pobierz plik - ISP Modzelewski

Ustawa z dnia 25 lipca 2014 r. o specjalnym podatku
węglowodorowym
Opracował: Marek Zagórski
W dniu 25 lipca 2014 r. Sejm
uchwalił ustawę o specjalnym podatku
węglowodorowym (zwana dalej: Ustawą), wprowadzającą opodatkowanie
wydobycia ropy naftowej i gazu. Stosownie do jej treści działalność w tym
zakresie jest opodatkowana dwoma
podatkami – specjalnym podatkiem
węglowodorowym (zwanym dalej:
SPW) i podatkiem od wydobycia niektórych kopalin, którym już opodatkowane jest wydobycie miedzi i srebra. Ustawa, jak wskazano w uzasadnieniu, ma stanowić impuls inwestycyjny dla polskiej gospodarki oraz
zapewnić sprawiedliwy podział zysków pomiędzy państwem a przedsiębiorcami ze sprzedaży kopalin, w tym
gazu łupkowego i ropy naftowej. W
niniejszym artykule dokonano charakterystyki uchwalonych regulacji oraz
odniesiono się do ich zgodności z
prawem wspólnotowym.
1. SPW: zakres
podmiotowy
opodatkowania, rok
podatkowy.
Zgodnie z art. 3 Ustawy podatnikiem SPW jest osoba fizyczna, osoba
prawna lub jednostka organizacyjna
nieposiadająca osobowości prawnej
(w tym spółka cywilna posiadająca
koncesję na poszukiwanie, rozpoznawanie bądź wydobycie węglowodorów ze złoża), prowadząca działalność
wydobywczą węglowodorów, a więc
działalność wydobywcza, poszukiwawczą lub rozpoznawczą złóż węglowodorów prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
terytorium poza morzem terytorialnym będącym wyłączną strefą ekonomiczną. Za rozpoczęcie działalności
wydobywczej węglowodorów uznaje
się dzień, w którym uzyskano odpowiednią koncesję. Podkreślenia wymaga fakt, że jeżeli działalność wydobywcza węglowodorów jest prowadzona w ramach umowy o współpracy,
wówczas status podatnika SPW uzyskują wszystkie strony takiej umowy.
Rokiem podatkowym jest rok podatkowy podatnika SPW w zakresie
podatku dochodowego od osób prawnych, przy czym w przypadku prowadzenia działalności wydobywczej
węglowodorów przez podmiot niebędący podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, rokiem podatkowym jest rok obrotowy w rozumieniu ustawy o rachunkowości.
2. SPW: podstawa
opodatkowania,
definicja przychodu i
wydatków
kwalifikowanych.
Zgodnie z art. 13 Ustawy podstawą
opodatkowania jest zysk z działalności
wydobywczej stanowiący nadwyżkę
uzyskanych w danym roku podatkowym przychodów nad poniesionymi
wydatkami kwalifikowanymi w danym roku podatkowym. Przychodami
są otrzymane pieniądze, wartości pieniężne oraz wartość należności uregulowanych w naturze, w tym zaliczki i
przedpłaty, z tytułu dostawy wydobytych węglowodorów. Za datę powstania przychodu uważa się dzień otrzymania należności w jakiejkolwiek
formie. Jeśli cena za MWh gazu ziemnego lub tonę ropy naftowej stanowi
mniej niż 90% średniej ceny referencyjnej (TGE/OPEC), przychód stanowi iloczyn 90% średniej ceny oraz
ilości węglowodorów będących przedmiotem dostawy.
Ustawa określa również katalog
wydatków kwalifikowanych, którymi
są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania
albo zabezpieczenia tych przychodów,
w tym wydatki na poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie, magazynowanie lub dostawę wydobytych
węglowodorów oraz zakończenie
działalności wydobywczej węglowodorów, niezwrócone podatnikowi w
jakiejkolwiek formie, z wyjątkiem
wydatków wymienionych jako niestanowiące wydatków kwalifikowanych
Ustawie. Stosownie do art. 11 Ustawy
wydatkami kwalifikowanymi są m.
in.:
− wydatki związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż węglowodorów, w tym prace związane z próbnymi odwiertami;
− wydatki związane z projektowaniem i budową odpowiedniej infrastruktury wspierającej działalność
wydobywczą węglowodorów;
− wydatki związane z przygotowaniem węglowodorów do dostawy
oraz wydatki na przechowywaniem
nieczyszczonych węglowodorów;
− wydatki związane z transportem
wydobytych węglowodorów do
sieci przesyłowej, dystrybucyjnej,
magazynu lub innego środka transportu;
− podatek dochodowy od osób prawnych w części dot. działalności
wydobywczej, węglowodorów,
podatek od wydobycia niektórych
kopalin,
− opłaty eksploatacyjne, wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania górniczego,
− wydatki zwrócone przez podmiot
przystępujący do umowy o współpracy przy
− wydobyciu pozostałym uczestnikom.
Wydatkami niekwalifikowanymi są
z kolei m. in.:
− wydatki na zakup wartości niematerialnych i prawnych, w tym licencji oraz patentów, z wyłączeniem
wydatków na zakup dokumentacji
geologicznej, oprogramowania
komputerowego do interpretacji
danych geofizycznych i informacji
geologicznej;
− składki na ubezpieczenie;
− wydatki na nabycie gruntów lub
prawa wieczystego użytkowania
gruntów, z wyjątkiem opłat za
wieczyste użytkowanie gruntów;
− wydatki na spłatę pożyczek (kredytów), odsetek od tych pożyczek
(kredytów) oraz innych prowizji i
opłat związanych z tymi pożyczkami (kredytami),
− wydatki związane z pochodnymi
instrumentami finansowymi, w tym
z ich nabyciem;
− koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz
napojów w tym alkoholowych.
3. SPW: stawka
opodatkowania.
W przypadku działalności dotyczącej wydobycia węglowodorów ustawodawca zdecydował się na zróżnicowanie stawki podatkowej w oparciu
tzw. wskaźnik R, przez który należy
rozumieć stosunek skumulowanych
przychodów (jest to suma przychodów
w rozumieniu Ustawy uzyskanych od
momentu rozpoczęcia działalności
wydobywczej węglowodorów do
ostatniego dnia podatkowego, dla
którego określa się podstawę opodatkowania) do skumulowanych wydatków kwalifikowanych ( jest to suma
wydatków kwalifikowanych w rozumieniu Ustawy poniesionych od momentu rozpoczęcia działalności wydobywczej węglowodorów do ostatniego
dnia podatkowego, dla którego określa
się podstawę opodatkowania). Ustawa
przewiduje trzy stawki podatkowe.
Jeżeli:
− wskaźnik R < 1,5 to stawka podatku wynosi 0% podstawy opodatkowania;
− wskaźnik R ≥ 1,5 < 2 to stawkę
podatku oblicza się wg wzoru: (25
* wskaźnik R – 25)/100 podstawy
opodatkowania;
− wskaźnik R ≤ 2 to stawka podatku
wynosi 25% podstawy opodatkowania.
4. Najważniejsze zmiany w
podatku od wydobycia
niektórych kopalin.
Ustawa wprowadza również szereg
zmian w podatku od wydobycia niektórych kopalin. Przede wszystkim
opodatkowaniu tym podatkiem podlega również wydobycie ropy naftowej
i gazu ziemnego. Z zakresu przedmiotowego wyłączony został wydobyty
gaz ziemny w ilości nieprzekraczającej 11 MWh miesięcznie, wydobyta
ropa naftowa w ilości nieprzekraczającej 1 tony miesięcznie oraz wydobyty metan występujący w złożach
węgla kamiennego i wydobyty metan
występujący jako kopalina towarzysząca. Zwolnieniu z opodatkowania
podlega wydobycie z odwiertu rozpoznawczego lub wydobywczego:
− gazu ziemnego którego miesięczne
wydobycie nie przekracza równowartości 1100 MWh oraz
− ropy naftowej której miesięczne
wydobycie nie przekracza 80 ton.
Podstawę opodatkowania podatkiem od wydobycia niektórych kopalin stanowi wartość wydobytych węglowodorów (gazu ziemnego i ropy
naftowej), która będzie ustalana w
oparciu o:
− ogłoszoną przez Ministra właściwego do spraw finansów publicznych w obwieszczeniu do dnia 15
danego miesiąca średnią cenę gazu
ziemnego za MWh za poprzedni
miesiąc, wyrażoną w złotych, zaokrąglonych w górę z dokładnością
do jednego złotego na podstawie
średniej arytmetycznej dziennych
notowań gazu ziemnego (Rynek
Dnia Następnego) ustalonych na
Towarowej Giełdzie Energii S.A.
w poprzednim miesiącu, ;
− ogłoszoną przez Ministra właściwego do spraw finansów publicznych w obwieszczeniu do dnia 15
danego miesiąca średnią cenę ropy
naftowej za tonę za poprzedni miesiąc, wyrażoną w złotych, zaokrąglonych w górę z dokładnością do
jednego złotego na podstawie średniej arytmetycznej średnich kursów dolara amerykańskiego do
złotego ogłoszonych przez Narodowy Bank Polski w poprzednim
miesiącu oraz średniej arytmetycznej dziennych notowań ropy naftowej (OPEC Daily Basket Price)
ustalonych przez Organization of
the Petroleum Exporting Countries
w poprzednim miesiącu, wyrażonej
w dolarach amerykańskich za baryłkę, zaokrąglonej w górę z dokładnością do jednego centa amerykańskiego , przy czym przyjmuje się, że tona zawiera 7,4 baryłek
ropy naftowej.
Stawka podatku przy wydobyciu
węglowodorów jest uzależniona od
rodzaju eksploatowanego złoża, jego
średnią przepuszczalnością i średnią
porowatością i w przypadku ropy
naftowej waha się w przedziale 3-6%,
a gazu ziemnego w przedziale 1,5-3%.
Obowiązek podatkowy powstaje z
chwilą:
− wprowadzenia gazu ziemnego lub
ropy naftowej do sieci przesyłowej
lub bezpośrednio do sieci dystrybucyjnej,
− załadunku gazu ziemnego lub ropy
naftowej na środek transportu.
Jeżeli nie można określić dnia, w
którym powstał obowiązek podatkowy
w związku z wydobyciem gazu ziemnego lub wydobyciem ropy naftowej,
za dzień jego powstania uznaje się
dzień, w którym organ podatkowy lub
organ kontroli skarbowej stwierdził
dokonanie czynności podlegającej
opodatkowaniu.
5. Przepisy przejściowe
oraz pozostałe zmiany.
Ustawa zmienia również wysokość
opłata eksploatacyjnej realizowanej
na rzecz gmin, powiatów, województw
i Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Stawki mają wzrosnąć z obecnych 6
zł do 24 za 1000m3 w przypadku gazu
ziemnego i 36 zł do 50 zł za tonę w
przypadku ropy.
Przepisy Ustawy nie mają zastosowania do węglowodorów wydobytych
ze złóż przed dniem jej wejścia w
życie. Również za zdefiniowane w
Ustawie przychody i wydatki kwalifikowane uznaje się przychody osiągnięte oraz wydatki poniesione po dniu
wejścia w życie Ustawy. Zgodnie z
art. 26 Ustawy podatnicy SPW są
uprawnieni do zaliczenia do wydatków kwalifikowanych w pierwszym
roku podatkowym od dnia wejścia w
życie ustawy:
1) wydatków spełniających warunki
do uznania ich za wydatki kwalifikowane, poniesionych przed dniem
wejścia w życie ustawy w okresie
4 lat kalendarzowych poprzedzających dzień wejścia w życie ustawy;
2) łącznej wartości środków trwałych
związanych z działalnością wydo-
bywczą węglowodorów, niezamortyzowanych w podatku dochodowym do dnia wejścia w życie
ustawy - nabytych lub wytworzonych w okresie poprzedzającym
okres określony w pkt 1 i wprowadzonych do ewidencji środków
trwałych i wartości niematerialnych i prawnych;
3) wartości środków trwałych w budowie w rozumieniu ustawy z dnia
29 września 1994 r. o rachunkowości związanych z działalnością
wydobywczą węglowodorów - w
wysokości określonej na dzień 1
stycznia 2012 r.
Mimo że Ustawa obowiązuje od
dnia 1 stycznia 2016 r., obowiązek
płacenia SPW oraz podatku od wydobycia niektórych kopalin nastąpi dopiero od 2020 r. Zdaniem ustawodawcy pozwoli to odpowiednio stymulować rozwój inwestycji w sektorze
wydobycia węglowodorów oraz ograniczyć fiskalny wpływ na obecne inwestycje. Chociaż nowy podatek zacznie obowiązywać dopiero za 4 lata,
to już od dnia 1 stycznia 2016 r. podatnicy SPW wykonują obowiązki
ewidencyjne oraz związane ze składaniem deklaracji podatkowych. Stosownie do rozporządzenia Ministra
Finansów z dnia 15 października
2015 r. w sprawie określenia wzorów
deklaracji w zakresie specjalnego
podatku węglowodorowego z dniem
1 stycznia 2016 r. wprowadzono następujące wzory deklaracji:
− SPW-1 – o wysokości osiągniętego
zysku (poniesionej straty) przez
podatnika specjalnego podatku
węglowodorowego za rok podatkowy – deklaracja roczna,
− SPW-2 – o wysokości osiągniętego
zysku (poniesionej straty) przez
podatnika specjalnego podatku
węglowodorowego – deklaracja
miesięczna.
Wprowadzono również wzory informacji:
− SPW-1/O – o stratach z lat ubiegłych oraz o zaniechaniu poboru
Dz. U. z 2015 r. poz. 1765.
podatku za rok podatkowy – informacja roczna,
− SPW-2/O - o stratach z lat ubiegłych oraz o zaniechaniu poboru
podatku – informacja miesięczna.
Termin złożenia deklaracji uzależniony jest od tego, czy podatnik wybierze deklarację roczną, czy miesięczną. Deklarację SPW-1 trzeba
składać najpóźniej do końca trzeciego
miesiąca następnego roku podatkowego, a wiec do 31 marca następnego
roku podatkowego. Miejscem składania druku będzie urząd skarbowy
właściwy ze względu na siedzibę podatnika.
Deklarację SPW-2 trzeba składać
do dnia 25 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Przy czym nie będzie
się składało deklaracji miesięcznej
oraz nie będzie się wpłacało zaliczki
miesięcznej za ostatni miesiąc roku
podatkowego w przypadku złożenia
deklaracji rocznej w terminie do 25
dnia miesiąca następującego po tym
miesiącu oraz wpłacenia w tym terminie podatku należnego. Miejscem
składania druku jest urząd skarbowy
właściwy ze względu na siedzibę podatnika.
6. Czy wprowadzone
regulacje są zgodne z
prawem unijnym?
Na koniec warto również zwrócić
uwagę na korelację przepisów Ustawy
oraz przepisów wspólnotowych. W
ocenie wielu ekspertów zakładany
kształt opodatkowania wydobycia
ropy naftowej i gazu jest sprzeczny z
regulacjami dyrektywy Rady
2008/118/WE (tzw. dyrektywy horyzontalnej), na gruncie której wyroby
te traktowane są jako wyroby akcyzowe. Zawarty w projekcie mechanizm
opodatkowania sprawia, że de facto
podatek od wydobycia ropy naftowej
i gazu jest podatkiem pośrednim.
Świadczy o tym zarówno podobieństwo tej daniny do rozwiązań charakterystycznych dla podatku akcyzowego (który jest podatkiem pośrednim)
oraz niemożność przypisania jej charakteru dochodowego lub majątkowe-
go. Głównym celem przepisów dyrektywy horyzontalnej i dyrektywy Rady
2003/96 WE (tzw. dyrektywy energetycznej) jest zapewnienie opodatkowania podatkiem akcyzowym rzeczy-
wistej konsumpcji wyrobów akcyzowych. Przepisy Ustawy nie zawierają
mechanizmów gwarantujących realizację tej zasady i mogą prowadzić do
sytuacji podwójnego opodatkowania
niektórych wyrobów akcyzowych (gaz
ziemny lub ropa naftowa skonsumowane w innym państwie członkowskim będą zawierały w swojej cenie
polski podatek od wydobycia.).