Raport roczny IZFiA 2009

Transkrypt

Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami
Raport 2009
1
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Spis treści
I. LIST PREZESA ..................................................................................... 3
II. OTOCZENIE RYNKOWE. SYTUACJA GOSPODARCZA POLSKI........................................ 5
III. RYNEK FUNDUSZY W POLSCE .................................................................... 7
3.1. Aktywa netto funduszy inwestycyjnych w 2009 r. ..................................... 7
Struktura rynku wg grup funduszy ...............................................................8
Struktura rynku wg Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych................................. 10
3.2. Rozwój rynku pod względem podmiotowym............................................12
3.3. Rozwój rynku pod względem produktowym ............................................14
3.4. Dystrybutorzy.................................................................................15
3.5. Fundusze zagraniczne.......................................................................15
IV. POLSKI RYNEK FUNDUSZY NA TLE EUROPEJSKIEGO .............................................17
V. UDZIAŁ FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH W OSZCZĘDNOŚCIACH POLAKÓW .........................18
VI. STRUKTURA RYNKU FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH W 2009 ROKU ..............................20
6.1. Fundusze akcyjne............................................................................23
6.2. Fundusze mieszane..........................................................................25
6.2.1. Fundusze mieszane - zrównoważone i aktywnej alokacji ......................... 25
6.2.1. Fundusze mieszane - stabilnego wzrostu .............................................26
6.2.2. Fundusze mieszane - z ochroną kapitału .............................................27
6.3. Fundusze dłużne .............................................................................28
6.4. Fundusze gotówkowe i rynku pieniężnego..............................................29
6.5. Fundusze rynku nieruchomości ........................................................... 29
6.6. Fundusze surowcowe........................................................................30
6.7. Fundusze sekurytyzacyjne .................................................................30
VII. SKŁADNIKI LOKAT FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH ...............................................31
VIII. WYNIKI FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH .........................................................32
2
I. List Prezesa
Szanowni Państwo,
Mam przyjemność przedstawić Państwu raport podsumowujący ubiegły rok na rynku
funduszy inwestycyjnych w Polsce.
Rok 2009 był bardzo dobry zarówno dla funduszy inwestycyjnych, którym udało się
wyjść z kryzysu i wrócić na ścieżkę wzrostu, jak i dla inwestorów. Na rynek funduszy
inwestycyjnych po kilkunastu miesiącach powróciła dobra passa, oznaczająca zwiększoną
aktywność klientów funduszy, którzy w całym roku 2009 wpłacili do funduszy ok. 2,5-3 mld
netto. Dzięki temu oraz sprzyjającej koniunkturze gospodarczej, aktywa zgromadzone
przez rodzime fundusze inwestycyjne wzrosły o ponad 19 mld (26%), osiągając na koniec
grudnia 2009 roku poziom 93 mld PLN. Klienci zaczęli wracać do funduszy, jednak
charakteryzowała ich większa niż przed kryzysem ostrożność w podejmowanych decyzjach
inwestycyjnych. Mimo tego, że najwięcej nowych środków w minionym roku trafiło do
portfeli funduszy akcyjnych, na drugie miejsce awansowały produkty najbezpieczniejsze
czyli fundusze gotówkowe i rynku pieniężnego, do których klienci wpłacili 758 mln więcej
niż z nich wypłacili. Dodatkowo dynamika wzrostu środków zgromadzonych w tym
segmencie w 2009 roku była najwyższa od kilku lat i wyniosła 15,5%. Taka polaryzacja w
zachowaniach inwestorów świadczy o
dwóch trendach. Z jednej strony część Polaków
najwidoczniej uznała, że rok 2009 był już dobrym momentem do rozpoczęcia inwestycji
agresywnych po okresie bessy, druga grupa inwestorów natomiast też zaczęła wracać do
funduszy, ale mając w pamięci skutki kryzysu finansowego, wolała postawić na produkty
najbardziej bezpieczne. Można powiedzieć, że w 2009 roku odwrócił się trend, w ramach
którego produktami najbardziej popularnymi były fundusze mieszane. Tym samym
struktura aktywów polskich funduszy zaczęła się zbliżać do struktury europejskiej, gdzie
drugą pozycję zajmują właśnie fundusze bezpieczne (rynku pieniężnego i dłużne). Co
więcej, polski rynek funduszy na tle europejskiego wypadł w ubiegłym roku bardzo dobrze.
Dynamika wzrostu aktywów funduszy inwestycyjnych w Polsce była prawie dwukrotnie
wyższa od dynamiki europejskiej, co dało naszemu krajowi szóstą pozycję pod względem
tempa wzrostu aktywów na 26 monitorowanych przez EFAMA krajów.
Dobra passa funduszy znalazła odzwierciedlenie także w ich pozycji w strukturze
oszczędności Polaków. Fundusze inwestycyjne były w 2009 roku trzecią najchętniej
wybieraną przez Polaków dobrowolną formą lokowania oszczędności.
Analizując rynek od strony podażowej, również można mieć powody do
zadowolenia. Mimo kryzysu nie osłabło zainteresowanie rozpoczynaniem działalności
3
związanej z zarządzaniem funduszami, o czym świadczy liczba wniosków i zezwoleń
Komisji Nadzoru Finansowego na zarządzanie funduszami inwestycyjnymi. Miniony rok to
także czas dynamicznego przyrostu nowych produktów, wśród których prym wiodły
fundusze zamknięte aktywów niepublicznych adresowane
do klientów indywidualnych
dysponujących wysokimi dochodami lub klientów instytucjonalnych.
Istotne zmiany dotknęły w ubiegłym roku też otoczenie prawne regulujące
działalność funduszy inwestycyjnych i towarzystw. Nowelizacje aktów wykonawczych do
zmienionej w 2008 ustawy o funduszach inwestycyjnych wprowadziły m.in. zmiany
dotyczące dystrybucji funduszy inwestycyjnych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra
Finansów od dnia 13 lipca 2009 podmioty prowadzące działalność w zakresie pośrednictwa
w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa oraz tytułów uczestnictwa, ale niebędące
bankami ani domami maklerskimi, są zobowiązane do sprawdzenia, czy produkt, jakim jest
fundusz inwestycyjny, jest odpowiedni dla klienta oraz zbadać profile inwestycyjne klientów
funduszy. Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami we współpracy ze zrzeszonymi
towarzystwami funduszy inwestycyjnych przygotowała jako propozycje dla dystrybutorów
wzory ankiet badających te kwestie. Wynikiem prac Izby i działającej w jej ramach grupy
roboczej był też „Standard oceny klientów funduszy inwestycyjnych w celu określenia
poziomu ryzyka związanego z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu”, który
powstał w związku z wymogami znowelizowanej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy
oraz finansowaniu terroryzmu.
Powyższe wydarzenia i czynniki kształtowały rynek funduszy inwestycyjnych w 2009,
dla którego po kilkunastu miesiącach chudych zaczęły się znów miesiące tłuste. Miejmy
nadzieję, że będą trwały jak najdłużej przynosząc korzyści wszystkim inwestorom.
Życzę Państwu przyjemnej i interesującej lektury!
dr Marcin Dyl
Prezes Zarządu IZFiA
4
II. Otoczenie rynkowe. Sytuacja gospodarcza Polski
Produkt krajowy brutto: Rok 2009 przyniósł istotne wyhamowanie dynamiki PKB w Polsce,
na co negatywny wpływ miały zjawiska kryzysowe o charakterze globalnym. Mimo to Polska
była jedynym państwem członkowskim Unii Europejskiej, które w 2009 r. osiągnęło wzrost
gospodarczy. Ze wstępnych danych wynika, że produkt krajowy brutto był wyższy niż przed
rokiem o 1,7% (wobec wzrostu o 5,0% w 2008 r.). W podobnej skali zwiększyła się wartość
dodana brutto, w tym w budownictwie o 4,7%, a w usługach rynkowych o 2,5%. Po raz
pierwszy od 2002 r. obniżyła się wartość dodana brutto w przemyśle (o 1,1%).
Pozytywnie na wzrost PKB
wpływał popyt zagraniczny, co
było związane z głębszym
spadkiem importu niż eksportu.
Polska
z
jednej
strony
skorzystała na poprawie sytuacji
gospodarczej u swoich głównych
partnerów handlowych, z drugiej
strony słabszy złoty i mniejszy
popyt na dobra zagraniczne
wpływały
ograniczająco
na
wielkość importu.
Tabela 1. Dynamika realna produktu krajowego brutto
2007
2008
2009
Produkt krajowy brutto
6,8%
5,0%
1,7%
Spożycie ogółem, w tym:
4,6%
6,3%
2,0%
4,9%
5,9%
2,3%
24,3%
2,9%
-10,8%
17,6%
8,2%
-0,3%
8,7%
5,5%
-0,9%
6,7%
5,0%
1,7%
10,1%
6,6%
-1,1%
indywidualne
Akumulacja brutto, w tym:
nakłady brutto na środki trwałe
Popyt krajowy
Wartość dodana brutto, w tym:
przemysł
budownictwo
10,8%
9,1%
4,7%
Pomimo zwiększenia spożycia
usługi rynkowe
6,5%
5,3%
2,5%
ogółem (o 2,0%), w tym
indywidualnego (o 2,3%), popyt Źródło: GUS
krajowy, po siedmiu latach
wzrostu, obniżył się o 0,9% (w 2008 r. był o 5,5% wyższy niż przed rokiem). Wpłynął na to
głęboki spadek akumulacji brutto (o 10,8%), przy niewielkim zmniejszeniu nakładów brutto
na środki trwałe (o 0,3%). Stopa inwestycji obniżyła się z 22,1% w 2008 r. do ok. 21%.
Według wstępnych szacunków GUS, produkcja sprzedana przemysłu ogółem w 2009 r. była
o 3,5% niższa niż przed rokiem, natomiast produkcja budowlano-montażowa ogółem była
wyższa niż w roku poprzednim o ok. 3%. Według szacunków, sprzedaż detaliczna ogółem
w 2009 r. ukształtowała się na poziomie o ok. 1,3% wyższym niż w roku poprzednim.
Rynek pracy: Jednym z głównych skutków spowolnienia gospodarczego w Polsce było
pogorszenie sytuacji na rynku pracy. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw
w 2009 r. było niższe niż przed rokiem o 1,2%, głównie w rezultacie spadku
w przetwórstwie przemysłowym. Stopa bezrobocia rejestrowanego stopniowo wzrastała
i w grudniu 2009 r. wyniosła 11,9%, wobec 9,5% na koniec grudnia 2008 roku. Przeciętne
miesięczne wynagrodzenia nominalne brutto w gospodarce narodowej rosły wolniej niż
przed rokiem, przy czym w sferze budżetowej obserwowano wyższą dynamikę niż
w sektorze przedsiębiorstw. W wyniku znacznego osłabienia tempa wzrostu wynagrodzeń
nominalnych, siła nabywcza przeciętnych miesięcznych płac w sektorze przedsiębiorstw
była tylko nieco wyższa niż w 2008 r. (o 1,1% wobec 6,1%).
Inflacja: W 2009 roku średnioroczny wskaźnik inflacji mierzony wskaźnikiem cen dóbr
i usług konsumpcyjnych spadł do 3,5% z 4,2% w 2008 roku, czyli sięgał górnej granicy celu
inflacyjnego NBP. Utrzymana na
podwyższonym
poziomie Tabela 2. Inflacja i bezrobocie w latach 2004-2009
inflacja była efektem podwyżek
2004
2005 2006
2007
2008 2009
cen regulowanych, wzrostu cen
inflacja
3,5%
2,1%
1,0%
2,5%
3,3%
3,5%
żywności oraz osłabienia się
9,5% 11,9%
złotego, które oddziaływało na stopa bezrobocia 19,0% 17,6% 14,8% 11,2%
wzrost
cen
towarów Źródło: GUS
importowanych.
5
Polityka pieniężna: Trwające spowolnienie gospodarcze w kraju w połączeniu z niskim
poziomem stóp procentowych w strefie euro oraz Stanach Zjednoczonych skłoniły Radę
Polityki Pieniężnej do kontynuacji, rozpoczętego pod koniec 2008 roku, cyklu rozluźnienia
polityki pieniężnej. W efekcie stopa referencyjna została obniżona przez RPP w I połowie
2009 roku łącznie o 150 punktów bazowych (w styczniu, lutym, marcu i czerwcu) do
poziomu 3,5% oraz została utrzymana na tym poziomie do końca 2009 roku. Obniżki stóp
procentowych określiły konkurencyjność poszczególnych instrumentów finansowych
dostępnych na krajowym rynku finansowym. Według danych Narodowego Banku Polskiego
średnie oprocentowanie nowych depozytów złotowych gospodarstw domowych ogółem
zmniejszyło się z 6,5% na koniec 2008 roku do 4,0% na koniec 2009 roku. W efekcie
zmniejszyła się dynamika przyrostu środków na rachunkach bankowych gospodarstw
domowych. W grudniu 2009 roku osiągnęły one wartość 387,3 mld zł, czyli zwiększyły się
o 15,1% w ciągu roku.
Budżet państwa: W 2009 roku pogorszył się stan finansów publicznych. Budżet państwa na
2009 r., który zakładał deficyt na poziomie 18,2 mld zł był przygotowany w oparciu o zbyt
optymistyczne założenia makroekonomiczne. Po wrześniowej nowelizacji planowany
deficyt zmieniono na 27,2 mld zł. Ożywienie gospodarcze zanotowane pod koniec
minionego roku, przekładające się na wzrost dochodów z tytułu podatków oraz
wprowadzenie rządowego pakietu oszczędnościowego spowodowały, że deficyt budżetu
Państwa w 2009 roku był niższy i wyniósł 23,8 mld zł. Relacja długu publicznego do PKB
zwiększyła się z poziomu 47,2% w 2008 roku do 50,7% w 2009.
Rynek kapitałowy: Rok 2009 przyniósł wyraźne poprawienie nastrojów na rynku akcji. Do
poprawy koniunktury przyczynił się napływ kapitału będący efektem wdrożenia licznych
pakietów stymulacyjnych. Na krajowy rynek akcji pozytywnie wpłynęła również korzystna
na tle innych krajów sytuacja makroekonomiczna Polski. Wszystkie główne indeksy
warszawskiej giełdy papierów wartościowych odnotowały imponujące wzrosty. Główny
indeks WIG zwyżkował o +46,9%, największy wzrost odnotował natomiast indeks grupujący
spółki o najmniejszej kapitalizacji sWIG80 (+61,8%). Blue chipy zakończyły miniony rok na
poziomie +33,5% wyższym niż rok wcześniej. W ujęciu branżowym największe zyski
odnotowali deweloperzy oraz spółki z sektora spożywczego, czyli sektory, które zanotowały
największą przecenę w 2008 roku. Ich subindeksy zyskały odpowiednio: WIG-Spożywczy
+126,2%, WIG-Deweloperzy +124,8%. Najniższy wzrost cen akcji zanotowały natomiast
spółki Medowie (+16,7%), budowlane (+16,1%) oraz telekomunikacyjne (+1,9%).
W 2009 roku na rynku podstawowym Tabela 3. Zmiany na rynku finansowym w 2009 roku
GPW zadebiutowało 13 spółek (wobec 33 WIG
46.85%
w 2008 roku), z kolei akcje 8 podmiotów
33.47%
zostały wycofane z obrotu. W efekcie WIG20
55.24%
liczba spółek notowanych na GPW mWIG40
wzrosła do 379 na koniec roku. sWIG80
61.85%
Zrealizowano dwie duże emisje akcji IROS*
4.09%
PKO BP i PGE w IV kwartale, łączna
3.74%
wartość ofert publicznych wyniosła IRP_WIBID_1M **
USD/PLN
-3,76%
prawie 7,0 mld zł. Kapitalizacja
warszawskiej giełdy na koniec roku EUR/PLN
-1,54%
zwiększyła się do 715,8 mld zł, czyli * indeks rynku obligacji obliczany przez A nalizy Online
o +257 mld zł w ciągu roku, w tym 421,2
** indeks rynku pieniężnego
mld zł przypadały na spółki krajowe. W
całym roku łączne obroty na rynku akcji Źródło: NBP, GPW, ERSPW, obliczenia A nalizy Online
wyniosły 351,9 mld zł, co w porównaniu z poziomem 331,3 mld zł w roku 2008 stanowiło
wzrost o +6%. Wartość obrotu obligacjami wyniosła 2,95 mld zł (-41% mniej niż rok
wcześniej), zaś wolumen obrotu kontraktami wyniósł 13,4 mln sztuk (+10% wyższy niż w
roku 2008). Ważnym wydarzeniem dla rozwoju giełdy było uruchomienie we wrześniu
nowego zorganizowanego rynku dłużnych papierów wartościowych – Catalyst.
6
III. Rynek funduszy w Polsce
3.1. Aktywa netto funduszy inwestycyjnych w 2009 r.
Rok 2009 był dobrym okresem
dla funduszy inwestycyjnych. Po
niespotykanym
spadku
aktywów, który w 2008 roku
wyniósł -60 mld złotych, w 2009
roku
aktywa
krajowych
funduszy
inwestycyjnych
powróciły
na
ścieżkę
dynamicznego wzrostu.
Wykres 1. Aktywa funduszy w latach 2001 - 2009 (mld PLN)
150
133,8
99,2
93,1
100
73,9
61,6
50
7,0
12,1
23,0
33,0 37,6
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
W
końcowym
rozrachunku
aktywa funduszy inwestycyjnych
wzrosły o +19,3 mld złotych
i osiągnęły poziom 93,11 mld złotych (+26,1%). W ujęciu walutowym aktywa na koniec
grudnia wyniosły 22,7 mld euro, czyli były o + 5,0 mld euro większe niż przed rokiem.
Odpowiada to rocznej dynamice na poziomie +28,0%, na której wysokość wpłynęło również
osłabienie się EUR względem PLN o -1,5%.
Źródło: TFI, IZFiA , obliczenia A nalizy Online
Wzrost wartości aktywów krajowych funduszy inwestycyjnych wpłynął na poprawę relacji
między aktywami a wartością PKB. Wskaźnik ów wzrósł w ciągu 12 miesięcy z poziomu 5,8%
do 9,6%. Dzięki wysokiej rocznej dynamice aktywów zgromadzone w krajowych funduszach
inwestycyjnych środki powróciły do poziomu sprzed upadku Lehman Brothers.
Do dynamicznego wzrostu wartości aktywów zarządzanych przez krajowe TFI przyczynił się
przede wszystkim powrót koniunktury na rynku akcji. W ciągu 12 miesięcy indeks WIG
zyskał +47%. Coraz lepszy klimat do inwestowania i utrzymujące się silne wzrosty indeksów
sprawiły, że aktywa funduszy inwestycyjnych w Polsce zniżkowały jedynie w styczniu
i lutym, natomiast przez kolejne 10 miesięcy notowały nieustanne wzrosty. Największe
miały miejsce w miesiącach, w których najsilniej zwyżkowały indeksy na GPW
w Warszawie, czyli w kwietniu (+4,6 mld PLN) oraz w miesiącach wakacyjnych (w lipcu
aktywa zwiększyły się o +4,7 mld PLN, a w sierpniu o +4,0 mld PLN).
Wykres 2. Zmiana miesięczna aktywów w 2009 r. (mld PLN)
10
5
2009-12
2009-11
2009-10
2009-09
2009-08
2009-07
2009-06
2009-05
2009-04
2009-03
2009-02
-5
2009-01
0
Źródło: TFI, IZFiA , obliczenia A nalizy Online
Mniejszy wpływ na wzrost wartości aktywów miały posunięcia inwestycyjne posiadaczy
jednostek i certyfikatów inwestycyjnych. Według rzeczywistych danych publikowanych
przez Izbę Zarządzających Funduszami i Aktywami2, łączne saldo nabyć i odkupień wyniosło
w 2009 roku +2,46 mld PLN. Według szacunków Analiz Online biorących pod uwagę również
fundusze niezrzeszone w IZFiA, saldo to wyniosło ok. +3,0 mld PLN, wobec -28,9 mld PLN
w 2008 roku. W minionym roku dokonaliśmy zakupu jednostek na łączną kwotę 58,71 mld
1
Wprawdzie wartość aktywów prezentowana przez poszczególne TFI jest nieco wyższa, jednak z kwoty tej zostały
wyeliminowane środki zarządzane przez fundusze inwestujące aktywa w jednostki uczestnictwa innych produktów
zarządzanych przez to samo TFI.
2
Dane pochodzą z funduszy zarządzanych przez TFI będące członkami IZFiA
7
Wykres 3. Nabycia i odkupienia w 2009 r. (mld PLN)
10
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
nabycia
odkupienia
saldo
10
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
PLN, w porównaniu do 91,2 mld PLN w
2008 roku. Jednocześnie wartość
odkupień sięgnęła -56,25 mld PLN. Rok
wcześniej było to -120,5 mld PLN.
2009-12
2009-11
2009-10
2009-09
2009-08
2009-07
2009-06
2009-05
2009-04
2009-03
2009-02
2009-01
Pierwsze
cztery
miesiące
roku
kończyły się z ujemnym bilansem
wpłat i wypłat. Dodatkowo od lutego
do kwietnia aktywność inwestorów
utrzymywała się na bardzo niskim
poziomie, zarówno poziom nabyć jak
i odkupień nie przekraczał 3,5 mld
PLN. Najgorsze saldo wpłat i wypłat
Źródło: IZFiA
odnotowano w lutym 2009 roku, kiedy
wyniosło -1,05 mld PLN. W pozostałych 3 niekorzystnych miesiącach nie przekraczało -1
mld PLN. Wraz z poprawą nastrojów na światowych giełdach papierów wartościowych
zwiększyła się wartość realizowanych zleceń nabyć oraz odkupień jednostek. Największą
aktywność uczestnicy funduszy inwestycyjnych wykazali w listopadzie i grudniu, kiedy
zarówno wartość sprzedaży jak i odkupień przekraczała 6 mld PLN. W efekcie każdy
kolejny miesiąc, poczynając od maja 2009 roku, kończył się dodatnim saldem wpłat i
wypłat, sięgającym w najlepszym miesiącu – sierpniu 2009 roku +1,11 mld PLN.
Udział salda nabyć i odkupień we wzroście aktywów funduszy w 2009 roku wyniósł zaledwie
15,8%, co potwierdza, iż do wzrostu wartości aktywów przyczyniła się głównie dobra
koniunktura giełdowa. Wynik zarządzania, czyli wzrost wyceny lokat funduszy osiągnął
bowiem w ubiegłym roku wartość ponad 16 mld PLN.
Tabela 4. Udział salda nabyć i odkupień w zmianie aktywów
2001
2002
2003
wzrost aktywów
5 118 10 899
9 938
4 581 24 020 37 608 34 632 -59 924 19 260
saldo nabyć i odkupień
4 841
9 520
8 398
3 573 18 204 26 052 30 697 -28 849
277
1 379
1 540
1 007
wynik z zarządzania
udział salda w zmianie aktywów
2004
2005
2006
5 816 11 556
2007
2008
2009
3 035
3 935 -31 075 16 225
94,59% 87,34% 84,50% 78,01% 75,79% 69,27% 88,64% 48,14% 15,76%
Źródło: TFI, szacunki A naliz Online
Struktura rynku wg grup funduszy
Oprócz wysokiej dynamiki i silnego wzrostu aktywów, 2009 rok przyniósł kilka istotnych
zmian w ich strukturze. Przede wszystkim swój wieloletni prym straciły fundusze mieszane
(zrównoważone, aktywnej alokacji, absolutnego zwrotu itp.), których udział w rynku co
prawda nieznacznie wzrósł do 27,2% na koniec roku, jednak w stopniu niewystarczającym
do utrzymania pozycji lidera. Najistotniejszą kategorią funduszy na koniec roku były
produkty akcyjne, które stały się beneficjentami hossy na giełdowych parkietach. Aktywa
w nich zgromadzone zyskały na wartości +54,6%, dzięki czemu ich udział w całości aktywów
wzrósł o +5,4 pkt proc. do poziomu 29,1%. Jedynie fundusze surowcowe odnotowały wyższą
dynamikę (+199,6%), jednak ich udział w rynku pozostaje na symbolicznym poziomie
(0,2%).
W minionym roku każdy z dziewięciu podstawowych segmentów odnotował dodatnią
dynamikę aktywów netto. Dwucyfrowy wzrost wartości zarządzanych środków odnotowały
wspomniane fundusze mieszane (+30%), pieniężne i gotówkowe (+15,5%) oraz dłużne
(+11,4%). W przypadku dwóch ostatnich segmentów dynamika ta nie wystarczyła jednak do
utrzymania udziału w rynku na niezmienionym poziomie. Fundusze pieniężne i gotówkowe
stanowiły na koniec grudnia 2009 roku 9,3% rynku, a dłużne 13,5%, co oznacza spadek o
odpowiednio -0,9 pkt proc. i -1,8 pkt proc. W całym 2009 roku najwięcej straciły jednak
8
Tabela 5. Aktywa netto segmentów i ich udział w rynku (mln PLN)
war t o ść (ml n P LN)
gru 08 d y nami k a
gru 09 u d z i ał
gru 08 gru 09 akcyjne
17 534
27 114
54,6%
23,7%
29,1%
mieszane
19 472
25 307
30,0%
26,4%
27,2%
dłużne
11 295
12 577
11,4%
15,3%
13,5%
stabilnego wzrostu
11 614
12 532
7,9%
15,7%
13,5%
pieniężne i gotówkowe
7 525
8 694
15,5%
10,2%
9,3%
ochrony kapitału
3 022
3 241
7,3%
4,1%
3,5%
nieruchomości
2 530
2 619
3,5%
3,4%
2,8%
851
924
8,6%
1,2%
1,0%
47
140
199,6%
0,1%
0,2%
73 888
93 148
sekurytyzacyjne
surowcowe
r az em
26, 1% 100, 0% 100, 0%
* fundusze zrównoważone i inne mieszane (aktywnej alokacji, absolutnego zwrotu itp.)
Źródło: An alizy On lin e na pods tawie raportów TFI oraz dan ych IZFiA
fundusze stabilnego wzrostu,
których udział w rynku na
koniec roku wyniósł 13,5%,
co w porównaniu do 15,7%
na koniec 2008 roku oznacza
spadek o -2,3 pkt proc.
W
przypadku
ostatnich
trzech segmentów (ochrony
kapitału,
nieruchomości,
sekurytyzacyjne), dynamika
wartości
aktywów
była
jednocyfrowa
i wyniosła
odpowiednio +7,3%, +3,5%
oraz +8,6%. Udział w rynku
tych 3 segmentów uległ
nieznacznemu zmniejszeniu.
Na dziewięć segmentów,
siedem odnotowało w 2009 roku dodatnie saldo wpłat i wypłat. Najwięcej nowych środków
pozyskały fundusze akcyjne ponad +2 mld PLN, w tym ponad połowa aktywów netto
napłynęła do funduszy akcji polskich uniwersalnych. Ponad +0,7 mld PLN nowego kapitału
trafiło do funduszy pieniężnych i gotówkowych. Duże rozbieżności miały miejsce w 3
segmentach lokujących aktywa na rynku akcji i długu w różnych proporcjach. W przypadku
funduszy mieszanych (zrównoważone, aktywnej alokacji, absolutnego zwrotu itp.) saldo
wpłat i wypłat było dodatnie i wyniosło ok. +0,5 mld PLN3, głównie dzięki napływowi
środków do funduszy o charakterze zamkniętym. Również fundusze ochrony kapitału
odnotowały dodatnie saldo nabyć i odkupień wynoszące ok. +0,4 mld PLN. Natomiast
fundusze stabilnego wzrostu odnotowały istotny odpływ środków, sięgający -0,7 mld PLN.
W 2009 roku korzystne saldo odnotowały jeszcze fundusze dłużne (+0,3 mld PLN),
surowcowe oraz sekurytyzacyjne (po ok. kilkadziesiąt mln PLN). Ujemne saldo wpłat
i wypłat, poza wspomnianymi funduszami stabilnego wzrostu, odnotowały również
fundusze nieruchomości (-0,05 mld PLN).
Wykres 4. Saldo wpłat i wypłat w segmentach w 2009 r. (mld PLN)
akcyjne
mieszane
dłużne
surowcowe
ochrony kapitału
sekurytyzacyjne
nieruchomości
stabilnego wzrostu
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
Źródło: IZFiA , szacunki A naliz Online
3
Największe różnice między danymi IZFiA i Analiz Online o saldzie nabyć i odkupień w 2009 dotyczą pojemnej grupy funduszy
mieszanych (podzielonej wg Analiz Online na fundusze mieszane, stabilnego wzrostu i ochrony kapitału), w której dużą rolę
odgrywają fundusze aktywów niepublicznych. Wg IZFiA bazującej na rzeczywistych danych ale mniejszej liczbie funduszy (co
wynika między innymi z wyłączenia funduszy aktywów niepublicznych z tej grupy), saldo wyniosło -0,94 mln PLN, natomiast
wg Analiz Online łączne saldo tego segmentu to -0,16 mld PLN
9
Struktura rynku wg Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych
Największy udział w rynku funduszy inwestycyjnych w Polsce posiadają TFI powiązane
z największymi bankami detalicznymi: Pioneer Pekao TFI, BZ WBK AIB TFI, ING TFI oraz
PKO TFI. Wyjątkiem w tym gronie jest Aviva Investors Poland TFI, które powiązane z dużym
ubezpieczycielem.
W 2009 roku niemal wszystkie Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych odnotowały wzrost
wartości zarządzanych aktywów, w pięciu przypadkach ponad dwukrotne. Największą
dynamikę wzrostu odnotowały Idea TFI (+267,4%), Quercus TFI (+254,4%) oraz Intrum
Justitia TFI (+113%). Ponad dwukrotnie wzrosła również wartość aktywów funduszy
zarządzanych przez Ipopema TFI oraz Opera TFI (dzięki przejęciu funduszy SEB TFI).
Wymienione towarzystwa zarządzają jednak stosunkowo niewielkimi aktywami,
nieprzekraczającymi na koniec 2009 roku 2 mld zł. Dlatego też największy wzrost w udziale
w rynku odnotowały TFI zarządzające aktywami o większej wartości: Copernicus Capital
TFI oraz Union Investment TFI (oba po +0,9 pkt proc.)
Wykres 5. Struktura rynku według TFI w latach 2008-2009
Rok 2008
Rok 2009
Pioneer Pekao TFI
BZ WBK AIB TFI
16,6%
20,3%
ING TFI
16,4%
21,5%
Aviva Investors Poland TFI
11,3%
4,1%
3,3%
Skarbiec TFI
3,9%
9,9%
5,1%
KBC TFI
Copernicus Capital TFI
5,4%
10,4%
9,7%
11,3%
PKO TFI
Union Investment TFI
3,8%
4,3%
4,8%
4,9%
5,3%
9,7%
8,4%
9,6%
BPH TFI
pozostałe
Źródło: TFI
Cechą charakterystyczną ostatnich lat był istotny spadek udziału w rynku towarzystw
zarządzających największymi aktywami. W 2009 roku w przypadku dwóch największych TFI
ta tendencja uległa wyhamowaniu. Udział lidera w rynku - Pioneer Pekao TFI – zmniejszył
się jedynie o -0,2 pkt procentowego, a BZ WBK AIB TFI nie uległ zmianie. W minionym roku
mieliśmy jedynie do czynienia ze zmianą na miejscu trzeciego co do wielkości
zarządzanych środków TFI. W 2008 roku pierwszą trójkę zamykało PKO TFI z udziałem na
poziomie 10,4%, jednak odpływy środków z funduszy tego TFI w 2009 roku spowodowały
zmniejszenie udziału do 8,4%. Tym samym trzecim pod względem zarządzanych aktywów
TFI po roku przerwy zostało ING TFI (9,7%).
Głównym czynnikiem, który ma wpływ na wzrost/spadek wartości aktywów funduszy
inwestycyjnych ma koniunktura rynkowa na krajowym i zagranicznych rynkach akcji, która
w 2009 roku była bardzo korzystna. Istotny wpływ na rozwój tego rynku mają również:
wzrost polskiej gospodarki, stosunkowo niski poziom bezrobocia, emigracja zarobkowa oraz
stale rosnąca świadomość inwestycyjna. Z czynników strukturalnych ważna pozostaje
popularność ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, dzięki
temu, iż zdecydowana większość polis z UFK jest powiązana z krajowymi funduszami
inwestycyjnymi. Istotny jest również rozwój palety produktów i oferowanie przez TFI coraz
10
bogatszego wachlarza możliwości inwestycyjnych. Dużą rolę odgrywają także fundusze
zamknięte tworzone na zamówienie, które nieustająco cieszą się dużym zainteresowaniem.
Tabela 6. Dynamika zmian aktywów poszczególnych TFI (mln PLN)
aktywa (mln)
2008
AKJ Investment TFI
2009
udział w rynku
2008
2009
zmiana
mln PLN dynamika
42,4
48,2
0,1%
0,1%
Amplico TFI
1 139,5
1 232,8
1,5%
1,3%
93,3
8%
Aviva Investors Poland TFI
7 137,9
8 912,5
9,7%
9,6%
1 774,6
25%
27,2
0,0%
0,0%
27,2
BEST TFI
5,8
14%
BPH TFI
3 005,8
3 523,1
4,1%
3,8%
517,3
17%
BZ WBK AIB TFI
8 378,0
10 497,6
11,3%
11,3%
2 119,6
25%
Copernicus Capital TFI
2 860,4
4 458,6
3,9%
4,8%
1 598,2
56%
DWS Polska TFI
1 211,3
1 348,2
1,6%
1,4%
136,9
11%
40,5
16,3
0,1%
0,0%
-24,2
-60%
GO TFI
IDEA TFI
ING TFI
Intrum Justitia TFI
Investors TFI
IPOPEM A TFI
279,8
1 028,0
0,4%
1,1%
748,2
267%
7 283,9
9 029,3
9,9%
9,7%
1 745,4
24%
15,3
32,6
0,0%
0,0%
17,3
113%
653,9
753,4
0,9%
0,8%
99,5
15%
948,4
1 951,9
1,3%
2,1%
1 003,5
106%
KBC TFI
3 754,7
4 575,9
5,1%
4,9%
821,2
22%
Legg M ason TFI
2 584,7
3 064,2
3,5%
3,3%
479,5
19%
M CI Capital TFI
224,4
289,8
0,3%
0,3%
65,4
29%
M illennium TFI
1 664,7
2 441,2
2,3%
2,6%
776,5
47%
Noble Funds TFI
777,5
1 103,7
1,1%
1,2%
326,2
42%
OPERA TFI
706,4
1 423,0
1,0%
1,5%
716,6
101%
12 295,4
15 292,3
16,6%
16,4%
2 996,9
24%
7 674,8
7 856,3
10,4%
8,4%
181,5
2%
83,8
297,1
0,1%
0,3%
213,3
255%
-683,0
-100%
882,0
22%
Pioneer Pekao TFI
PKO TFI
Quercus TFI
SEB TFI
Skarbiec TFI
683,0
4 016,9
0,9%
4 898,9
5,4%
5,3%
SUPERFUND TFI
110,1
127,8
0,1%
0,1%
17,7
16%
TFI Allianz Polska
978,1
1 314,6
1,3%
1,4%
336,5
34%
2 269,1
2 828,9
3,1%
3,0%
559,8
25%
599,9
734,0
0,8%
0,8%
134,1
22%
2 457,3
3 973,6
3,3%
4,3%
1 516,3
62%
TFI PZU
TFI SKOK
Źródło: TFI
Przez cały 2009 rok najwięcej nowych środków pozyskiwały instytucje średniej wielkości,
również te, które nie mają wsparcia ze strony banków. Najwięcej nowych aktywów netto
napłynęło do funduszy Union Investment TFI, które wg szacunków Analiz Online zebrało
ponad +1,0 mld PLN. Wysokie saldo nabyć i odkupień odnotowała również IDEA TFI (blisko
+0,7 mld PLN). Towarzystwo to uruchomiło w zeszłym roku 11 nowych funduszy
zamkniętych, do których trafiła co druga złotówka. Około +0,5 mld PLN pozyskało KBC TFI
oraz niewiele mniej Millennium TFI. Wśród towarzystw, które zarządzają aktywami
o największej wartości, dodatnie saldo wpłat i wypłat odnotowało jedynie ING TFI (ok.
+0,3 mld PLN).
W minionym roku najlepiej sprzedawały się jednostki funduszy: Pioneer Lokacyjny (Pioneer
FIO), Arka Akcji FIO oraz UniKorona Pieniężny (UniFundusze FIO). Wszystkie trzy pozyskały
11
netto po ok. +0,5 mld PLN.
Wśród produktów nowo
utworzonych skierowanych
do
szerokiego
grona
inwestorów,
najwięcej
nowych środków pozyskał
Pioneer Zmiennej Alokacji 2
SFIO (niecałe +0,3 mld
PLN). Wysokie napływy
odnotowało jeszcze kilka
funduszy
o charakterze
zamkniętym,
przeznaczonych
dla
prywatnych inwestorów.
Wykres 6. Napływ środków do TFI w 2009 roku (mln PLN)
-700
-500
-300
-100
100
300
500
700
900
1 100
IDEA TFI
KBC TFI
Millennium TFI
Co pernicus Capital TFI
ING TFI
TFI PZU
Skarbiec TFI
TFI Allianz Po lska
Quercus TFI
No ble Funds TFI
TFI SKOK
SUPERFUND TFI
BPH TFI
IPOPEMA TFI
BEST TFI
MCI Capital TFI
Investors TFI
AKJ TFI
GO TFI
Intrum Justitia TFI
PLEJADA TFI
Legg Mason TFI
Aviva Investo rs Po land TFI
DWS Po lska TFI
OPERA TFI
Amplico TFI
Pio neer Pekao TFI
BZ WBK AIB TFI
PKO TFI
Wśród towarzystw, które
odnotowały
największe
odpływy środków, prym
wiodły te, które zarządzają
największymi
aktywami.
Według szacunków Analiz Źródło: szacunki A naliz Online
Online ujemne saldo nabyć
i odkupień w przypadku PKO TFI wyniosło ok. -0,7 mld PLN, BZ WBK AIB TFI
-0,4 mld PLN, a Pioneer Pekao TFI ponad -0,1 mld PLN.
Wśród poszczególnych funduszy inwestycyjnych największą przewagę wypłat nad wpłatami
odnotowały natomiast Pioneer Pieniężny (Pioneer FIO) – ponad -0,5 mld PLN oraz Arka
Ochrony Kapitału FIO -0,4 mld PLN.
3.2. Rozwój rynku pod względem podmiotowym
W 2009 roku Komisja Nadzoru Finansowego wydała pięć zezwoleń dla TFI na zarządzanie
funduszami inwestycyjnymi. Zgodę otrzymały: AgioFunds TFI, OSTOJA TFI, Penton TFI,
Societe Generale Asset Management Alternative Investments (Poland) TFI oraz TFI SATUS.
W przypadku czterech instytucji założycielami są krajowe instytucje oraz osoby prywatne,
natomiast w przypadku Société Générale Asset Management Alternative Investments
(Poland) TFI właścicielem jest instytucja należąca do francuskiej grupy Société Générale.
KNF wydała również towarzystwu Quercus TFI zezwolenia na rozszerzenie działalności
przedmiotu działalności TFI o zarządzanie portfelami oraz na doradztwo inwestycyjne.
W 2009 roku jedno towarzystwo zakończyło działalność. W lipcu 2009 roku Komisja Nadzoru
Finansowego na wniosek TFI uchyliła zezwolenie na wykonywanie działalności przez SEB
TFI. Fundusze tego TFI zostały natomiast przejęte kilka miesięcy wcześniej przez Opera
TFI.
W efekcie na koniec 2009 roku zarejestrowane były łącznie 43 towarzystwa funduszy
inwestycyjnych. Działalność operacyjną prowadziły natomiast 42 TFI, gdyż Société
Générale Asset Management Alternative Investments (Poland) TFI do końca roku nie
zarejestrowało żadnego funduszu inwestycyjnego.
W minionym roku na skutek zmian własnościowych w akcjonariacie towarzystw funduszy
inwestycyjnych oraz z uwagi na rebranding instytucji finansowej, nastąpiły zmiany nazw
2 towarzystw: Commercial Union Polska TFI na Aviva Investros Poland TFI oraz AIG TFI na
Aplico TFI, a także zarządzanych funduszy (Commercial Union na Aviva Investors, AIG na
Amplico, PKO/Credit Suisse na PKO oraz GE Debt na Fincrea).
W 2009 roku kilka funduszy zmieniło firmę zarządzającą aktywami. Opera TFI 1 maja 2009
roku przejęła zarządzanie dwoma funduszami parasolowymi SEB TFI, w skład których
12
wchodziło kilkanaście subfunduszy, zmieniając ich nazwę na Novo. Plejada TFI 2 września
2009 roku przejęła od Opoka TFI fundusz Opoka VI FIZ (obecnie Plejada Finanse FIZ), a 28
grudnia 2009 roku - Sezam XIII (obecnie Plejada Ecowipes FIZ AN) zarządzanym wcześniej
przez Skarbiec TFI. 30 września 2009 roku GO TFI przejęło natomiast z rąk zarządzających
Copernicus Capital TFI fundusz SECUS Pierwszy FIZ Spółek Niepublicznych.
Tabela 7. Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych zarejestrowane w Polsce
zarejestrowane przed 2009 rokiem
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
AIG Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
AKJ Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
AMATHUS Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
BPH Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Commercial Union Polska Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Copernicus Capital Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
DWS POLSKA Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Forum Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
FINCREA Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Hexagon Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
IDEA Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
ING Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Intrum Justitia Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Investors Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Ipopema Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
KBC Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Legg Mason Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
MCI Capital Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
MILLENNIUM Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Noble Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
OPERA Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Opoka Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
PIONEER PEKAO Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
PKO Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Plejada Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
SKARBIEC Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Superfund Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Allianz Polska S.A.
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych PZU S.A.
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo - Kredytowych S.A.
UNION INVESTMENT Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.
Altus Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych S.A.
BEST Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych S.A.
GO Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych S.A.
QUERCUS Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych S.A.
SPATIUM Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych SA
Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych AGRO S.A.
zarejestrowane w 2009 roku
39
AgioFunds Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych S.A.
40
OSTOJA Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych S.A.
41
Penton Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych S.A.
42
Societe Generale AM Alternative Investments (Poland) Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych S.A.
43
Tow arzystw o Funduszy Inw estycyjnych SATUS S.A.
Źródło: KNF
13
3.3. Rozwój rynku pod względem produktowym
W ciągu 12 miesięcy 2009 roku po raz pierwszy wycenianych było 95 nowych produktów
(biorąc pod uwagę zarówno fundusze, jak i subfundusze), w tym te, które uzyskały zgodę
Komisji Nadzoru Finansowego na działalność w latach wcześniejszych. Dodatkowo 5
funduszy zmieniło istotnie politykę inwestycyjną, co spowodowało przeniesienie ich do
innej grupy.
Najwięcej nowości, czyli funduszy wycenionych po raz pierwszy w 2009 roku, pojawiło się
w ING TFI (17 subfunduszy wchodzących w skład funduszu parasolowego ING SFIO
bazujących na funduszach zagranicznych z grupy), Ipopema TFI (14 funduszy) oraz Idea TFI
(11 funduszy zamkniętych aktywów niepublicznych).
Tabela 8. Ilość TFI i zarządzanych przez nie funduszy
2001
2002
2003
2004
2007
2008
towarzystwa funduszy inwestycyjnych
19
18
17
20
2005 2006
23
26
33
39
43
fundusze inwestycyjne
97
120
126
151
215
281
381
499
578
przyrost ilości funduszy
14
23
6
25
64
66
100
118
79
50
2009
700
600
500
400
300
200
100
0
40
30
20
10
0
2001
2002
2003
2004
2005
towarzystwa funduszy inwestycyjnych
2006
2007
2008
2009
fundusze inwestycyjne
Źródło: KNF, TFI, obliczenia A nalizy Online
Równocześnie w 2009 roku zostało zlikwidowanych 13 funduszy i subfunduszy (dodatkowo 5
zostało przekształconych). W 2009 roku otwarto likwidację kolejnych 13 produktów,
których proces został lub zostanie zakończony w 2010 roku. Najwięcej funduszy zamknęły:
Millenium TFI (6 subfunduszy) oraz DWS TFI (3 fundusze). Ponadto fundusz Pioneer
Średnich Spółek Rynku Polskiego FIO został przejęty przez inny fundusz tego TFI. Wśród
funduszy postawionych w stan likwidacji, ale których proces się nie zakończył w minionym
roku znalazło się m.in. 6 subfunduszy Novo SFIO zarządzanych przez Opera TFI.
W większości przypadków powodem likwidacji był spadek aktywów poniżej określonego
poziomu czyniące utrzymywanie takiego podmiotu nieopłacalnym.
W sumie na koniec grudnia 2009 roku krajowe TFI zarządzały 578 funduszami (wraz
z subfunduszami) (wśród znajdowały się fundusze, które były w trakcie likwidacji), w tym
350 o charakterze otwartym i 228 – zamkniętym.
W poprzednim roku znowu powstało więcej funduszy zamkniętych niż funduszy otwartych,
przy czym większość z nich miała charakter niepubliczny. Liczba produktów zamkniętych
zwiększyła się bowiem o 55 (59 nowych, 4 zamknięto), podczas gdy otwartych
i specjalistycznych otwartych jedynie o 41. Tym samym udział funduszy zamkniętych
w całkowitej liczbie produktów inwestycyjnych oferowanych na rynku funduszy
inwestycyjnych w Polsce wzrósł w ciągu roku z 35% do 39% na koniec 2009 roku. Wśród nich
przeważały fundusze aktywów niepublicznych adresowane do klientów indywidualnych
dysponujących wysokimi aktywami oraz klientów instytucjonalnych. Liderami w tworzeniu
tego typu podmiotów były Idea TFI oraz Ipopema TFI.
14
W 2009 roku oferta TFI skierowana do klientów indywidualnych w największym stopniu
rozszerzyła się o fundusze zagraniczne, szczególnie te oparte o rynek akcji i papierów
dłużnych. W przypadku tych produktów, znaczny udział stanowiły podmioty nabywające
tytuły uczestnictwa instytucji wspólnego inwestowania zarządzanych przez zagraniczne
spółki asset management należące do tej samej grupy kapitałowej. Z kolei biorąc pod
uwagę politykę inwestycyjną, najczęściej tworzone były fundusze i subfundusze o
określonej orientacji geograficznej (np. inwestujące na rynkach wschodzących) lub
sektorowej (np. branży: biotechnologicznej, energetycznej, farmaceutycznej, użyteczności
publicznej czy żywnościowej).
3.4. Dystrybutorzy
Lista podmiotów, które posiadają zezwolenie na dystrybucję jednostek uczestnictwa
funduszy inwestycyjnych lub tytułów uczestnictwa funduszy zagranicznych i które
podlegają regulacji art. 32 ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych zawiera 65
instytucji, w porównaniu do 213 na koniec 2008 roku. Zmniejszenie liczby podmiotów
wynika ze zmian przepisów.
13 stycznia 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 4 września 2008 r. o zmianie ustawy
o funduszach inwestycyjnych, ustawa – Prawo bankowe oraz ustawa o nadzorze nad
rynkiem finansowym (Dz. U. Nr 231, poz. 1546). Zgodnie z nowymi zapisami banki krajowe
nie muszą uzyskiwać odrębnego zezwolenia na pośredniczenie w przyjmowaniu
i przekazywaniu zleceń nabycia lub zbycia jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych
lub tytułów uczestnictwa funduszy zagranicznych. Do tego dnia zezwolenie takie uzyskały
w sumie 152 banki, w tym 125 banków spółdzielczych i 27 banków w formie spółek
akcyjnych.
3.5. Fundusze zagraniczne
Miniony rok nie obfitował w dużą liczbę nowych notyfikacji udzielonych dla funduszy
zagranicznych przez Komisję Nadzoru Finansowego. W stosunku do lat poprzednich
zmniejszyła się nie tylko liczba nowych licencji, ale w gronie instytucji pojawił się tylko
jeden nowy gracz tj. Credit Suisse Management Company z siedzibą w Luksemburgu,
podczas gdy rok wcześniej po raz pierwszy notyfikację uzyskało 9 instytucji. Spadek liczby
nowych licencji ma z pewnością związek z kryzysem oraz dużym pod względem
produktowym nasyceniem polskiego rynku. Notyfikację posiada już ponad 800 funduszy
i subfunduszy zagranicznych, a liczba powiązanych z nimi jednostek przekroczyła 2 tys. Ze
względu na fakt, że proces licencjonowania jest długi, w 2008 roku mieliśmy do czynienia z
wysypem notyfikacji, które w rzeczywistości były rezultatem decyzji biznesowych
podejmowanych jeszcze w szycie poprzedniej hossy (rok 2007). Z kolei rok 2009 to
odzwierciedlenie decyzji biznesowych, które były podejmowane w trakcie kryzysu (rok
2008) i głównie dlatego liczba podmiotów, które zdecydowały się na złożenie wniosku,
a następnie otrzymały notyfikację była niewielka. Pomimo wciąż rosnącej liczby notyfikacji
w rzeczywistości dystrybucją jednostek zajmuje się obecnie 15 podmiotów z 25, które
posiadają zgodę KNF.
W 2009 roku notyfikację uzyskało 40 nowych rozwiązań inwestycyjnych (fundusze lub
subfundusze), przy czym 18 z nich dotyczyło subfunduszy wchodzących w skład parasoli,
które zgodę otrzymały znacznie wcześniej. Największa notyfikacja (10 subfunduszy)
w 2009 roku dotyczyła funduszu Credit Suisse Portfolio Fund. Sporą liczbę rozwiązań
(9 subfunduszy) notyfikowano w przypadku Global Partners zarządzanym przez KBC Asset
Management z siedzibą w Luksemburgu. Jest to jedyny fundusz, spośród tych, które po raz
pierwszy uzyskały notyfikację, jaki zaczął dystrybucję w Polsce (Global Partners - KBC
Kupon 1, Global Partners – KBC Kupon 2, Global Partners – KBC Himalaja).
Jednak sama liczba notyfikacji nie oddaje prawdziwego charakteru zmian, jakie zaszły
w segmencie zagranicznych funduszy inwestycyjnych w Polsce. Bez wątpienia do
15
najważniejszych z nich należała rezygnacja Robeco, które zadecydowało o zamknięciu
przedstawicielstwa w Polsce oraz o wycofaniu funduszy z dystrybucji w naszym kraju. Na
podobny krok zdecydowały się również JPMorgan Asset Management oraz Dexia Asset
Management, które pomimo notyfikacji KNF postanowiły przerwać proces zmierzający do
rozpoczęcia dystrybucji funduszy w naszym kraju. Obok Jyske Invest, który opuścił nasz
rynek w 2007 roku, są to przykłady, które potwierdzają, że bez wsparcia ze strony
efektywnych kanałów dystrybucji (banki, ubezpieczyciele, niezależne instytucje
finansowe) sprzedaż funduszy zagranicznych w Polsce jest bardzo trudna. Mimo to nie
brakuje przykładów instytucji, które odniosły stosunkowy sukces. Największe aktywa na
naszym rynku zgromadziły firmy, które sprzedaż rozpoczęły przed 5 laty oraz zdołały w tym
okresie stworzyć szeroką sieć dystrybucji. Bez wątpienia zalicza się do nich np. BlackRock
oraz Franklin Templeton. Zgodnie z danymi Komisji Nadzoru Finansowego aktywa
notyfikowanych funduszy w połowie 2009 roku wyniosły 1,5 mld złotych. Co najmniej
drugie tyle instytucje zagraniczne zebrały dzięki współpracy z Towarzystwami Ubezpieczeń
na Życie za pośrednictwem tzw. unit-linków tj. ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych.
W 2009 roku Komisja Nadzoru Finansowego wydała cztery zezwolenia na pośredniczenie
w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych lub tytułów
uczestnictwa funduszy zagranicznych.
16
IV. Polski rynek funduszy na tle europejskiego
W 2009 roku polski rynek funduszy inwestycyjnych odnotował wyraźny wzrost wartości
aktywów w ujęciu walutowym. Według danych EFAMA w przeliczeniu na euro wartość
środków ulokowanych w polskich funduszach zwiększyła się o +28,1% (o 4,9 mld €) do 22,3
mld €. Niewielka zmiana kursu euro oraz dolara względem waluty krajowej spowodowała,
że dynamika wzrostu aktywów w ujęciu walutowym była zbliżona.
Tabela 9. Polska na tle krajów europejskich (WAN w mld EUR wg stałych kursów walut)
2009
wartość
2008
udział zmiana
wartość
2007
udział zmiana
wartość
udział zmiana
Luxemburg
1 841
26,2%
18,0%
1 560
25,4%
-24,3%
2 059
26,0%
11,6%
Francja
1 426
20,3%
10,3%
1 293
21,1%
-14,3%
1 508
19,0%
0,9%
Niemcy
1 017
14,5%
11,6%
911
14,8%
-12,5%
1 042
13,1%
2,4%
Irlandia
749
10,6%
15,7%
647
10,5%
-19,7%
806
10,2%
12,3%
Wielka Brytania
631
9,0%
37,7%
458
7,5%
-39,0%
751
10,1%
-0,2%
Włochy
250
3,6%
1,2%
247
4,0%
-31,0%
358
4,3%
-6,6%
Hiszpania
195
2,8%
-4,4%
203
3,3%
-27,0%
279
3,5%
-3,1%
Szwajcaria
157
2,2%
0,1%
157
2,6%
-7,0%
169
2,0%
12,7%
Austria
139
2,0%
8,5%
128
2,1%
-22,9%
166
2,1%
-1,9%
Belgia
93
1,3%
-10,7%
104
1,7%
-18,1%
127
1,6%
-1,1%
Dania
110
1,6%
12,1%
98
1,6%
-25,6%
131
1,7%
7,2%
Szwecja
126
1,8%
45,9%
87
1,4%
-37,9%
139
1,8%
-1,1%
Holandia
79
1,1%
10,2%
72
1,2%
-21,2%
91
1,1%
-10,7%
Finlandia
54
0,8%
31,2%
41
0,7%
-37,4%
66
0,8%
8,3%
Norwegia
49
0,7%
67,1%
30
0,5%
-41,6%
51
0,7%
23,3%
Portugalia
28
0,4%
13,7%
25
0,4%
-30,8%
36
0,5%
-6,9%
Lichtenstein
22
0,3%
16,0%
19
0,3%
-5,4%
20
0,3%
36,7%
Polska
22
0,3%
28,1%
17
0,3%
-53,5%
38
0,5%
45,6%
Turcja
16
0,2%
19,7%
13
0,2%
-26,6%
18
0,2%
34,8%
Grecja
10
0,1%
0,1%
10
0,2%
-54,9%
23
0,3%
-7,7%
Węgry
11
0,2%
17,0%
9
0,2%
-24,8%
13
0,2%
24,8%
Czechy
4
0,1%
-1,5%
4
0,1%
-30,5%
6
0,1%
19,3%
Słowacja
3
0,0%
4,3%
3
0,1%
-17,4%
4
0,0%
29,2%
Słowenia
2
0,0%
17,3%
2
0,0%
-54,9%
4
0,1%
46,7%
Rumunia
3
0,0%
52,0%
2
0,0%
-51,6%
4
0,0% 1329,7%
Bułgaria
0
0,0%
9,8%
0
0,0%
-62,4%
43,6%
0,0% 100,0%
Łącznie
7 039,23 100,0%
14,6%
6 141,70 100,0%
-22,3%
7 909 100,0%
4,7%
UCITS
5 299
75,3%
15,4%
4 593
74,8%
-25,4%
6 160
77,9%
3,5%
Non-UCITS
1 740
24,7%
12,4%
1 549
33,7%
-11,5%
1 749
22,1%
9,3%
Źródło: EFA MA Quarterly Statistical Release
Wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych krajów zrzeszonych w European Fund and
Asset Management Association (EFAMA) wzrosła w ciągu 2009 roku o +14,6% (898 mld EUR),
do 7 039 mld euro. Dynamika wzrostu aktywów funduszy inwestycyjnych w Polsce była
więc w minionym roku blisko 2-krotnie wyższa. W szybszym tempie aktywa zwiększały swą
wartość w Norwegii (+67,1%) Rumunii (+52,0%), Szwecji (+45,9%), Wielkiej Brytanii
(+37,7%) oraz Finlandii (+31,2%).
17
Tabela 10. WAN na głowę mieszkańca (tys. EUR)
kraj
Luxemburg
2009
3 665,81
Lichtenstein
621,86
Irlandia
168,20
Francja
22,04
Szwajcaria
20,26
Dania
19,76
Austria
16,55
Szwecja
13,52
Niemcy
12,44
Norwegia
10,18
Wielka Brytania
10,17
Finlandia
10,14
Belgia
8,55
Holandia
4,77
Hiszpania
4,22
Włochy
4,14
Portugalia
2,68
Węgry
1,11
Słowenia
1,07
Grecja
0,91
Słowacja
0,63
Polska
0,59
Czechy
0,42
Turcja
0,23
Rumunia
0,12
W ubiegłym roku, pod względem wielkości
aktywów netto zarządzanych przez TFI, udział
Polski na tle Europy nie zmienił się. Pomimo
stosunkowo
wysokiej
dynamiki
wzrostu
aktywów krajowych funduszy inwestycyjnych,
Polskę cały czas dzieli duży dystans wobec
krajów Europy Zachodniej.
Tym samym wraz ze zwiększeniem się wartości
środków
zgromadzonych
w
polskich
funduszach, nasz udział w rynku europejskim
pozostał na poziomie 0,3%. Jednocześnie
zwiększyła się wysokość aktywów netto
funduszy
przypadająca
na
mieszkańca.
W grudniu 2009 roku statystyczny Polak miał
ulokowane w funduszach inwestycyjnych 586
EUR, w porównaniu do 458 EUR na koniec 2008
roku. Polska zajęła czwartą pozycję od końca
wśród krajów monitorowanych przez EFAMA.
Obecnie wyprzedzamy jedynie Turcję, Czechy
i Rumunię, zaś najbliżej nam do Słowacji,
gdzie na statystycznego mieszkańca przypada
630 EUR.
Źródło: EFA MA Quarterly Statistical Release, Eurostat
V. Udział funduszy inwestycyjnych w oszczędnościach Polaków
Stosunkowo niski napływ środków do funduszy inwestycyjnych w 2009 roku (+3,0 mld PLN)
idący w parze z istotnym wzrostem aktywów wywołanym dobrą koniunkturą na
warszawskiej giełdzie, znalazł odzwierciedlenie w wartości wskaźników opisujących
pozycję funduszy inwestycyjnych w krajowym systemie finansowym, polskiej gospodarce
oraz w strukturze oszczędności Polaków.
Według danych na koniec 2009 roku, gospodarstwa domowe dysponowały oszczędnościami
o wartości 796,2 mld PLN, czyli o +16,9% większymi niż rok wcześniej. W portfelach
gospodarstw domowych wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych dedykowanych
osobom fizycznym, zwiększyła się w ciągu roku o +11,5 mld PLN (+22,5%). W przypadku
funduszy zagranicznych oraz ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych wartość ta wzrosła
odpowiednio o +0,9 mld (+56,6%) oraz +5,2 mld PLN (+20,2%). Pomimo stosunkowo
wysokiej zwyżki łączna dynamika wzrostu tych klas aktywów wynosząca +22,5% była jedną
z najniższych ze wszystkich form oszczędzania. Udział tych inwestycji w oszczędnościach
Polaków wzrósł w ciągu 12 miesięcy z 11,5% do 12,1%.
W strukturze oszczędności na znaczeniu istotnie zyskały otwarte fundusze emerytalne,
których udział zwiększył się o +2,1 pkt proc. oraz akcje spółek publicznych (+0,6 pkt
proc.).
18
Tabela 11. Wartość i struktura oszczędności gospodarstw domowych (mld PLN)
2009
udział
2008
udział
dynamika
akcje spółek publicznych*
37,7
4,7%
28,1
4,1%
34,3%
obligacje i bony skarbowe
12,7
1,6%
13,6
2,0%
-6,6%
fundusze inwestycyjne**
62,5
7,8%
51,0
7,5%
22,5%
2,7
0,3%
1,8
0,3%
56,6%
fundusze zagraniczne
ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe
31,0
3,9%
25,8
3,8%
20,2%
otwarte fundusze emerytalne
178,6
22,4%
138,3
20,3%
29,2%
depozyty złotowe i walutowe
381,1
47,9%
331,9
48,7%
14,8%
90,7
13,3%
-1,1%
681,2 100,0%
16,9%
gotówka w obiegu poza kasami banków
suma
89,8
11,3%
796,2
100,0%
* dan e dotyczące zdematerializowanych akcji przechowywan ych na rachun kach w biurach maklers kich
** dos tępn e dla os ób fizyczn ych, s korygowan e o wartoś ć inwes tycji ubezpieczycieli
Źródło: A nalizy Online, na podstawie danych NBP, MF, GUS, TFI, PTE TUNŻ
W 2009 roku straciła większość defensywnych składników naszych oszczędności, czyli
dłużne papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa oraz środki utrzymywane poza
systemem bankowym. Udział bezpośrednich inwestycji w obligacje i bony skarbowe
zmniejszył się o -0,4 pkt proc., przy czym dynamika zmian wyniosła -6,6%.
Wartość depozytów złotowych i walutowych na rachunkach wyniosła na koniec grudnia 381
mld PLN, co stanowiło 47,9% wszystkich oszczędności. Podobnie wysoki udział depozytów
w łącznej puli środków zgromadzonych przez Polaków w różnych formach miał także
miejsce pod koniec ubiegłego roku oraz w połowie 2005 roku. Wartość gotówki w obiegu
spadła w 2009 roku o -1,1%.
Wskaźnik opisujący relację wartości aktywów netto polskich funduszy inwestycyjnych do
wartości Produktu Krajowego Brutto wzrósł w 2009 roku z 5,8% do 6,9%. Udział funduszy
w sumie aktywów funduszy i depozytów gospodarstw domowych wzrósł w ciągu roku
z poziomu 18,5% do 19,6%. Znacznemu powiększeniu uległa natomiast relacja aktywów
funduszy do kapitalizacji warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych z 27,6% do 39,4%.
Tabela 12. Udział aktywów netto funduszy w wybranych kategoriach makroekonomicznych (mld PLN)
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
33,0
37,6
61,6
99,2
134,0
73,7
93,0
wartość PKB (mld PLN)
843,2
924,5
983,3
1 060,0
1 176,7
1 272,8
1 342,2
udział funduszy (%)
3,9%
4,1%
6,3%
9,4%
11,4%
5,8%
6,9%
aktywa netto funduszy inwestycyjnych*
depozyty gospodarstw + aktyw a netto funduszy
245,6
247,4
282,4
338,5
396,8
397,8
474,1
udział funduszy (%)
13,4%
15,2%
21,8%
29,3%
33,8%
18,5%
19,6%
* dos tępne dla os ób fizyczn ych, s korygowan e o wartoś ć inwes tycji ubezpieczycieli
Źródło: TFI, GUS, NBP, obliczenia Analizy Online
Wartość środków zgromadzonych przez przeciętnego Polaka w funduszach inwestycyjnych
wyniosła na koniec roku 2,4 tys. zł, co oznacza wzrost o +26% wobec stanu na koniec 2008
roku.
19
VI. Struktura rynku funduszy inwestycyjnych w 2009 roku
Wzrost aktywów funduszy inwestycyjnych w 2009 roku dotykał poszczególne segmenty
rynku w różnym stopniu. Zjawisko to obserwowaliśmy zresztą również w przeszłości, kiedy
preferencje klientów w różnych okresach kształtowały się inaczej. W 2000 roku połowa
środków ulokowana była w funduszach pieniężnych, a aktywa całego rynku wynosiły
zaledwie 7 mld PLN. Przez kolejne dwa lata najszybciej rosły aktywa funduszy dłużnych,
dzięki czemu aż do końca 2005 roku miały one największy udział w rynku funduszy
inwestycyjnych. Zapoczątkowana w 2003 roku hossa na warszawskiej giełdzie,
przyczyniająca się do wzrostu opłacalności inwestycji bardziej agresywnych skłoniła część
inwestorów do przenoszenia środków w kierunku funduszy, które choć część aktywów
lokują na rynku akcyjnym. Na początku głównym beneficjentem były fundusze stabilnego
wzrostu, których aktywa w ciągu 2003 roku wzrosły aż 10-krotnie, zaś w kolejnych:
mieszane, ochrony kapitału i wreszcie akcyjne.
Wykres 7. Aktywa podstawowych grup funduszy w latach 2000-2009 (mln PLN)
140 000
nieruchomości
sekurytyzacyjne
120 000
rynku surowców
ochrony kapitału
100 000
dłużne
80 000
stabilnego wzrostu
mieszane
60 000
akcyjne
40 000
20 000
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Źródło: IZFiA , TFI, obliczenia A nalizy Online
W 2008 roku tendencja uległa zmianie i to właśnie fundusze akcyjne w największym
stopniu zmniejszyły swój udział w rynku. Już w styczniu odczuły one gwałtowne spadki cen
akcji na giełdach oraz masowe odkupienia jednostek dokonywane przez klientów. W tym
samym czasie zwiększył się natomiast udział w rynku funduszy bardziej bezpiecznych, czyli
dłużnych oraz gotówkowych i rynku pieniężnego. W 2009 roku, w związku z poprawą
koniunktury, aktywa krajowych funduszy inwestycyjnych powróciły na ścieżkę
dynamicznego wzrostu.
W wyniku dość istotnych rozbieżności w zachowaniu się poszczególnych segmentów rynku,
w strukturze aktywów zaszło również kilka istotnych zmian. Przede wszystkim swój
wieloletni prym straciły fundusze mieszane, w wyniku czego pod koniec 2009 roku
najistotniejszą kategorią funduszy zostały produkty akcyjne. Funduszom tym
powierzyliśmy łącznie 27,1 mld PLN, czyli 29,1% zainwestowanych środków. W tym czasie
aktywa funduszy mieszanych zyskały na wartości +30% i na koniec roku warte były ponad
25,3 mld PLN (czyli stanowiły 27,2% rynku). Trzecią siłą były tym razem fundusze dłużne,
zarządzające aktywami na poziomie 12,6 mld PLN (13,5%). Minimalnie mniejsze środki
zgromadził segment funduszy stabilnego wzrostu, których udział w rynku identyczny jak
20
w przypadku funduszy dłużnych. Aktywa zgromadzone w funduszach należących do
wszystkich trzech najistotniejszych segmentów stanowiły na koniec 2009 roku łącznie
69,8% polskiego rynku, w porównaniu do 65,7% rok wcześniej.
Wykres 8. Struktura aktywów netto wg kierunku inwestycji w 2009 roku
Polska
17%
Świat
8% 1%
akcyjne
30%
10%
mieszane
27%
stabilnego wzrostu
15%
ochrony kapitału
2%
17%
19%
dłużne
54%
pozostałe
Źródło: A nalizy Online na podstawie danych TFI oraz IZFiA
W strukturze aktywów zarówno w produktach dedykowanych inwestycjom krajowym, jak
i ukierunkowanych na inwestycje zagraniczne (czyli takie, które mogą inwestować za
granicą znaczną część środków) dominują fundusze akcyjne i mieszane. W polskich
stanowią one łącznie blisko 52% aktywów, w porównaniu do 39% na koniec 2008 roku,
w zagranicznych zaś 70%. W segmencie funduszy, które ukierunkowane są na inwestycje
zagraniczne pozycję lidera umocniły fundusze mieszane.
Tabela 13. Aktywa netto grup i ich udział w rynku (mln PLN)
war t o ść (ml n P LN)
gru 08 ak cy j ne
akcyjne polskie
akcyjne zagraniczne**
mi e sz ane *
mieszane krajowe
mieszane zagraniczne**
st abi l ne g o wz r o st u
stabilnego wzrostu polskie
stabilnego wzrostu zagraniczne**
o chr o ny k ap i t ału
ochrony kapitału krajowe
ochrony kapitału zagraniczne**
d ł u ż ne
dłużne złotowe
dłużne zagraniczne**
p i e ni ę ż ne i g ot ó wk o we
ni e r u cho mo ści
su r owco we
dy nami ka
gru 09 u d z i ał
gru 08 gru 09 17 534
27 114
54, 6%
23, 7%
29, 1%
14 044
21 616
53,9%
19,0%
23,2%
3 490
5 497
57,5%
4,7%
5,9%
19 472
25 307
30, 0%
26, 4%
27, 2%
12 295
14 278
16,1%
16,6%
15,3%
7 177
11 030
53,7%
9,7%
11,8%
11 614
12 532
7, 9%
15, 7%
13, 5%
11 536
12 445
7,9%
15,6%
13,4%
77
87
12,3%
0,1%
0,1%
3 022
3 241
7, 3%
4, 1%
3, 5%
1 138
1 290
13,3%
1,5%
1,4%
1 883
1 952
3,6%
2,5%
2,1%
11 295
12 577
11, 4%
15, 3%
13, 5%
9 844
10 870
10,4%
13,3%
11,7%
1 451
1 707
17,6%
2,0%
1,8%
7 525
8 694
15, 5%
10, 2%
9, 3%
2 530
2 619
3, 5%
3, 4%
2, 8%
47
140
199, 6%
0, 1%
0, 2%
851
924
8, 6%
1, 2%
1, 0%
73 888
93 148
26, 1%
100, 0%
100, 0%
krajowe
59 810
72 876
21,8%
80,9%
78,2%
zagraniczne**
14 078
20 272
44,0%
19,1%
21,8%
se k u r y t yz acyj ne
r az em
* fundusze zrównoważone i inne mieszane (aktywnej alokacji, absolutnego zwrotu itp.)
** fundusze zagraniczne oraz takie, które znaczną część środków mogą inwestować za granicą
Źródło: An alizy On lin e na pods tawie raportów TFI oraz dan ych IZFiA
21
Rok 2009 był kolejnym, w którym mieliśmy do czynienia z przesuwaniem się środków
w kierunku inwestycji zagranicznych. Już co czwarta złotówka inwestowana przez
zarządzających trafia do produktów, których polityka nie ogranicza spektrum możliwych
inwestycji do rodzimego rynku. Przed rokiem udział tej kategorii produktów w rynku był
o 1,7 pkt. proc niższy i wynosił 23,6%. Rzeczywisty udział inwestycji zagranicznych
w aktywach funduszy jest nieco wyższy z uwagi
na to, że część zarządzających produktami z Wykres 9. Struktura aktywów netto (mld PLN)
innych grup również lokuje część środków w
zagraniczne
polskie
100
akcje i obligacje zagranicznych emitentów.
Według szacunków Analiz Online, większość
z kwoty +3,0 mld PLN, które napłynęło
do funduszy inwestycyjnych w 2009 roku,
stanowiły środki zainwestowane w produkty
lokujące aktywa w Polsce (+1,6 mld PLN).
Pozostała kwota (+1,4 mld PLN) to dodatnie
saldo wpłat i wypłat do funduszy inwestujących
za granicą.
25,3%
80
60
23,6%
40
20
74,7%
76,4%
0
2008
2009
Źródło: A nalizy Online
W 2009 roku zdecydowanie największy napływ netto odnotowały fundusze akcyjne (+2,1
mld PLN). Przewaga nabyć nad odkupieniami była również stosunkowo wysoka w przypadku
funduszy pieniężnych i gotówkowych (+0,7 mld PLN), mieszanych (+0,5 mld PLN) oraz
dłużnych (+0,3 mld PLN). Na minusie miniony rok zakończyły natomiast fundusze stabilnego
wzrostu (-0,7 mld PLN) oraz nieruchomości.
Tabela 14. Kwartalne saldo nabyć i odkupień w poszczególnych grupach funduszy (mln PLN)
I kwartał '09 II kwartał '09 III kwartał '09 IV kwartał '09
akcyjne
akcyjne polskie
suma
71
345
878
788
2 082
247
114
743
565
1 669
-176
231
135
223
413
mieszane
-571
105
40
933
507
krajowe
-591
-18
-80
38
-651
akcyjne zagraniczne
zagraniczne
stabilnego wzrostu
krajowe
zagraniczne
dłużne
krajowe
zagraniczne
ochrony kapitału
krajowe
zagraniczne
nieruchomości
surowcowe
sekurytyzacyjne
razem
krajowe
zagraniczne
20
123
120
895
1 158
-683
-78
31
30
-700
-673
-86
31
29
-699
-10
8
0
1
-1
14
-358
354
283
293
217
-291
307
209
442
-203
-67
47
74
-149
-238
0
183
91
36
-183
43
113
86
59
-55
-43
70
5
-23
-828
338
981
267
758
0
-26
0
-25
-51
16
-4
4
63
79
0
0
23
5
28
-2 219
322
2 494
2 435
3 032
-1 795
70
2 122
1 237
1 634
-424
252
372
1 198
1 398
22
6.1. Fundusze akcyjne
Fundusze akcyjne odnotowały
w 2009
roku
największy
akcji zagr.
akcji polskich
wzrost
aktywów
ze
30 000
akcji polskich małych i średnich spółek
wszystkich
dziewięciu
25 000
20,3%
segmentów. Aktywa netto na
przestrzeni
12
miesięcy
20 000
zwiększyły
się
o
+54,6%,
czyli
19,9%
15 000
nieco
więcej
niż
zyskał
72,0%
10 000
główny indeks warszawskiej
71,8%
giełdy
WIG
(+47,0%).
5 000
W
konsekwencji
ich
udział
7,8%
8,3%
0
rynkowy
zwiększył
się
o
+5,4
gru 08
gru 09
pkt proc. do poziomu 29,1%.
Tym samym fundusze akcyjne
stały się na koniec roku
pierwszym co do wielkości zarządzanych środków, segmentem z aktywami na poziomie
27,1 mld PLN.
Wykres 10. Struktura aktywów netto funduszy akcyjnych
W większym stopniu zwiększyły się środki zgromadzone w funduszach akcji zagranicznych
(o +57,5%), w efekcie wzrósł ich udział w segmencie funduszy akcyjnych z 19,9% do 20,3%.
Zmianie uległa natomiast struktura poszczególnych grup. Segment jest zdominowany przez
fundusze inwestujące w krajach europejskich rynków wschodzących (34,7%). Drugą pod
względem wielkości zarządzanych środków jest również grupa akcji rynków wschodzących,
ale tych o globalnym zasięgu (14,8%).
Wykres 11. Struktura aktywów netto funduszy akcji zagranicznych
globalnych rynków rozwiniętych
100%
sektora surowców mieszanych
80%
amerykańskich
60%
rynków rozwiniętych
40%
pozostałe
sektora nieruchomości
20%
sektorowych pozostałe
0%
globalnych rynków wschodzących
gru 08
gru 09
europejskich rynków wschodzących
Środki zgromadzone w funduszach akcji polskich zwiększyły się w 2009 roku o +53,9% do
poziomu 21,6 mld PLN na koniec 2009 roku. Dobra koniunktura sprzyjała szczególnie
funduszom akcji polskich sektorowych, w przypadku których wzrost zarządzanych środków
sięgnął +148%. Ponieważ jest to grupa, w której aktywa mają niewielką wartość, ich udział
w rynku zwiększył się symbolicznie. Swoją pozycję straciły natomiast fundusze akcji
polskich małych i średnich spółek, których udział w całym akcyjnym segmencie zmniejszył
się z 8,3% do 7,8% na koniec 2009 roku.
Fundusze akcji polskich stały się popularne dopiero w drugiej połowie 2005 roku, po trzech
latach hossy na warszawskim parkiecie, dzięki temu, iż stopy zwrotu przez nie notowane
kolejny rok z rzędu były dwu, a nawet trzycyfrowe. Trend, który rozpoczął się w 2005 roku
trwał praktycznie nieprzerwanie do połowy 2007 roku (największą popularnością cieszyły
się wówczas wypracowujące pokaźne zyski fundusze akcji małych i średnich spółek).
W 2007 roku bardzo wyraźne było przesuwanie zainteresowania klientów z funduszy
polskich akcji w stronę funduszy akcji zagranicznych. Kolejne dwa lata charakteryzowały
się powrotem do funduszy lokujących aktywa na rynku polskim.
23
W 2009 roku grupa funduszy Wykres 12. Fundusze akcji polskich - mies. napływy netto (mln PLN)
akcji
polskich
600
odnotowywała
dodatnie
akcji uniwersalnych
500
saldo wpłat i wypłat niemal
sektorowe
każdego miesiąca, ujemne
400
saldo miało miejsce jedynie
małych i średnich spółek
w kwietniu (-4 mln PLN).
300
Zdecydowanie
najwięcej
nowych środków klienci
200
wpłacili w sierpniu (ponad
100
+0,5 mld PLN). Łącznie w
2009 roku napływ netto
0
środków do funduszy akcji
sty 09 lut 09 mar kwi maj cze lip 09 sie 09 wrz paź lis 09 gru
09
09
09
09
09
09
09
polskich
uniwersalnych -100
wyniósł +1,5 mld PLN,
a akcji małych i średnich Źródło: szacunki A naliz Online
spółek +0,1 mld PLN.
W przypadku funduszy akcji Wykres 13. Fundusze akcji zagr. - mies. napływy netto (mln PLN)
zagranicznych, największy
150
napływ
środków
netto
odnotowała
grupa
100
zarządzająca największymi
aktywami, czyli fundusze
50
lokujące
aktywa
na
0
europejskich
rynkach
sty 09 lut 09 mar kwi maj cze lip 09 sie 09 wrz paź lis 09 gru
wschodzących (+0,1 mld
09
09
09
09
09
09
09
-50
zł).
-100
Łącznie w 2009 roku klienci
do
funduszy
akcyjnych Źródło: szacunki A naliz Online
wpłacili o ponad +2 mld
PLN więcej niż z nich wycofali. Pomimo korzystnej sytuacji na rynkach, towarzystwa
uruchomiły w 2009 roku jedynie 1 fundusz akcji polskich (uniwersalnych) oraz 17 nowych
produktów akcji zagranicznych (w tym 5 sektorowych, 2 globalnych rynków wschodzących,
2 globalnych rynków rozwiniętych, 1 europejskich rynków rozwiniętych, 1 akcji
amerykańskich oraz 5 funduszy inwestujących na różnych rynkach).
Na koniec grudnia największymi aktywami w grupie drugi raz z rzędu zarządzał fundusz
Aviva Investors Akcyjny (Aviva Investors SFIO), na drugim miejscu uplasował się Arka Akcji
FIO.
24
6.2. Fundusze mieszane
6.2.1. Fundusze mieszane - zrównoważone i aktywnej alokacji
Fundusze mieszane (zrównoważone Wykres 14. Struktura aktywów netto funduszy mieszanych
i aktywnej alokacji), jako istotny
zagraniczne
polskie
segment rynku TFI w Polsce, na 30 000
przestrzeni 2009 roku znacznie
zwiększyły swoje aktywa. Ich 20 000
43,6%
wartość w ciągu roku wzrosła
36,9%
łącznie o blisko +30%. Udział tego 10 000
segmentu w rynku na koniec
56,4%
63,1%
grudnia
2009
roku
wyniósł
0
ostatecznie 27,2%, a zarządzane
gru 08
gru 09
środki wzrosły powyżej 25 mld PLN.
Mimo to, nie zdołały obronić Źródło: A nalizy Online na podstawie danych TFI oraz IZFiA
ubiegłorocznej pozycji lidera, którą
straciły na rzecz funduszy akcji.
Zdecydowanie większą dynamikę wzrostu odnotowały produkty inwestujące za granicą
naszego kraju, których aktywa zwiększyły się w ciągu roku o +53,7%. Z tego powodu ich
udział w segmencie funduszy mieszanych wzrósł z 36,9% do 43,6%.
Fundusze mieszane stały się popularne w 2003 roku, kiedy po zakończeniu hossy na rynku
obligacji, stanowiły rozwiązanie alternatywne wobec spadającego rynku obligacji
i ryzykownego rynku akcji. W tym czasie, większym zaufaniem klientów cieszyły się jednak
fundusze stabilnego wzrostu. Dopiero w drugim półroczu 2005 roku, kiedy hossa na GPW
była w pełni, rozpoczął się prawdziwy boom na te produkty. Kolejne 2 lata przyniosły
kontynuację trendu, choć widać wyraźnie, iż z miesiąca na miesiąc zainteresowanie
klientów słabło, na rzecz funduszy akcyjnych.
Łączne saldo wpłat i wypłat Wykres 15. Fundusze mieszane - mies. napływy netto (mln PLN)
w 2009
roku
osiągnęło
800
wartość +0,5 mld PLN.
zagraniczne
Dodatni wynik to głównie
600
zasługa
funduszy
polskie
mieszanych zagranicznych,
400
czyli produktów o szerokich
200
możliwościach
inwestycyjnych,
0
stworzonych na potrzeby
sty lut 09 mar kwi maj cze lip 09sie 09 wrz paź lis 09 gru
09
09
09 09 09
09 09
09
-200
konkretnych
inwestorów
(+1,2 mld PLN), które
-400
wyraźnie najwięcej nowych
środków
pozyskały
w Źródło: szacunki A naliz Online
grudniu. Tak duży napływ
to głównie efekt wprowadzenia aż 57 nowych produktów przypisanych do tego segmentu.
W tym czasie fundusze mieszane inwestujące w Polsce notowały odpływ środków netto
(-0,6 mld PLN).
25
6.2.1. Fundusze mieszane - stabilnego wzrostu
Wykres 16. Struktura aktywów netto funduszy stabilnego wzrostu
W
2009
roku
środki
zgromadzone w funduszach
zagraniczne
polskie
15 000
stabilnego wzrostu zwiększyły
swą wartość o +7,9%. Na
0,7%
0,7%
koniec
grudnia
osiągnęły
10 000
poziom 12,5 mld PLN. Udział
99,3%
99,3%
w rynku tego segmentu
5 000
funduszy zmniejszył się o -2,3
pkt proc. do 13,4%, w wyniku
0
czego fundusze stabilnego
gru 08
gru 09
wzrostu zajmują czwarte
miejsce na rynku zaraz za
funduszami dłużnymi. 99,3% aktywów ulokowanych jest w funduszach inwestujących na
rynku polskim.
Największym zaufaniem fundusze stabilnego wzrostu cieszyły się w 2003 roku, kiedy
pozyskały połowę nowego kapitału (4,3 mld PLN). W kolejnych dwóch latach fundusze te
przejmowały ok. 1/3 nowych środków, by z rokiem 2005 udział w miesięcznych napływach
zaczął maleć. Zachwyt klientów tą grupą funduszy zaczął się schładzać wiosną 2006 roku,
kiedy na atrakcyjności zyskały fundusze bardziej dochodowe, choć jednocześnie
charakteryzujące się wyższym ryzykiem.
Rok 2009 również charakteryzował się niskim zainteresowaniem tą grupą funduszy. Tym
razem dodatnie saldo wpłat i wypłat odnotowane zostało jedynie w sierpniu, wrześniu,
listopadzie oraz grudniu. W pozostałych okresach dominowali klienci umarzający jednostki.
Szczególnie intensywne wycofywanie się z tego segmentu rynku TFI obserwowaliśmy
w I kwartale minionego roku, kiedy to klienci funduszy sprzedali netto jednostki warte
blisko -0,7 mld PLN.
Na koniec 2009 roku największymi aktywami w grupie zarządzały PKO Stabilnego Wzrostu FIO (1,6 mld PLN) oraz Arka Stabilnego Wzrostu FIO (1,5 mld PLN). Na 33 produkty
stabilnego wzrostu, tylko 11 odnotowało w 2009 roku przewagę wpłat nad wypłatami.
Liderem był fundusz PZU Stabilnego Wzrostu MAZUREK FIO, do którego klienci wpłacili
netto ok. +156 mln PLN.
Wykres 17. Fundusze stabilnego wzrostu - mies. napływy netto (mln PLN)
125
50
-25
-100
sty 09 lut 09 mar kwi 09 maj cze 09 lip 09 sie 09 wrz 09 paź 09 lis 09 gru 09
09
09
-175
-250
zagraniczne
-325
polskie
-400
Źródło: szacunki A naliz Online
26
6.2.2. Fundusze mieszane - z ochroną kapitału
Aktywa funduszy z ochroną
kapitału w minionym roku
zagraniczne
polskie
zyskały na wartości +7,3%,
3 500
głównie dzięki funduszom
3 000
lokującym
aktywa
na
2 500
60,2%
krajowym
rynku
(ich
aktywa
62,3%
2 000
zwiększyły
swą
wartość
1 500
o +13%). Środki zgromadzone
1 000
w grupie
funduszy
39,8%
37,7%
500
zagranicznych,
w
tym
0
opartych o model produktu
gru 08
gru 09
strukturyzowanego,
zwiększyły
się w ciągu roku
o +3,6%. Łącznie na koniec
2009 roku w funduszach z ochroną kapitału Polacy ulokowali 3,2 mld PLN, z czego fundusze
zagraniczne zgromadziły 60,2%, w porównaniu do 62,3% na koniec 2008 roku.
Wykres 18. Struktura aktywów netto funduszy z ochroną kapitału
Cały segment funduszy z ochroną kapitału odnotował przewagę wpłat nad umorzeniami
pięciokrotnie: w maju, sierpniu, wrześniu, październiku i grudniu. Fundusze krajowe
odnotowały 4 miesiące z dodatnim saldem, natomiast fundusze zagraniczne miały
7 udanych miesięcy. Należy jednak wskazać, że wpłaty do funduszy polskich były znacznie
wyższe niż w przypadku zagranicznych. Najwięcej kapitału pozyskały w 2009 roku
2 produkty: ING Ochrony Kapitału 90 (ING FIO) oraz QUERCUS Ochrony Kapitału (Parasolowy
SFIO).
Wykres 19. Fundusze z ochroną kapitału - mies. napływy netto (mln PLN)
200
zagraniczne
polskie
150
2942
100
4828
50
9047
0
-50
8859
sty 09 lut 09 mar 09 kwi 09 maj 09 cze 09 lip 09 sie 09 wrz 09 paź 09 lis 09 gru 09
2935
-100
-150
-200
27
6.3. Fundusze dłużne
Wykres 20. Struktura aktywów netto funduszy dłużnych
pozostałe waluty
14 000
złotowe
12 000
10 000
13,6%
12,8%
8 000
6 000
4 000
87,2%
86,4%
Rok
2009
z
większymi
aktywami zakończyły również
fundusze
dłużne.
Zgromadzone w nich środki
zwiększyły się w ciągu roku
o +11,4%, a ich udział w rynku
spadł o -1,8 pkt. proc. do
13,5% na koniec 2009 roku.
Wzrost
aktywów
netto
dotyczył
produktów
inwestujących
w
papiery
0
emitowane w złotówkach
gru 08
gru 09
oraz
pozostałych
zagranicznych
walutach.
Spośród
funduszy
inwestujących na rynkach zagranicznych spadki wartości aktywów odnotowały jedynie
fundusze dłużne inwestujące w obligacje europejskie bądź papiery dolarowe. Na koniec
2009 roku udział funduszy polskich papierów dłużnych w całym segmencie zmniejszył się
z 87,2% do 86,4%.
2 000
W 2009 roku fundusze dłużne drugi rok z rzędu odnotowały dodatnie saldo wpłat i umorzeń
pozyskując tym razem +0,3 mld PLN nowego kapitału. Najwięcej nowych środków
napłynęło do funduszy w styczniu (+0,7 mld PLN) i lipcu (ok. +0,3 mld PLN). Z kolei
największą przewagę wypłat nad wpłatami zanotowaliśmy w kolejnych miesiącach od
lutego do maja zeszłego roku.
W sumie fundusze dłużne złotówkowe odnotowały dodatnie saldo pięciokrotnie, zaś
fundusze o innej walucie – sześciokrotnie. Funduszom inwestującym za granicą nie
sprzyjało umocnienie się naszej waluty, które przyczyniło się do tego, iż ich zyski
w przeliczeniu na złotówkę były stosunkowo słabsze. W ujęciu rocznym fundusze
inwestujące za granicą odnotowały ujemne saldo wpłat i wypłat, które wg szacunków
Analiz Online wyniosło powyżej -0,1 mld PLN.
Podobnie jak w ubiegłym roku największymi aktywami zarządzał Aviva Investors Dłużny
(Aviva Investors SFIO) – 2,2 mld PLN. Pod koniec 2009 na rynku długu utworzono 4 nowe
fundusze dłużne.
Wykres 21. Fundusze dłużne - mies. napływy netto (mln PLN)
700
pozostałe waluty
500
złotowe
300
100
-100
-300
sty 09lut 09 mar kwi maj cze lip 09sie 09 wrz paź lis 09 gru
09
09
09
09
09
09
09
-500
28
6.4. Fundusze gotówkowe i rynku pieniężnego
Wartość środków zarządzanych przez fundusze pieniężne i gotówkowe wzrosła w 2009 roku
o +15,5%. Choć udział tego segmentu w rynku zmniejszył się o -0,9 pkt proc. do 9,3%,
utrzymał on piątą pozycję (są obecnie za funduszami stabilnego wzrostu).
Przy stosunkowo niskich stopach zwrotu (w stosunku do innych grup funudszy, co wynika z
prowadzonej polityki inwestycyjnej), które generują fundusze gotówkowe i pieniężne,
duży udział we wzroście wartości zarządzanych środków miały nowe wpłaty. Saldo nabyć
i odkupień do tych funduszy wyniosło w 2009 roku blisko +0,8 mld PLN. Najlepszym
miesiącem dla tego segmentu był wrzesień, kiedy przewaga wpłat nad wypłatami wyniosła
+0,5 mld PLN. Relatywnie wysokie saldo można tłumaczyć głównie konwersjami z funduszy
zaangażowanych przynajmniej częściowo na rynkach akcji, które ze względu na ówczesne
spadki na giełdzie, były postrzegane jako zbyt ryzykowne. We wrześniu indeks szerokiego
rynku WIG, po wcześniejszych sporych wzrostach, stracił blisko -1%. W tym okresie
obserwowalny był również odwrót klientów od lokat bankowych, co zwiększyło
zainteresowanie funduszami charakteryzującymi się niskim poziomem ryzyka. Przewaga
nabyć nad odkupieniami była również stosunkowo wysoka w dwóch ostatnich miesiącach
minionego roku, kiedy saldo wyniosło odpowiednio +0,3 mld oraz +0,2 mld PLN.
Według szacunków Analiz Online najwięcej nowych aktywów pozyskał fundusz UniKorona
Pieniężny (UniFundusze FIO) - ponad +0,5 mld PLN. Jednocześnie na koniec grudnia
fundusz ten zarządzał największymi aktywami w liczącej 35 produktów grupie (0,9 mld
PLN).
Na przestrzeni ostatnich 8 lat, najwięcej aktywów netto, fundusze gotówkowe i rynku
pieniężnego pozyskały w 2005 roku +2,4 mld PLN. Z kolei ujemne saldo wpłat i wypłat
miało miejsce trzykrotnie: w 2001 roku wyniosło -1,2 mld PLN, w 2004 -0,3 mld PLN,
a w 2008 roku -1,4 mld PLN.
Wykres 22. Fundusze RPP - mies. napływy netto (mln PLN)
600
2942
400
4828
200
9047
0
8859
-200
sty 09 lut 09 mar2935
kwi
09
09
maj
09
cze lip 09 sie 09 wrz
09
09
paź lis 09 gru
09
09
-400
-600
6.5. Fundusze rynku nieruchomości
Fundusze nieruchomości charakteryzowały się w 2009 roku najniższą dynamiką wzrostu
wartości aktywów (+3,5%). W tym okresie zarejestrowano dwa nowe produkty: ALTUS Real
Estate (ALTUS Alternative Investments FIZ) oraz FIZ Aktywów Niepublicznych Deweloperski
Nieruchomości Komercyjnych SATUS.
W minionym roku, udział w rynku tej grupy zmniejszył się z 3,4% w grudniu 2008 do 2,8% na
koniec 2009 roku. Na koniec grudnia, na rynku działało 15 funduszy nieruchomości, których
aktywa warte były 2,6 mld PLN. Największymi środkami zarządzał Arka Fundusz Rynku
Nieruchomości FIZ (prawie 0,6 mld PLN).
29
6.6. Fundusze surowcowe
Segment funduszy surowcowych jest najmniejszym ze wszystkich dziewięciu. Na koniec
2009 roku wartość aktywów ulokowanych w funduszach surowcowych wynosiła 140 mln
PLN, czyli blisko trzykrotnie więcej niż rok wcześniej. Bardzo wysoka dynamika nie
wypłynęła istotnie na udział w rynku, który pozostał na symbolicznym poziomie 0,2%
(w porównaniu do 0,1% na koniec 2008 roku).
6.7. Fundusze sekurytyzacyjne
W 2009 roku fundusze sekurytyzacyjne zdołały powiększyć swoje aktywa o 73 mln PLN
(+8,6%) do poziomu 924 mln PLN na koniec grudnia. Pomimo wzrostu wartości środków
zgromadzonych w tych funduszach, udział tego segmentu w rynku spadł z 1,2% w 2008 roku
do 1,0% w 2009 roku.
30
VII. Składniki lokat funduszy inwestycyjnych
Zgodnie z opublikowanymi przez
fundusze
sprawozdaniami
udziałowe
dłużne
finansowymi
na
koniec
2009 roku,
160 000
większość ze zgromadzonych przez
140 000
120 000
nie lokat stanowiły instrumenty
100 000
o charakterze dłużnym. Na koniec
80 000
grudnia 2009 roku udział tych
60 000
40 000
instrumentów
w aktywach
20 000
funduszy inwestycyjnych wynosił
0
52%. W szczycie hossy na rynku
gru 00 gru 01 gru 02 gru 03 gru 04 gru 05 gru 06 gru 07 gru 08 gru 09
polskich obligacji, czyli w połowie
2003 roku, wynosił on 94% wartości
Źródło: Analizy Online na podstawie sprawozdań funduszy
aktywów. Obserwowane wówczas
od kolejnego roku pogorszenie sytuacji na rynku obligacji i gwałtowne umarzanie przez
klientów jednostek w funduszach polskich papierów dłużnych doprowadziło do spadku tych
instrumentów w aktywach funduszy do poziomu 45% na koniec 2007 roku. Dopiero
dekoniunktura na rynku akcji oraz dobra sytuacja na rynku długu w 2008 roku przyczyniły
się do ponownego wzrostu znaczenia papierów wierzycielskich. Z kolei w 2009 roku
tendencje te uległy odwróceniu, w wyniku czego poziom udziału obu tych kategorii lokat
prawie się wyrównał.
Wykres 23. Instrumenty dłużne i udziałowe w aktywach funduszy
Spadek udziału instrumentów dłużnych w portfelach funduszy nie szedł w parze ze
spadkiem ich wartości. W 2009 roku pomimo wahań w udziale, zarówno akcje, jak i dług
portfelowy, zwiększyły swoją wartość odpowiednio o +44,3% oraz +14%. Tym samym
wartość papierów udziałowych zwiększyła się aż o ponad +13 mld PLN (z 30 mld PLN do 44
mld PLN). W tym czasie dla instrumentów dłużnych było to +6 mld PLN (z 43 mld PLN do 49
mld PLN). Dotychczas swój najwyższy w historii pułap (55%), akcje i inne instrumenty
udziałowe w portfelach funduszy, osiągnęły na koniec 2007 roku.
Pod względem struktury walutowej, w aktywach funduszy nieprzerwanie przeważają
inwestycje w instrumenty denominowane w polskie walucie. Na koniec grudnia 2009 roku
stanowiły one blisko 84% udziału w aktywach. Instrumenty denominowane w walutach
obcych najwyższy wskaźnik udziału miały w czerwcu 2004 roku, kiedy wynosił on 20,2%.
W kolejnych latach udział ten spadał, by w połowie 2006 roku osiągnąć poziom 11,2%. Od
tego czasu, udział instrumentów denominowanych w obcych walutach w całkowitej
strukturze systematycznie rósł i na koniec 2007 roku przekroczył 15%. W 2008 roku
ponownie spadł poniżej 15%. Z kolei w 2009 roku nastąpiło odwrócenie tendencji
spadkowej i udział ten zrównał się z poziomem sprzed 2 lat.
Wśród
instrumentów
denominowanych
w walutach obcych jeszcze kilka lat temu
przeważały instrumenty dłużne. Z czasem
traciły one na znaczeniu na rzecz inwestycji
w instrumenty udziałowe, których udział w
papierach denominowanych w innych
walutach wzrósł z ponad 40% w grudniu
2005 roku do blisko 90% pod koniec 2007
rok. W
2008 roku udział ten spadł
ponownie, jednak wraz z poprawą
koniunktury na GPW, w 2009 roku
tendencja ta uległa odwróceniu i udział
instrumentów udziałowych w inwestycjach
zagranicznych spadł do 86%.
Wykres 24. Wartość inwestycji funduszy według waluty
w PLN
w walutach obcych
160 000
140 000
120 000
100 000
80 000
60 000
40 000
20 000
0
gru
00
gru
01
gru
02
gru
03
gru
04
gru
05
gru
06
gru
07
gru
08
gru
09
Źródło: Analizy Online na podstawie sprawozdań funduszy
31
VIII. Wyniki funduszy inwestycyjnych
Rok 2009 charakteryzował się pozytywnymi trendami na rynkach finansowych, co miało
swoje odzwierciedlenie w zadowoleniu klientów funduszy inwestycyjnych. Choć do
początku marca na niektórych giełdach utrzymywała się głęboka bessa, to był to rok
szczególnie pomyślny dla inwestorów, którzy nie bali się ryzyka inwestycyjnego i ulokowali
swoje oszczędności w instrumenty udziałowe. Najlepsze tegoroczne indeksy giełdowe
zyskały ponad 100%, w tym indeks rosyjskiej giełdy RTS, który urósł o +129%. W czołówce
światowych indeksów znalazły się głównie wskaźniki krajów emerging markets, które
odreagowały nadmierną przecenę z 2008 roku.
Wśród oszczędzających w funduszach inwestycyjnych najwięcej powodów do satysfakcji
mieli posiadacze jednostek uczestnictwa i certyfikatów funduszy akcji zagranicznych,
szczególnie z rynków wschodzących. Od początku 2009 roku średnia stopa zwrotu dla tej
grupy wyniosła +67,8%, a jednostka ING Rosja EUR FIO (EUR) zyskała na wartości +101,1%
(w złotówkach +98%). Jednostki i certyfikaty funduszy akcji zagranicznych rynków
nieruchomości wzrosły na wartości średnio o +60,9% (Arka Rozwoju Nowej Europy FIO
+91%), a europejskich rynków wschodzących o +53,7% (Arka Akcji Środkowej i Wschodniej
Europy FIO +86,8%). Najniższe zyski wypracowały fundusze inwestujące na rynkach
rozwiniętych.
Tabela 15. Statystyka wyników poszczególnych grup funduszy w 2009 roku
grupa funduszy
średnia
min.
min - max
max
akcji globalnych rynków wschodzących
67,8%
49,7%
76,7%
27,0%
akcji zagranicznych sektora nieruchomości
60,9%
26,2%
91,0%
64,8%
akcji europejskich rynków wschodzących
53,7%
16,9%
86,8%
69,9%
akcji europejskich rynków wschodzących M IŚ
49,8%
47,2%
62,8%
15,6%
42,6%
22,2%
83,3%
61,1%
akcji polskich uniwersalne
40,1%
22,6%
78,9%
56,4%
akcji amerykańskich
35,4%
22,6%
40,5%
17,9%
akcji europejskich rynków rozwiniętych
32,0%
20,4%
45,1%
24,6%
akcji globalnych rynków rozwiniętych
29,3%
15,5%
51,3%
35,8%
27,2%
18,0%
31,5%
13,5%
mieszane polskie uniwersalne
23,3%
8,9%
46,6%
37,6%
dłużne USA uniwersalne
18,9%
9,5%
32,1%
22,5%
18,4%
15,5%
25,1%
9,6%
mieszane europejskich rynków wschodzących
16,6%
14,2%
18,9%
4,7%
stabilnego wzrostu polskie uniwersalne
15,5%
4,9%
39,2%
34,2%
14,4%
0,8%
27,1%
26,3%
dłużne europejskie uniwersalne
10,5%
10,3%
17,2%
6,9%
8,7%
8,6%
15,4%
6,7%
dłużne polskie uniwersalne
6,2%
-2,4%
21,2%
23,6%
dłużne polskie papiery skarbowe
5,1%
1,8%
10,1%
8,3%
gotówkowe i pieniężne PLN uniwersalne
4,6%
-13,5%
11,0%
24,4%
Źródło: obliczenia A nalizy Online
Rodzimy rynek również pozwolił sporo zarobić. Niemal wszystkie główne indeksy
warszawskiej giełdy wzrosły po kilkadziesiąt procent, najwięcej indeksy grupujące małe
i średnie spółki, sWIG80 +61,9% zaś mWIG40 +55,2%. Indeks szerokiego rynku WIG oraz
spółek o największej kapitalizacji WIG20 wzrosły odpowiednio o +46,9% i +33,5%.
32
Zdecydowanym liderem wzrostów były indeksy WIG-spożywczy oraz WIG-deweloperzy,
które zyskały +126% i +125%. Na przeciwległym biegunie znalazł się WIG-telekomunikacja,
który zyskał niecałe +2%. Średnia stopa zwrotu za cały 2009 rok funduszy akcji polskich
małych i średnich spółek wyniosła +42,6%, a akcji polskich uniwersalnych +40,1%. Pomiędzy
wynikami funduszy istnieje duża rozbieżność. W grupie funduszy akcji polskich małych
i średnich spółek najlepiej wypadł Aviva Investors Małych Spółek (Aviva Investors FIO),
którego jednostka zyskała na wartości +83,3%, podczas gdy jednostka Noble Akcji MiŚ
Spółek (Noble Funds FIO) zaledwie +22,2%. W grupie funduszy akcji polskich uniwersalnych
najwyższą stopę zwrotu (+78,9%) wypracował Aviva Investors Nowych Spółek (Aviva
Investors FIO), zaś najniższą (+22,6%) PKO Akcji – FIO.
Wykres 25. Dynamika zmian indeksu akcji i obligacji w 2009 r.
WIG
150
135
120
105
90
75
60
gru 08
lut 09
kwi 09
cze 09
sie 09
paź 09
gru 09
sie 09
paź 09
gru 09
IROS
105
104
103
102
101
100
99
98
97
gru 08
lut 09
kwi 09
cze 09
Rynek długu również zaczął
rok od dużych spadków,
jednak bilans roczny wyszedł
na plus. Indeks IROS mierzący
koniunkturę na rynku obligacji
o
stałym
oprocentowaniu
zyskał
+4,09%.
Natomiast
średnia stopa zwrotu funduszy
złotówkowych
papierów
dłużnych
uniwersalnych
wyniosła +6,2%. Najwyższy
zysk wypracował zarządzający
Idea Obligacji (Idea FIO)
+21,2%,
udowadniając,
że
również na rynku długu dzięki
aktywnemu
poszukiwaniu
okazji inwestycyjnych, można
wypracować solidne zyski.
Niestety w grupie znalazły się
też fundusze z ujemną stopą
zwrotu:
Allianz
Obligacji
(Allianz FIO) -2,4% oraz DWS
Dłużnych
Papierów
Wartościowych FIO -1,8%.
W 2009 roku fundusze mieszane polskie zyskały średnio +23,3%, a stabilnego wzrostu
+15,5%. Najmniejsze zyski wypracowały fundusze pieniężne, które przeciętnie pozwoliły
swoim klientom zarobić +4,6%.
33
Tabela 24. Średnie wyniki poszczególnych grup funduszy w latach 2005-2009
2005
2006
2007
2008
2009
akcji globalnych rynków wschodzących
-
-
-
-50,2%
67,8%
akcji zagranicznych sektora nieruchomości
-
-
-
-62,7%
60,9%
akcji europejskich rynków wschodzących
-
12,6%
14,0%
-48,7%
53,7%
akcji europejskich rynków wschodzących M IŚ
-
-
0,1%
-55,6%
49,8%
5,2%
78,9%
18,7%
-56,7%
42,6%
akcji polskich uniwersalne
23,8%
42,3%
12,4%
-49,8%
40,1%
akcji amerykańskich (USD)
-0,9%
10,9%
1,6%
-39,0%
35,5%
akcji europejskich rynków rozwiniętych (EUR)
18,5%
11,6%
-1,1%
-43,1%
32,0%
akcji globalnych rynków rozwiniętych
18,6%
4,5%
-8,1%
-28,6%
29,3%
8,0%
-1,4%
-13,0%
-26,0%
27,2%
mieszane polskie uniwersalne
18,3%
22,8%
8,3%
-31,5%
23,3%
dłużne USA uniwersalne (USD)
1,3%
3,4%
3,7%
-5,4%
18,9%
13,0%
11,6%
-6,2%
-35,9%
18,4%
mieszane europejskich rynków wschodzących
14,1%
17,7%
4,7%
-27,9%
16,6%
stabilnego wzrostu polskie uniwersalne
11,2%
14,7%
6,3%
-17,2%
15,5%
10,5%
-7,6%
-11,1%
14,2%
14,4%
1,9%
-0,4%
1,6%
-0,3%
10,5%
-3,6%
-1,1%
-4,9%
11,9%
8,7%
dłużne polskie uniwersalne
6,6%
4,1%
2,0%
8,0%
6,2%
dłużne polskie papiery skarbowe
6,2%
3,6%
1,3%
8,5%
5,1%
gotówkowe i pieniężne PLN uniwersalne
4,7%
3,6%
3,6%
4,2%
4,6%
dłużne europejskie uniwersalne (EUR)
Źródło: obliczenia A nalizy Online
34

Raport roczny IZFiA 2009

Transkrypt

Podobne dokumenty

Oferta pracy Młodszy Analityk

forum funduszy inwestycyjnych 2009

To był udany miesiąc dla funduszy

Union Investment ponownie najlepszym TFI według Analiz Online!

Macro FIZ - Analizy.pl

PARKIET, 12.10.2016, Rewolucja w sprzedaży funduszy - F

FIZANy rosną jak grzyby po deszczu

Państwowe spółki energetyczne i węglowe do prywatyzacji

Model stresu: Choroba psychiczna lub fizyczna Reakcje na stres

raport: nabycia i umorzenia w funduszach inwestycyjnych w marcu