Podstawy techniki biurowej i komputerowej

Podstawy techniki biurowej i komputerowej
Podstawy techniki biurowej i
komputerowej
– wstęp –
Dariusz Latos
A.D. 2009
Dariusz Latos 2009
-1-
Podstawy techniki biurowej i komputerowej
Historia maszyny do pisania
Maszyna do pisania to mechaniczne, elektromechaniczne lub elektroniczne urządzenie
posiadające klawisze, które naciskane powodują wydrukowanie określonych znaków (zwykle
na papierze).
Gdy w roku 1448 Johannes Guthenberg wynalazł ruchomą czcionkę drukarską nic nie powinno
stać na przeszkodzie, by dorobić do niej odpowiedni mechanizm i zbudować maszynę piszącą.
Droga do pierwszego prototypu zajęła
jednak ponad 250 lat, a produkcja seryjna
zaczęła się po ponad 400 latach. Jedna z
pierwszych maszyn do pisania, ok. 1867.
W 1714 roku brytyjski inŜynier Henry
Mill opatentował projekt przyrządu który
potrafi drukować oddzielne litery na tyle
czyste i dokładne, Ŝe moŜna je pomylić z
tymi z drukarni.
Idąc jednak tym tokiem myślenia, moŜna
powiedzieć, Ŝe Leonardo Davinci wynalazł
samolot ☺
Za twórcę praktycznej maszyny do pisania uwaŜany jest Amerykanin, Christopher Latham
Sholes, który (przy współpracy Carlosa Gliddena i Samuela W. Soule'a) skonstruował w 1867 roku
jej pierwszy uŜyteczny model.
Urządzenie powstało zupełnie przypadkowo. W trakcie
prac nad skonstruowaniem automatu numerującego strony
ksiąŜek Sholes pomyślał, Ŝe po niewielkich modyfikacjach
maszyna mogłaby słuŜyć do pisania tekstu. Zbudowane przez
niego urządzenie miało klawisze, taśmę nasyconą atramentem
oraz poziomą metalową płytkę z nałoŜoną na nią kartką
papieru. Maszyna była uruchamiana przez naciskanie
pedałami, poniewaŜ Sholes zastosował podobny napęd, jak w
ówczesnych maszynach do szycia.
JuŜ wtedy powstał do dziś stosowany układ klawiatury
"QWERTY", który miał za zadanie uniknięcie blokowania się
czcionek.
Ciekawostka: Jedną z pierwszych powieści napisanych na
maszynie są „Przygody Tomka Sawyera” Marka Twaina.
Pierwsze maszyny do pisania stawiały znaki od dołu. Pierwszą maszynę do pisania pozwalającą
na kontrolowanie na bieŜąco pisanego tekstu, skonstruował w 1890 roku Amerykanin Herman L.
Wagner. Maszyny
Nowsze maszyny (około 1990 r.) miały moŜliwość zapisywania i późniejszej edycji tekstu.
Obecnie maszyny wyparte są przez komputery, wyposaŜone w edytory lub procesory tekstu i
drukarki.
Dariusz Latos 2009
-2-
Podstawy techniki biurowej i komputerowej
Procesor tekstu - zaawansowany edytor tekstowy umoŜliwiający oprócz edycji zawartości
tekstowej, takŜe formatowanie tekstu, czyli nadanie mu odpowiedniej szaty typograficznej
(np. stosowanie krojów pisma, ustalanie łamów, regulacja świateł itd.), stosowanie róŜnych
kolorów, łączenie tekstu z grafiką, a jednocześnie określenie formatu papieru, na którym
dany dokument ma być wydrukowany. Aby to wszystko było moŜliwe do wykonania w praktyce,
edycja odbywa się w trybie WYSIWYG (czyli na ekranie monitora prezentowane są efekty
wprowadzanych zmian wyglądu, i jednocześnie jest to wygląd dokumentu taki sam, jak po
wydrukowaniu).
W przeciwieństwie do edytorów tekstowych, które zapisują samą treść tekstową oraz
najprostsze informacje dodatkowe (np. znak końca wiersza, lub końca strony), pliki zapisane przez
procesor tekstu muszą zawierać takŜe informacje o sposobie jego wyświetlania i wyglądzie postaci
wydrukowanej, co powoduje, Ŝe są znacznie większe oraz zdecydowanie bardziej skomplikowane
wewnętrznie. Większość procesorów tekstu pozwala takŜe na bardziej zaawansowane czynności,
jak wstawianie do dokumentu innych obiektów np. tabel dynamicznie edytowalnych w innych
programach (np. w systemie operacyjnym Windows jest to technologia OLE), osadzanie elementów
graficznych wewnątrz dokumentu lub łączenie z obiektami w innych plikach, tworzenie prostej
grafiki wewnątrz dokumentu, statystyki dokumentu, podpisy, chronienie hasłem, historię zmian; w
dokumentach mogą znajdować się takŜe odnośniki do stron internetowych, elementy animowane
itd.
Jednocześnie procesory tekstu posiadają moduły pomagające w poprawnym pisaniu, takie jak:
sprawdzanie pisowni, gramatyki, stylu, proponowanie wyrazów bliskoznacznych itp., co moŜliwe
jest takŜe w edytorach, jednak spotykane znacznie rzadziej. Bezpośrednio z procesorów tekstu
moŜna takŜe wysyłać pocztę elektroniczną oraz przygotowywać dokumenty do publikowania w
postaci stron www.
Ze względu na praktycznie całkowity zanik programów realizujących jedynie edycję tekstów
bez moŜliwości ich formatowania, często pojęć "edytor tekstu" i "procesor tekstu" uŜywa się
zamiennie (mając na myśli oczywiście to drugie).
Popularne procesory tekstów to: Microsoft Word (będący częścią pakietu MS Office), Writer
(będący częścią pakietu OpenOffice), WordPerfect (będący częścią pakietu WordPerfect Office).
Dariusz Latos 2009
-3-
Podstawy techniki biurowej i komputerowej
Budowa typowej maszyny do pisania:
Pomimo Ŝe poszczególne maszyny mogą zawierać części charakterystyczne wyłącznie dla danej
wersji, istnieje ogólna terminologia dotycząca nazw poszczególnych elementów.
• Obudowa
Wszystkie elementy maszyny są utrzymywane przez metalową ramę. Zewnętrznie od niej znajduje
się plastikowa lub metalowa obudowa, która decyduje o wyglądzie maszyny. Górna część osłony,
nazywana pokrywą, zapewnia dostęp do mechanizmu taśmowego i jest łatwo zdejmowalna.
NóŜki wyposaŜone są zazwyczaj w gumowe podkładki, zapewniające stabilność urządzenia oraz
tłumienie hałasu.
• Wózek
Wózek to ruchoma część maszyny przesuwająca się po wprowadzeniu kaŜdego znaku. Większość
maszyn posiada dodatkowe mechanizmy:
* powrotnik ręczny (dźwignia wierszaka) - przesuwa wózek do wyjściowej pozycji i jeden wiersz
niŜej.
* wyzwalak wózka - zwalnia mechanizm stabilizujący wózek co umoŜliwia ustawienie go w
dowolnej pozycji.
• Zamek
Mechanizm blokujący przesuwanie się wałka po wydrukowaniu znaku. Zapewnia przesunięcie
wałka tylko o jeden znak.
Materiały do pisania
ZaleŜnie od potrzeb, na maszynie moŜna pisać na papierze zwykłym, papierze przebitkowym, kalce
maszynowej lub innych materiałach (formularze, koperty etc.). Przy tworzeniu materiałów do
wielokrotnego powielania uŜywano specjalistycznych przedmiotów, takich jak papier kredowany,
kalka hektograficzna, matryce oraz taśmy autograficzne. Do pisania potrzebna jest równieŜ taśma
barwiąca, w większości wypadków wielokrotnego uŜytku. Niektóre maszyny elektryczne
wymagały taśmy barwiącej jednokrotnego uŜytku.
Korekcja błędów
Błędy moŜna poprawić uŜywając papieru korekcyjnego, taśm korekcyjnych, gumki maszynowej,
białej farby lub Ŝyletki.
Dariusz Latos 2009
-4-
Podstawy techniki biurowej i komputerowej
Historia powstania komputerów
Komputer (z ang. computer od łac. computare – obliczać, dawne nazwy: mózg
elektronowy, elektroniczna maszyna cyfrowa, maszyna matematyczna) – urządzenie
elektroniczne słuŜące do przetwarzania wszelkich informacji, które da się zapisać w
formie ciągu liczb.
Spis treści
• Komputery, a inne maszyny liczące
• Podstawowe elementy komputera
• Typy komputerów
Komputery, a inne maszyny liczące
Komputer słuŜy od wielokrotnego automatycznego wykonywania powtarzanych obliczeń, wg
algorytmicznego wzorca zwanego programem, natomiast kalkulator moŜe zwykle
wykonywać tylko pojedyncze działania. Granica jest tu umowna, poniewaŜ taką definicję
komputera spełniają teŜ kalkulatory programowalne (naukowe, inŜynierskie), jednak
kalkulatory słuŜą tylko do obliczeń matematycznych, podczas gdy nazwa komputer
najczęściej dotyczy urządzeń wielofunkcyjnych.
Jakkolwiek istnieją mechaniczne urządzenia liczące, które potrafią realizować całkiem
złoŜone programy, zazwyczaj nie zalicza się ich do komputerów. Warto jednak pamiętać, Ŝe
prawzorem komputera była maszyna Turinga, którą moŜna by wykonać w całości z części
mechanicznych, a pierwsze urządzenia ułatwiające obliczenia były znane w staroŜytności, np.
abakus z 440 p.n.e..
W początkowym okresie rozwoju komputerów budowano komputery zerowej generacji na
przekaźnikach i elementach mechanicznych.
Właściwie wszystkie współczesne komputery to maszyny elektroniczne. Próby budowania
komputerów optycznych (wykorzystujących przełączniki optyczne), optoelektronicznych
(kombinowane z elementów optycznych i elektronicznych), biologicznych (wykorzystujące
wypreparowane komórki nerwowe) czy molekularnych (wykorzystujące jako bramki logiczne
pojedyncze cząsteczki) są jeszcze w powijakach i do ich praktycznego zastosowania jest
wciąŜ długa droga. Innym rodzajem komputera jest komputer kwantowy, którego układ
przetwarzający dane wykorzystuje prawa mechaniki kwantowej.
Dariusz Latos 2009
-5-
Podstawy techniki biurowej i komputerowej
•
Podstawowe elementy komputera
Większość współczesnych komputerów opartych jest na tzw. architekturze von Neumanna
(od nazwiska Johna von Neumanna), tj. składa się z trzech podstawowych elementów:
•
procesora – podzielonego na część arytmetyczno-logiczną czyli układu, który
faktycznie wykonuje wszystkie konieczne obliczenia oraz część sterującą
Producenci procesorów:
AMD: Advanced Micro Devices
INTEL: Integrated Electronics
* pamięci RAM – (od ang. Random Access Memory) czyli układy scalone, które
przechowują program i dane (umoŜliwia to m.in. samomodyfikację programu) oraz bieŜące
wyniki obliczeń procesora i stale, na bieŜąco wymienia dane z procesorem
* urządzeń wejścia/wyjścia – które słuŜą do komunikacji komputera z otoczeniem.
Typy komputerów
Współcześnie komputery dzieli się na:
* komputery osobiste (PC), zwane teŜ komputerami stacjonarnymi – czyli komputer,
którego zwykle się nie przenosi lecz uŜywa w jednym miejscu, zwykle na biurku (stąd
angielska nazwa desktop – na biurko), składa się z co najmniej trzech zasadniczych
elementów: jednostki centralnej, monitora i klawiatury
* laptop (z ang. na kolanach) – komputer przenośny, ze zintegrowaną klawiaturą i
monitorem tworzącymi jedną całość, który po zamknięciu ma rozmiary zbliŜone do duŜego
notatnika (i dlatego zwany teŜ notebookiem); moŜna z nim podróŜować i uŜywać go bez
zewnętrznego źródła energii (do wyczerpania akumulatorów umieszczonych w obudowie)
* komputery domowe – poprzedniki komputerów osobistych, korzystające z telewizora, jako
monitora, np. commodore 64, czy amiga.
* komputery mainframe – często o większych rozmiarach, których zastosowaniem jest
przetwarzanie duŜych ilości danych na potrzeby róŜnego rodzaju instytucji, pełnienie roli
serwerów itp.
* superkomputery – największe komputery o duŜej mocy obliczeniowej, uŜywane do
czasochłonnych obliczeń naukowych i symulacji skomplikowanych systemów.
* komputery wbudowane – (lub osadzone, ang. embedded) specjalizowane komputery
słuŜące do sterowania urządzeniami z gatunku automatyki przemysłowej, elektroniki
uŜytkowej (np. telefony komórkowe itp.) czy wręcz poszczególnymi komponentami
wchodzącymi w skład komputerów.
* palmtop (z ang. na dłoni) – komputer rozmiarami podobny do kalkulatora, uŜywa się go
trzymając w jednej dłoni, naleŜy do kategorii urządzeń mobilnych
Dariusz Latos 2009
-6-
Podstawy techniki biurowej i komputerowej
Podstawowe elementy komputera osobistego
1) Monitor
2) płyta główna (EPU)
3) procesor (CPU)
4) pamięć operacyjna (RAM)
5) karta rozszerzenia (np.: modem, karta sieciowa, itp.)
6) zasilacz
7) napęd optyczny (CD, DVD itp.)
8) dysk twardy (HDD)
9) mysz
10) klawiatura
11) karta graficzna (GPU).
Dariusz Latos 2009
-7-