Styles de base - Paramtres CDC

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
ECA/06/32
PRZEMÓWIENIE PANA HUBERTA WEBERA, PREZESA
EUROPEJSKIEGO TRYBUNAŁU OBRACHUNKOWEGO
PRZEDSTAWIENIE SPRAWOZDANIA ROCZNEGO ZA ROK
BUDŻETOWY 2005
RADA ECOFIN, BRUKSELA, 7 LISTOPADA 2006 r.
W wypadku rozbieżności, wygłoszony tekst przemówienia jest tekstem właściwym.
1
PL
Szanowny/-a Panie/Pani Przewodniczący/-a,
Szanowni Panie i Panowie Ministrowie,
Szanowni Państwo,
Pragnę podziękować Państwu za to, że również w tym roku zostałem zaproszony, aby przedstawić
sprawozdanie roczne Trybunału Obrachunkowego za rok budżetowy 2005.
Sprawozdanie roczne jest efektem znacznych nakładów poniesionych przez Trybunał w ciągu ostatnich
12 miesięcy. Jest ono wynikiem szczegółowych prac kontrolnych przeprowadzanych na wszystkich
szczeblach zarządzania funduszami UE: w Komisji i pozostałych instytucjach, w administracjach
państw członkowskich oraz państw korzystających z pomocy Unii, jak również u wielu beneficjentów i
odbiorców końcowych funduszy UE.
Sprawozdanie roczne za rok budżetowy 2005 zostało przedstawione 23 października przed Komisją
Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego, 14 listopada zostanie również przedstawione podczas
sesji plenarnej Parlamentu.
Oprócz sprawozdania rocznego oraz sprawozdania rocznego na temat Europejskich Funduszy
Rozwoju, Trybunał opublikował w tym roku 10 sprawozdań specjalnych, w których przedstawiono
wyniki przeprowadzanych przez nas kontroli wykonania zadań, obejmujących szeroki zakres kwestii
związanych z zarządzaniem. Chociaż wyniki tych kontroli od kilku lat nie są umieszczane w
sprawozdaniu rocznym, to jednak stanowią istotny element prac Trybunału.
Zanim przedstawię główne ustalenia Trybunału dotyczące roku budżetowego 2005, pragnę zaznaczyć,
że Traktat o Unii Europejskiej powierza Trybunałowi coroczne sporządzanie poświadczenia
wiarygodności. Trybunał spełnia ten obowiązek stosując międzynarodowe standardy prowadzenia
kontroli oraz opierając się na opiniach uznanych ekspertów.
Pozwolę sobie jednak teraz przejść do szczegółów.
Za sprawą wprowadzenia na początku roku 2005 rachunkowości memoriałowej kwestia
wiarygodności rozliczeń nabrała szczególnego znaczenia. Ogólnie rzecz biorąc, Komisji udało się w
wyjątkowo krótkim czasie wprowadzić nowy system rachunkowości, który, dzięki swej większej
wartości informacyjnej, stanowi znaczny postęp w stosunku do stosowanej dotąd rachunkowości
kasowej. Trybunał ustalił, że w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym, pomimo jego pewnych
niedociągnięć, rzetelnie przedstawiono finansową sytuację Wspólnot Europejskich na dzień
31 grudnia 2005 r.
W odniesieniu do kwestii legalności i prawidłowości transakcji leżących u podstaw rozliczeń,
sytuacja od ubiegłego roku zasadniczo się nie zmieniła. W wielu dziedzinach wydatków w
dalszym ciągu nie zapewniono odpowiedniego zarządzania ryzykiem. Dlatego też, w
odniesieniu do tych dziedzin, Trybunał nie uzyskał wystarczających podstaw do wydania
opinii bez zastrzeżeń.
Należy tu odnotować, że źródłem większości błędów jest fakt, że beneficjenci końcowi - rolnicy,
władze lokalne, kierownicy projektów - składają wnioski na kwoty wyższe niż te, które im przysługują.
Przyczyny tego zjawiska są różne: od zwykłych zaniedbań lub błędów, poprzez słabą znajomość
skomplikowanych przepisów, aż po świadome próby wyłudzenia środków z budżetu UE. Chociaż
zarządzanie budżetem w taki sposób, aby minimalizować ryzyko występowania nieprawidłowości
poprzez odpowiednie prowadzenie działań prewencyjnych i kontroli, jest obowiązkiem Komisji, to
również od państw członkowskich oczekuje się, w ramach podziału zarządzania, przyjęcie
odpowiedzialności w tej dziedzinie.
2
PL
W związku z tym pragnę teraz omówić w sposób bardziej szczegółowy ustalenia Trybunału dotyczące
rodzajów działalności podlegających podziałowi zarządzania, mianowicie wspólnej polityki rolnej oraz
działań strukturalnych.
Płatności w ramach wspólnej polityki rolnej, analizowane jako całość, są nadal w sposób istotny
obciążone błędami. Tak jak w roku 2004, Trybunał stwierdził, że Zintegrowany System Zarządzania i
Kontroli (IACS), obejmujący 56% wszystkich wydatków na rolnictwo, był skuteczny przy jego
prawidłowym stosowaniu. Stwierdzenie to odnosi się w praktyce do 15 starych państw członkowskich
UE, z wyjątkiem Grecji. W nowych państwach członkowskich systemy te zostały zastosowane już w
pierwszym pełnym roku ich członkostwa w UE, jednak nie mają one jeszcze pełnej skuteczności.
Jeśli chodzi o wydatki na rolnictwo poza systemem IACS - m.in. w tak istotnych obszarach jak: oliwa z
oliwek, rozwój obszarów wiejskich oraz refundacje wywozowe - występuje tam nadal wyższy poziom
błędów wynikający z charakteru wydatków i nieodpowiednich systemów kontroli.
W odniesieniu do działań strukturalnych wnioski pozostają takie same, jak w roku poprzednim:
Trybunał stwierdził istotny poziom błędów w deklaracjach wydatków, przy czym niektóre z tych
błędów pojawiają się systematycznie. Ponadto Trybunał odnotował we wszystkich skontrolowanych
programach niedociągnięcia systemów nadzoru i kontroli w państwach członkowskich. Na przykład,
Trybunał stwierdził, że w ramach obecnego okresu programowania występują istotne błędy w
zadeklarowanych wydatkach projektów. Na 95 skontrolowanych projektów dotyczących m.in.
infrastruktury, i szkoleń, w 60 pojawiły się błędy, takie jak: nieponiesione wydatki, wydatki
niekwalifikowalne oraz nierespektowanie zasad udzielania zamówień publicznych. Ponadto, we
wszystkich kontrolowanych programach Trybunał stwierdził niedociągnięcia kontroli, takie jak: brak
lub nieodpowiednia jakość bieżących kontroli zarządczych, nieodpowiednia okresowa certyfikacja
wydatków oraz niewystarczające ścieżki audytu.
Od 12 lat, podczas których Trybunał sporządza poświadczenia wiarygodności, wyciągane są podobne
wnioski. Zdaniem Trybunału, w obecnej sytuacji należy podjąć szereg działań:
Po pierwsze, wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, należy uprościć przepisy regulujące wydatki.
Będzie to polegało przede wszystkim na usunięciu nadmiernie skomplikowanych przepisów,
poprzez unikanie stosowania wymogów nieprzyczyniających się do osiągania celów wydatkowania.
Dzięki temu możliwe będzie powszechniejsze zastosowanie w programach wydatkowania stawek i
kwot zryczałtowanych lub uproszczonych przepisów dotyczących procedur udzielania zamówień i
pomocy finansowej.
Po drugie, należy podczas opracowywania, wdrażania i kontrolowania programów wydatkowania
wziąć pod uwagę ocenę nieodłącznego ryzyka poszczególnych trybów zarządzania.
Po trzecie, należy zapewnić istnienie logicznego łańcucha skutecznych kontroli wewnętrznych
opartych na wspólnych zasadach i standardach, z zapewnieniem wszystkim stronom dostępu do
ich wyników.
Wreszcie, należy we wszystkich dziedzinach budżetu stosować skuteczny system sankcji.
Zasady te zostały już ujęte w opinii Trybunału nr 2/2004 w sprawie modelu jednolitej kontroli.
Wiele spośród zaleceń Trybunału zostało przyjętych przez Komisję w jej planie działania dotyczącym
zintegrowanych ram kontroli wewnętrznej. Trybunał przyjmuje z zadowoleniem tę inicjatywę i
będzie uważnie przyglądał się postępom poczynionym w tym zakresie oraz oceni efekt podjętych
działań.
3
PL
Wiele z proponowanych przez Komisję działań wymaga zaangażowania ze strony państw
członkowskich. W nawiązaniu do tego faktu, już na posiedzeniu Rady ECOFIN, które odbyło się w
czerwcu 2006 r. zaakcentowałem, iż Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli IACS, przy jego
należytym zastosowaniu, stanowi skuteczne narzędzie obniżania ryzyka wystąpienia nieprawidłowych
wydatków do dopuszczalnego poziomu. Stwierdzenie to ukazuje, jak ważne i uzasadnione jest wspólne
wypracowywanie skutecznych systemów kontroli na szczeblu krajowym. W przeciwieństwie do
rozpowszechnianych ostatnio opinii, celem stosowania decyzji zgodności nie jest zagwarantowanie
legalności i prawidłowości płatności na poziomie beneficjentów. Decyzje o zgodności stanowią
odnoszące się do kilkuletnich okresów zryczałtowane korekty dotyczące niedociągnięć w systemach
kontroli, jednak w większości przypadków nie oznacza to dla beneficjentów konieczności poniesienia
jakichkolwiek konsekwencji finansowych. Zdaniem Trybunału, w przypadku wystąpienia
nieprawidłowych płatności należy systemem wycofywania kwot objąć zwłaszcza beneficjentów
końcowych. Uwaga ta odnosi się również do funduszy strukturalnych.
Zasadniczo stwierdza się występowanie coraz bardziej widocznej gotowości do ściślejszej współpracy
pomiędzy różnymi urzędami krajowymi w obrębie poszczególnych państw członkowskich, mającej na
celu dalsze usprawnianie funkcjonowania krajowych systemów kontroli wewnętrznej. Służby kontroli
wewnętrznej właściwych organów krajowych, jak również krajowe organy kontroli zewnętrznej, mogą
poprzez wzmocnione działania kontrolne wnieść znaczący wkład w tej dziedzinie. Wkład ten, oprócz
działań na rzecz usprawniania systemów wewnętrznych kontroli wydatkowania środków UE, powinien
obejmować również propozycje dotyczące uproszczeń takich systemów.
Trybunał w dalszym ciągu przywiązuje szczególną wagę do stosowania zasady utrzymywania ścisłej
współpracy z krajowymi organami kontroli Unii Europejskiej. W praktyce polega ona na udzielaniu
praktycznego wsparcia podczas kontroli przeprowadzanych przez Trybunał na miejscu, na wymianie
informacji i specjalistycznej wiedzy z dziedziny kontroli, na wspólnym opracowywaniu materiałów
pomocniczych i narzędzi, jak również na wspólnym przeprowadzaniu kontroli. Obecnie mają miejsce
intensywne przygotowania do planowanego na grudzień 2006 r. posiedzenia komitetu kontaktowego
Prezesów Najwyższych Organów Kontroli państw członkowskich UE oraz Europejskiego Trybunału
Obrachunkowego. W związku z tym, Europejski Trybunał Obrachunkowy zamierza zaproponować
wspólną kontrolę krajowych systemów kontroli wewnętrznej w odniesieniu do funduszy strukturalnych.
Jako kolejne wspólne działania kontrolne, które należy poddać dyskusji, niemiecka Federalna Izba
Obrachunkowa proponuje korekty finansowe nieprawidłowości stwierdzonych w państwach
członkowskich.
Przez kilka najbliższych lat przy zarządzaniu budżetem UE pojawiać się będzie szereg zasadniczych
wyzwań, takich jak: rozpoczęcie nowej perspektywy finansowej wraz ze zmianami w programach
wydatkowania; zakończenie i zamknięcie aktualnych programów wydatkowania, wprowadzenie
systemu jednolitych płatności na gospodarstwo dla rolników oraz potrzeba wzmocnienia procesu
rozszerzenia, które miało miejsce w 2004 r., przy jednoczesnym przyjęciu dwóch nowych państw
członkowskich.
Niech mi Państwo pozwolą powiedzieć na zakończenie, że:
•
zapewnienie skutecznego zarządzania, a tym samym odpowiedniej kontroli stanowi prawdziwe
wyzwanie, tym bardziej, że Unia Europejska nadal się rozszerza;
•
Komisja poczyniła istotny postęp we wprowadzaniu ulepszeń na poziomie organizacyjnym
oraz w sferze rozliczalności. Wprowadzenie rachunkowości memoriałowej jest ważnym
osiągnięciem. Należy podjąć działania w celu usunięcia występujących w dalszym ciągu
niedociągnięć po to, by zapewnić sporządzanie kompletnych i rzetelnych sprawozdań
finansowych;
4
PL
•
słabe systemy w sferze znacznej części budżetu płatności wraz z utrzymującym się nadal
wysokim poziomem błędów stanowią problem, który trzeba przezwyciężyć. Należy w dalszym
ciągu usprawniać zarządzanie i kontrolę, przede wszystkim na szczeblu państw członkowskich.
Jak już wyjaśniłem przed Komisją Kontroli Budżetowej, wszyscy powinniśmy dążyć do Unii
Europejskiej, która zarządza swoim budżetem w sposób skuteczny oraz oparty na jasnych i
odpowiednich przepisach. Takie działania mogą przynieść obywatelom Unii wyłącznie pożytek.
Bardzo dziękuję Państwu za uwagę.
5
PL