Instytutu Szk³a, Ceramiki Materiałów Ogniotrwa³ych i Budowlanych

PRACE
Instytutu Szk³a, Ceramiki
Materia³ów Ogniotrwa³ych
i Budowlanych
Scientific Works
of Institute of Glass, Ceramics
Refractory and Construction Materials
Nr 2
ISSN 1899-3230
Rok I
Warszawa–Opole 2008
WOJCIECH KALINOWSKI
Bilans energii odnawialnej na terenie
województwa opolskiego – stan
istniej¹cy, perspektywy rozwoju
!"# $%&!"'()* +$!,$'-)) -&+.&/,!0) '('!-'$#1"('2 ()'"34/(, 2'+$ "(,2&5
6&78 */"),9* &/(,%),:(#1; <!=/'9 '('!-)) % .!&/*012) 1)'.9, ) '('!-)) ':'05
$!#1"('2> ? ,!$#0*:' .!"'/+$,%)&(& %#()0) )(%'($,!#",12) @.&:+"1"#"(#
% ",0!'+)' .!&/*012) ) %#0&!"#+$,(), @AB> C, .&/+$,%)' .:,(=% )(%'+$#1#25
(#1; -6)(D .:,(=% !&"%&2* 6,9#1; ) 7!'/()1; .!"'/+)43)&!+$%D )(E&!6,12)
&-=:(#1; " '('!-'$#0) ",%&/&%'2 ) .!"'6#+9&%'2 +.&!"F/"&(& .!&-(&"4
!&"%&2* '('!-'$#0) &/(,%),:('2 !'-)&(* % .'!+.'0$#%)' !&0* GHIH>
1. Wprowadzenie
Polityka energetyczna Unii Europejskiej nak³ada na kraje cz³onkowskie obowi¹zek zwiêkszenia udzia³u energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej i ciep³a. W przyjêtym przez Polskê zobowi¹zaniu planuje siê zwiêkszenie
tego udzia³u do poziomu 7,5% do roku 2010. Identyfikacja istniej¹cego stanu
wykorzystania odnawialnych Ÿróde³ energii w gospodarce i przemyœle Opolszczyzny, okreœlenie potencja³u OZE oraz ocena udzia³u energii wytworzonej ze
Ÿróde³ odnawialnych dla ka¿dej z gmin województwa by³y przedmiotem projektu badawczego, zrealizowanego przez Instytut Mineralnych Materia³ów Budowlanych w Opolu (obecnie Oddzia³ In¿ynierii Materia³owej, Procesowej i Œrodowiska Instytutu Szk³a Ceramiki, Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych
w Warszawie) [1]. Niniejszy artyku³ zawiera zbiorcze opracowanie danych wraz
z najistotniejszymi wynikami zrealizowanej pracy.
2. Wykorzystanie odnawialnych Ÿróde³ energii
w regionie
Odnawialne Ÿród³a energii (OZE) nale¿¹ do Ÿróde³ energii powszechnie dostêpnych, bezgranicznie zasobnych, odnawialnych samoistnie w procesach naturalnych, maj¹cych najmniejszy wp³yw na œrodowisko. Wed³ug rozporz¹dzenia
! "#$%& '#()*)+) ,-./0& 12!03"."& 40)2!"0/56 78#"9)!60/*:; " <+=96>0#*:; 6 ?0!(-06"2&
7==-"0/ '#$*#"2!"" 40)2!"0/962@& A!9:2(962@ " B!9=96"(.0 6 7C9>+%
!"
#$%&'(&) *+,'-$#.*'
Ministra Œrodowiska jako czyst¹ biomasê (obok roœlin) zakwalifikowano m.in.
tak¿e: pó³produkty przetwórstwa drzewnego, drewnopochodne odpady przemys³u papierniczego, m¹czkê, t³uszcze, oleje i ³ój zwierzêcy, osady œciekowe,
odpady z oczyszczalni œcieków, a tak¿e paliwa, których komponenty i pó³produkty w ca³oœci zosta³y wyprodukowane z biomasy, np. bioetanol, biodiesel,
eteryzowany bioetanol, bioolej i biogaz [2].
Charakterystykê istniej¹cych Ÿróde³ energii odnawialnej na OpolszczyŸnie
opracowano na podstawie informacji uzyskanych bezpoœrednio u producentów, dostawców oraz przedsiêbiorców z MŒP (badania kwestionariuszowe). W zakresie
produkcji energii elektrycznej ze Ÿróde³ odnawialnych w ma³ych elektrowniach
wodnych (MEW) przyjêto wartoœci okreœlone przez producentów lub oszacowano je na podstawie mocy zainstalowanych agregatów, sprawnoœci urz¹dzeñ oraz
przeciêtnego czasu wykorzystania nominalnego obci¹¿enia turbin wodnych.
Produkcja ciep³a i energii elektrycznej z OZE na potrzeby technologiczne zosta³a obliczona na podstawie danych produkcyjnych i wskaŸników jakoœciowych opisuj¹cych energoch³onnoœæ procesu technologicznego. Zapotrzebowania na noœniki energii w gminach opracowano na podstawie informacji uzyskanych od koncernów energetycznych, zak³adów energetyki przemys³owej. Korzystano równie¿ z materia³ów dotycz¹cych strategii, planów, programów oraz
danych Urzêdu Marsza³kowskiego Województwa Opolskiego dotycz¹cych rozwoju systemów energetycznych w województwie opolskim do 2015 r. [3].
Stopieñ wykorzystanie odnawialnych Ÿróde³ energii na terenie gmin okreœlono
wed³ug wielkoœci œredniego zapotrzebowania gminy na energiê ciepln¹ i energiê elektryczn¹ (operowanie wielkoœci¹ produkcji energii elektrycznej na obszarze gmin mo¿e prowadziæ do b³êdnych wniosków), a w skali regionu – w stosunku do ca³kowitej produkcji energii elektrycznej i cieplnej.
3.1. Energia wód przep³ywowych
Na terenie województwa opolskiego wystêpuje 31 pracuj¹cych elektrowni wodnych. Na rycinie 1 przedstawiono rozmieszczenie istniej¹cych elektrowni wodnych.
Najwiêksze obiekty wybudowano na Odrze i Nysie K³odzkiej. S¹ to elektrownie
zarz¹dzane przez RZGW Wroc³aw, nale¿¹ce do warszawskiej spó³ki Elektrownie
Górnej Odry SA oraz Jeleniogórskich Elektrowni Wodnych Sp. z o.o. Pracuj¹ce turbozespo³y s¹ w zdecydowanej wiêkszoœci jednostkami o mocy <1,0
MW, choæ w siedmiu elektrowniach pracuj¹ zespo³y o mocy N = 1,4–2,0 MW.
Ca³kowita moc pracuj¹cych turbozespo³ów wynosi 22,6 MW, a iloœæ energii
pozyskanej z przep³ywaj¹cych wód wynosi ok. 77,8 GWh w skali roku.
Kilka ma³ych elektrowni jest wy³¹czonych z eksploatacji. Na rycinie zaznaczono tak¿e orientacyjn¹ lokalizacjê nowych obiektów. W perspektywie najbli¿-
!"#$% &$&'(!! )*$#+!#"$&, $# -&'&$!& +),&+.*/-+# )0)"%1!&()222
343
!"# $# %&'()*&"&)+() ),)-./%0+( 0%1+!"2 +3 45%,*&"&!6+()
szych lat przewiduje siê inwestycje w ok. 20 nowych i modernizowanych obiektach energetyki wodnej, co spowoduje przyrost ³¹cznej mocy zainstalowanej
o ok. 18,5 MW i produkcji energii ok. 86 GWh/rok.
3.2. Energetyka wiatrowa
Wed³ug metereologicznych map rozk³adu prêdkoœci wiatrów Opolszczyzna le¿y
w strefie jego niskich wartoœci. Wspó³czeœnie standardowe si³ownie wiatrowe
s¹ budowane na du¿o wy¿szych konstrukcjach, gdzie prêdkoœci wiatru s¹ bardziej korzystne. Si³ownie wiatrowe o mocy do 2,5–3,0 MW instaluje siê na wysokoœci 80–100 m (maksymalna moc si³owni wiatrowych siêga 10 MW). Decyzja o lokalizacji si³owni wiatrowej musi byæ ka¿dorazowo poprzedzona badaniami œredniej prêdkoœci wiatru przez co najmniej rok.
!!
"#$%&'%( )*+&,#"-)&
Aktualnie na terenie województwa opolskiego istnieje tylko jedna pracuj¹ca elektrownia wiatrowa, sk³adaj¹ca siê z trzech generatorów o mocy zainstalowanej
150 kW. Na OpolszczyŸnie zainteresowanie inwestorów energetyk¹ wiatrow¹
jest coraz intensywniejsze. Na rycinie 2 pokazano lokalizacjê planowanych
farm wiatrowych.
!"# $# %&'()*&"&)+() ),)-./%0+( 0(1./%0!"2 +1 34%,*&"&!5+() 678
O ile jeszcze na pocz¹tku bie¿¹cego roku w planach rozwoju gmin przewidywano budowê dwóch farm wiatrowych posiadaj¹cych 15–20 generatorów o mocy
1,5–2,0 MW, a w trzech miejscach Opolszczyzny prowadzono kontrolne pomiary prêdkoœci pod planowan¹ inwestycjê (przyrost mocy o 160 MW), to obecne plany wskazuj¹ na przyrost zainstalowanej mocy energetyki wiatrowej
przekraczaj¹cy 600 MW i rocznej produkcji energii ok. 1400,0 GWh/rok [4].
Planuje siê budowê siedmiu farm wiatrowych o kilkunastu do kilkudziesiêciu
wiatrakach o mocy 1,5–2,5 MW.
!"#$% &$&'(!! )*$#+!#"$&, $# -&'&$!& +),&+.*/-+# )0)"%1!&()222
345
Wielkoœæ produkcji energii elektrycznej na OpolszczyŸnie wynosi 0,9 GWh,
przy ca³kowitej mocy nominalnej generatorów 0,45 MW. Je¿eli pomiary prêdkoœci przep³ywu dostarcz¹ pozytywne wyniki, nale¿y siê spodziewaæ przyrostu
mocy zainstalowanych agregatów w perspektywie roku 2010 o ok. 140–160 MW
i strumienia energii na poziomie 250 GWh/rok.
3.3. Energia biomasy
W warunkach gospodarki regionu, którego 60% powierzchni stanowi¹ u¿ytki
rolne, a 27% powierzchni obszary leœne [5], biomasa charakteryzuje siê najwiêkszym potencja³em spoœród wszystkich rodzajów odnawialnych Ÿróde³ energii.
Województwo opolskie ma 62% nadwy¿ki s³omy w stosunku do jej produkcji,
po uwzglêdnieniu zapotrzebowania na paszê i œció³kê oraz przeoranie [6]. Olbrzymie mo¿liwoœci pozyskania energii tkwi¹ w produkcji biogazu z odpadów
organicznych (odpady organiczne z hodowli zwierz¹t, rolnictwa i przetwórstwa). Uprawa roœlin oleistych, g³ównie rzepaku, mo¿e zostaæ wykorzystana
przy produkcji estrów metylowych z oleju rzepakowego i alkoholu etylowego,
który mo¿e wchodziæ w sk³ad oleju napêdowego. S³oma rzepakowa, nieprzydatna w gospodarce rolnej, mo¿e stanowiæ atrakcyjny produkt dla energetyki.
W zwi¹zku z wprowadzeniem procesu wspó³spalania biomasy w kot³ach energetycznych roœnie zainteresowanie upraw¹ roœlin energetycznych, zw³aszcza
wierzby energetycznej.
Na rycinie 3 przedstawiono graficznie wyniki inwentaryzacji istniej¹cego stanu
wykorzystania biomasy na terenie województwa.
Podstawowym kierunkiem wykorzystania energetycznego biomasy jest jej spalanie w produkcji ciep³a technologicznego oraz na potrzeby bytowe. W zak³adach stolarskich, które szczególnie licznie wystêpuj¹ w gminach Dobrodzieñ, Kluczbork i Olesno, praktycznie 100% odpadów z produkcji drewna jest
wykorzystywana na potrzeby w³asne – g³ównie do suszenia drewna, produkcji
ciep³ej wody u¿ytkowej oraz centralnego ogrzewania. W regionach po³udniowych województwa, g³ównie Nysy, Lewina Brzeskiego, Gogolina, dominuje
spalanie s³omy, wykorzystuj¹ce ciep³o do ogrzewania obiektów szklarniowych
i suszenia zbó¿. Ma³e kot³y na s³omê s¹ zazwyczaj wykorzystywane do ogrzewania budynków oraz produkcji ciep³ej wody.
Kierunki wykorzystania biomasy na terenie województwa opolskiego (stan aktualny):
• paliwo do bezpoœredniego spalania:
– drewno odpadowe (wióry, trociny, zrêbki) – 149,06 GWh/rok,
– s³oma – 17,78 GWh/rok;
• produkcja biogazu – 15,4 GWh/rok;
• przemys³owe procesy technologiczne – 22,0 GWh/rok.
!"
#$%&'(&) *+,'-$#.*'
!"# $# %&'()'*!"+&' ,!-.(+!/*0&1' 21.30/!
Drewno odpadowe obejmuje zarówno odpady produkcyjne zak³adów przeróbki
drewna i bran¿y stolarskiej, wykorzystywane g³ównie na potrzeby w³asne
zak³adów, jak i wspó³spalanie w kot³ach Elektrowni Opole SA.
Spalaniem biomasy zainteresowani s¹ przede wszystkim indywidualni inwestorzy, poszukuj¹cy kot³ów CO, rolnicy dysponuj¹cy nadmiarem s³omy jako odpadem z produkcji rolnej oraz zak³ady produkcyjne z bran¿y drzewnej wykorzystuj¹ce odpady drewna do produkcji ciep³a.
Wed³ug uzyskanych informacji, w planach przewiduje siê budowê elektrociep³owni opalanej s³om¹ w Namys³owie, o ³¹cznej produkcji energii na poziomie 52 GWh/rok, oraz kot³owni w Kluczborku (22,8 GWh/rok), uruchomienie
produkcji peletów ze s³omy (20 GWh/rok), budowê czterech biogazowni rolniczych, najwiêkszej w Skarbimierzu o mocy ok. 10 MW, oraz w najwiêkszych
zak³adach produkcji roœlinnej i hodowli zwierz¹t o mocy ok. 1,0 MW. Do naj-
!"#$% &$&'(!! )*$#+!#"$&, $# -&'&$!& +),&+.*/-+# )0)"%1!&()222
345
wiêkszych planowanych inwestycji w gminach Opolszczyzny w zakresie wykorzystania biomasy trzeba zaliczyæ plany budowy Centrum Paliwowo-Energetycznego w Skoroszycach. W wyniku tego przewiduje sie wzrost wykorzystania
biomasy o ok. 660 GWh/rok, w tym na produkcjê: ciep³a 110 GWh, energii
elektrycznej 240 GWh/rok oraz biodiesla 310 GWh/rok.
Ca³kowity przyrost strumienia energii biomasy w planach rozwojowych gmin
przekracza 850 GWh/rok.
3.4. Energia s³oneczna
W skali województwa energia solarna oraz geotermalna maj¹ znaczenie drugorzêdne. Ze wzglêdu na wysoki koszt takich instalacji przewiduje siê jedynie
modernizacjê lokalnych kot³owni z wykorzystaniem pomp ciep³a oraz zabudowê kolektorów s³onecznych.
Wykorzystanie energii solarnej osi¹ga ok. 0,5 GWh /rok, natomiast energia
wód ciep³owniczych nie jest w ogóle wykorzystywana. I chocia¿ zasoby energii
geotermalnej w Polsce s¹, zdaniem J. Zimnego, wiêksze ni¿ zapotrzebowanie
na pierwotne formy energii w ca³ej gospodarce kraju [7], to w planach rozwoju
gmin Opolszczyzny wspomina siê o podniesieniu stopnia wykorzystania tych
form energii zaledwie o ok. 2,1 GWh/rok. Wed³ug zebranych informacji Praszka planuje zainstalowaæ kolektory s³oneczne dla wêz³a ciep³owniczego (2,1
GWh/rok), a w Dobrodzieniu planuje siê zbudowaæ instalacjê podgrzewania
wody dla krytej p³ywalni. W Nysie wykonano analizê mo¿liwoœci eksploatacji
w celach ciep³owniczych wód geotermalnych o temperaturach 30–85 C, wystêpuj¹cych na tym obszarze.
4. Stopieñ wykorzystania energii odnawialnej
w gospodarce regionu
Wyniki szacunkowych obliczeñ ca³kowitego strumienia energii wytwarzanego
z OZE (energia cieplna + energia elektryczna) na terenie województwa opolskiego oraz perspektywy rozwoju do 2010 r. przedstawiono w tab. 1. Dla porównania przedstawiono plany wykorzystania OZE w gospodarce Opolszczyzny
wed³ug danych z 2006 r. (prognoza a) [8].
Ca³kowite zapotrzebowanie regionu na energiê elektryczn¹ i ciep³o wynosi ok.
14 300 GWh/rok. Udzia³ energii odnawialnej w stosunku do ca³kowitego zapotrzebowania na energiê elektryczn¹ i ciep³o wynosi, dla stanu istniej¹cego, ok.
1,9%. W perspektywie roku 2010, przy zachowaniu istniej¹cego poziomu zu¿ycia paliw i energii, udzia³ ten w maksymalnym wariancie mo¿e przekroczyæ
wartoϾ 19,6% (prognoza b).
!"
#$%&'(&) *+,'-$#.*'
!"#$%!&'()*+ #,)(-*(.)!/0 1$2,+3 +)+$4** - 4#&5#,($/+ $+4*#)6
&'()*! #+#',-A+#',-! H:)+!
A+#',-! H-!/'L
A+#',-! ,#:/#'O!$+!
A+#',-! 0*:P3!
.*:O!
?)C!)4 )'#H+-!+#
Q H /4O H0C(*0C!$!+-#
SC'!H4 #+#',#/43>+#
T-:,!> > :3>40>3>!$+- U3-#;(H
T-:,!> ':$+-3>4
V!>#O
./!+ -0/+-#1234
56789':;<
GGIJ
EIM
EID
EIK
%GIJ
%NMI%
FGIF
MI%
%KIN
EIE
DGEIJ
!"#$! %
='>4':0/ ?@A 56789':;<
!B C':,+:>! DEEF "B C':,+:>! DEEG
JKIG
JKIG
DKFID
%NEEIG
EIE
EIE
DI%
DI%
%DEID
%DEID
GNJIR
GNJIR
J%ID
J%ID
E
EIE
%FID
%FID
DNIR
%FGIM
%DKRIE
DKN%I%
Na rycinach 4–6 przedstawiono udzia³ poszczególnych rodzajów energii odnawialnej w bilansie energetycznym OZE Opolszczyzny.
uprawy
energetyczne
3,4%
biogaz
z oczyszczalni
œcieków
4,7%
biogaz rolniczy
0,0%
energia wodna
29,0%
energia wiatru
0,3%
wspó³spalanie
biomasy
25,2%
energia s³oñca
0,2%
odpady drewniane
30,4%
s³oma
6,6%
energia
geotermalna
0,1%
V43W NW ./'L;/L'! L)>-!*L ?@A H C':)L;31- 3-#C*! - #+#',-- #$#;/'43>+#1 X0/!+ -0/+-#1234B
Prognozy rozwoju oparto na planach inwestycyjnych gmin oraz informacjach
od producentów MŒP jako potencjalnych inwestorów oraz dostawców energii
i ciep³a. Wed³ug informacji uzyskanych w wyniku inwentaryzacji w prognozie
rozwoju do 2010 r. nale¿y spodziewaæ siê zwielokrotnienia udzia³u OZE w produkcji ciep³a i energii elektrycznej [8].
!"#$% &$&'(!! )*$#+!#"$&, $# -&'&$!& +),&+.*/-+# )0)"%1!&()222
uprawy
energetyczne
0,6%
345
biogaz
z oczyszczalni
œcieków
biogaz rolniczy
energia wodna
1,9%
1,6%
10,8%
energia wiatru
16,9%
wspó³spalanie
biomasy
9,8%
energia s³oñca
0,2%
odpady drewniane
49,2%
s³oma
9,1%
energia
geotermalna
0,0%
!"# A# %&'()&('* (+,-*.( /01 2 3'4+()"5- "-63.* - 676'8-- 696)&'!",765
: '4) ;<<$ >3'4874,* *
Na podstawie rezerwacji mocy przesy³owej mo¿na wnioskowaæ o planach zdecydowanego zwiêkszenia inwestycji w energetyce wiatrowej [3]. Z uwagi na
koniecznoœæ wykonania badañ prêdkoœci wiatrów oraz cykl inwestycyjny trudno okreœliæ realistyczny horyzont czasowy dla ich realizacji. Zmiany struktury
udzia³ów OZE ujêto w wariancie b.
uprawy
energetyczne
0,3%
wspó³spalanie
biomasy
5,3%
biogaz
z oczyszczalni biogaz rolniczy
6,0%
œcieków
1,0%
energia wodna
5,8%
odpady drewniane
26,7%
s³oma
4,9%
energia wiatru
49,9%
energia s³oñca
0,1%
energia
geotermalna
0,0%
!"# $# %&'()&('* (+,-*.( /01 2 3'4+()"5- "-63.* - 676'8-- 696)&'!",765
: '4) ;<<= >3'4874,* ?@
Zestawienie wielkoœci produkcji energii elektrycznej, pochodz¹cej z odnawialnych Ÿróde³ przedstawia tab. 2.
!"
#$%&'(&) *+,'-$#.*'
!"#$%&!'&! %&!()*+,& -.*/0),1& !'!.2&& !(!)#.3,4'!1 4 */'$%&$('3,5 6.7/!8
&'()!* #+#,-..
?!@! #+#,-#04:! ='(+!
E+#,-#04:! =.!0,'=!
E+#,-#04:! )!='('=! K".'L
M!1!N
E+#,-#04:! >,)#M41@'=!
7.O K".'-!) N
R.'-!) ,'$+.3)4
S#+0,TM <!$L#+#,EL3 K".'M!1!N
&!)#M
/0!+ .10+.#*234
56789,':;
AABC
FBG
!"#$! %
<$!+'=!+4 >,)4,'10
56789,':;
>,'-+')! !
>,'-+')! "
CDBA
CDBA
%DHB%
IJFFBA
HABH
CIB%
CIB%
':P QBQ
HBD
GBA
%JFBF
DJBF
AQQBQ
HBD
GABD
%JFBF
DJBF
IGHDBH
IJCBH
Przy zapotrzebowaniu gmin województwa na energiê elektryczn¹ na poziomie
ok. 2632,0 GWh/rok udzia³ odnawialnych form energii mo¿e przekroczyæ 30%
(prognoza a), a dla prognozy b nawet 50%. Je¿eli odnieœæ tê wartoœæ do ca³kowitej produkcji energii elektrycznej przez energetykê zawodow¹ i przemys³ow¹
z terenu województwa opolskiego, których produkcjê mo¿na oszacowaæ na poziomie 9900 GWh/rok, to wskaŸnik udzia³u energii odnawialnej w produkcji
energii elektrycznej, który aktualnie wynosi ok. 1,5%, w przysz³oœci mo¿e zostaæ wielokrotnie przekroczony.
Wielkoœci produkcji energii cieplnej, pochodz¹cej z odnawialnych Ÿróde³ zestawiono w tab. 3.
9&($'" !'!.2&& ,&!-('!1 %3#%$.4$'!1 4 : ; '$ #!.!'&! %*1!%7/4#%$
&'()!* #+#,-..
6#'0#,M.! K>'M>4 3.#>@!N
E+#,-.! 1@'+#3)+!
R.'M!1!
U 1@'M!
U '(>!(4 (,#=+!
R.'-!)
U ,'$+.3)4
U '3)41)3)!$+.!
S#+0,TM >!$L#+#,&!)#M
/0!+ .10+.#*234
56789,':;
FB%
FBD
!"#$! Q
<$!+'=!+4 >,)4,'10 56789,':;
>,'-+')! !
>,'-+')! "
"P(P
"P(P
%BI
%BI
IABC
IFQBD
HCBF
IQFBF
HCBF
IQFBF
FBF
GB%
F
IQIB%
IJBH
GBA
H%BA
%%JBJ
AFBJ
GBA
H%BA
QJ%BG
!"#$% &$&'(!! )*$#+!#"$&, $# -&'&$!& +),&+.*/-+# )0)"%1!&()222
345
W gminach o du¿ym skupieniu zak³adów bran¿y przetwórstwa drewna i stolarstwa udzia³ ten siêga kilkunastu procent (Dobrodzieñ – 28%, Korfantów –
10,7%, Olesno – 6,4%, G³ucho³azy – 5,8%), ale w skali ca³ego regionu
kszta³tuje siê na niskim poziomie.
Zapotrzebowanie na energiê ciepln¹ na terenie województwa wynosi 11 684,8
GWh/rok. Udzia³ biomasy w produkcji ciep³a dla stanu istniej¹cego kszta³tuje
siê na poziomie 1,12%, a wed³ug planów mo¿e osi¹gn¹æ poziom ok. 3,0%
(prognoza a) lub ok. 4,0% (prognoza b).
Wielkoœci zu¿ycia energii i ciep³a z wykorzystaniem OZE oraz wskaŸniki jakoœciowe charakteryzuj¹ce udzia³ energii odnawialnej zestawiono w tab. 4. W produkcji energii elektrycznej uwzglêdniono wspó³spalanie biomasy w Elektrowni
Opole SA.
!"#$! %
!"#$% &'&()## *!'$+#$,'&- + )*./*!$(0& &'&()&120"'&- (&)#*'3
&'()*)#+,$-.#-.#
/#0-1
?!<>3=)#">@!-.# -! #-#=+.A #$#B3='*)-5
;=>0HB*4! #-#=+.. #$#B3='*)-#4
;=>0HB*4! #-#=+.. *.#<$-#4
M!NB>@.3# <>3=)#"' #-#=+#3'*)-# =#+.>-H
;=>0HB*4! #-#=+.. #$#B3='*)-#4 ) O?P
;=>0HB*4! #-#=+.. *.#<$-#4 ) O?P
23><.#R @'B>=)'(3!-.! O?P @ <=>0HB*4.
#-#=+.. #$#B3='*)-#4S
T <>3=)#"' +U.T *!NB>@.3! <=>0HB*4! #-#=+.. #$#B3='*)V
-#4
23><.#R @'B>=)'(3!-.! O?P @ <=>0HB*4.
#-#=+.. *.#<$-#4
23><.#R @'B>=)'(3!-.! O?P @ <=>0HB*4.
#-#=+.. #$#B3='*)-#4 . *.#<$-#4
7&89!
7&89!
7&89!
7&89!
7&89!
7&89!
23!.(3-.#45*'
67&89!:
I IGGFG
J%IFD
JEJFC
;$!- 67&89!:
<=>+->)! !
C DECFG
JG DEEFE
JJ DK%FK
J% EJDFK
KKCFJ
%JKFE
<=>+->)! "
EEFL
KFC
KGFE
JQFK
JJ KDLFD
C JJ%F%
%Q%FJ
6W:
6W:
LFD
JFL
6W:
JFJC
EFLK
%FGD
6W:
JFEG
LFK
JJFGK
Udzia³ energii odnawialnej w ca³kowitej produkcji energii elektrycznej regionu
przez energetykê zawodow¹ i przemys³ow¹ z terenu województwa opolskiego
wynosi ok. 1,5%. Wartoœæ tego wskaŸnika mo¿e osi¹gn¹æ 8,2% (prognoza a)
lub nawet 17,8% (prognoza b), ale warunkiem jest realizacja planów, zw³aszcza w obszarze energetyki wiatrowej, oraz podwojenie iloœci biomasy
wspó³spalanej w kot³ach energetycznych Elektrowni Opole SA.
Je¿eli za³o¿yæ, ¿e tylko 50% planów inwestycyjnych uda siê zrealizowaæ w perspektywie roku 2010, udzia³ OZE w ca³kowitej produkcji energii elektrycznej
w regionie mo¿e osi¹gn¹æ wartoœci odpowiednio 5,0% i 10,0%. Oznacza to, ¿e
!"
#$%&'(&) *+,'-$#.*'
istniej¹ realne szanse, aby udzia³ energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej w regionie osi¹gn¹³ wymagany poziom.
Istotnym elementem systemu zaopatrzenia w ciep³o województwa mo¿e byæ
planowane dostosowanie dwóch kot³ów Elektrowni Opole SA do pracy w
uk³adzie kogeneracji.
Wykorzystanie tego Ÿród³a ciep³a z uwzglêdnieniem udzia³u biomasy (ok.140
GWh/rok) w produkcji mo¿e zdecydowanie poprawiæ udzia³ OZE w produkcji
energii cieplnej Opolszczyzny.
6. Uwagi koñcowe
1. Na terenie województwa opolskiego s¹ wykorzystywane wszystkie formy
odnawialnych Ÿróde³ energii. W produkcji energii elektrycznej dominuj¹c¹ rolê
odgrywa ma³a energetyka wodna, a w produkcji ciep³a – spalanie biomasy.
2. Na OpolszczyŸnie wystêpuje 31 pracuj¹cych elektrowni wodnych, które wytwarzaj¹ 77,8 GWh/rok. W perspektywie najbli¿szych lat przewiduje siê inwestycje w oko³o 20 nowych obiektach, co umo¿liwi wzrost produkcji energii elektrycznej do ok. 86 GWh/rok.
3. Plany rozwoju energetyki wiatrowej wykazuj¹ najwiêksz¹ dynamikê wzrostu. Na OpolszczyŸnie znajduje siê jedna elektrownia wiatrowa o mocy 0,45
MW. Na podstawie planów zagospodarowania przestrzennego gmin planuje siê
budowê kilku farm wiatrowych (prognoza a). Przewiduje siê wzrost mocy generatorów o ok.160 MW, co pozwoli na produkcjê energii elektrycznej wynosz¹ca 260 GWh/rok. Wed³ug innych danych (prognoza b) planuje siê
przy³¹czenie ok. 630 MW, co pozwoli na przyrost produkcji energii elektrycznej
o 1400 GWh/rok.
4. Produkcjê biogazu prowadzi siê w trzech oczyszczalniach œcieków województwa opolskiego. Biogaz stosowany jest do napêdu generatorów wytwarzaj¹cych
energiê elektryczn¹. Planuje siê budowê kolejnych czterech instalacji: w oczyszczalniach œcieków w G³ubczycach i Brzegu oraz na wysypiskach œmieci w Opolu oraz Domaszowicach. Gmina Strzelce Opolskie rozwa¿a mo¿liwoœæ budowy
biogazowni w oczyszczalni œcieków oraz na wysypisku œmieci. Przewiduje siê
przyrost produkcji energii elektrycznej przekraczaj¹cy 6 GWh/rok i ciep³a –
10 GWh/rok.
5. W województwie nie ma biogazowni rolniczych. W planach jest budowa jednej biogazowni w Skarbimierzu oraz trzech w gminach: Lewin Brzeski, G³ubczyce, Lubsza (prognoza a). W drugiej wersji przewiduje siê budowê biogazowni o mocy elektrycznej ok. 10 MW, zaspokajaj¹cej potrzeby energetyczne
planowanej inwestycji w gminie Skarbimierz. Pozwoli to na przyrost produkcji
energii elektrycznej ok. 97 GWh/rok i energii cieplnej 70 GWh/rok.
!"#$% &$&'(!! )*$#+!#"$&, $# -&'&$!& +),&+.*/-+# )0)"%1!&()222
343
6. Budowa Centrum Paliwowo-Energetycznego w Skoroszycach pozwoli na
wzrost wykorzystania energii biomasy o ok. 660 GWh/rok. Planuje siê produkcjê ciep³a ok 60 GWh/rok oraz produkcjê energii elektrycznej o 240 GWh/rok.
7. W województwie energia solarna oraz geotermalna nie odgrywaj¹ wiêkszego
znaczenia. W planach równie¿ nie widaæ wiêkszego zainteresowania inwestorów tymi formami OZE. Wed³ug zebranych informacji gminy: Praszka, Dobrodzieñ, Byczyna oraz Polska Cerekiew planuj¹ inwestycje wykorzystuj¹ce te formy energii odnawialnej.
8. Przy zapotrzebowaniu gmin województwa na energiê elektryczn¹ na poziomie ok. 2632,0 GWh, udzia³ odnawialnych form energii mo¿e przekroczyæ
30% (prognoza a), nawet 50% (prognoza b) ich zapotrzebowania. Je¿eli porównaæ tê wartoœæ z ca³kowit¹ produkcj¹ energii elektrycznej przez energetykê
zawodow¹ oraz elektrociep³ownie przemys³owe województwa opolskiego, których produkcjê mo¿na oszacowaæ na poziomie 9900 GWh /rok, to wskaŸnik
udzia³u energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej, który wynosi ok.
1,5%, w przysz³oœci mo¿e osi¹gn¹æ 8,2% (prognoza a) lub nawet 17,8% (prognoza b).
9. Zapotrzebowanie na energiê ciepln¹ w województwie wynosi 11 684,8 GWh/rok.
Udzia³ biomasy w produkcji ciep³a kszta³tuje siê na poziomie 1,12% (stan istniej¹cy), a w planach mo¿e osi¹gn¹æ ok. 3,6% (prognoza a) lub przekroczyæ
4,0% (prognoza b). W gminach o du¿ym skupieniu zak³adów bran¿y przetwórstwa drewna i stolarstwa udzia³ ten siêga kilkunastu procent (Dobrodzieñ –
28%, Korfantów – 10,7%, Olesno – 6,4%, G³ucho³azy – 5,8%), ale w skali
ca³ego regionu nie przekroczy kilku procent.
10. Je¿eli za³o¿yæ, ¿e tylko 50% planów inwestycyjnych uda siê zrealizowaæ
w perspektywie roku 2010, udzia³ OZE w ca³kowitej produkcji energii elektrycznej w regionie mo¿e osi¹gn¹æ wartoœci odpowiednio 5,0 i 10,0%. Osi¹gniêcie
poziomu 7,5% wymaga pe³nej realizacji planów wed³ug prognozy a lub realizacji planu w wariancie b w co najmniej 38%.
11. Przedstawione wyniki inwentaryzacji stanu istniej¹cego stopnia wykorzystania OZE na terenie województwa opolskiego oraz planów inwestycyjnych
gmin i inwestorów MŒP wskazuj¹, ¿e istniej¹ szanse, aby udzia³ energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej w regionie osi¹gn¹³ wymagany poziom. Aby wynik taki móg³ zostaæ osi¹gniêty, powinny zostaæ zrealizowane
plany inwestycyjne gmin w zakresie budowy nowych elektrowni wodnych i
modernizacji istniej¹cych; udzia³ wspó³spalanej biomasy w kot³ach energetycznych Elektrowni Opole SA powinien zostaæ podwojony, a przyrost mocy zainstalowanej energetyki wiatrowej powinien osi¹gn¹æ 140–150 MW.
!"
#$%&'(&) *+,'-$#.*'
Literatura
!" #$%&' (&)&*+,- ./01!2/33/012/4/567 89:&+;*&<=$ >->'$%? ':&<>@$:? =<@;:%&+A= )B& 9;':,$(
:$C=;<&B<$A >':&'$C== $<$:C$'-+,<$A * ,&D:$>=$ ;)<&*=&B<-+E F:G)$H $<$:C==1 I9:&*;,)&<=$
J/5554/012/.K8LL/!2M 3NNOM 89;B$ 05541
0" L;,9;:,P),$<=& N=<=>':& Q:;);*=>D& * >9:&*=$ %;<=';:;*&<=& *=$BD;R+= $%=>A= >?(>'&<+A=
;(AS'-+E *>9GB<;';*-% >->'$%$% E&<)B? ?9:&*<=$<=&%= ); $%=>A= TU,V 0552M <: !!2M 9;,1
!0WX1
Y" ZI'?)=?% :;,*;A? >->'$%? $<$:C$'-+,<$C; *;A$*G),'*& ;9;B>D=$C; ); 05!6 :;D?[M \<$:C; ]
9:;A$D' ^ J&';*=+$ I_M B=9=$+ 055Y E''97//?%*;1;9;B$19B/>$:*=>/=<)$`19E9a=)b0Y!2"1
!"#$%&' ($)$*&+'&+$ ,-&+!$./0' ( 123)2$4# 13%+"-!+ 2(/*3,'. *%$ '%'!"23'&'25
666 73&8'2'&0.$ 9&'2)'"-0(&35:$432(/*3,$M d=$*;)<=D= 05541
6" # : = < + , $ D J1M V B ( : = + E L1M :($03,$&+' 13"'&0.$;# '&'2)'"-0(&')3 <+34$=- &$
"'2'&$0> )4+& ?13%=(0(-(&-M *7" @$"'2+$;- !3&8'2'&0-.&'A 6&&3,$0-.&3BC + "2$&=8'2 "'0>&3%3)++A
D6 E32#4 F9&'2)'"-0(&' ,-!32(-="$&+' <+34$=-GM K;B='$+E<=D& 89;B>D&M 89;B$ 05521
2" e : , - ( $ D _1 = =<1M :;34$ '&'2)'"-0(&' 1$%+,3M f-)&*<=+'*; Zf=$R g?':&[ I91 , ;1;1M
W" c ? : $ D _1M
)'"-!+M
*7"
f&:>,&*& 055!1
H3%=!$ =$43,-="$20($%&$ '&'2)'"-0(&+'I ZL-<$D 3<>'&B&+-A<-[M 055!M B=>';9&)1
f1M &$%+($ )3=13*$2!+ '&'2)'"-0(&'. @JH ( "'2'&# ,3.',K*(",$ 313%5
=!+')3M *7" @$"'2+$;- !3&8'2'&0-.&' FL$0.3&$%&' ,-!32(-="$&+' '&'2)++ (' M2K*'; 3*&$,+$%&-0>
N 0(-&&+!+'4 (2K,&3,$O3&')3 23(,3.# 2')+3&#G M 3<>'-'?' N=<$:&B<-+E N&'$:=&HG* O?);*]
4" . = % < - g1M
h" J & B = < ; * > D =
B&<-+EM 89;B$ 05521
!"#$%#& '()$*! +'$
!"!#$%&! !"! '( %$&$")! *+ ,-! *.*&! /*0/*1!2-0.
3 )4 !", 2,$,!5 1!/!&*.6!", . *2.!),
0789:;<=>7 >? <@: A<9;<:BC >? :7:9BC :8>7>DC =< =A 7:8:AA;9C <> E7>F ; A@;9:
>? 9:7:F;GH: :7:9BC A>I98:A =7 <><;H J9>KI8<=>7 >? @:;< ;7K :H:8<9=8;H :7:9L
BCM 07 <@: J;J:9 9:AIH<A >? =7N:7<>9C >? J9>KI8<=>7 ;7K IA;B: >? :7:F;GH:
!7:9BC 2>I98:A O !2P =7 <@: *J>H: />=N>K:A@=J ;9: J9:A:7<:KM %;A:K >7
=7N:A<D:7< JH;7A >? 8>DDI7=<=:A5 K:N:H>JD:7< JH;7A >? 2D;HH ;7K 6:K=ID
!7<:9J9=A:A ;7K B:7:9;H =7?>9D;<=>7 ?9>D J>F:9 ;7K :7:9BC A:8<>9 ?>9:8;A<
>? 9:7:F;GH: :7:9BC K:N:H>JD:7< =7 <@: 9:B=>7 I7<=H C:;9 QRSR F;A 8>DL
J=H:KM