POSTANOWIENIE UZASADNIENIE

Sygn. akt II Ca 246/13
POSTANOWIENIE
Dnia 28 czerwca 2013 roku
Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Iwona Siuta
Sędziowie: SO Violetta Osińska
SO Wiesława Buczek - Markowska (spr.)
po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2013 roku w Szczecinie
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z wniosku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) z siedzibą w Ł.
przy udziale L. C. i A. C.
o wykreślenie hipoteki przymusowej kaucyjnej
na skutek apelacji wnioskodawcy na postanowienie Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 07 stycznia
2013 r., wydane w sprawie sygn. akt Dz. Kw 8791/12, KW nr (...),
postanawia:
I. zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nakazać wykreślenie z działu IV Kw
(...) hipoteki przymusowej kaucyjnej do kwoty 221.996,29 zł (dwieście dwadzieścia jeden tysięcy
dziewięćset dziewięćdziesiąt sześć złotych dwadzieścia dziewięć groszy) wraz z ustawowymi
odsetkami od dnia 13 listopada 2001 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu, na podstawie wyroku
Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 stycznia 2002 r., sygn. akt I C 752/02;
II. ustalić, że koszty postępowania apelacyjnego uczestnicy ponoszą we własnym zakresie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 07 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim V Wydział Ksiąg Wieczystych,
oddalił wniosek (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) z siedzibą w Ł. o wykreślenie hipoteki
przymusowej kaucyjnej z KW nr (...).
W uzasadnieniu Sąd I instancji podniósł, iż zgodnie z art. 6268 § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis sąd bada jedynie
treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej, zaś stosownie do treści art.
6269 k.p.c. sąd oddala wniosek o wpis, jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody do jego dokonania.
Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, iż w dniu 23 sierpnia 2004 r. A. C. złożył do Sądu wniosek o wpisanie w KW nr
(...) hipoteki przymusowej do kwoty 221.996,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 13 listopada 2001 r.,
do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w tym kosztami zastępstwa procesowego. Do wniosku dołączył wierzytelną
kopię postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 21 czerwca 2004 r., sygn. akt I C 752/02 w przedmiocie
zabezpieczenia powództwa, opatrzonego klauzulą wykonalności. W oparciu o załączone do wniosku dokumenty Sąd
dokonał wpisu w dziale IV KW nr (...) (...) hipoteki przymusowej kaucyjnej do kwoty 221 996,20 zł na zabezpieczenie
powództwa L. C. oraz A. C.. Postanowienie o wpisie nie zostało zaskarżone.
Sąd I instancji zaznaczył, iż przepis art. 7541 § 1 k.p.c. stanowi, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej
albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie udzielone według przepisów niniejszego tytułu upada po
upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu.
Natomiast § 3 przewiduje, iż na wniosek obowiązanego sąd wyda postanowienie stwierdzające upadek zabezpieczenia.
Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z poglądami wyrażonymi w doktrynie upadek zabezpieczenia oznacza zniweczenie
bezpośrednich skutków postanowienia o zabezpieczeniu. Przyjmuje się jednak, że nie powoduje sam przez się
umorzenia postępowania egzekucyjnego toczącego się na podstawie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. Dla
umorzenia egzekucji niezbędne jest bowiem przedstawienie orzeczenia pozbawiającego postanowienie o udzieleniu
zabezpieczenia wykonalności.
W ocenie Sądu Rejonowego powyższe rozważania znajdują także zastosowanie w postępowaniu wieczystoksięgowym.
Sąd ten podniósł, iż okoliczność, że zgodnie z przepisami k.p.c., określony skutek następuje z mocy prawa nie rodzi po
stronie Sądu obowiązku dokonania wykreślenia zabezpieczenia w postaci hipoteki przymusowej jedynie na podstawie
porównania dat wydania orzeczenia o zabezpieczeniu i prawomocności orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które
podlegało zabezpieczeniu. Dodał, iż przepis art. 7541 § 3 k.p.c. przewiduje możliwość wydania przez sąd postanowienia
stwierdzającego upadek zabezpieczenia (o charakterze deklaratywnym). Zdaniem Sądu I instancji jedynie takie
orzeczenie, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 31 ust 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, może stanowić
podstawę do wykreślenia wpisu hipoteki przymusowej, stanowiącej zabezpieczenie roszczenia dochodzonego przed
sądem. Sąd Rejonowy nadmienił jednocześnie, iż w sytuacji zasądzenia na rzecz dłużnika sumy dochodzonej
zabezpieczeniem i wpisaniu hipoteki dopiero po tej dacie skłania się do wniosku, że właściwym dokumentem do
wykreślenia hipoteki nie może być, istniejący w chwili jej wpisania prawomocny wyrok, zasądzający powództwo.
Z postanowieniem tym nie zgodził się wnioskodawca, który w wywiedzionej apelacji zaskarżył je w całości i
wniósł o jego zmianę poprzez uwzględnienie wniosku o wykreślenie wpisu w Księdze Wieczystej, ewentualnie o
uchylenie postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji a także o zasądzenie
od uczestników na rzecz wnioskodawcy solidarnie zwrot kosztów postępowania sądowego w tym kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych.
Skarżący zarzucił postanowieniu naruszenie:
1. art. 626 § 1 k.p.c. poprzez błędne uznanie, iż Sąd rozpoznający wniosek o wykreślenie wpisanej w księdze
wieczystej hipoteki przymusowej jest zobowiązany jedynie do badania treści wniosku pod względem formalnym, a
nie merytorycznym;
2. art. 32 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że
przedłożone przez wnioskodawcę orzeczenie Sądu wraz ze stwierdzoną jego prawomocnością nie stanowi przesłanki
do dokonania wpisu o stwierdzeniu niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym;
3. art. 7541 § 1 k.p.c., poprzez jego błędne zastosowanie przejawiające się w stwierdzeniu, iż upływ miesięcznego
terminu, skutkujące upadkiem zabezpieczenia nie powoduje z mocy prawa przesłanki do wykreślenia wpisu w księdze
wieczystej;
4. art. 7541 § 3 k.p.c., poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż do wykreślenia wpisu obowiązany zmuszony jest
obligatoryjnie wnieść o wydanie mu postanowienia stwierdzającego upadek zabezpieczenia.
W uzasadnieniu apelujący podniósł, iż w myśl art. 7541 § 1 k.p.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo
jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie udzielone według przepisów niniejszego tytułu upada po upływie
miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu. Z kolei
§ 3 stanowi, iż na wniosek obowiązanego sąd wyda postanowienie stwierdzające upadek zabezpieczenia. Według
skarżącego przepis powyższy dotyczy upadku zabezpieczenia oraz możliwości stwierdzenia tego upadku i ma na celu
ochronę interesu obowiązanego na podstawie postanowienia udzielającego zabezpieczenia uprawnionemu, przeciwko
któremu zapadło także prawomocne orzeczenie uwzględniające roszczenie uprawnionego. Apelujący zwrócił uwagę,
iż przepis ten ma też na celu zmotywowanie uprawnionego do jak najszybszego wyegzekwowania swojego roszczenia.
Skarżący zauważył, iż jeżeli uprawniony po wygraniu sprawy nie zażąda przeprowadzenia egzekucji z przedmiotu
zajętego w ramach zabezpieczenia, w zasadzie w terminie miesiąca od zakończenia postępowania w sprawie, to
zabezpieczenie upada z mocy prawa i nie wymaga wydania przez sąd konstytutywnego orzeczenia. Dodał, iż upadek
zabezpieczenia oznacza zniweczenie bezpośrednich skutków postanowienia o zabezpieczeniu.
Apelujący wskazał, iż wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie Wydział I Cywilny z dnia 15 stycznia. 2002 r. (sygn. akt
I C 752/02) uwzględniający roszczenie podlegające zabezpieczeniu uprawomocnił się z datą 03 kwietnia 2003 r.,
zaś wniosek o wpis w dziale IV księgi wieczystej udzielonego przez Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział I Cywilny
postanowieniem z dnia 21 czerwca 2004 r. zabezpieczenia roszczenia w postaci hipoteki przymusowej został złożony
przez uczestnika dnia 23 sierpnia 2004 r., a zatem już po upływie miesięcznego terminu na jego dokonanie. W ocenie
skarżącego, udzielone uczestnikowi zabezpieczenie, wobec nie zachowania terminu, upadło z mocy prawa.
Apelujący podkreślił, iż Sąd I instancji błędnie uznał, że wykreślnie wpisu w dziale IV księgi wieczystej nie może
nastąpić jedynie poprzez dokonanie porównania dwóch dat tj. daty wydania orzeczenia o zabezpieczeniu i daty
prawomocności orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, lecz podstawą wykreślenia
wpisu jest przedłożenie przez obowiązanego w myśl art. 7541 § 3 k.p.c., postanowienia stwierdzającego upadek
zabezpieczenia.
Skarżący podniósł, iż żaden przepis prawa, nie obliguje, ani nie nakłada takiego obowiązku na uprawnionego,
który składa wniosek o wykreślenie wpisu w dziale IV księgi wieczystej, którego podstawę prawną stanowiło
udzielone uprzednio powodowi zabezpieczenie roszczenia, aby wraz z wnioskiem uprawniony zobowiązany został do
złożenia orzeczenia o stwierdzeniu upadku zabezpieczenia. Apelujący zaznaczył, iż także doktryna oraz orzecznictwo
Sądu Najwyższego nie wyprowadzają w tym względzie żadnych wnioskowań prawniczych, które przemawiałaby za
przyjęciem stanowiska Sądu I instancji za zasadne.
Skarżący dodał, iż pogląd Sądu I instancji, iż sam upadek zabezpieczenia nie oznacza jeszcze umorzenia postępowania
egzekucyjnego, bowiem do jego umorzenia niezbędne jest przedstawienie orzeczenia pozbawiającego postanowienie
o udzieleniu zabezpieczenia wykonalności jest stanowiskiem odosobnionym, nie mającym żadnego potwierdzenia w
orzecznictwie Sądu Najwyższego, ani doktrynie prawa. Apelujący zaznaczył, iż Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia
5 listopada 2008 r. (I CSK 169/2008) orzekł, iż „Sąd wieczystoksięgowy ma, oprócz badania dokumentów, obowiązek
uwzględniania także stanu rzeczy wynikającego wprost z przepisów prawa".
Skarżący zwrócił ponadto uwagę, iż norma prawna wyprowadzona z przepisu art. 7541 § 3 k.p.c., nie stanowi o
obligatoryjnym obowiązku wystąpienia przez obowiązanego z wnioskiem o stwierdzenie upadku zabezpieczenia w
każdym przypadku, gdy obowiązany składa wniosek o wykreślenie wpisu w dziale IV księgi wieczystej, ale jedynie o
możliwości wystąpienia z stosownym wnioskiem.
Apelujący uznał zatem, iż Sąd I instancji nie mógł oddalić jego wniosku o wykreślenie wpisu w dziale IV księgi
wieczystej tylko z tego powodu, że nie przedłożył on wraz z wnioskiem orzeczenia deklaratoryjnego o stwierdzeniu
upadku zabezpieczenia roszczenia. Sąd bowiem nie może narzucać ani tym bardziej w żaden sposób zmuszać
wnioskodawcy do skorzystania z przysługujących mu uprawnień podmiotowych, skutkującym de facto wystąpieniem
ze stosownym wnioskiem do Sądu o stwierdzenie upadku zabezpieczenia. Uprawnienie to leży jedynie w gestii
obowiązanego i dopóki żaden przepis prawa, ani wyprowadzona z mego norma prawna nie nakazują wnioskodawcy
złożenie wraz z wnioskiem o wykreślenie wpisu do Sądu orzeczenia deklaratoryjnego stwierdzającego upadek
zabezpieczenia roszczenia, dopóty Sąd nie może oddalić złożonego w tym zakresie wniosku, a jedynie jeśli uzna to
za uzasadnione może zobowiązać wnioskodawcę do uzupełnienia braku formalnego pisma procesowego, ewentualnie
zwrócić wniosek uprawnionemu bez wzywania o uzupełnienie, z urzędu dokonując ostrzeżenia we właściwej księdze
wieczystej. Skarżący nadmienił, iż oddalenie wniosku na podstawie art. 626 k.p.c., jest możliwe tylko wtedy, gdy
wniosek jest bezzasadny, a więc gdy wprawdzie formalnie został prawidłowo złożony, ale nie może być uwzględniony
z powodu braku podstaw lub innych przeszkód do wpisu. W ocenie apelującego złożony przez niego wniosek o
wykreślenie wpisu w dziale IV księgi wieczystej był w pełni uzasadniony, albowiem uczestnik postępowania spóźnił
się (1 miesiąc) ze złożeniem wniosku o wpisanie zabezpieczenia w postaci hipoteki przymusowej w dziale IV księgi
wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości zabudowanej, a zatem na skutek upływu oznaczonego w
treści art. 7541 § 1 k.p.c. terminu, skarżący uzyskał uprawnienie do wystąpienia z wnioskiem o wykreślenie wpisu.
Skarżący podniósł także, iż w przedmiotowej sprawie podstawą wpisu o wykreślenie jest przedłożony do akt
postępowania wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie Wydział I Cywilny z dnia 15 stycznia 2002 r. (sygn. akt I C
752/02) wraz ze stwierdzoną jego prawomocnością. Apelujący nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu I instancji, który
oddalił wniosek z uwagi na to, że okoliczność wynikająca z treści art. 7541 § 1 k.p.c., tj. że określony skutek następuje
z mocy prawa, nie rodzi po stronie Sądu obowiązku dokonania wykreślenia zabezpieczenia w postaci hipoteki
przymusowej jedynie na podstawie porównania dat wydania orzeczenia o zabezpieczeniu i prawomocności orzeczenia
uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu. W ocenie skarżącego Sąd nie może bowiem ograniczać
się przy rozpoznawaniu wniosku o wpis jedynie do kwestii formalnych wniosku, a jedynie niejako powierzchownie i
bez wnikania w istotę zagadnienia w kwestie merytoryczne. Apelujący dodał, iż Sąd winien zbadać złożony wniosek, w
sposób aktywny tj. poprzez wnikliwe zbadanie zasadności samej osnowy wniosku, jak również wszelkich załączonych
do pisma procesowego dokumentów. Zdaniem skarżącego Sąd I instancji nawet nie pochylił się nad merytoryczną
częścią treści wniosku, co w konsekwencji skutkowało oddaleniem wniosku.
W odpowiedzi na apelację uczestnicy wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od wnioskodawcy na swoją
rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Wskazali,
iż interpretacja przepisów prawa dokonana przez Sąd I instancji jest prawidłowa, zatem zaskarżone orzeczenie winno
się ostać.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelację wnioskodawcy należało uwzględnić.
W pierwszej kolejności należy wskazać, iż Sąd II instancji podobnie jak Sąd I instancji, związany jest zakresem kognicji
zakreślonym przez dyspozycję art. 6268 § 2 k.p.c. Przepis ten stanowi, że rozpoznając wniosek o wpis sąd bada jedynie
treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Badanie to sprowadza się do
ustalenia, czy wniosek został złożony przez osobę do tego legitymowaną, czy odpowiada wymogom formalnym oraz
czy okoliczności przytoczone we wniosku wraz z dokumentami do niego załączonymi mogą być podstawą dokonania
żądanego w nim wpisu.
W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji błędnie oddalił wniosek.
Zgodnie z przepisem art. 7541 § 1 k.p.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo jeżeli sąd inaczej
nie postanowi, zabezpieczenie udzielone według przepisów niniejszego tytułu upada po upływie miesiąca od
uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu. Z kolei § 3 tego
artykułu stanowi, iż na wniosek obowiązanego sąd wyda postanowienie stwierdzające upadek zabezpieczenia.
Powyższa regulacja – zdaniem Sądu Odwoławczego - oznacza, iż z chwilą prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy
odpadają przyczyny, dla których dokonano zabezpieczenia. Ochronę prawną zapewnia uprawnionemu prawomocne
orzeczenie sądu. Z tego względu po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie
zabezpieczenia upada. W tym okresie uprawniony powinien podjąć niezbędne kroki zmierzające do realizacji
swego prawa podmiotowego, o ile takie kroki są konieczne. Upadek zabezpieczenia oznacza zatem zniweczenie
bezpośrednich skutków postanowienia o zabezpieczeniu.
Odnosząc powyższe rozważania do sytuacji prawnej uczestników, których roszczenie zostało zabezpieczone hipoteką
przymusową, wskazać należy, że opisany w art. 7541 § 1 k.p.c. upadek zabezpieczenia jest bezwarunkowy, co oznacza,
iż po upadku zabezpieczenia uprawnieni nie mogą skutecznie prowadzić egzekucji z nieruchomości, na której w
toku postępowania zabezpieczającego ustanowiono hipotekę przymusową. Hipoteka przymusowa wygasa bowiem po
upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego powództwo bez względu na to, czy uczestnicy
skierowali w tym terminie wniosek o wszczęcie egzekucji z nieruchomości (upadek opisany w § 1 jest bezwarunkowy).
Ponadto – zdaniem Sądu II instancji - podkreślić trzeba, iż gdyby nawet uczestnicy wszczęli egzekucję z
nieruchomości, na której ustanowiono hipotekę, w terminie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia,
przedmiotowa hipoteka przymusowa kaucyjna i tak by upadła w toku postępowania egzekucyjnego.
Dodatkowo należy zauważyć, iż w stanie prawnym przed dniem 20 lutego 2011 r. (przed nowelizacją dokonaną ustawą
z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw, Dz. U.
Nr 131, poz. 1075) w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia uprawniony mógł, przedkładając
tytuł wykonawczy, wnieść o zmianę hipoteki przymusowej kaucyjnej na hipotekę przymusową zwykłą (tak z mocy
art. 108 w zw. z art. 109 u.k.w.h. - w treści obowiązującej do dnia 19 lutego 2011 r.), co oznaczało, że uprawnionemu
mogła nadal przysługiwać hipoteka wpisana w dacie pierwotnego wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej, tyle że
hipoteka ta nie była już hipoteką kaucyjną, lecz zwykłą. Obecnie po zmianie ustawy i wprowadzeniu jednego rodzaju
hipoteki zbliżonej pod względem treści do uprzednio uregulowanej hipoteki kaucyjnej, uprawniony nie ma już prawnej
możliwości zmiany treści hipoteki, tak aby zachować pierwszeństwo uzyskane na skutek wpisu hipoteki ustanowionej
postanowieniem o udzieleniu zabezpieczenia. Oczywiście po uzyskaniu tytułu wykonawczego uprawniony nadal
ma możliwość ustanowienia hipoteki przymusowej pod warunkiem, że nieruchomość nadal stanowi własność
obowiązanego. Będzie to jednak nowa hipoteka z pierwszeństwem wynikającym z daty wpisu liczonej od daty złożenia
wniosku o wpis na podstawie tytułu wykonawczego. Sąd Okręgowy ma na uwadze, że powyższe rozwiązanie jest
niekorzystne dla uczestników, albowiem między wpisem hipoteki z postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia a
wpisem hipoteki na podstawie tytułu wykonawczego mogą być dokonane wpisy innych hipotek, które będą korzystały
z pierwszeństwa. Jednakże de lege ferenda powyższy problem winien zostać uregulowany przez odpowiednią zmianę
treści przepisów ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ewentualnie zmianę przepisów dotyczących postępowania
zabezpieczającego.
Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że Sąd Rejonowy w sposób nieprawidłowy uznał, iż
do wykreślenia hipoteki przymusowej kaucyjnej wpisanej na podstawie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia,
konieczne jest przedstawienie postanowienia o upadku zabezpieczenia.
Nie ulega bowiem wątpliwości, iż przywołany wyżej przepis jednoznacznie świadczy o tym, że w określonych w
nim przypadkach zabezpieczenie upada z mocy samego prawa, zaś wydanie w tym przedmiocie postanowienia ma
charakter wyłącznie deklaratoryjny i jest zależne od złożenia w tym zakresie wniosku przez obowiązanego. Nie złożenie
takiego wniosku a co za tym idzie nie wydanie takiego postanowienia – wbrew stanowisku Sądu I instancji - w żaden
sposób nie powoduje, że zabezpieczenie jest w dalszym ciągu skuteczne, gdyż jego upadek następuje z mocy prawa w
chwili spełnienia odpowiednich przesłanek.
Bezspornym jest, iż wnioskodawca przedłożył odpis wyroku Sądu Okręgowego, w którym zostało uwzględnione
roszczenie uczestników, które było zabezpieczone przedmiotową hipoteką przymusową kaucyjną i który stał się
prawomocny z dniem 3 kwietnia 2003 r. Niekwestionowane jest również to, że przewidziany w cytowanych wyżej
przepisach termin miesięczny od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego zabezpieczone roszczenie w dniu
złożenia wniosku o wykreślenie przedmiotowej hipoteki już dawno upłynął.
Analiza akt sprawy wskazuje również, że uczestnicy nie złożyli w tym terminie, ani też w terminie późniejszym
ewentualnego wniosku o wpisanie na ich rzecz hipoteki przymusowej, ale już na podstawie nowego tytułu
wykonawczego. Ustawodawca właśnie m. in. w tym celu dał wierzycielowi czas 1 miesiąca na ewentualne złożenie
wniosku o wpis hipoteki przymusowej dla zabezpieczenia swojego roszczenia stwierdzonego w prawomocnym
orzeczeniu sądowym.
Tym samym zostały – zdaniem Sądu II instancji - spełnione przesłanki do wykreślenia obciążającej nieruchomość
hipoteki przymusowej ustanowionej w postępowaniu zabezpieczającym. Dodać jednocześnie należy, iż wbrew
stanowisku Sądu I instancji, w pełni wystarczające dla uwzględnienia wniosku było porównanie dat wydania
orzeczenia o ustanowieniu zabezpieczenia oraz uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, gdyż
jak już wspominano powyżej, upadek zabezpieczenia wynika z mocy prawa i nie wymaga dodatkowego stwierdzenia tej
okoliczności w formie postanowienia, a brak wydania takiego postanowienia nie wpływa w żaden sposób na ważność
upadku zabezpieczenia.
Apelujący słusznie przy tym powołał się na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2008 r. (I CSK
169/08, LEX nr 560498), zgodnie z którym sąd wieczystoksięgowy ma, oprócz badania dokumentów, obowiązek
uwzględniania także stanu rzeczy wynikającego wprost z przepisów prawa. Nie ulega zaś wątpliwości, iż taka właśnie
sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie, gdyż jak już wspominano, upadek zabezpieczenia następuje właśnie
z mocy prawa, przy spełnieniu określonych przesłanek co w przedmiotowej sprawie niewątpliwie miało miejsce.
Wbrew zatem twierdzeniom Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie nie zachodziły przeszkody do uwzględnienia
wniosku i wykreślenia hipoteki przymusowej kaucyjnej, wobec czego, mając powyższe rozważania na uwadze, Sąd
Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., orzekł jak w punkcie I postanowienia.
O kosztach postępowania orzeczono na podst. art. 520 § 1 k.p.c., uznając, że w postępowaniu wieczystoksięgowym
brak jest podstaw do odstąpienia od reguły zawartej w tym przepisie. Z istoty postępowania wieczystoksięgowego
wynika bowiem, że nie występuje w nim kolizja interesów uczestników postępowania. Jest to bowiem postępowanie
rejestrowe, nie ma w nim możliwości rozstrzygania sporów o własność czy prowadzenia jakiegokolwiek postępowania
rozpoznawczego, jak to ma miejsce w innych postępowaniach niespornych (tak samo Sąd Najwyższy w postanowieniu
z dnia 27.07.2010 r., II CZ 54/10, opubl. OSNC-ZD 2011/2/33).