione zosta³y ostatnio w organizmach or³ów bielików, nurzyków, troci wêdrownych, ³ososi, dorszy, fl¹der, morœwinów i fok. Okazuje siê tak¿e, ¿e w latach 90-tych znacznie wzros³o stê¿enie zwi¹zków perfluorowanych w w¹trobie or³a bielika u osobników ¿yj¹cych w Polsce i Niemczech. Brak kontroli nad syntetycznymi chemikaliami to ogromne zagro¿enie nie tylko dla œrodowiska, ale przede wszystkim dla cz³owieka, który stoi na szczycie ³añcucha pokarmowego. To w naszym organizmie kumuluj¹ siê najwiêksze iloœci szkodliwych zwi¹zków. Troska o skutki powszechnego ska¿enia chemikaliami zapocz¹tkowa³a pracê nad stworzeniem nowego prawa Unii Europejskiej, które zapewni³oby lepsz¹ ochronê przed toksycznymi substancjami zawartymi w produktach codziennego u¿ytku (tzw. rozporz¹dzenie REACH). Niestety, przemys³ chemiczny stanowczo przeciwstawia siê wprowadzeniu surowszej kontroli nad produkcj¹ chemikaliów. Lobbyœci wielkich koncernów prowadz¹ bezpardonow¹ walkê, aby jak najbardziej os³abiæ REACH, t³umacz¹c siê wysokimi kosztami. Tymczasem, jak szacuje Nordycka Rada Ministrów, koszt wprowadzenia w ¿ycie tego rozporz¹dzenia to jedynie 0,06% rocznych dochodów bran¿y chemicznej. Debata na temat nowego prawa dotycz¹cego chemikaliów daje nadziejê nie tylko na czysty Ba³tyk, ale na bezpieczniejsze produkty i zdrowsz¹ ¿ywnoœæ podsumowuje Ireneusz Chojnacki. Ze wzglêdu na uwarunkowania geograficzne, Morze Ba³tyckie jest ekosystemem bardzo podatnym na ska¿enia. Zachodzi w nim bardzo ma³a wymiana wody, poniewa¿ Ba³tyk jest po³¹czony z Oceanem Atlantyckim tylko przez w¹skie cieœniny. Oznacza to, ¿e ta sama woda pozostaje w naszym morzu przez 25 - 30 lat, wraz ze wszystkimi zawartymi w niej zanieczyszczeniami. Dodatkowo sytuacjê pogarsza fakt, i¿ Ba³tyk jest morzem zimnym, co powoduje, ¿e biodegradacja chemikaliów zachodzi w nim znacznie d³u¿ej ni¿ w cieplejszym œrodowisku. Pomimo pewnych postêpów, np. redukcji zanieczyszczenia metalami ciê¿kimi czy pestycydami, co zaowocowa³o odrodzeniem siê populacji ptaków drapie¿nych zamieszkuj¹cych wybrze¿e ba³tyckie (np. or³a bielika), organizmy ¿yj¹ce w Ba³tyku nadal s¹ nara¿one na kontakt z ci¹gle nowymi chemikaliami. Ma to bardzo negatywny wp³yw na ich zdrowie, a w efekcie na przetrwanie ca³ych populacji. W ostatnich latach drastycznie obni¿y³a siê zdolnoœæ rozrodcza u foki szarej i obr¹czkowanej. Podobnie zaburzenia p³odnoœci wykazuj¹ takie gatunki, jak: ³osoœ atlantycki, troæ wêdrowna, czy dorsz. Wiele z tych organizmów cierpi na skutek zmian nowotworowych i os³abienia uk³adu odpornoœciowego. Morze Ba³tyckie jest najm³odszym morzem na œwiecie. Jego unikalny ekosystem odgrywa istotn¹ rolê dla 85 milionów ludzi zamieszkuj¹cych jego wybrze¿e. Jest to tak¿e jedyne morze prawie ca³kowicie po³o¿one w Unii Europejskiej. Dlatego to w³aœnie Unia bierze szczególnie odpowiedzialnoœæ za stan jego œrodowiska. © WWF-Canon / Chris Martin BAHR Raport znajduje siê pod adresem: http://www.wwf.pl/detox/publications.htm Dodatkowych informacji udziela: Agnieszka Sznyk - Specjalista ds. Komunikacji, WWF Polska, tel. 0692 452118, e-mail: [email protected] PRZYPISY K Wiêcej o projekcie REACH: ZB 1(203)/2004 L polibromowane œrodki zmniejszaj¹ce palnoœæ niektóre z nich zosta³y wycofane w krajach Unii Europejskiej. Jednak wiele nadal jest stosowanych przy produkcji sprzêtu elektronicznego czy pianki poliuretanowej wykorzystywanej powszechnie w meblach i tapicerce. Znane s¹ ze swoich w³aœciwoœci rakotwórczych. M zwi¹zki perfluorowane - szeroko stosowane w materia³ach wodoodpornych, w niewch³aniaj¹cych t³uszczu pude³kach na pizzê czy frytki, ubraniach, dywanach i teflonowych patelniach. Zwi¹zki te mog¹ zak³ócaæ pracê hormonów. PFC maj¹ równie¿ w³aœciwoœci rakotwórcze, mog¹ wp³ywaæ negatywnie na uk³ad odpornoœciowy organizmów i powodowaæ nieprawid³owoœci rozwojowe. OŒWIADCZENIE WWF W SPRAWIE SKA¯EÑ RYB BA£TYCKICH Sekretarz Stanu Jerzy J. Pilarczyk Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Dyrektor Departamentu Rybo³ówstwa Grzegorz £ukasiewicz Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 31.1.2005 Miêdzynarodowa organizacja ekologiczna WWF wyra¿a zdziwienie reakcj¹ Ministerstwa Rolnictwa oraz Morskiego Instytutu Rybackiego na raport WWF Clean Baltic within Reach? o zanieczyszczeniu Morza Ba³tyckiego syntetycznymi chemikaliami. W trosce o zdrowie ludnoœci i stan ekologiczny Morza Ba³tyckiego, WWF czuje siê zobowi¹zany publikowaæ wszelkie dane o gro¿¹cym niebezpieczeñstwie. Powstrzymywanie i krytykowanie publicznej debaty nad problemem ska¿enia wód Morza Ba³tyckiego toksycznymi chemikaliami nie doprowadzi do rozwi¹zania problemu. Morski Instytut Rybacki i Ministerstwa Rolnictwo i Rozwoju Wsi podda³y w w¹tpliwoœæ dane zawarte w raporcie WWF i stwierdzi³y, ¿e problem zawartoœci substancji szkodliwych w rybach zosta³ wyolbrzymiony. Tymczasem raport WWF (dostêpny na stronie www.wwf.pl) zawiera powszechnie dostêpne informacje i jest syntez¹ prawie 100 dokumentów agend Unii Europejskiej, konwencji HELCOM oraz publikacji naukowych, w tym polskich. S¹ wœród nich wyniki badañ prof. Jerzego Falandysza z Uniwersytetu Gdañskiego, publikowane przez Pañstwowy Zak³ad Higieny. MIR, odnosz¹c siê do raportu WWF, skupia siê na grupach zwi¹zków chemicznych, które sam monitoruje, takich jak np. kadm, o³ów, pestycydy a nie zauwa¿a, ¿e raport WWF w znacznej czêœci dotyczy zwi¹zków nie monitorowanych, dla których poziomy ska¿enia nie zosta³y jeszcze okreœlone. S¹ to jednak substancje szkodliwe dla zdrowia, jak np. bromoorganiczne substancje zmniejszaj¹ce palnoœæ czy perfluorowane zwi¹zki alifatyczne. Pomimo ¿e chemikalia te maj¹ w³aœciwoœci bardzo podobne do toksycznego PCB, zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami ich zawartoœæ w rybach nie jest monitorowana. W swojej krytyce raportu WWF sam Morski Instytut Rybacki w Gdyni (MIR) stwierdza, ¿e w 10% przebadanych próbek pochodz¹cych z ryb z³owionych w polskiej strefie po³owowej stwierdzono poziom dioksyn przekraczaj¹cy unijne normy. Zak³adaj¹c reprezentatywnoœæ próby w badaniach przytoczonych przez MIR, ten poziom zanieczyszczenia dioksynami uwa¿amy za wysoce alarmuj¹cy, poniewa¿ mo¿e oznaczaæ, ¿e co dziesi¹ta ryba trafiaj¹ca na nasz stó³ jest ska¿ona ponad normy. Tak wiêc problem istnieje. Przyczyn¹, dla której ska¿one ryby ba³tyckie po³awiane przez Szwecjê i Finlandiê nie mog¹ byæ sprze- dawane na rynki Unii Europejskiej, jest w³aœnie wysoki poziom ska¿enia dioksynami. Pomimo ska¿enia ryby te mog¹ byæ sprzedawane na rynek wewnêtrzny tych krajów, jednak¿e konsumenci s¹ otwarcie i w sposób przejrzysty informowani o ryzyku zwi¹zanym ze spo¿ywaniem ryb oraz informowani o zalecanym poziomie konsumpcji, który pozwala to ryzyko zmniejszyæ. PZH formu³uje zreszt¹ identyczne ostrze¿enia dietetyczne zwi¹zane z ba³tyckimi rybami, jak cytowany przez WWF Szwedzki Urz¹d ds. ¯ywnoœci. Z pewnoœci¹ w interesie rybaków i konsumentów ryb jest trwa³a poprawa sytuacji. Nie zostanie ona jednak osi¹gniêta poprzez przemilczanie problemu. Ska¿enie Morza Ba³tyckiego substancjami opisanymi w raporcie WWF jest efektem braku pe³nej kontroli nad produkcj¹ i wykorzystaniem syntetycznych chemikaliów. W œwietle obecnych przepisów prawnych UE przemys³ chemiczny nie ma obowi¹zku sprawdzaæ toksycznoœci produkowanych przez siebie substancji przed zastosowaniem ich w produktach codziennego u¿ytku. Ta sytuacja mo¿e siê zmieniæ. Parlament Europejski pracuje w³aœnie nad now¹ ustaw¹ pod nazw¹ REACH, która ma wprowadziæ ostrzejsze mechanizmy kontroli. Nale¿a³oby oczekiwaæ od Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa Œrodowiska zajêcia stanowiska popieraj¹cego taki kszta³t nowej legislacji europejskiej REACH, która zapewni wyeliminowanie ze œrodowiska szkodliwych substancji chemicznych. Tymczasem w publicznej debacie bior¹ udzia³ z jednej strony koncerny chemiczne, z drugiej organizacje ekologiczne, natomiast ww. ministerstwa nie zajmuj¹ wyraŸnego stanowiska. Zdecydowanie w interesie zarówno rybaków, jak i rolników, a tak¿e konsumentów ich produktów jest, aby oba ministerstwa aktywnie w³¹czy³y siê do dyskusji o REACH. Mamy nadziejê, ¿e zarówno Morski Instytut Rybacki, jak i Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wraz z Ministerstwem Œrodowiska bêd¹ popieraæ wprowadzenie nowych przepisów REACH w takim kszta³cie, który zapewni nam wszystkim lepsz¹ ochronê. Ze smutkiem przyjmujemy obecn¹ reakcjê na nasz raport. Nie przypominamy sobie, aby podobne zaniepokojenie zosta³o wyra¿one przez przedstawicieli rz¹du, gdy opublikowaliœmy poprzedni raport WWF, mówi¹cy o ska¿eniu krwi znanych Polaków. Znalezienie w organizmach ludzi tych samych zwi¹zków chemicznych, o których piszemy teraz w odniesieniu do ryb, nie wzbudzi³o w polskim rz¹dzie zainteresowania. WWF wyra¿a gotowoœæ do dyskusji i poparcia dla wszelkich dzia³añ, które doprowadz¹ do radykalnej poprawy stanu Ba³tyku. Raport Chemikalia w naszej krwi dostêpny jest na stronie http://www.wwf.pl/detox/news_id_7.htm NATURA 2000: ,,LISTA CIENI” DLA PROPOZYCJI RZ¥DOWEJ Zaledwie co trzeci wystêpuj¹cy w Polsce gatunek wymieniony w za³¹czniku II Dyrektywy Siedliskowej i zaledwie co czwarty wystêpuj¹cy w kraju rodzaj siedliska przyrodniczego jest wystarczaj¹co reprezentowany w rz¹dowym projekcie sieci Natura 2000 – wynika z przygotowanego przez organizacje pozarz¹dowe raportu pt.: Propozycja optymalnej sieci obszarów Natura 2000 w Polsce – tzw. ,,Shadow List” (,,Lista cieni”). Raport przygotowany wspólnie przez Klub Przyrodników, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody ,,Salamandra” i WWF Polska jest odpowiedzi¹ na rz¹dow¹ listê obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000 w Polsce. Lista ta, przedstawiona Komisji Europejskiej 1.5.2004, stanowi oficjaln¹ propozycjê rz¹du polskiego. Koniecznoœæ jej przygotowania wynika³a ze zobowi¹zañ naszego kraju, zawartych w traktacie akcesyjnym, dotycz¹cych realizacji Dyrektyw UE Ptasiej i Siedliskowej w Polsce. Z analiz organizacji pozarz¹dowych zebranych w ramach ,,Shadow List” wynika niestety, ¿e rz¹dowe zestawienie, które pomija wiele cennych obszarów, powinno byæ, zgodnie z wymogami obu dyrektyw, uzupe³nione. Rz¹d zg³osi³ zaledwie po³owê obszarów wystêpowania takich gatunków ,,naturowych”, jak wilki i rysie; zupe³nie pominiête zosta³y obszary wystêpowania np. ¿ó³wia b³otnego. Jestem bardzo zdziwiony, ¿e w propozycji rz¹dowej zapomniano o ochronie dwóch wa¿nych, bo endemicznych roœlin: warzuchy polskiej i przytulii ma³opolskiej. S¹ to roœliny, które nie wystêpuj¹ nigdzie indziej poza Polsk¹, a przecie¿ to w³aœnie za spraw¹ polskiego rz¹du te dwa gatunki zosta³y objête ochron¹ w ramach Dyrektywy Siedliskowej – mówi Pawe³ Pawlaczyk z Klubu Przyrodników. Jeœli propozycja rz¹dowa nie zostanie uzupe³niona o wskazane w raporcie siedliska, a¿ dziesiêciu gatunkom roœlin i szeœciu gatunkom zwierz¹t bêdzie groziæ wyginiêcie. Niespe³nienie wymogów obu dyrektyw poprzez zg³oszenie niereprezentatywnej sieci obszarów Natura 2000, mo¿e doprowadziæ do powa¿nych strat finansowych dla Polski, poprzez na³o¿enie kar przez Komisjê Europejsk¹ – stwierdzi³ Ireneusz Chojnacki, dyrektor WWF. Jeœli lista pozosta³aby w kszta³cie proponowanym przez rz¹d, straci³yby na tym równie¿ spo³ecznoœci wielu regionów, które w propozycji oficjalnej zosta³y pominiête. Unia Europejska przygotowuje projekty rozporz¹dzeñ funduszy unijnych na lata 2007 - 2013, które maj¹ zagwarantowaæ mo¿liwoœæ dostatecznego finansowania na wdro¿enie i utrzymanie sieci Natura 2000 w Europie. Z tych funduszy maj¹ korzystaæ zarówno jednostki w³adzy samorz¹dowej, jak równie¿ rolnicy czy leœnicy. Rolnicy realizuj¹cy na tych obszarach programy rolno-œrodowiskowe otrzymaj¹ o 20% wiêksze dop³aty. Inni mieszkañcy mog¹ liczyæ na nowe miejsca pracy (w 1999 r. w Unii Europejskiej stworzonych zosta³o 125 tys. miejsc pracy w³aœnie na potrzeby zarz¹dzania obszarami chronionej przyrody). Natura 2000 staje siê równie¿ wa¿nym narzêdziem promocji lokalnych towarów, pochodz¹cych z obszarów chronionych i produkowanych wed³ug tradycyjnych metod. Etykieta wyj¹tkowe i pochodz¹ce ze zdrowych terenów ma dla europejskich konsumentów du¿¹ wartoœæ. W raporcie zaproponowaliœmy wiêc uzupe³nienie oficjalnej listy. Ka¿dy dodatkowy obszar umieszczony na ,,Liœcie cieni” jest niezbêdny dla ochrony przynajmniej jednego gatunku lub przynajmniej jednego typu siedliska przyrodniczego, który, zgodnie z prawem unijnym, Polska ma obowi¹zek ochraniaæ twierdz¹ naukowcy w raporcie ,,Shadow List”. Tylko objêcie sieci¹ Natura 2000 wszystkich wymienionych, zarówno w propozycji rz¹dowej jak i w raporcie ,,Shadow List”, terenów zagwarantuje ochronê zgodn¹ z za³o¿eniami Dyrektyw Unijnych. W innym przypadku skuteczna ochrona polskich zasobów siedlisk przyrodniczych i gatunków, bêd¹cych przedmiotem Dyrektyw Siedliskowej i Ptasiej, nie bêdzie mo¿liwa. Agnieszka Sznyk [email protected] WWF Polska UNOCAL DAJE ZA WYGRAN¥ Od kilkunastu ju¿ lat na Myanmar (dawna nazwa tego kraju, Birma, pozostaje w powszechnym u¿yciu) prowadzone s¹ kampanie na rzecz praw cz³owieka i ochrony œrodowiska naturalnego. Miêdzynarodowe korporacje (g³ównie amerykañskie), które buduj¹ tam ruroci¹gi naftowe i gazoci¹gi, u¿ywaj¹ skorumpowanej armii Birmy do ,,zabezpieczenia” inwestycji. A ,,zabezpieczaæ” trzeba, poniewa¿ mieszkañcy Birmy i ekolodzy protestuj¹ przeciwko procedurom wydawania pozwoleñ na budowê szybów naftowych oraz przeciwko niszczeniu lasów. W okolicach ruroci¹gów, bez praktycznie ¿adnego zezwolenia, wycina siê lasy na drogi dojazdowe czy parkingi dla wojska ,,pilnuj¹cego” szybów. Organizacje praw cz³owieka oskar¿aj¹ militarny re¿im Birmy o stosowanie przemocy wobec miejscowej ludnoœci (gwa³ty, przymusowa praca, a nawet mordowanie dzieci), Takie praktyki maj¹ zmusiæ ludzi do zaakceptowania ruroci¹gów. Dopiero od paru lat nie-Amerykanie mog¹ w amerykañskich s¹dach pozywaæ amerykañskie firmy o pogwa³cenie praw cz³owieka poza granicami USA. Nie jest jednak jasne, jakie mog¹ byæ konsekwencje w przypadku udowodnienia w s¹dzie, ¿e przyk³adowo dana firma przymyka³a oczy na to, co robi¹ pracuj¹cy dla niej ¿o³nierze np. w Myanmar. Od 1996 r. w amerykañskim s¹dzie toczy siê sprawa przeciwko korporacji Unocal, któr¹ amerykañskie grupy praw cz³owieka oskar¿aj¹ o tolerowanie (jeœli nie nadzorowanie) barbarzyñskich metod stosowanych na Birmie i nie tylko. Ponadto Unocal czêsto nie porz¹dkowa³ terenów wokó³ budowy ruroci¹gu czy rafinerii, czasem zmuszony do tego dopiero wskutek dzia³añ Zielonych. Adwokaci Unocalu przeci¹gali sprawê s¹dow¹ prawie 8 lat, wiedz¹c, ¿e 36 podobnych spraw innych korporacji zakoñczy³o siê na ich korzyœæ. Pomimo jawnego nacisku na s¹downictwo ze strony ,,grup biznesowych” i rz¹du Busha, grupy takie jak Earth Right International, z jej za³o- ¿ycielk¹ Katie Redford, oraz mieszkañcy Birmy nie poddawali siê. W grudniu 2004 r. korporacja Unocal da³a za wygran¹. Podpisano niejawne porozumienie, o którym mieszkañcy przyruroci¹gowych wiosek birmañskich wyra¿aj¹ siê bardzo pozytywnie. Teraz dopracowywane s¹ szczegó³y ugody. Lata procesów wspierane by³y kampani¹ nawo³uj¹c¹ do bojkotu Unocalu i wycofania siê tej firmy ze zdewastowanych przez ni¹ obszarów przyrodniczych. Odbywa³y siê marsze, akademie, spotkania w radach miast. Efektem by³o m.in. przyjêcie przez wiele urzêdów miejskich rezolucji uniemo¿liwiaj¹cych korporacji Unocal prowadzenie dzia³alnoœci w danym mieœcie. Chocia¿ Unocal jest poza trójk¹ najwiêkszych korporacji naftowych USA i nie ma tylu szybów, co niektóre inne firmy, to grudniowe porozumienie (zazwyczaj takie umowy s¹ niejawne) na pewno sprawi, ¿e zostan¹ wytoczone podobne procesy. Warto pamiêtaæ, ¿e w 2002 r. Gap (wraz z mniejszymi firmami) zap³aci³a azjatyckim robotnikom ,,ciche odszkodowanie”, unikaj¹c g³oœniej rozprawy sadowej. Grudniowe porozumienie (de facto zwyciêstwo koalicji praw cz³owieka) to du¿y sukces, symbol ma³ej, ale korzystnej zmiany w s¹downictwie, pocz¹tek rzeki procesów… Najczêœciej motywem takich rozpraw jest pogwa³cenie praw cz³owieka, ale przy okazji ludzie dowiaduj¹ siê tak¿e o niszczeniu œrodowiska naturalnego przez dan¹ korporacjê. Gdyby nie procesy taka informacja zosta³aby zignorowana przez masmedia. Na marginesie mo¿na dodaæ, ¿e nieistniej¹cy ju¿ Polish American Environmental Alliance, aktywnie bra³ udzia³ w kampanii birmañskiej. z Kalifornii Przemys³aw Sobañski PO BOX 12128 Long Beach, CA 90801 USA [email protected] FUNDACJA WSPIERANIA INICJATYW EKOLOGICZNYCH FOUNDATION FOR THE SUPPORT OF ECOLOGICAL INITIATIVES 31-121 Kraków, ul. Czysta 17/4, tel./fax: 48/12/631 57 31, 631 57 32 konto/acct.: Krakowski Bank Spó³dzielczy, Rynek Kleparski 8, 31-150 Kraków nr: 25 85910007 0021 0052 2414 0001 e-mail: [email protected], http://www.fwie.eco.pl KRS 0000060308, regon 350524261, NIP 676-10-21-929 Konkurs plastyczno-literacki ,,Ró¿norodnoœæ biologiczna Ma³opolski” zosta³ rozstrzygniêty. 25 stycznia w auli Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie odby³o siê uroczyste og³oszenie wyników, wrêczenie dyplomów i nagród oraz otwarcie wystawy prac. Uczniowie z ma³opolskich szkó³ dostarczyli na konkurs prawie 300 prac, z których komisja oceniaj¹ca wybra³a 88 najlepszych. Piêæ prac zajê³o g³ówne miejsca, natomiast pozosta³e wyró¿niono w 3 kategoriach: album, zdjêcie oraz plakat. Poni¿ej znajduje siê lista zwyciêzców: I MIEJSCE Beata Tokarz i Maciej Czarniak Szkolne Ko³o LOP w Zespole Szkó³ w Osielcu – opiekun mgr Krzysztof Ciurej II MIEJSCE EX AEQUO Justyna Jaworska Zespó³ Szkó³, Gimnazjum im. Dr Ks. S. Czartoryskiego w Makowie Podhalañskim KONKURS ROZSTRZYGNIÊTY Rados³aw Kêdziora Zespó³ Szkó³ nr 1 im. M. Zebrzydowskiego, Gimnazjum nr 1 w Kalwarii Zebrzydowskiej III MIEJSCE EX AEQUO Mateusz Ksi¹¿kiewicz Zespó³ Szkó³, Szko³a Podstawowa i Publiczne Gimnazjum w Szalowej Miros³aw ¯ak Zespó³ Szkó³ Ponadgimnazjalnych, Liceum Ogólnokszta³c¹ce w Krynicy Zdroju Zdjêcia z uroczystego fina³u konkursu i otwarcia wystawy znajduj¹ siê na stronie internetowej: www.bioroznorodnosc.fwie.eco.pl. Zapraszamy do udzia³u w konkursach i projektach organizowanych przez Fundacjê Wspierania Inicjatyw Ekologicznych. Bernadeta Jêkot koordynator projektu