Uwagi do raportu: Wstępna ocena wpływu ustanowienia celów

Warszawa, 20.02.2012
Manipulacje wokół kosztów polityki klimatycznej
Ostatni raport Krajowej Izby Gospodarczej (KIG) na temat skutków ekonomicznych polityki
klimatycznej jest niewiarygodny i tendencyjny - uważają organizacje ekologiczne skupione
w Koalicji Klimatycznej. Pomija on korzyści z modernizacji energetyki i prezentuje
wątpliwe kalkulacje dotyczące kosztów. Nie uwzględnia oszczędności płynących
z ograniczenia szkodliwego wpływu energetyki węglowej na środowisko i zdrowie ludzi
oraz z zaprzestania importu i subwencji dla węgla. W opinii ekspertów Koalicji
Klimatycznej korzyści te przekraczają kilkakrotnie koszty podane w raporcie KIG.
Raport pod nazwą „Wstępna ocena wpływu ustanowienia celów redukcji emisji wg dokumentu KE
Roadmap 2050 na sektor elektroenergetyczny, gospodarkę i gospodarstwa domowe w Polsce”,
został wykonany przez firmę Badania Systemowe „EnergSys” Sp. z o.o. na zlecenie nie tylko
Krajowej Izby Gospodarczej, ale także TAURON Wytwarzanie SA oraz PGE Górnictwo
i Energetyka Konwencjonalna SA. Nieprzypadkowo prezentuje więc wnioski zgodne z interesami
wielkich koncernów, którym zależy na utrzymaniu przestarzałego, scentralizowanego systemu
energetycznego – uważa Zbigniew Karaczun, prezes Okręgu Mazowieckiego Polskiego Klubu
Ekologicznego, ekspert Koalicji Klimatycznej. Ambitna polityka klimatyczna przyczyniłaby się do
rozwoju energetyki rozproszonej, opartej na lokalnych, odnawialnych zasobach energii, co
zagroziłoby ich dominującej pozycji na rynku. Obecna debata publiczna wskazuje, że raport
będzie w najbliższym czasie orężem przeciwko polityce klimatycznej wykorzystywanym przez
lobby, które mogłyby stracić na modernizacji energetyki w Polsce.
Raport KIG pomija korzyści z poprawy innowacyjności gospodarki przez rozwój innowacyjnej,
rozproszonej energetyki. Już dziś polska gospodarka internetowa osiągnęła wartość ok. 3% PKB,
czyli ma większy udział w PKB niż polskie górnictwo1. Polityka klimatyczna to też szansa na
tworzenie setek tysięcy nowych miejsc pracy w małych i średnich przedsiębiorstwach
działających w sektorze odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej. Odejście od
paliw kopalnych prowadzi do obniżenia tzw. kosztów zewnętrznych wytwarzania energii, takich
jak koszty ochrony zdrowia, uzdatniania wody, niszczenia materiałów budowlanych, chorób lasów
czy zmniejszenia plonów. Każda kilowatogodzina energii wytworzona w Polsce, której średnia
cena dla gospodarstw domowych wynosi około 60 groszy 2, ze względu na uzależnienie od węgla
niesie za sobą dodatkowo nawet do 80 groszy kosztów zewnętrznych3.
W 2009 roku Europejska Agencja Środowiska (EAŚ) oszacowała koszty zewnętrzne
największych polskich elektrowni oraz zakładów przemysłowych na 45-79 mld złotych4. Sama
wartość tych strat przekracza kilkakrotnie szacowany w raporcie KIG na 13 mld złotych rocznie
koszt prowadzenia polityki klimatycznej. Raport EAŚ obejmował 10000 największych zakładów
przemysłowych i elektrowni w Europie. W pierwszej dziesiątce największych europejskich
trucicieli znalazły się dwa zakłady z Polski: otwierająca listę Elektrownia Bełchatów oraz
zamykająca dziesiątkę Elektrownia Turów. Przerzuciły one w roku 2009 na społeczeństwo
polskie od 9 mld do 16 mld złotych kosztów zewnętrznych. Oba te obiekty są własnością
sponsora raportu KIG – Polskiej Grupy Energetycznej.
Kosztów tych nie płacimy w cenie energii, ale ponosimy je jako społeczeństwo – w jakości życia
i zdrowia naszego i naszych dzieci. Każda rzetelna analiza ekonomiczna powinna to
uwzględniać. Równie ważna, co debata o kosztach prowadzenia ambitnej polityki klimatycznej,
jest debata o kosztach braku tej polityki – mówi Kuba Gogolewski, koordynator ds. klimatu
i energii Polskiej Zielonej Sieci i CEE Bankwatch Network.
Raport KIG nie odnosi się także do tego, że polityka klimatyczna obniży koszty związane
z importem i subwencjami dla węgla. Od 2008 roku Polska jest importerem węgla, a import ten
stale wzrasta, w 2011 roku wyniósł ok. 15 mln ton. Dlatego brak realizacji ambitnej polityki
klimatycznej oznacza zmniejszenie bezpieczeństwa energetycznego Polski i dalsze uzależnienie
się od importu surowców – nie tylko ropy i gazu, ale także węgla. Raport KIG nie odnosi się też
do subwencji, jakie co roku sektor węglowy otrzymuje z budżetu państwa. Tylko w 2010 roku
wartość tych subwencji wyniosła około 2 miliardów 772 milionów złotych5.
Autorzy raportu KIG opublikowali jedynie jego syntezę, zatajając metodologię i przyjęte założenia
badawcze. Tym samym nie ma żadnych merytorycznych podstaw weryfikacji, czy wyniki obliczeń
są prawidłowe. Do momentu upublicznienia tych danych należy przyjąć zgodnie z naukową
ostrożnością, że wyniki te są błędne. Kompetencje firmy EnergSys w prowadzeniu analiz
ekonomicznych zresztą już wcześniej poddawało w wątpliwość Ministerstwo Gospodarki 6
i Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową7. Krytyka dotyczyła Raportu 2030 8 EnergSys,
w którym prezentowane szacunkowe koszty realizacji polityki klimatycznej drastycznie odbiegały
od wszystkich pozostałych analiz makroekonomicznych na ten temat. W porównaniu np.
z szacunkami Banku Światowego9 koszty dla PKB na 2020 rok przedstawione przez EnergSys
były cztery razy wyższe!
Więcej informacji:
Dr hab. inż. Zbigniew Karaczun, Prezes Polskiego Klubu Ekologicznego Okręg Mazowiecki,
ekspert Koalicji Klimatycznej – [email protected]
Kuba Gogolewski, Polska Zielona Sieć, CEE Bankwatch Network, tel. 721 440 119
[email protected]
Marta Szymanek, rzecznik prasowy Koalicji Klimatycznej, [email protected],
tel. 22 827 33 70
Koalicja Klimatyczna jest porozumieniem 22 organizacji pozarządowych. Jej misją jest wspólne
działanie w celu zapobiegania wywołanym przez człowieka zmianom klimatu dla dobra ludzi
i środowiska. Więcej informacji o Koalicji jest dostępne na stronie: http://koalicjaklimatyczna.org/.
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć zrzesza 10 wiodących krajowych pozarządowych
organizacji ekologicznych. Działamy między innymi poprzez budowanie obywatelskiego poparcia dla
zrównoważonego rozwoju, tworzenie mechanizmów społecznej kontroli wydatkowania publicznych
funduszy, zwiększenie wpływu konsumentów na jakość produktów oraz politykę globalnych korporacji,
a także wspieranie ekorozwoju krajów globalnego południa.
Polska Zielona Sieć należy do międzynarodowej sieci organizacji CEE Bankwatch Network,
monitorującej działalność międzynarodowych instytucji finansowych oraz wydatkowanie funduszy UE
pod kątem ich efektywności oraz oddziaływania na środowisko.
11
2
Boston Consulting Group, Polska Internetowa, http://www.bcg.com.pl/documents/file78280.pdf
Eurostat, Energy price statistics, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Energy_price_statistics
3
EN35 External Costs of Electricity Production. European Environmental Agency. 2008. W roku 2006, którego dotyczą te dane
średnia cena netto energii elektrycznej i usług dystrybucyjnych dla odbiorców końcowych wynosiła 0,28 zł za kWh.
Uwzględniając koszty zewnętrzne powinna być wyższa o 0,20-0,70 zł za kWh (średni kurs z roku 2006 to 3,9 zł za 1 euro).
Cena energii w roku 2006 za http://www.cire.pl/rynekenergii/podstawa.php?smid=207
4
Kurs 1EUR=4,15PLN http://www.eea.europa.eu/pressroom/newsreleases/industrial-air-pollution-cost-europe
5
OECD, 2011: Poland: Inventory of estimated budgetary support and tax expenditures for fossil fuels. OECD. Paris
6
Ministerstwo Gospodarki, Mix energetyczny 2050,
http://www.mg.gov.pl/files/upload/10460/Mix_energetyczny_2050%20wer%2020120119.pdf
7
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Ewaluacja Raportu 2030,
http://chronmyklimat.pl/theme/UploadFiles/File/ewaluacja_raportu_2030.pdf
8
EnergSys, Raport 2030,
http://www.pkee.pl/attachments/article/22/PKEE_Raport_2030_Synteza_rekomendacje_2008_06_30.pdf
9
World Bank, Transition to a low emission economy in Poland,
http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/0,,contentMDK:22839437~pagePK:146736~piPK:146830
~theSitePK:258599,00.html