pobierz

CO WSPÓLNEGO MIELI „NASI" WENEDOWIE
I BOJOW1E Z ETRUSKAMI?
Motto:
„Patrzeć w przeszłość jest nakazem dla ludzkości, albowiem tylko znając drogę,
którą przeszła, potrafi ona zrozumieć swą dzisiejszą sytuację. "Dlatego cafe pokolenia
uczonych poświęciły życie archeologii. Nauka ta jest fascynującą przygodą poszukiwaniem skarbów. Jednakże istotne skarby, kiore wydziera ona ziemi, nie są
ze złota ani srebra. Są to prawdy o człowieku."
Na wstępie chciałbym przytoczyć kilka uwag ogólnych na temat
Celtów. Wszystkie ludy, które przybywały ze wschodu czy południa,
ażeby zagospodarować polodowcową Europę, uważały te słabo zaludnione ziemie za wspaniały teren dla ich ekspancji terytorialnej. W połowie holocenu, kiedy znacznie zmniejszyła się powierzchnia lądów na
naszym globie (ocieplenie się klimatu, zniknięcie lodowców, podwyższenie się poziomu wód oceanów), nasilenie imigracji europejskiej
osiągnęło punkt szczytowy. Dawni gospodarze tych ziem, znani nam
jako przedstawiciele rasy laponoidalnej, widząc liczne hordy agresywnych przybyszów, zaczęli przemieszczać się na tereny dalekiej północy,
podążając za stadami reniferów, które dostarczały im środków do życia.
Rzeka Dunaj, położona w centrum Europy, widziała najwięcej tych
przybyszów. Archeolodzy nadali tym ludom ogólną nazwę kultur
naddunajskich. Ludy te, przy udziale północnych kultur ceramiki sznurowej i amfor kulistych, stworzyły zachodnie jądro kultur indoeuropejskich z ich wspólnym językiem grupy centum. Do grupy tej należą Grecy,
Celtowie, Germanowie, Scytowie, Halikowie, Hetyci, Kimerowie i inni.
Jednym z ludów najbardziej dynamicznych i szybko rozmnażających
się byli Celtowie. Około roku 2000 pne, kiedy jeszcze nie nazywali się
Celtami, zaczęli oni rozprzestrzeniać się ze swojej bazy w Czechosłowacji i Bawarii, po całej Europie. Stykając się z innymi ludami (np. z
Iberami) przyswajali sobie obyczaje i osiągnięcia podbitych plemion.
Najlepiej znaną grupą celtycką, są jej plemiona zachodnie: te, które
podbiły Wyspy Brytyjskie, Francję, Hiszpanię, Belgię i Szwajcarię. Ale
obszar ekspansji Celtów był znacznie większy. Kultura villanova w Italii
była stworzona przez pra-Celtów, tak samo jak kultura łużycka czy
halsztacka. Przynajmniej takiego zdania są wybitni archeolodzy: M.
Dillon i N. Chadwick, łączący genezę powstania ludu iliryjskiego z
Celtami.
Pominąwszy wspólny zwyczaj palenia zwłok w obu tych kręgach
kulturowych, na uwagę zasługuje podobieństwo ceramiki villanova do
ceramiki kultury łużyckiej. I tu i tam spotykamy się z urnami twarzowymi i domkowymi, a także z tą samą techniką polerowania ciemnej
ceramiki.
Na gruzach kultury villanova, a w każdym razie w tym samym
zasięgu terytorialnym, zrodziła się Etruria. Państwo to oddziaływało
swoją wysoką kulturą na całą Europę. Jego liczne kontakty z Celtami są
dobrze udokumentowane. Wielu badaczy uważa Italików, a więc i
Latynosów, za pra-Celtów. W VII i VI wieku pne. Etruskowie stali się
ich panami i nauczycielami. W końcu V w. pne. wielka fala Galów
(Celtów z Francji) pustoszy Italię i osiedla się w północnej jej części. Są
to: Senonowie znad rzeki Metaurus, Bojowie (miasta: Ravenna, Benonia, Parma, Mutina), Cenomanowie (Brescia, Verona, Mantua, Cremo1
na), Insurbowie znad rzeki Ticinus, Taurynowie z okolic Turynu, Salasjewie z północnego zachodu Italii, Wenedowie z miastami: Hadria i
Patavium oraz Karnowie z okolic Akwilei.
Stosunki Celtów z Etruskami i Rzymianami układały się bardzo
różnie. Początkowo złupili oni i zniszczyli miasta etruskie i rzymskie.
Potem, w obliczu wspólnego zagrożenia, Celtowie zaczęli występować
razem z Etruskami przeciw Rzymowi.
Wojna ta miała niezwykle krwawy charakter i toczyła się ze zmiennym szczęściem. Początek wojny przyniósł Etruskom, Senonom, Bojom
i Wenedom wielkie zwycięstwo nad Rzymianami. Rozgromili oni armię
dowodzoną przez konsula Lucjusza Cecyliusza Matellusa. Sam Matellus
zginął także na polu bitwy. Koalicyjna armia postanowiła zawładnąć
doliną Tybru i uderzyć na Rzym. Ale nie docenili oni przeciwnika.
W roku 283 pne. konsul Dolabella Publius Cornelius, odniósł miażdżące zwycięstwo nad sprzymierzonymi w okolicy Jeziora Wadymońskiego.
Ta jedna bitwa zaważyła na losie kilku narodów. Zadecydowała ona o
ostatecznym upadku potęgi Etrusków i podporządkowaniu się ich
Rzymianom. Senonowie także zostali wchłonięci przez zwycięzców. W
wyniku tej bitwy powstały dwa nowe państwa: Bohemia i kraj
Wenedów. Bohemię założyli Bojowie na terenach dzisiejszej Czchosłowacji i południowej Polski, a kraj Wenedów założyli, jak sama nazwa
wskazuje, Wenedowie, przy udziale Karnów i tych Etrusków, którzy nie
chcieli zostać niewolnikami Rzymian.
Pamiętając, iż Wenedowie w swojej pierwotnej ojczyźnie - Armoryce - byli produktem etnicznym powstałym ze skrzyżowania się
Brytów z Terreńczykami, a w Italii zamieszkiwali terytoria etruskie i
wspólnie z nimi walczyli przeciw Rzymianom, nie możemy się dziwić
ówczesnym wpływom kultury etruskiej na ludność naszych ziem.
Przypominają nam o tym liczne nazwy etruskie (Tczew, Rozewie,
Oksywie, Wirzyca), broń i przedmioty artystyczne z metalu i ceramiki
odnalezione w Polsce przez naszych archeologów, a także zorganizowany przez etrusków szlak bursztynowy, którego końcowym ogniwem
była Akwileia, miasto leżące na dawnych terytoriach etruskich.
,,Tygodnik Siedlecki" I6.1.83r.
2