Korelacja zmian na rynku ropy naftowej z cenami LNG

Korelacja zmian na rynku ropy naftowej z cenami LNG oraz rozwojem
tego rynku
Autor: Kamil Moskwik - współpracownik BiznesAlert.pl
(BiznesAlert.pl)
Zmiany cen ropy naftowej Brent 2013-2014
Ceny ropy naftowej notują spadek, od lipca cena ropy Brent spadła z poziomu 110 USD
do około 80 USD (stan na 25.11.2014). Jak wiemy w działalności inwestycyjnej
wyróżniamy kilka rodzajów ryzyka. Niektóre z Nich mają istotny wpływ na rynek
surowców (ryzyko stopy procentowej, kursu walut, inflacji oraz rynku). Czynniki
geopolityczne wywierają istotny wpływ na rynek ropy naftowej. Idealnym przykładem
jest konflikt pomiędzy Zachodem a Rosją, który był jednym z czynników zmiany cen na
rynku ropy naftowej.
Rys.1 Cena ropy Brent w 2013-2014 roku, opracowanie własne na podstawie EIA.gov
Na rysunku porównano ceny ropy Brent w latach 2013-2014, mediana za rok 2013 wyniosła
108,77 USD, oznacza to, że w 2013 roku przez 50% czasu ceny ropy naftowej wynosiły
poniżej tej kwoty. [1]Drastyczny spadek cen ropy w 2014 roku, generuję wiele hipotez jedną
z ciekawszych jest amerykańsko-saudyjska współpraca, która ma na celu stworzenie presji na
Rosji, która swoją gospodarkę oraz budżet w dużym stopniu opiera na przychodach które są
generowane z wydobycia oraz eksportu ropy naftowej i gazu ziemnego. Dużą popularnością
cieszy się także inna hipoteza, koncentruje się ona na zaplanowanych działaniach Arabii
Saudyjskiej, które mają doprowadzić do osłabienia amerykańskich producentów ropy z
łupków i przywrócenie Arabii Saudyjskiej pozycji „Swing Producer” (Podmiot kontrolujący
cenę ropy poprzez możliwośc szybkiego zwiększenia lub zmniejszenia produkcji).
Wzrost cen ropy naftowej negatywnie oddziałuje na popyt surowca. Droga ropa powoduje
intensywniejsze poszukiwania alternatywnych rozwiązań. Bardzo dobrym przykładem jest
sektor transportowy, gdzie produkty ropopochodne zastępuje się energią elektryczną
wykorzystywaną do napędzania pojazdów elektrycznych czy gazem płynnym LNG 1 i CNG2.
Równocześnie poprzez wysokie ceny ropy stymulowana jest podaż. Wydatki inwestycyjne w
postęp technologiczny zwiększają efektywność wydobycia, zwiększone są także nakłady
finansowe w nowe złoża, oraz w te w których eksploatacja staję się opłacalna dzięki wysokim
cenom.
Modele wyceny gazu
Powstaje nowy globalny rynek gazu, którego głównym elementem ma być gaz ziemny w
postaci skroplonej – LNG. Umożliwi on transport medium pomiędzy odległymi od siebie
rynkami oraz stanie się alternatywą dla rynku ropy naftowej. Firma Cheniere Energy
przygotowała ilustrację przedstawiającą stan tego rynku.
W rejonie Zatoki Perskiej oraz Azji Południowo-Wschodniej znajdują się główni eksporterzy
oraz producenci, liderem jest Katar, który ma potencjał produkcyjny wynoszący 100
miliardów m3. Istotnym rejonem produkcyjnym jest także Afryka. Dominującym odbiorcą
jest Azja (250 mld rocznego popytu), po drugiej stronie jest Europa której wynik w 2013 roku
wyniósł 1/5 azjatyckiego zapotrzebowania. [4]
Globalizacja rynku gazu ziemnego, powoduje powstawanie systemów jego wyceny,
wyróżniamy trzy modele wyceny gazu3 w umowach długoterminowych dostawy, które są
uzależnione od uwarunkowań gospodarczych oraz geopolitycznych, w szczególności od
stopnia regulacji danego rynku gazu. [2]
1
Skroplony gaz ziemny (LNG) jest paliwem powstałym z przetwarzania gazu ziemnego poprzez usuwanie
zanieczyszczeń, a następnie zmianę stanu skupienia, w wyniku działania ciśnienia oraz niskiej temperatury – ok.
minus 160°C (-270°F). Po skropleniu otrzymuje się paliwo bez właściwości toksycznych i korozyjnych. W skład
LNG wchodzi głównie metan oraz niewielkie ilości innych węglowodorów. LNG ma objętość około 600 razy
mniejszą niż gaz ziemny w swoim naturalnym stanie skupienia, co czyni go bardziej ekonomicznym w
transporcie i magazynowaniu. [2]
2
CNG – czyli skompresowany gaz ziemny to ponad dwustukrotnej kompresji gazu ziemnego (po
wcześniejszym usunięciu zanieczyszczeń). [3]
Rys. 2 Globalny rynek LNG, Wood Mackenzie/Cheniere Energy
Modele wyceny gazu:



azjatycka oparta na JCC – Japan Crude Coctail (cenie importu ropy naftowej do
Japonii)
europejska (bez W. Brytanii) – oparta na cenie ropy naftowej
amerykańska (plus W. Brytania) oparta na rynku gazu
Rysunek numer trzy pokazuje główne modele wykorzystywane do wyznaczania i indeksacji
ceny gazu ziemnego w umowach długoterminowych dostawy. W państwach regionu pacyfiku
cena gazu oparta jest o JCC (Japan Crude Coctail) – średnia cena importowanej ropy naftowej
przedstawiona w statystykach urzędów celnych. W państwach należących do Unii
Europejskiej cena gazu określana jest w odniesieniu do ceny ropy naftowej oraz produktów
ropopochodnych, oraz cen gazu w hubach. W Stanach Zjednoczonych ceny gazu określa się
przede wszystkim do ceny gazu w hubie Henry Hub. Ceny w innych rejonach świata oparte są
w dużym od decyzji politycznych. [2]
Rys.3 Regionalizm formuł cenowych w kontraktach na dostawę gazu, Robert Zajdler,
Perspektywy rozwoju formuł cenowych w kontraktach długoterminowych na dostawy gazu
ziemnego oraz ich znaczenie dla stworzenia w Polsce hubu gazowego dla państw Europy
Korelacja Pearsona pomiędzy cenami ropy Brent a gazem ziemny Henry Hub
Obserwacja wykresu numer 4 pokzuje, że istnieje zależnośc pomiędzy cenami surowców.
Jednak powstaje pytanie jak silna jest ta korelacja.
W celu zbadania zależności pomiędzy ceną gazu ziemnego Henry Hub a ropy naftowej Brent
wykonano korelację Pearsona. Wykorzystano dane pochodzące z serwisu EIA.gov (przedział
czasowy styczeń – listopad 2014). Wyrazem liczbowym korelacji jest jego współczynnik,
który zawiera się w przedziale [-1;1].Współczynnik korelacji Pearsona dla badanych danych
wyniósł 0,564, oznacza to, że korelacja jest słaba dodatnia. Na podstawie otrzymanego
współczynika, został obliczony wskaźnik determinacji liniowej, który informuje o procencie
wyjaśnionej liniowo zmienności zmiennej zależnej przez zmienną niezależną, wyniósł on
31,8 %.
Rys.4 Porównanie ceny ropy Brent z cenami gazu ziemnego Henry Hub (źródło: EIA.gov,
opracowanie własne), BTU – Brytyjska jednostka cieplna (ang. British thermal unit)
Interpretując otrzymane dane zauważamy, że pomiędzy cenami ropy Brent a cenami gazu
ziemnego z huba Henry Hub istnieje umiarkowana korelacja. Oznacza to, że wraz ze
wzrostem cen ropy, ceny gazu umiarkowanie rosną, możemy także powiedzieć, że wraz ze
spadkiem cen ropy, ceny gazu nieznacznie maleją.
W świetle ostatnich wydarzeń oraz decyzji OPEC, o utrzymaniu wydobycia ropy naftowej na
poziomie 30 mln baryłek dziennie, bardzo prawdopodobny jest dalszy spadek cen ropy.
Bazując na obliczonym współczynniku korelacji Pearsona, który zakłada słabą dodatnią
zależność pomiędzy cenami surowców, istnieje duże prawdopodobieństwo niewielkiego
spadek cen gazu.
Nowy globalny rynek gazu ziemnego – LNG
Rynek LNG ma coraz większy udział w rynku gazu ziemnego na świecie. Czynniki
powodujące taki stan rzeczy to przede wszystkim własności LNG4 oraz rozwój technologii
umożliwiającej bezpieczny transport oraz magazynowanie gazu ziemnego.
Własności LNG


Bardzo wysoka efektywność (gęstość) energetyczna: sześćdziesięciokrotnie większa
gęstość energetyczna gazu ziemnego w formie LNG (21 GJ/m3) od postaci
nieskompresowanej (0,03 GJ/m3)
Niski wskaźnik emisyjności CO2 na jednostkę energii (56 kgCO2/GJ w stosunku do
węgla brunatnego 109 kgCO2/GJ)
Rys.5 Główni Eksporterzy oraz Importerzy LNG 2013 (źródło: World LNG Report 2014)
[6]W 2013 roku liczba eksporterów LNG osiągnęła 17. Podczas gdy ostatnia elektrownia w
USA była tymczasowo wyłączona z powodu wygaśnięcia koncesji na export LNG „Kenai” w
marcu 2013 (choć od tego czasu projekt otrzymał nowe licencje), Angola dołączyła do listy
krajów eksportujących LNG, ładując pierwszy transport w czerwcu 2013. W międzyczasie,
Holandia i Korea Południowa re-eksportowały ładunki po raz pierwszy, podnosząc łączną
liczbę krajów re-eksportujących do 8 w 2013 r. Wznowienie normalnej pracy w Malezji i
Jemenie oraz podniesienie produkcji w Pluto LNG w Australii podniosło podaż LNG w 2013
Mimo to, zyski zostały przesunięte w związku z trudnościami w Basenie Atlantyckim.
Powtarzające się w Nigerii nieuniknione wypadki, problemy techniczne w Snøhvit LNG w
Norwegii i zwiększone przekierowanie LNG w kierunku rynku krajowego w Egipcie były
głównymi czynnikami ograniczającymi podaż. Liczba i rozmach geograficzny krajów
importujących LNG nadal rośnie. Od końca 2008 roku do 2012, Brazylia, Kanada, Chile,
Kuwejt, Indonezja, Holandia, Tajlandia i Zjednoczone Emiraty Arabskie (UAE) rozpoczęły
import tego surowca. W 2013 roku, Malezja, Singapur i Izrael dołączył do listy, co daje
łączną liczbę importerów wynoszącą 29 krajów.
Rynek skroplonego gazu ziemnego rozwijał się w dynamicznym tempie, tempo wzrostu w
latach 2000-2011 wyniosło 8%. [7]Według prognoz utrzyma się wysoka dynamika wzrostu
wolumenów handlowych LNG do 2020 roku. Badania przeprowadzone przez firme NERA na
zlecenie Cheniere Energy przedstawiają 63 scenariusze rozwoju sytuacji na rynku gazu w
USA. Wynika z nich, że gaz skroplony z USA będzie konkurencyjny w stosunku do innych
ofert na rynkach światowych. Analitycy podkreślają także, że w sytuacji zwiększenia
eksportu LNG z innych państw takich jak Rosja czy Norwegia, amerykański gaz stanie się
mniej konkurencyjny. Duży wpływ na taką sytuację mają wysokie koszty morskiego
transportu gazu z USA do Europy.
Jak podaje brytyjska firma BG w 2013 roku Europa przyjęła 35 mln ton skroplonego gazu, to
najniższy wynik w ostatniej dekadzie. Prognozy dotyczące rozwoju rynku LNG na starym
kontynencie pokazują, że jest on niewielki z ujemną tendencją spadkową.
Jak czytamy w raporcie nowy głównym dostawcą LNG stanie się Australia, która zwiększy
wolumen na rynku o 67 mln ton. Według BP Group zapotrzebowanie na surowiec do 2025
roku będzie rosło dwa razy szybciej niż produkcja 5% rocznie do 2025 roku.
[2] W celu dywersyfikacji dostaw gazu oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego
Polski w Świnoujściu powstaje terminal LNG, na mocy uchwały Rady Ministrów z 19
sierpnia 2008 roku. Zdolność importowa terminalu w pierwszym etapie wyniesie 5 mld
m3/rok z możliwością rozbudowy do 7,5 mld m3/ rok. Powierzchnia zbiorników wyniesie 320
tys m3. Terminal będzie jednym z najmniejszych w Europie, jednak może pełnić strategiczną
rolę w regionie. Budowa terminalu pozwoli Polsce na dostęp do globalnego rynku LNG co
wpłynie na siłę negocjacyjną w procesie kontraktowania dostaw gazu.
[3] Zwiększenie roli LNG wynika przede wszystkim z potrzeby zwiększenia bezpieczeństwa
energetycznego poszczególnych państw i regionów. Wprowadzenia konkurencyjności
cenowej skroplonego gazu ziemnego w stosunku do transportowanego gazu tradycyjnymi
gazociągami. Nisko emisyjność LNG pozwoli na rozwój polityki klimatycznej, wykorzystanie
LNG nie tylko jako transportu gazu ziemnego, lecz także jako paliwa używanego w
transporcie morskim. [2] Dostępne dane liczbowe pokazują, że import LNG rośnie szybciej
niż za pomocą gazociągów. Zwiększa się także liczba krajów na rynku, może to spowodować
alternatywę dla transportu medium gazociągami.
Bibliografia:
[1] http://blogi.bossa.pl/2014/10/20/wykres-dnia-naftowy-prog-bolu/
[2] Robert Zajdler, Perspektywy rozwoju formuł cenowych w kontraktach długoterminowych
na dostawy gazu ziemnego oraz ich znaczenie dla stworzenia w Polsce hubu gazowego dla
państw Europy.
[3] EY, Wpływ terminalu LNG na rozwój społeczno-gospodarczy w Polsce i w
województwie zachodniopomorskim
[4] http://szczesniak.pl/2676
[5] http://www.columbia.edu, Correlation Regression
[6] World LNG Report 2014
[7] http://infolupki.pgi.gov.pl/pl/ekonomia-i-spoleczenstwo/rewolucja-lupkowa-cena-niewszystko
[8 ]BP Statistical Review 2014
[9]EIA.gov
[10]EY, Global LNG Will new demand and new supply mean new pricing?